Mark van Leeuwen 2012 - Missionaire Master TU Kampen Onderzoek naar pioniersplekken in Amsterdam en hun gereformeerde identiteit.

1. Mark van Leeuwen
Missionaire Master
TU Kampen 2012
Beschrijving en analyse van de identiteit van enkele pioniersgemeenten
binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
STILSTAND IS
ACHTERUITGANG

2. Doelstelling onderzoek
Beschrijving en analyse van de identiteit van enkele
pioniersgemeenten binnen de Gereformeerde
Kerken vrijgemaakt
Onderzoeksvraag • Operationaliseren van
het begrip ‘gereformeerd’:
Hoe geven
wat is het?
pioniersgemeenten
• Toetsing van dit instrument in
binnen de GKv de praktijk
invulling aan
het begrip ‘gereformeerd’?
Onderzocht in 4 kerkplant-projecten
• De Aker Amsterdam
• De Brug Venlo
• Het Kruispunt Maastricht
• Stroom Amsterdam

3. Wat is gereformeerd? (1 van 2) Fase 1
inhoud / opbouw
Uit de belijdenissen 1.Onderzoek van
belijdenis en
literatuur naar
begrip
‘gereformeerd’
1) De eenheid en katholiciteit van de kerk
2) De cruciale rol van Jezus Christus 2.Visie/beleid én de
samenkomsten
3) De centrale plek van het Woord van God
onderzocht mbv
4) Het belang van doop en Avondmaal uitkomst bij 1)
5) De kerkelijke tucht
6) De drie ambten 3.Interview
7) Gods soevereine verkiezingsplan leidinggevenden
8) Kerk-zijn: verbonden zijn met Jezus Christus en met
elkaar 4.Enquête
9) Menselijke regels in de kerk mogen niet belangrijker deelnemers
worden dan de regels van Christus

4. Wat is gereformeerd? (2 van 2)
inhoud / opbouw
Gezien de literatuur… 1.Onderzoek van
belijdenis en
literatuur naar
begrip
‘gereformeerd’
1) Jezus Christus als eerste en hoogste loyaliteit
2) De eenheid in Jezus Christus 2.Visie/beleid én de
samenkomsten
3) Doorgaande bezinning op de kerk:
onderzocht mbv
‘ecclesia reformata semper reformanda’
uitkomst bij 1)
4) De kerk bevindt zich naar haar aard
in een spanningsvolle paradox (Gods werk/mensenwerk)
3.Interview
5) Verbondsdenken: kerk-zijn
leidinggevenden
in 1e plaats werk van God en niet actie van de mens
6) Kerkregering door de ambten en kerkelijke vergaderingen
4.Enquête
deelnemers
Gebruikte literatuur…
Nederland: J. Hoek, A.L.Th de Bruijne en W. van ‘t Spijker
Amerika: Wallace M. Alston jr.

5. Profiel van de vier onderzochte kerken
De Aker / A’dam Kruispunt / Maastricht
• Moederkerk: GKv Tituskapel • Ooit dochterkerk van de GKv
Christenen van allerlei verschillende Brunsum-Treebeek.
achtergronden • Voornamelijk leden GKv
• ± 40 belijdende leden (in wijk) • ± 110 leden (tussen de 35 en 45
• Partnerschap met GKv kerkverband doopleden) verspreid wonend in de
• Predikant: Willem Griffioen stad en in België
• Predikant: Jacob Glas
De Brug / Venlo Stroom / A’dam
• Kerk resultaat van missionaire werk in • Moederkerk GKv Oosterparkkerk
Limburg, zelfstandig in 1997 • Ontstaan in 2003 en sinds 2006
• ± 95 leden (waarvan ± 40 doopleden) worden er samenkomsten gehouden
• verspreid wonend over Noord Limburg. • Ongeveer 110 betrokkenen
• voornamelijk leden uit GKv • Een stadsgemeente, gemengd publiek
• Predikant: Johan Schelling • Gemeente functioneert zelfstandig
• Voorganger Martijn Horsman

6. Wat is de identiteit van deze kerken? (1 van 4) Fase 2
inhoud / opbouw
t.a.v. Visie en beleid - Samenkomsten
1.Onderzoek van
gezien de ‘gereformeerde markers’? belijdenis en
literatuur naar
begrip
gereformeerd
De Aker
2.Visie/beleid én de
Sterke kanten
samenkomsten
• Focus op Jezus Christus (cat.1) onderzocht m.b.v.
• Het gezag van de Bijbel (cat.2) uitkomst MARKERS
• Wederkerige relatie God en mens, God eerst (cat.3)
3.Interview
Anders: leidinggevenden
• vrouwelijk leiderschap,
• visie op doop 4.Enquête
• Bijzondere werk van de Geest deelnemers

7. Wat is de identiteit van deze kerken? (2 van 4)
inhoud / opbouw
t.a.v. Visie en beleid - Samenkomsten
1.Onderzoek van
gezien de ‘gereformeerde markers’? belijdenis en
literatuur naar
begrip
gereformeerd
Venlo
2.Visie/beleid én de
sterke kanten
samenkomsten
• Focus op Jezus Christus (cat.1) onderzocht m.b.v.
• Noodzaak van ontwikkelen eigentijdse kerkvormen uitkomst MARKERS
(cat.4)
3.Interview
Anders leidinggevenden
• Nauwelijks
• Het soort liederen in de dienst: alleen Opwekking 4.Enquête
• Besluit vrouwelijke preeklezer: niet ingevoerd deelnemers

8. Wat is de identiteit van deze kerken? (3 van 4)
inhoud / opbouw
t.a.v. Visie en beleid - Samenkomsten
1.Onderzoek van
gezien de ‘gereformeerde markers’? belijdenis en
literatuur naar
begrip
gereformeerd
‘Het Kruispunt’ Maastricht
2.Visie/beleid én de
Sterke kanten
samenkomsten
• Alle vier categorieën duidelijk terug: Jezus Christus, onderzocht m.b.v.
Bijbel, Gods initiatief, hervorming van de kerk uitkomst MARKERS
Anders 3.Interview
• Nauwelijks leidinggevenden
• Eén kerkdienst per zondag sinds april 2012
• Samenkomst zelf is wat uitgebreider
4.Enquête
deelnemers

9. Wat is de identiteit van deze kerken? (4 van 4)
inhoud / opbouw
t.a.v. Visie en beleid - Samenkomsten
1.Onderzoek van
gezien de ‘gereformeerde markers’? belijdenis en
literatuur naar
begrip
gereformeerd
‘Stroom’ Amsterdam
2.Visie/beleid én de
Sterke kanten
samenkomsten
• Gemeenschap rondom Jezus (cat.1) onderzocht m.b.v.
• Hervorming van de kerk (cat.4) uitkomst MARKERS
Anders: 3.Interview
• Vrouwelijk leiderschap leidinggevenden
• Vormgeving van diensten:
meest vergaand anders dan gebruikelijk in GKv 4.Enquête
deelnemers

10. Fase 3: De leiding van de gemeenten
Hoe gaan ZIJ om met begrip gereformeerd?
Interviews aan de hand van zeven vragen over:
1. De essentie van kerk-zijn
2. Omschrijving van begrip ‘gereformeerd’
3. De waarde van de gereformeerde traditie
4. Typering van de gemeente en haar ontwikkeling
5. Plek van de gereformeerde belijdenis
6. Betekenis van het kerkverband
7. Boodschap aan de bestaande kerken

11. Interviews (1 van 1) Fase 3
inhoud / opbouw
De uitslagen… 1.Onderzoek van
belijdenis en
literatuur naar
begrip
gereformeerd
1.Kerk-zijn: bijdrage leveren aan de samenleving
2.Visie/beleid én de
2.Gereformeerd:
samenkomsten
a) respect voor rijke erfenis (2) onderzocht m.b.v.
b) dood woord, gaat om de inhoud: de genade (2) uitkomst MARKERS
3.Gereformeerde traditie: grote waardering 3.Interview
leidinggevenden
4.Typering eigen gemeente:
a)Identiteit zit meer in wat ze doet (2) 4.Enquête
b)Identiteit zit meer in wie ze is (2) deelnemers
5. Gereformeerde belijdenissen: functioneren impliciet
6. Kerkverband: speelt een belangrijke rol

12. Boodschap aan de bestaande kerken
(door de leiders van de vier kerkplantingen
1. neem voorgeschiedenis projecten
serieus en geef duidelijkheid over
de ruimte
2. laat als kerk merken dat het leven
van zondag tot en met zaterdag één
geheel is en voer dat door in de vormen
en de inhoud van kerkdiensten
3. denk als kerken (bestaand en
nieuw) meer gezamenlijk na over
de toekomst
4. maak gebruik van lessen die
geleerd zijn in nieuwe gemeenten

13. Enquete onder leden (1 van 2) Fase 4
inhoud / opbouw
De opzet 1.Onderzoek van
belijdenis en
literatuur naar
begrip
gereformeerd
Onderzoeksinstrument enquête op 4 velden
1. Bijbel (gezag en betrouwbaarheid) 2.Visie/beleid én de
samenkomsten
2. Genade (weg van geloof) onderzocht m.b.v.
3. Verbond (kinderdoop) uitkomst MARKERS
4. Ambt (plek van vrouw en charisma/ambt)
3.Interview
leidinggevenden
4.Enquête
deelnemers

14. Enquete onder leden (2 van 2) Fase 4
inhoud / opbouw
De uitslagen 1.Onderzoek van
belijdenis en
literatuur naar
begrip
gereformeerd
1. Bijna 75% betrokkenen:
Bijbel is belangrijk en gezaghebbend 2.Visie/beleid én de
2. Bijna 60%: afhankelijk van God in ‘t geloof samenkomsten
onderzocht m.b.v.
3. Grote waardering voor de kinderdoop uitkomst MARKERS
1. 90% wil geloofs- / volwassendoop legitieme
plek geven naast gezins- / kinderdoop) 3.Interview
leidinggevenden
4. Het ambt krijgt een hoge waardering van een
ruime meerderheid (64%)
4.Enquête
1. van 76% moet de vrouw deelnemers
een zichtbare rol gaan spelen in de leiding

15. Conclusies uit het onderzoek
• ‘Gereformeerd’
breed en dynamisch begrip
• Deze 4 gemeenten zijn herkenbaar
als gereformeerde kerken in
visiedocumenten én samenkomsten
• Bij de leiding heerst breed grote
waardering voor de geformeerde
traditie
• De deelnemers tonen veel
verwantschap met gereformeerde
belijden

16. Aanbevelingen uit het onderzoek
• GKv moet aantal gereformeerde
categorieën durven vaststellen
• Dit onderzoek uitbreiden naar alle
pioniersgemeenten binnen de GKv
en naar bestaande gemeenten
• De pioniersgemeenten leggen
belangrijke theologische discussies
bloot:
• verhouding gezins- en geloofsdoop,
• vrouwelijk leiderschap in de kerk
• het werk van de Geest.

17. Highlights uit Mijn conclusie
Stilstand is achteruitgang
Dat hangt er sterk vanaf hoe
zijn GKv-plants gereformeerd?
wat je ‘gereformeerde
De ‘markers’ van Mark van Leeuwen zijn identiteitsmarkers’ vindt.
zowel zorgviuldig gekozen als nog te
‘arbitrair’
En daar wordt in de GKv zeer
Verder onderzoek aan de TU Kampen (maar verschillend over gedacht.
ook bij de Unie van Baptisten, meen ik) Daardoor is de beoordeling
probeert deze ‘markers’ beter en nog
zorgvuldiger in kaart te brengen. van GKv-plants ook divers.
Stefan Paas deed een poging door een
volgorde aan te brengen…
Apostolicum > Belijdenis t.a.v de wereld Peter Wierenga
Belijdenissen > Afbakening t.a.v. kerken Adviseur
gemeenteopbouw, evangelisatie
Kerkordeningen > Interne afspraken & kerkplanting
VRAAG: OP welk niveau zoek je ‘markers’? p.wierenga@centrum-g.nl
PeterWiereng
P.S. Lastig voor discussie: Veel vrijgemaakten duiden
woord gereformeerd synoniem aan vrijgemaakt  linkedin.com/in/peterwierenga
centrum-g.nl