1. Odehlia Mokiem – 08041407 Documentaire Sherry Turkle
Samenvatting
In de documentaire zien we Sherry Turkle. Ze praat over haar laatst uitgebracht boek; Alone
Together. Why We Expect More from Technology and Less from Each Other.
De mobiele telefoon is een verlengstuk van ons lichaam geworden. Kinderen die hun telefoon
op school moeten afgeven, worden onzeker. Ze zouden iets kunnen missen. Volwassenen die
hun Blackberry of iPhone kwijt zijn, reageren panisch. Het is te vergelijken met fantoompijn,
alsof er een lichaamsdeel ontbreekt, beweert de Amerikaanse onderzoeker Sherry Turkle in
Alone Together.
Onze manier waarmee we met moderne communicatiemiddelen omgaan versplintert de
aandacht. En de openbaarheid van sociale media staat echte intimiteit in de weg. Internet biedt
jongeren weliswaar de mogelijkheid om te onderzoeken wie ze zijn en wat ze ambiëren, maar
gaat ook gepaard met angst voor afwijzing, met angst om iets te missen en met de
voortdurende druk om je positief te presenteren.
De manier waarmee we met ons digitale netwerk omgaan gaat zo ver dat mensen in
gezelschap hun mailtjes checken, sms’en, bloggen en twitteren. Of ze op het schoolplein zijn,
in de speeltuin of op een vergadering: de telefoon regeert. Zelfs op een begrafenis, bij uitstek
de gelegenheid voor onverdeelde aandacht, ziet Turkle tot haar verbijstering mensen stiekem
sms’jes tikken.
In het boek Alone Together schetst Sherry Turkle, de psychologische gevolgen van de
moderne communicatietechnologie. Ze baseert haar boek op vijftien jaar onderzoek en
honderden interviews met kinderen en volwassenen. De psychoanalytisch opgeleide Turkle,
die in haar eerdere boeken The Second Self (1984) en Life on the Screen (1995) de
veelzijdige mogelijkheden roemde van computers en internet, brengt nu vooral een
pessimistische boodschap, zoals de titel al doet vermoeden. In de 21ste eeuw kan de mens
weliswaar de hele dag door ‘aan’ staan, maar hoe meer we virtueel communiceren, des te
armer wordt ons emotionele leven.
Volgens Sherry Turkle creëert de moderne communicatietechnologie een nieuwe
eenzaamheid. We denken dat we verbonden zijn met iedereen, maar in werkelijkheid zijn we
samen alleen. Er ontstaat een nieuw soort zelf, met nieuwe kenmerken. Ten eerste kan het
nieuwe zelf afwezig zijn, zelfs als het omringd wordt door mensen. Het tweede kenmerk van
het nieuwe zelf is dat het de virtuele en fysieke wereld tegelijkertijd kan ervaren.
SherryTurkle
Socioloog en klinisch psycholoog Sherry Turkle (62), hoogleraar in de Sociologie van
Wetenschap en Technologie aan het prestigieuze Massachusetts Institute of Technology
(M.I.T.), onderzoekt daar al ruim dertig jaar hoe technologie menselijk gedrag en denken
vormt. Vijftien jaar geleden geloofde zij nog dat het digitale tijdperk bevrijdend zou zijn: op
internet kon men zijn eigen identiteit bepalen.
In het boek The Second Self: Computers and the Human Spirit (1984) schrijft Sherry Turkle
over de manier waarop kinderen omgaan met computers in het onderwijs. Zij komt tot de

2. conclusie dat computers onder andere worden gebruikt als reflectie of spiegel van het Ik.
Kinderen beschrijven de dingen die zij doen uiteindelijk in termen van de manier waarop een
computer functioneert. De computer wordt dus als prototypisch model gebruikt voor de
interpretatie van het eigen gedrag.
Turkle stond bekend als een optimist. Toen zij bijvoorbeeld in haar tweede boek Life on the
Screen uit 1995 beschreef hoe de grens tussen alledaagse en virtuele werelden begon te
vervagen, zag zij dat als een bevrijding: online zouden mensen kunnen zijn wie ze willen zijn,
onbelast door omstandigheden. „Wat ik niet voorzag”, zegt Turkle nu, „was wat het zou
betekenen dat we die digitale wereld al snel overal met ons mee naartoe zouden kunnen
nemen.” Zij noemt dat de ‘draagbare revolutie’.
En daarover gaat haar nieuwe boek, Alone Together. Why We Expect More from
Technology and Less from Each Other. Zij interviewde de afgelopen vijftien jaar honderden
kinderen, adolescenten en volwassenen over hun leven via computers, internet, mobiele
telefoons en smartphones als BlackBerry’s en de iPhone. Opgroeien in permanent bereik
blijkt de eerste generatie die het overkwam, teleur te stellen. Zij voelen zich juist gevangen in
hun Facebook-profiel en geketend aan een onophoudelijke stroom van tekstberichtjes. Zij
snakken naar ongedeelde aandacht.
Alone Together wordt in Amerika veel besproken, omdat het over een onbehagen gaat dat bij
meer mensen lijkt te kriebelen, sinds zij zich in onophoudelijke bereikbaarheid tot elkaar
moeten zien te verhouden. „Wij zijn toch multitaskers”, vroeg de komiek Stephen
Colbert in zijn tv-show quasi-defensief aan Turkle. „Zo gaan we de Chinezen verpletteren!”
Dit is de paradox die Turkle ontrafelt: om digitaal te kunnen zijn, al is het maar om even e-
mail te checken, zonderen mensen zich af, ieder op zijn eigen computerscherm of mobieltje.
Amerikanen hebben minder vrienden dan ooit, schrijft zij: een kwart heeft niemand om
belangrijke dingen mee te bespreken, een verdubbeling sinds 1985. „We hebben onze
verwachtingen van andere mensen inmiddels zo geminimaliseerd, dat we ons toch volkomen
alleen kunnen voelen. Het is tijd op de technologie haar plaats te wijzen.”
Mijn mening over haar voordracht
De negatieve anekdotes verliezen echter hun kracht in de voordracht van Turkle. Is het
nieuwe zelf werkelijk armer dan het oude zelf? Vergeet Turkle niet dat de overgang in de
ontwikkeling tussen de jeugd en volledige volwassenheid, sowieso een periode is met sterke
en wisselende gevoelens van er niet bij horen en niet begrepen worden? Ook begrijp ik niet
hoe iemand vindt dat vroeger alles beter was. Tuurlijk heeft de technologie het leven van
mensen ‘drukker’ gemaakt. Maar wat je niet wil hoef je niet te doen. Ik geloof ik de kracht
van de mens zelf. Als ik niet wil twitteren of facebooken dan doe ik dan gewoon niet. Dan
gaat het dus om de mens zelf. De ontwikkelingen hebben naar mijn menig meer goed
gebracht dan slechts.
De voordracht van Trukle is informatief, onthullend en amusant, maar ik zie geen
overtuigende bewijsvoering. En dan de vorm. Als ik me niet vergis is het een boek van 360
pagina’s lang. Dit vind ik een nogal tegenstrijdige paradox. Wie heeft er eigenlijk tijd om zo’n
dik boek te lezen, als we zo druk zijn met sms’en, mailen en twitteren?

3. Moet de overheid iets doen, b.v. met betrekking tot social media en de besproken
problemen (identiteit)?
De overheid hoeft naar mijn idee niets te doen. Ieder mens is anders. Het is wel heel
makkelijk om te zeggen dat iedereen hetzelfde is en zich anders voordoet op een social media
website. Het is de vrijheid van een democratie, waar je onbeperkte toegang hebt tot een
communicatiemiddel. Elke inperking is een inbreuk op verworven vrijheden.
Wat is de conclusie van Turkle m.b.t. de identiteit van mensen in het dagelijks bestaan?
De manier waarop mensen fanatiek online communiceren via sociale netwerksites zoals
Twitter en Facebook kan gezien worden als een moderne vorm van waanzin, volgens Turkle.
Ze vindt dat mensen geïsoleerd raken van de werkelijkheid als gevolg van dergelijke sociale
netwerksites omdat de technologie ons leven domineert en het ons "minder menselijk" maakt.
Met de illusie dat het ons mogelijk maakt om beter te communiceren isoleert technologie ons
eigenlijk van echte menselijke interacties in een cyberrealiteit en dat is een slechte imitatie
van de echte wereld.
In hoeverre denk je dat de identiteit van mensen nog verder aangetast zal worden door
de nieuwe media?
Deze vraag is zo gesteld dat je er al vanuit gaat dat de identiteit van de mensen al is aangetast.
Zoals ik al eerder zei is ieder mens anders. Mensen die zich anders voordoen in de virtuele
wereld zijn zich hiervan van bewust. Ze willen het zelf, en met de nieuwe media hebben ze de
mogelijkheid gekregen om zich zo te uiten zoals zij dit zelf willen. Ze worden hier gelukkig
van, en zolang ze hier niemand mee kwaad doen zie ik er geen probleem in. Het zal naar mijn
mening ook nooit zo ver komen dat de meerderheid van de mensen geen onderscheid meer
kunnen maken tussen de echte wereld en de virtuele wereld. Mensen kunnen er heel diep op
in gaan, en er zullen waarschijnlijk wel een paar gekken tussen zitten die de virtuele wereld
als de echte wereld zullen beschouwen. Maar bij deze mensen zit er al een steekje los.
Iedereen met ‘common sense’ kan zelf ook wel bedenken wat goed en fout is.
Wat zijn de voordelen en de nadelen van de nieuwe media?
Een van de belangrijkste voordelen die nieuwe media en internet in het bijzonder te bieden
hebben, is de toegang tot een schat aan informatie. Locaties doen er niet meer toe; internet is
de poort naar de bibliotheek van de wereldkennis. Kennis die voorheen moeilijk beschikbaar
was, te obscuur of zelfs gecensureerd was, is nu veel makkelijker toegankelijk. Mensen
kunnen makkelijker uit een bepaald kader (geloof, opvoeding, geografische locatie) breken
door hun toevlucht te zoeken in de exotische en enorm omvangrijke informatiewereld van het
internet; een belangrijke voorwaarde voor het leren zelfstandig te denken en open te staan
voor nieuwe ideeën.
Nog een voordeel is de Instant communicatiekanalen (zoals MSN, Google Talk en Skype).
Deze kunnen worden gebruikt om snel informatie te delen met je vrienden, relatief
eenvoudige discussies te voeren en vragen te stellen aan mensen waar je normaal gesproken
minder snel contact mee zou hebben. Een bijkomend voordeel is dat er met mensen waar ook
ter wereld tegelijkertijd kan worden gecommuniceerd.

4. Als laatst is nieuwe media nog ook eens heel erg kosten besparend. De meeste nieuwe
aanbieders van moderne communicatiekanalen bieden haar diensten gratis (of bijna gratis)
aan.
De nieuwe media kent echter ook een keerzijde. Met de hoeveelheid kennis en informatie die
er te vinden is ontbreekt er een goede gids. Zonder mediageletterdheid is het alsof je
verdwaald bent in een wild oerwoud van hyperlinks, zoekmachines en vreemde sites die de
wildste dingen beweren. Waar het risico op onzin in wetenschappelijke boeken, tijdschriften
en studieboeken aanwezig is, is dit risico op het internet vele malen groter. Mensen worden
tegelijkertijd blootgesteld aan de meest briljante kennis én de meest stompzinnige en onjuiste
kennis.