SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  22
Télécharger pour lire hors ligne
Insight is een uitgave van de NVP, de Nederlandse Vereniging voor Personeel-
management & Organisatieontwikkeling. Het doel van Insight is om specifieke actuele
thema’s rondom het HR vakgebied op eigentijdse wijze nader te belichten en de
HR professional inzicht te verschaffen in hoe theorieën zich vertalen in de praktijk.




NVP | insight
                Servant Leadership:
                hype, religie of noodzaak?
                                   Hoe denken onze (ervarings)deskundigen over
                                   dienend-leiderschap, ofwel Servant Leadership?
                                   Erna Baars, Inge Nuijten, Lucas van Wees en
                                   Hans Zierikzee gingen in discussie. We legden
                                   dit viertal een aantal (provocerende) stellingen
                                   voor en daagden ze uit hierop te reageren.
Inhoud
4    De deskundigen: Erna Baars, Inge Nuijten, Lucas van Wees en
     Hans Zierikzee.

6    > Stelling
     Servant Leadership is een hype in het managementdenken.
     Overgewaaid uit de VS en van tijdelijke aard.

8    > Stelling
     Servant Leadership haalt, in tegenstelling tot macht en controle,
     het beste uit de jongere generatie.

10   > Stelling
     Alleen diegenen die zichzelf al bewezen hebben en vanuit daar
     op respect kunnen rekenen, kunnen zich veroorloven dienend
     te leiden.
NVP | insight




12   > Stelling
     Servant Leadership is voor altruïsten, is niet resultaatgericht en
     daarom de voorbode van de teloorgang van je organisatie.

14   > Stelling
     Servant Leadership, en sterk en charismatisch leiderschap.
     Twee geloven op één kussen?

16   > Stelling
     De waarde van Servant Leadership voor mens en organisatie is
     niet bewezen.

18   > Stelling
     Een Servant Leader… moedig of soft?

20   > Stelling
     Servant Leadership is een religie en heeft niets te maken met
     het leiden van een bedrijf.




                                                        Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 3
De deskundigen
                                                 Drs. Lucas van Wees MBA/MBT werkt sinds 2001 als
                                                 Vice President HR Commercial voor KLM. Daarvoor was hij
                                                 werkzaam bij achtereenvolgens Philips, Shell en KPN, in HR,
                                                 lijnmanagement en commerciële posities. Lucas is lid van het
                                                 hoofdbestuur van de NVP en in deze rol afgevaardigde in het
                                                 algemeen bestuur van de European Association of Personnel
                                                 Management (EAPM). Hij is lid van de Strategische Adviesraad
                                                 van de NHTV in Breda. Studeerde toerisme in Breda, bedrijfs-
                                                 sociologie in Tilburg, voltooide een MBA in Lausanne en een
                                                 Master in Business Technology in Delft. Tevens is Lucas een
                                                 van de ambassadors van Servant Leadership in Nederland.

                                                 Dr. Inge Nuijten promoveerde eind 2009 op het proefschrift:
                                                 ‘Servant-Leadership: Paradox or Diamond in the Rough?’ aan
                                                 de Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit.
                                                 Momenteel verricht ze met haar bedrijf ISPT onderzoek voor
                                                 bedrijven op het gebied van dienend-leiderschap en geeft ze
                                                 advies en trainingen over dienend-leiderschap en prestatie-
                                                 psychologie. Hierbij bundelt ze de kennis en ervaring die zij
                                                 opdeed in verschillende opleidingen, tijdens onderzoeksprojec-
                                                 ten en in het bedrijfsleven (o.a. ING en PWC), de zorg (o.a.
                                                 Amphia en TweeSteden Ziekenhuis), het onderwijs (divers)
                                                 en de sport (o.a. Prise d’Eau golf). Ze is lid van de Raad van
                                                 Advies van het Greenleaf Center for Servant Leadership Europe
                                                 en in het najaar van 2011 verschijnt van haar een Nederlands
                                                 boek over dienend-leiderschap.




4 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Hans Zierikzee is een man van ‘learning by doing’. Inmid-
dels is hij ruim 15 jaar zelfstandig werkzaam als bouwer en
begeleider van complexe veranderingsprocessen. Hij startte als
15-jarige als letterzetter bij Sijthoff, werkte in diverse functies
als hoofd verkoop in de commercie en als HR-manager in
verschillende organisaties. Hij is lid van de NVP werkgroep 3.0
en tot voor kort was hij voorzitter van de NVP-afdeling Noord-
Nederland. Zijn inzet is er steeds op gericht om mensen in zijn
omgeving te laten groeien. Daarnaast is hij blijvend nieuws-
gierig en vanaf 2010 betrokken bij het jaarlijkse Kinderfestival
in Bosnië. Oprechtheid heeft voor hem sindsdien een nieuwe
betekenis gekregen. Naast alle hoofdzaken is hij zich de laatste
jaren vooral op HARTzaken gaan richten.

Drs. Erna Baars MMO is als zelfstandig executive coach en
consultant werkzaam onder de naam Amargon Consultancy &
Coaching. Ze is onder meer gespecialiseerd in het coachen van
bestuurders, top-managers, high-potentials en professionals.
Haar motto is ‘Just because you can’t see it, it does not mean
it’s not there’. Erna heeft een veelzijdige achtergrond met ruime
ervaring in de financiële dienstverlening en gezondheidszorg.
Zo was zij onder meer werkzaam als bedrijfsarts, hoofd Ar-
bodienst, directeur HR en ziekenhuisbestuurder. Naast haar
werk vervult zij verschillende rollen als toezichthouder en is zij
bestuurslid bij het Greenleaf Center for Servant Leadership Eu-
rope. Zij voltooide diverse universitaire opleidingen en volgde
scholingsprogramma’s in binnen- en buitenland.




                                           Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 5
> Stelling
                      Servant Leadership is een hype in het
                      managementdenken. Overgewaaid uit
                      de VS en van tijdelijke aard.




6 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Inge: ‘De term Servant Leadership mag dan voor het eerst in de VS zijn ge-
noemd en recentelijk meer aandacht krijgen, dienend-leiderschap wordt al
eeuwen over de hele wereld ‘beoefend’. Dus het is zeker niet van tijdelijke
aard.’

Lucas: ‘Dat het gedachtegoed achter dienend-leiderschap een lange historie
heeft, bewijst een aansluitend denkbeeld zoals rentmeesterschap, ofwel de we-
reld minstens zo goed en liever nog beter achterlaten voor de nazaten dan hoe
je hem aantrof. Servant Leadership is tijdloos. Het past goed bij de wereld van
vandaag, en nog beter bij de wereld van morgen. Een cruciale conditie voor het
aanpassingsvermogen van mens en organisatie in een tijd van globalisering.’

Erna: ‘Kenmerkend voor een hype is dat er door de media bovenmatige aan-
dacht aan besteed wordt. Naar mijn mening is de aandacht hiervoor nu zeker
niet bovenmatig. Het belang ervan echter buitengewoon groot. Kijk maar naar
het top-downleiderschap, met grote ego’s en zelfoverschatting, met als gevolg
de recente crisis. Dan ziet elk weldenkend mens dat er iets wezenlijks moet
veranderen.’

Hans: ‘Van tijdelijke aard? Mijn eerste kennismaking met dienend-leiderschap
stamt al van 20 jaar geleden! Ik herinner me een combinatie van doortastend-
heid en ‘het hart op de goede plek’. Dat werkte heel goed. We hadden slechts
ruimte en steun te geven.’




  ‘Servant Leadership is een cruciale conditie
 voor het aanpassingsvermogen van mens en
     organisatie in een tijd van globalisering.’
                                                          Lucas van Wees




                                                          Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 7
> Stelling
                      Servant Leadership haalt, in tegen-
                      stelling tot macht en controle,
                      het beste uit de jongere generatie.




8 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Hans: ‘Ja, dat geloof ik ook. Macht en controle richten zich niet op de ontwik-
keling van anderen. Dat is inmiddels pijnlijk zichtbaar geworden. Jongere gene-
raties hebben hun eigen paden te banen. Wij hebben de verantwoordelijkheid
ze hier in te steunen. Los van macht en controle komen de mooiste initiatieven
tot stand. Al kan enige controle de zaak wel steviger en stabieler maken.’

Erna: ‘Servant Leadership haalt het beste uit álle generaties! Maar dat het
vooral jongeren aanspreekt en hen stimuleert zich maximaal te ontwikkelen, en
hun kwaliteiten in te zetten op een respectvolle en integere manier, is duidelijk.
In de Young Bilderberg Conference 2010 hebben jonge leiders uit het bedrijfs-
leven zich uitgesproken voor deze stijl van leiderschap in hun Handvest Nieuw
Leiderschap. Een van hun zes stellingen luidt: ‘Leiders moeten sturen op ver-
trouwen en niet op macht en controle’. Zegt dit niet genoeg?’

Inge: ‘De jongere generatie heeft veel mogelijkheden en zal dan ook niet snel
settelen voor een autoritaire baas die weinig ruimte laat voor eigen inbreng en
zingeving. Een baas die controleert en uit is op eigen gewin, kan bij de jongere
generatie op minder respect en vertrouwen rekenen.’

Lucas: ‘Brute macht werkt alleen maar in bepaalde situaties. En is zeker geen
duurzaam managementprincipe dat mensen langdurig verbindt. Controle kan
goed zijn, maar vertrouwen is beter. Strategie is het vermogen om als eerste in
de toekomst aan te komen. Servant Leadership biedt daar een goede uitgangs-
positie voor.’




                   ‘Servant Leadership haalt het beste
                          uit álle generaties!’ Erna Baars


                                                            Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 9
> Stelling
                      Alleen diegenen die zichzelf al
                      bewezen hebben en vanuit daar op
                      respect kunnen rekenen, kunnen zich
                      veroorloven dienend te leiden.




10 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Inge: ‘Iedereen kan dienend leiden. Maar kan ook iedereen het zich veroorlo-
ven? Als de personen boven je niet inzien dat je team goed presteert vanwege
jouw dienende opstelling, dan zal je in de huidige maatschappij zelf geregeld
aan het kortste eind trekken. Je gedrag wordt als afwijkend en wellicht zelfs
bedreigend gezien. Echter als het topmanagement dienend-leiderschap begrijpt
en ondersteunt, dan kan iedereen zich veroorloven dienend te leiden.’

Hans: ‘In je werksituatie heb je te maken met heersende culturen. Je speelveld
bepaal je echter zelf. Als je er werkelijk in gelooft en zo in je werk en leven
wilt blijven staan, is er altijd ruimte om het te doen. Groot en klein, desnoods
ergens anders.’

Erna: ‘Is het in de praktijk zo makkelijk? Er heerst een enorme sociale druk
om je als leider op een bepaalde manier te gedragen. En het is een grote kunst
om dienen en leiden bij elkaar te brengen. Zeker in een tijd waarin leiderschap
werd verbonden met bediend wórden, in plaats van zelf een dienstbare rol
vervullen.’

Lucas: ‘Ik ben het met Hans eens dat Servant Leadership ook heel sterk een
mentaliteitskwestie is. Mijn vermoeden is dat dienend-leiders zich ook ‘vrij’ in
het hoofd voelen en minder afhankelijkheid van anderen ervaren. Hoewel ze
juist een behoorlijk inlevingsvermogen hebben. Dienend-leiders kenmerken
zich door de paradox betrokken distantie.’




                     ‘Als je er werkelijk in gelooft, is er
                           altijd ruimte om het te doen.’
                                                              Hans Zierikzee




                                                           Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 11
> Stelling
                      Servant Leadership is voor altruïsten,
                      is niet resultaatgericht en daarom
                      de voorbode van de teloorgang van
                      je organisatie.




12 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Erna: ‘Als je oppervlakkig links en rechts iets leest over Servant Leadership,
dan zou je dat kunnen denken. Het blijkt echter dat organisaties die dit ge-
dachtegoed bewust toepassen, duurzaam betere resultaten boeken dan de
concurrentie. Het is geen trucje, maar een overtuiging. En trekt en behoudt
daarmee medewerkers die dit versterken en doorgeven aan anderen. Het is het
meest moeilijk te kopiëren concept, omdat dit gedachtegoed dat het beste uit
iedereen naar boven haalt, op den duur in de cultuur van deze organisaties
verankerd zit.’

Lucas: ‘Organisaties die niet failliet gaan of veel verliezen door een of ander
schandaal, minder tot geen problemen krijgen met ziekteverzuim en burnout,
en het vertrouwen van de klant behouden.’

Hans: ‘Jullie kunnen dit met jullie jarenlange SL-ervaring beter beoordelen. Als
ik een inschatting maak, dan vind je inderdaad onbaatzuchtigheid in deze visie
terug. Het resultaat komt wat mij betreft voort uit (en staat niet voorop) de
persoonlijke drijfveren van mensen.’

Inge: ‘Dienend-leiderschap is altruïstisch, maar wel degelijk resultaatgericht.
Dienend-leiders communiceren een inspirerende (maatschappelijk) verant-
woorde visie en maken medewerkers duidelijk wat hun bijdrage is in het grote
geheel. Vervolgens faciliteren zij medewerkers bij het ontwikkelen van hun
talenten. Dit zorgt ervoor dat medewerkers trots zijn, verantwoordelijkheid
nemen en groeien. Met hen groeit de organisatie mee. Het misverstand dat
dienend-leiderschap niet resultaatgericht zou zijn, ontstaat doordat men bij re-
sultaat vrijwel altijd denkt aan korte termijn winstcijfers, in plaats van op lange
termijn een goed resultaat neerzetten en blijven neerzetten.’




       ‘Dienend-leiderschap is altruïstisch, maar
                    wel degelijk resultaatgericht.’
                                                                   Inge Nuijten




                                                            Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 13
> Stelling
                      Servant Leadership, en sterk en
                      charismatisch leiderschap.
                      Twee geloven op één kussen?




14 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Inge: ‘Vanuit een wetenschappelijk oogpunt ben ik het hier mee eens. In de
definitie van charismatisch leiderschap is opgenomen dat deze persoon ma-
nipuleert voor eigen gewin. Absoluut het tegenovergestelde van een dienend-
leider dus. Alhoewel dienende leiders vaak wel een bijzondere aantrekkings-
kracht, ofwel charisma hebben.’

Lucas: ‘Er is een interessant gedachtenexperiment te doen als het gaat over
Nelson Mandela. ‘What if he came out angry?’ Ondanks zijn jarenlange ge-
vangenschap op Robbeneiland, wist hij weg te blijven van haat en cynisme,
en het onverzoenbare te verzoenen. Door gebruik te maken van ‘soft power’, is
Zuid-Afrika waarschijnlijk veel bloedvergieten gespaard gebleven.’

Erna: ‘En zo zijn er meer aansprekende voorbeelden. Denk aan Ghandi, Martin
Luther King, Mandela, Moeder Teresa en ga zo maar door. Wat niet wegneemt
dat het een bijzondere kunst is om kracht en kwetsbaarheid te combineren ten
faveure van je medewerkers en de maatschappij. Dit vraag moed en veel zelfre-
flectie.’

Hans: ‘Niet alles is wat het lijkt. Ook charismatisch en leiderschap lijken een
bepaalde tegenstrijdigheid in zich te hebben. Charismatisch of dienend, in
beide gevallen betreft het kenmerken van leiders, die gemakkelijk anders uitge-
legd kunnen worden. Het gaat niet om woorden, maar om intenties. Om met
je manier van leiden (sturend of meer dienend), iets tot stand te brengen dat
nodig of gewenst is.’




        ‘Het vraagt moed en veel zelfreflectie om
        kracht en kwetsbaarheid te combineren.’
                                                                    Erna Baars




                                                          Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 15
> Stelling
                      De waarde van Servant Leadership
                      voor mens en organisatie is niet
                      bewezen.
                                                         ?


16 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Erna: ‘Laten we het eens omdraaien. Heeft de waarde van het huidige leider-
schap zich voor mens en organisatie bewezen? Dit was adequaat in het indus-
triële en institutionele tijdperk, maar nu gaat het zich tegen ons keren. Deze
tijd van kennisversnelling en netwerken vraagt om andere leiderschap dan die
van dwingende macht, zelfverrijking en moordende concurrentie. Juist het de-
len van macht en het beter maken van de ander zal het respect krijgen van de
jongere generatie, en daarmee ook bijdragen aan een duurzame wereld. Servant
Leadership gaat namelijk verder, en wel om het verbeteren van de kwaliteit van
onze samenleving.’

Lucas: ‘Inge, hoe sta jij hier tegenover? Jij hebt hier onderzoek naar gedaan.
Wat zijn jouw bevindingen?’

Inge: ‘Uit wetenschappelijk onderzoek zijn behoorlijk wat aanwijzingen te ha-
len dat dienend-leiderschap nuttig is voor mens, organisatie en maatschappij.
Zo hebben meerdere onderzoeken aangetoond dat Servant Leadership een po-
sitief effect heeft op de belangrijkste psychologische basisbehoeften van men-
sen en op vertrouwen. Deze aspecten worden op hun beurt weer gelinkt aan
welzijn, betere prestaties, minder ziekteverzuim, gezondheid, leren, motivatie,
betrokkenheid, tevredenheid, minder verloop, creativiteit, etc. Ook bestaat er
onderzoek dat een rechtstreeks effect van Servant Leadership op presteren, op
extra inzet op het werk, en op creativiteit aantoont. Overigens worden er niet
alleen maar positieve zaken gerapporteerd. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld
ook dat resultaten van dienend-geleide teams op korte termijn minder kunnen
zijn in vergelijking tot directief-geleide teams. Dit mindere korte termijnresul-
taat wordt echter gecompenseerd door een beter lange termijnresultaat.’

Hans: ‘Bewijzen heeft iets in zich van zichtbaar maken wat er al is. Bovendien
is het gevolg van de stelling dat dienend-leiderschap opgehouden zou zijn
te bestaan. Durf het in te zetten en dan maar eens zien wat het oplevert. Als
mensen vinden en ervaren dat het werkt, is het bewijs voor mij geleverd. Inge
heeft zo haar eigen invalshoek om hiernaar te kijken. En juist door van verschil-
lende kanten te kijken, kunnen we van elkaar leren.’




  ‘Deze tijd vraagt om een andere leiderschap
 dan die van dwingende macht, zelfverrijking
          en moordende concurrentie.’ Erna Baars

                                                           Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 17
> Stelling
                      Een Servant Leader… moedig of soft?




18 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Hans: ‘Omgedraaid staat er zachtmoedig, een woord dat we heel goed ken-
nen. Beide elementen zitten in Servant Leadership. Het vergt moed om zacht
te zijn. Het mooie aan de uitgangspunten van dienend-leiderschap is juist de
combinatie van leiden en dienen. Dat vraagt van je om ontvankelijk te zijn,
je te verbinden en ook de moed te hebben het goede te doen. Laatst heb ik
gemeend iets juist niet te gaan doen, terwijl het wel impliciet verwacht werd.
Het gevolg was dat anderen hun verantwoordelijk namen en ik ze daarbij later
geholpen hebt. Gun anderen het podium. Het vergt moed om op je handen te
gaan zitten.’

Erna: ‘Dienend leiden is moedig en moeilijk! Een dienend-leider kenmerkt zich
door vele goede en belangrijke eigenschappen. Denk bijvoorbeeld aan zorg-
zaamheid, bescheidenheid en het anderen successen gunnen. Kenmerken die
veel leiders zeker af en toe toepassen. Alleen dienend-leiders doen dit conse-
quent en voortdurend. Pas dan krijgen medewerkers het vertrouwen dat het
oprecht is en zullen zij zich openstellen, zelf daarin groeien, en steeds beter
worden.’

Lucas: ‘Een dienend-leider is zeker moedig. De meesten hebben een scherp
beeld over wie zij zijn, en wat hun mens- en wereldbeeld is. Doordat zij het
eigen ego ‘in control’ hebben, staan zij echter wel behoorlijk open voor aller-
lei invloeden, signalen en denkbeelden. Dat kun je soft noemen, maar zoals
iedere HR-professional weet maakt juist de onderkenning van dit soort zaken
het verschil in effectief en efficiënt leidinggeven.’

Inge: ‘Dienen is soft, maar dienen is geen dienend-leiderschap. Bij leider-
schap gaat het erom dat je een doel communiceert waarvoor anderen zich in
willen zetten. Zo ook bij dienend-leiderschap. Dienend-leiders maken keuzes
en bewandelen wegen die anderen op basis van ‘korte-termijn-angst-denken’
nooit zouden nemen. Dienend-leiders zijn dus vrijwel altijd pioniers. Daarnaast
dragen zij zorg voor de groei en ontwikkeling van de mensen om hen heen. Ze
hebben vertrouwen in hun medewerkers en laten hen meer vrij om op eigen
wijze invulling te geven aan het werk. Het ontwikkelen van anderen en loslaten
van de controle vergt moed.’



‘De meeste dienend-leiders hebben een scherp
 beeld over wie zij zijn, en wat hun mens- en
                 wereldbeeld is.’ Lucas van Wees

                                                          Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 19
> Stelling
                      Servant Leadership is een religie en
                      heeft niets te maken met het leiden
                      van een bedrijf.




20 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
NVP | insight




Erna: ‘Servant Leadership toont zeker overeenkomsten met het dienstbare
gedachtegoed dat in vele religies voorkomt. Robert Greenleaf, de eerste die
dienen en leiderschap in één concept samenbracht, verstaat onder religie ‘elke
invloed van een samenstel aan activiteiten die mensen richting en beteke-
nis geeft in hun leven’. In die zin zou Servant Leadership daar wel in kunnen
passen. Deze vorm van leiderschap geeft, door de focus te leggen op het doen
groeien van anderen, betekenis aan het bestaan van de leider zelf en draagt
bij tot het creëren van een dienstbaarheid aan de maatschappij en een betere
toekomst voor volgende generaties.’

Inge: ‘Als je het basisgeschrift van Greenleaf leest, dan zie je dat dienend-
leiderschap is voortgevloeid uit zijn veertig jaar lange ervaring bij AT&T, zijn
omvangrijke kennis van mens en maatschappij, en het lezen van vele boeken.
En dan vooral het boek van Hermann Hesse, ‘Reis naar het morgenland’. In
hetzelfde basisgeschrift geeft Greenleaf aan dat gelovige mensen graag wil-
den dat hij inzag dat zijn denken gebaseerd was op een verhaal zoals dat van
Jezus. Zo heeft hij het zelf echter nooit bekeken. Het is nooit zijn uitgangspunt
geweest, maar hij snapte de vergelijking wel.’

Hans: ‘Religie roept bij mij hele andere associaties op. Wel zie ik een duidelijke
link tussen je eigen geloof, al dan niet religieus van aard, en de wijze waarop
je leiderschap in de praktijk brengt. In ons vak hebben we het dan over mis-
sie, visie en kernwaarden. Leiderschap maakt daar onlosmakelijk deel van uit.
Je hebt juist een ‘geloof’ nodig om hierin je eigen weg te vinden, te reflecteren
hierop. Als ik dat koppel aan de maatschappelijke tijdgeest, kan het houvast
bieden aan mensen die hiernaar op zoek zijn. Dat gun ik eenieder. Dienend-
leiderschap is de moeite waard om voor jezelf te onderzoeken.’




     ‘Ik zie een duidelijke link tussen je eigen
     geloof, al dan niet religieus, en de wijze
  waarop je leiderschap in de praktijk brengt.’
                                                              Hans Zierikzee




                                                           Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 21
Colofon
Uitgave september 2011
Nederlandse Vereniging voor
Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling (NVP)
Villawal 1
3432 NX Nieuwegein
Postbus 70
3430 AB Nieuwegein
tel	 (030) 236 71 01
fax	(030) 234 39 91
e-mail info@nvp-plaza.nl
website www.nvp-plaza.nl

Vormgeving
Marieke Vugts, Sisters at Work

Tekstredactie
Daniëlle van de Werken, Sisters at Work




                                             22 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?

Contenu connexe

Tendances

Brochure Opleiding Passionair Leiderschap
Brochure Opleiding Passionair LeiderschapBrochure Opleiding Passionair Leiderschap
Brochure Opleiding Passionair LeiderschapPeggenhuizen
 
Special 2011 Leiderschap 20pag.June.15.2011
Special 2011 Leiderschap 20pag.June.15.2011Special 2011 Leiderschap 20pag.June.15.2011
Special 2011 Leiderschap 20pag.June.15.2011Groenewoud
 
Magazine Nl Lr Chiefsberaad
Magazine Nl Lr ChiefsberaadMagazine Nl Lr Chiefsberaad
Magazine Nl Lr Chiefsberaadgvanderwoude
 
Part up pitch - talent ontdekken en verbinden
Part up pitch - talent ontdekken en verbindenPart up pitch - talent ontdekken en verbinden
Part up pitch - talent ontdekken en verbindenLaurens Waling
 
Leiderschap in de 21e eeuw
Leiderschap in de 21e eeuwLeiderschap in de 21e eeuw
Leiderschap in de 21e eeuwwederWIJs
 
Visie op Leiderschap van Schouten & Nelissen
Visie op Leiderschap van Schouten & NelissenVisie op Leiderschap van Schouten & Nelissen
Visie op Leiderschap van Schouten & NelissenJan-Dirk den Breejen ∴
 
Leadership artikelpassie
Leadership artikelpassieLeadership artikelpassie
Leadership artikelpassieKoos Groenewoud
 
POA16_03_Interview Joel Aerts
POA16_03_Interview Joel AertsPOA16_03_Interview Joel Aerts
POA16_03_Interview Joel AertsJoël Aerts
 
Forest Advies Brochure
Forest Advies BrochureForest Advies Brochure
Forest Advies BrochureArjenBosma
 
Nyenrode, Hoe strategisch is hr wel (of) niet 25/03/2013
Nyenrode, Hoe strategisch is hr wel (of) niet 25/03/2013Nyenrode, Hoe strategisch is hr wel (of) niet 25/03/2013
Nyenrode, Hoe strategisch is hr wel (of) niet 25/03/2013Flevum
 
Lean werken valt of staat met leiderschap
Lean werken valt of staat met leiderschapLean werken valt of staat met leiderschap
Lean werken valt of staat met leiderschapdr. Kjeld H. Aij MBA
 
Algemene brochure 2 m
Algemene brochure 2 mAlgemene brochure 2 m
Algemene brochure 2 m2Matter
 
Algemene brochure 2 m
Algemene brochure 2 mAlgemene brochure 2 m
Algemene brochure 2 m2Matter
 
Nieuwsbrief 10 hrm avans def
Nieuwsbrief 10 hrm avans defNieuwsbrief 10 hrm avans def
Nieuwsbrief 10 hrm avans defAvansAlumniHRM
 
P 50-51 Lieke Thijssen
P 50-51 Lieke ThijssenP 50-51 Lieke Thijssen
P 50-51 Lieke ThijssenLieke Thijssen
 
Brochure Start Connecting
Brochure Start ConnectingBrochure Start Connecting
Brochure Start ConnectingErik Janssen
 
Dave Ulrich - Focus Op Organisation Capabilities
Dave Ulrich - Focus Op Organisation CapabilitiesDave Ulrich - Focus Op Organisation Capabilities
Dave Ulrich - Focus Op Organisation CapabilitiesVermaat
 

Tendances (19)

Brochure Opleiding Passionair Leiderschap
Brochure Opleiding Passionair LeiderschapBrochure Opleiding Passionair Leiderschap
Brochure Opleiding Passionair Leiderschap
 
Special 2011 Leiderschap 20pag.June.15.2011
Special 2011 Leiderschap 20pag.June.15.2011Special 2011 Leiderschap 20pag.June.15.2011
Special 2011 Leiderschap 20pag.June.15.2011
 
Magazine Nl Lr Chiefsberaad
Magazine Nl Lr ChiefsberaadMagazine Nl Lr Chiefsberaad
Magazine Nl Lr Chiefsberaad
 
Soul Xpress, uitdrukken wie je bent
Soul Xpress, uitdrukken wie je bentSoul Xpress, uitdrukken wie je bent
Soul Xpress, uitdrukken wie je bent
 
Het Teamraster
Het TeamrasterHet Teamraster
Het Teamraster
 
Part up pitch - talent ontdekken en verbinden
Part up pitch - talent ontdekken en verbindenPart up pitch - talent ontdekken en verbinden
Part up pitch - talent ontdekken en verbinden
 
Leiderschap in de 21e eeuw
Leiderschap in de 21e eeuwLeiderschap in de 21e eeuw
Leiderschap in de 21e eeuw
 
Visie op Leiderschap van Schouten & Nelissen
Visie op Leiderschap van Schouten & NelissenVisie op Leiderschap van Schouten & Nelissen
Visie op Leiderschap van Schouten & Nelissen
 
Leadership artikelpassie
Leadership artikelpassieLeadership artikelpassie
Leadership artikelpassie
 
POA16_03_Interview Joel Aerts
POA16_03_Interview Joel AertsPOA16_03_Interview Joel Aerts
POA16_03_Interview Joel Aerts
 
Forest Advies Brochure
Forest Advies BrochureForest Advies Brochure
Forest Advies Brochure
 
Nyenrode, Hoe strategisch is hr wel (of) niet 25/03/2013
Nyenrode, Hoe strategisch is hr wel (of) niet 25/03/2013Nyenrode, Hoe strategisch is hr wel (of) niet 25/03/2013
Nyenrode, Hoe strategisch is hr wel (of) niet 25/03/2013
 
Lean werken valt of staat met leiderschap
Lean werken valt of staat met leiderschapLean werken valt of staat met leiderschap
Lean werken valt of staat met leiderschap
 
Algemene brochure 2 m
Algemene brochure 2 mAlgemene brochure 2 m
Algemene brochure 2 m
 
Algemene brochure 2 m
Algemene brochure 2 mAlgemene brochure 2 m
Algemene brochure 2 m
 
Nieuwsbrief 10 hrm avans def
Nieuwsbrief 10 hrm avans defNieuwsbrief 10 hrm avans def
Nieuwsbrief 10 hrm avans def
 
P 50-51 Lieke Thijssen
P 50-51 Lieke ThijssenP 50-51 Lieke Thijssen
P 50-51 Lieke Thijssen
 
Brochure Start Connecting
Brochure Start ConnectingBrochure Start Connecting
Brochure Start Connecting
 
Dave Ulrich - Focus Op Organisation Capabilities
Dave Ulrich - Focus Op Organisation CapabilitiesDave Ulrich - Focus Op Organisation Capabilities
Dave Ulrich - Focus Op Organisation Capabilities
 

En vedette

Huiswerk pwc leadership program
Huiswerk pwc leadership programHuiswerk pwc leadership program
Huiswerk pwc leadership programmaxvermeer
 
Accountant tuchtrecht & aansprakelijkheid
 Accountant tuchtrecht & aansprakelijkheid Accountant tuchtrecht & aansprakelijkheid
Accountant tuchtrecht & aansprakelijkheidArjen Raat
 
#DFB2B 2015 - Mignon van Halderen, Bouwen aan vertrouwen met Thought Leadership
#DFB2B 2015 - Mignon van Halderen, Bouwen aan vertrouwen met Thought Leadership#DFB2B 2015 - Mignon van Halderen, Bouwen aan vertrouwen met Thought Leadership
#DFB2B 2015 - Mignon van Halderen, Bouwen aan vertrouwen met Thought LeadershipWebs.nl B2B Inbound Marketing
 
Leadership Development Program
Leadership Development ProgramLeadership Development Program
Leadership Development ProgramKathelijn Geerts
 
11 Scary Statistics About Stress At Work
11 Scary Statistics About Stress At Work11 Scary Statistics About Stress At Work
11 Scary Statistics About Stress At WorkOfficevibe
 
You Are Not As Rational As You Think
You Are Not As Rational As You ThinkYou Are Not As Rational As You Think
You Are Not As Rational As You ThinkYang Ao Wei 楊翱維
 
10 Ways Your Boss Kills Employee Motivation
10 Ways Your Boss Kills Employee Motivation10 Ways Your Boss Kills Employee Motivation
10 Ways Your Boss Kills Employee MotivationOfficevibe
 

En vedette (8)

Huiswerk pwc leadership program
Huiswerk pwc leadership programHuiswerk pwc leadership program
Huiswerk pwc leadership program
 
Accountant tuchtrecht & aansprakelijkheid
 Accountant tuchtrecht & aansprakelijkheid Accountant tuchtrecht & aansprakelijkheid
Accountant tuchtrecht & aansprakelijkheid
 
#DFB2B 2015 - Mignon van Halderen, Bouwen aan vertrouwen met Thought Leadership
#DFB2B 2015 - Mignon van Halderen, Bouwen aan vertrouwen met Thought Leadership#DFB2B 2015 - Mignon van Halderen, Bouwen aan vertrouwen met Thought Leadership
#DFB2B 2015 - Mignon van Halderen, Bouwen aan vertrouwen met Thought Leadership
 
Leadership Development Program
Leadership Development ProgramLeadership Development Program
Leadership Development Program
 
Paper: Thought leadership
Paper: Thought leadershipPaper: Thought leadership
Paper: Thought leadership
 
11 Scary Statistics About Stress At Work
11 Scary Statistics About Stress At Work11 Scary Statistics About Stress At Work
11 Scary Statistics About Stress At Work
 
You Are Not As Rational As You Think
You Are Not As Rational As You ThinkYou Are Not As Rational As You Think
You Are Not As Rational As You Think
 
10 Ways Your Boss Kills Employee Motivation
10 Ways Your Boss Kills Employee Motivation10 Ways Your Boss Kills Employee Motivation
10 Ways Your Boss Kills Employee Motivation
 

Similaire à servant leadership digiartikel nvp

VDS Whitepaper Leiderschap
VDS Whitepaper LeiderschapVDS Whitepaper Leiderschap
VDS Whitepaper Leiderschapsanderkerstens
 
Vds Whitepaper Leiderschap
Vds Whitepaper LeiderschapVds Whitepaper Leiderschap
Vds Whitepaper Leiderschapsanderkerstens
 
BEDRIJFSPROFIEL (OVER MENSEN EN KLANTEN)
BEDRIJFSPROFIEL (OVER MENSEN EN KLANTEN)BEDRIJFSPROFIEL (OVER MENSEN EN KLANTEN)
BEDRIJFSPROFIEL (OVER MENSEN EN KLANTEN)Groenewoud
 
White (GREEN;-) Paper AAA (Triple A) Juli 2015
White (GREEN;-) Paper AAA (Triple A) Juli 2015White (GREEN;-) Paper AAA (Triple A) Juli 2015
White (GREEN;-) Paper AAA (Triple A) Juli 2015Koos Groenewoud
 
Magazine flock leadership
Magazine flock leadershipMagazine flock leadership
Magazine flock leadershipKaren de Vries
 
Magazine flock leadership
Magazine flock leadershipMagazine flock leadership
Magazine flock leadershipKaridiès
 
Een+selectie+van+onze+coaches
Een+selectie+van+onze+coachesEen+selectie+van+onze+coaches
Een+selectie+van+onze+coachesSaniye Çelik
 
Profiel R.W. Portielje b-insynq. docx
Profiel R.W. Portielje b-insynq. docxProfiel R.W. Portielje b-insynq. docx
Profiel R.W. Portielje b-insynq. docxRobert Portielje
 
Scriptie het nieuwe werken en leiderschap
Scriptie het nieuwe werken en leiderschapScriptie het nieuwe werken en leiderschap
Scriptie het nieuwe werken en leiderschapSleijser
 
Leadership Development Program
Leadership Development ProgramLeadership Development Program
Leadership Development ProgramKathelijn Geerts
 
Actual Care_141015
Actual Care_141015Actual Care_141015
Actual Care_141015Neree Claes
 

Similaire à servant leadership digiartikel nvp (20)

Leadership in a Day
Leadership in a DayLeadership in a Day
Leadership in a Day
 
VDS Whitepaper Leiderschap
VDS Whitepaper LeiderschapVDS Whitepaper Leiderschap
VDS Whitepaper Leiderschap
 
Vds Whitepaper Leiderschap
Vds Whitepaper LeiderschapVds Whitepaper Leiderschap
Vds Whitepaper Leiderschap
 
Special2011 leiderschap
Special2011 leiderschapSpecial2011 leiderschap
Special2011 leiderschap
 
Innovatie & Leiderschap
Innovatie & LeiderschapInnovatie & Leiderschap
Innovatie & Leiderschap
 
Over opportunity advies
Over opportunity adviesOver opportunity advies
Over opportunity advies
 
BEDRIJFSPROFIEL (OVER MENSEN EN KLANTEN)
BEDRIJFSPROFIEL (OVER MENSEN EN KLANTEN)BEDRIJFSPROFIEL (OVER MENSEN EN KLANTEN)
BEDRIJFSPROFIEL (OVER MENSEN EN KLANTEN)
 
Training inclusive leadership
Training inclusive leadershipTraining inclusive leadership
Training inclusive leadership
 
White (GREEN;-) Paper AAA (Triple A) Juli 2015
White (GREEN;-) Paper AAA (Triple A) Juli 2015White (GREEN;-) Paper AAA (Triple A) Juli 2015
White (GREEN;-) Paper AAA (Triple A) Juli 2015
 
Competentie cv - Inez Endert
Competentie cv - Inez EndertCompetentie cv - Inez Endert
Competentie cv - Inez Endert
 
Magazine flock leadership
Magazine flock leadershipMagazine flock leadership
Magazine flock leadership
 
Magazine flock leadership
Magazine flock leadershipMagazine flock leadership
Magazine flock leadership
 
Een+selectie+van+onze+coaches
Een+selectie+van+onze+coachesEen+selectie+van+onze+coaches
Een+selectie+van+onze+coaches
 
Profiel R.W. Portielje b-insynq. docx
Profiel R.W. Portielje b-insynq. docxProfiel R.W. Portielje b-insynq. docx
Profiel R.W. Portielje b-insynq. docx
 
Excellente-vrouwen
Excellente-vrouwenExcellente-vrouwen
Excellente-vrouwen
 
Excellente-vrouwen
Excellente-vrouwenExcellente-vrouwen
Excellente-vrouwen
 
Excellente-vrouwen
Excellente-vrouwenExcellente-vrouwen
Excellente-vrouwen
 
Scriptie het nieuwe werken en leiderschap
Scriptie het nieuwe werken en leiderschapScriptie het nieuwe werken en leiderschap
Scriptie het nieuwe werken en leiderschap
 
Leadership Development Program
Leadership Development ProgramLeadership Development Program
Leadership Development Program
 
Actual Care_141015
Actual Care_141015Actual Care_141015
Actual Care_141015
 

servant leadership digiartikel nvp

  • 1. Insight is een uitgave van de NVP, de Nederlandse Vereniging voor Personeel- management & Organisatieontwikkeling. Het doel van Insight is om specifieke actuele thema’s rondom het HR vakgebied op eigentijdse wijze nader te belichten en de HR professional inzicht te verschaffen in hoe theorieën zich vertalen in de praktijk. NVP | insight Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? Hoe denken onze (ervarings)deskundigen over dienend-leiderschap, ofwel Servant Leadership? Erna Baars, Inge Nuijten, Lucas van Wees en Hans Zierikzee gingen in discussie. We legden dit viertal een aantal (provocerende) stellingen voor en daagden ze uit hierop te reageren.
  • 2. Inhoud 4 De deskundigen: Erna Baars, Inge Nuijten, Lucas van Wees en Hans Zierikzee. 6 > Stelling Servant Leadership is een hype in het managementdenken. Overgewaaid uit de VS en van tijdelijke aard. 8 > Stelling Servant Leadership haalt, in tegenstelling tot macht en controle, het beste uit de jongere generatie. 10 > Stelling Alleen diegenen die zichzelf al bewezen hebben en vanuit daar op respect kunnen rekenen, kunnen zich veroorloven dienend te leiden.
  • 3. NVP | insight 12 > Stelling Servant Leadership is voor altruïsten, is niet resultaatgericht en daarom de voorbode van de teloorgang van je organisatie. 14 > Stelling Servant Leadership, en sterk en charismatisch leiderschap. Twee geloven op één kussen? 16 > Stelling De waarde van Servant Leadership voor mens en organisatie is niet bewezen. 18 > Stelling Een Servant Leader… moedig of soft? 20 > Stelling Servant Leadership is een religie en heeft niets te maken met het leiden van een bedrijf. Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 3
  • 4. De deskundigen Drs. Lucas van Wees MBA/MBT werkt sinds 2001 als Vice President HR Commercial voor KLM. Daarvoor was hij werkzaam bij achtereenvolgens Philips, Shell en KPN, in HR, lijnmanagement en commerciële posities. Lucas is lid van het hoofdbestuur van de NVP en in deze rol afgevaardigde in het algemeen bestuur van de European Association of Personnel Management (EAPM). Hij is lid van de Strategische Adviesraad van de NHTV in Breda. Studeerde toerisme in Breda, bedrijfs- sociologie in Tilburg, voltooide een MBA in Lausanne en een Master in Business Technology in Delft. Tevens is Lucas een van de ambassadors van Servant Leadership in Nederland. Dr. Inge Nuijten promoveerde eind 2009 op het proefschrift: ‘Servant-Leadership: Paradox or Diamond in the Rough?’ aan de Rotterdam School of Management, Erasmus Universiteit. Momenteel verricht ze met haar bedrijf ISPT onderzoek voor bedrijven op het gebied van dienend-leiderschap en geeft ze advies en trainingen over dienend-leiderschap en prestatie- psychologie. Hierbij bundelt ze de kennis en ervaring die zij opdeed in verschillende opleidingen, tijdens onderzoeksprojec- ten en in het bedrijfsleven (o.a. ING en PWC), de zorg (o.a. Amphia en TweeSteden Ziekenhuis), het onderwijs (divers) en de sport (o.a. Prise d’Eau golf). Ze is lid van de Raad van Advies van het Greenleaf Center for Servant Leadership Europe en in het najaar van 2011 verschijnt van haar een Nederlands boek over dienend-leiderschap. 4 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 5. NVP | insight Hans Zierikzee is een man van ‘learning by doing’. Inmid- dels is hij ruim 15 jaar zelfstandig werkzaam als bouwer en begeleider van complexe veranderingsprocessen. Hij startte als 15-jarige als letterzetter bij Sijthoff, werkte in diverse functies als hoofd verkoop in de commercie en als HR-manager in verschillende organisaties. Hij is lid van de NVP werkgroep 3.0 en tot voor kort was hij voorzitter van de NVP-afdeling Noord- Nederland. Zijn inzet is er steeds op gericht om mensen in zijn omgeving te laten groeien. Daarnaast is hij blijvend nieuws- gierig en vanaf 2010 betrokken bij het jaarlijkse Kinderfestival in Bosnië. Oprechtheid heeft voor hem sindsdien een nieuwe betekenis gekregen. Naast alle hoofdzaken is hij zich de laatste jaren vooral op HARTzaken gaan richten. Drs. Erna Baars MMO is als zelfstandig executive coach en consultant werkzaam onder de naam Amargon Consultancy & Coaching. Ze is onder meer gespecialiseerd in het coachen van bestuurders, top-managers, high-potentials en professionals. Haar motto is ‘Just because you can’t see it, it does not mean it’s not there’. Erna heeft een veelzijdige achtergrond met ruime ervaring in de financiële dienstverlening en gezondheidszorg. Zo was zij onder meer werkzaam als bedrijfsarts, hoofd Ar- bodienst, directeur HR en ziekenhuisbestuurder. Naast haar werk vervult zij verschillende rollen als toezichthouder en is zij bestuurslid bij het Greenleaf Center for Servant Leadership Eu- rope. Zij voltooide diverse universitaire opleidingen en volgde scholingsprogramma’s in binnen- en buitenland. Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 5
  • 6. > Stelling Servant Leadership is een hype in het managementdenken. Overgewaaid uit de VS en van tijdelijke aard. 6 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 7. NVP | insight Inge: ‘De term Servant Leadership mag dan voor het eerst in de VS zijn ge- noemd en recentelijk meer aandacht krijgen, dienend-leiderschap wordt al eeuwen over de hele wereld ‘beoefend’. Dus het is zeker niet van tijdelijke aard.’ Lucas: ‘Dat het gedachtegoed achter dienend-leiderschap een lange historie heeft, bewijst een aansluitend denkbeeld zoals rentmeesterschap, ofwel de we- reld minstens zo goed en liever nog beter achterlaten voor de nazaten dan hoe je hem aantrof. Servant Leadership is tijdloos. Het past goed bij de wereld van vandaag, en nog beter bij de wereld van morgen. Een cruciale conditie voor het aanpassingsvermogen van mens en organisatie in een tijd van globalisering.’ Erna: ‘Kenmerkend voor een hype is dat er door de media bovenmatige aan- dacht aan besteed wordt. Naar mijn mening is de aandacht hiervoor nu zeker niet bovenmatig. Het belang ervan echter buitengewoon groot. Kijk maar naar het top-downleiderschap, met grote ego’s en zelfoverschatting, met als gevolg de recente crisis. Dan ziet elk weldenkend mens dat er iets wezenlijks moet veranderen.’ Hans: ‘Van tijdelijke aard? Mijn eerste kennismaking met dienend-leiderschap stamt al van 20 jaar geleden! Ik herinner me een combinatie van doortastend- heid en ‘het hart op de goede plek’. Dat werkte heel goed. We hadden slechts ruimte en steun te geven.’ ‘Servant Leadership is een cruciale conditie voor het aanpassingsvermogen van mens en organisatie in een tijd van globalisering.’ Lucas van Wees Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 7
  • 8. > Stelling Servant Leadership haalt, in tegen- stelling tot macht en controle, het beste uit de jongere generatie. 8 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 9. NVP | insight Hans: ‘Ja, dat geloof ik ook. Macht en controle richten zich niet op de ontwik- keling van anderen. Dat is inmiddels pijnlijk zichtbaar geworden. Jongere gene- raties hebben hun eigen paden te banen. Wij hebben de verantwoordelijkheid ze hier in te steunen. Los van macht en controle komen de mooiste initiatieven tot stand. Al kan enige controle de zaak wel steviger en stabieler maken.’ Erna: ‘Servant Leadership haalt het beste uit álle generaties! Maar dat het vooral jongeren aanspreekt en hen stimuleert zich maximaal te ontwikkelen, en hun kwaliteiten in te zetten op een respectvolle en integere manier, is duidelijk. In de Young Bilderberg Conference 2010 hebben jonge leiders uit het bedrijfs- leven zich uitgesproken voor deze stijl van leiderschap in hun Handvest Nieuw Leiderschap. Een van hun zes stellingen luidt: ‘Leiders moeten sturen op ver- trouwen en niet op macht en controle’. Zegt dit niet genoeg?’ Inge: ‘De jongere generatie heeft veel mogelijkheden en zal dan ook niet snel settelen voor een autoritaire baas die weinig ruimte laat voor eigen inbreng en zingeving. Een baas die controleert en uit is op eigen gewin, kan bij de jongere generatie op minder respect en vertrouwen rekenen.’ Lucas: ‘Brute macht werkt alleen maar in bepaalde situaties. En is zeker geen duurzaam managementprincipe dat mensen langdurig verbindt. Controle kan goed zijn, maar vertrouwen is beter. Strategie is het vermogen om als eerste in de toekomst aan te komen. Servant Leadership biedt daar een goede uitgangs- positie voor.’ ‘Servant Leadership haalt het beste uit álle generaties!’ Erna Baars Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 9
  • 10. > Stelling Alleen diegenen die zichzelf al bewezen hebben en vanuit daar op respect kunnen rekenen, kunnen zich veroorloven dienend te leiden. 10 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 11. NVP | insight Inge: ‘Iedereen kan dienend leiden. Maar kan ook iedereen het zich veroorlo- ven? Als de personen boven je niet inzien dat je team goed presteert vanwege jouw dienende opstelling, dan zal je in de huidige maatschappij zelf geregeld aan het kortste eind trekken. Je gedrag wordt als afwijkend en wellicht zelfs bedreigend gezien. Echter als het topmanagement dienend-leiderschap begrijpt en ondersteunt, dan kan iedereen zich veroorloven dienend te leiden.’ Hans: ‘In je werksituatie heb je te maken met heersende culturen. Je speelveld bepaal je echter zelf. Als je er werkelijk in gelooft en zo in je werk en leven wilt blijven staan, is er altijd ruimte om het te doen. Groot en klein, desnoods ergens anders.’ Erna: ‘Is het in de praktijk zo makkelijk? Er heerst een enorme sociale druk om je als leider op een bepaalde manier te gedragen. En het is een grote kunst om dienen en leiden bij elkaar te brengen. Zeker in een tijd waarin leiderschap werd verbonden met bediend wórden, in plaats van zelf een dienstbare rol vervullen.’ Lucas: ‘Ik ben het met Hans eens dat Servant Leadership ook heel sterk een mentaliteitskwestie is. Mijn vermoeden is dat dienend-leiders zich ook ‘vrij’ in het hoofd voelen en minder afhankelijkheid van anderen ervaren. Hoewel ze juist een behoorlijk inlevingsvermogen hebben. Dienend-leiders kenmerken zich door de paradox betrokken distantie.’ ‘Als je er werkelijk in gelooft, is er altijd ruimte om het te doen.’ Hans Zierikzee Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 11
  • 12. > Stelling Servant Leadership is voor altruïsten, is niet resultaatgericht en daarom de voorbode van de teloorgang van je organisatie. 12 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 13. NVP | insight Erna: ‘Als je oppervlakkig links en rechts iets leest over Servant Leadership, dan zou je dat kunnen denken. Het blijkt echter dat organisaties die dit ge- dachtegoed bewust toepassen, duurzaam betere resultaten boeken dan de concurrentie. Het is geen trucje, maar een overtuiging. En trekt en behoudt daarmee medewerkers die dit versterken en doorgeven aan anderen. Het is het meest moeilijk te kopiëren concept, omdat dit gedachtegoed dat het beste uit iedereen naar boven haalt, op den duur in de cultuur van deze organisaties verankerd zit.’ Lucas: ‘Organisaties die niet failliet gaan of veel verliezen door een of ander schandaal, minder tot geen problemen krijgen met ziekteverzuim en burnout, en het vertrouwen van de klant behouden.’ Hans: ‘Jullie kunnen dit met jullie jarenlange SL-ervaring beter beoordelen. Als ik een inschatting maak, dan vind je inderdaad onbaatzuchtigheid in deze visie terug. Het resultaat komt wat mij betreft voort uit (en staat niet voorop) de persoonlijke drijfveren van mensen.’ Inge: ‘Dienend-leiderschap is altruïstisch, maar wel degelijk resultaatgericht. Dienend-leiders communiceren een inspirerende (maatschappelijk) verant- woorde visie en maken medewerkers duidelijk wat hun bijdrage is in het grote geheel. Vervolgens faciliteren zij medewerkers bij het ontwikkelen van hun talenten. Dit zorgt ervoor dat medewerkers trots zijn, verantwoordelijkheid nemen en groeien. Met hen groeit de organisatie mee. Het misverstand dat dienend-leiderschap niet resultaatgericht zou zijn, ontstaat doordat men bij re- sultaat vrijwel altijd denkt aan korte termijn winstcijfers, in plaats van op lange termijn een goed resultaat neerzetten en blijven neerzetten.’ ‘Dienend-leiderschap is altruïstisch, maar wel degelijk resultaatgericht.’ Inge Nuijten Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 13
  • 14. > Stelling Servant Leadership, en sterk en charismatisch leiderschap. Twee geloven op één kussen? 14 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 15. NVP | insight Inge: ‘Vanuit een wetenschappelijk oogpunt ben ik het hier mee eens. In de definitie van charismatisch leiderschap is opgenomen dat deze persoon ma- nipuleert voor eigen gewin. Absoluut het tegenovergestelde van een dienend- leider dus. Alhoewel dienende leiders vaak wel een bijzondere aantrekkings- kracht, ofwel charisma hebben.’ Lucas: ‘Er is een interessant gedachtenexperiment te doen als het gaat over Nelson Mandela. ‘What if he came out angry?’ Ondanks zijn jarenlange ge- vangenschap op Robbeneiland, wist hij weg te blijven van haat en cynisme, en het onverzoenbare te verzoenen. Door gebruik te maken van ‘soft power’, is Zuid-Afrika waarschijnlijk veel bloedvergieten gespaard gebleven.’ Erna: ‘En zo zijn er meer aansprekende voorbeelden. Denk aan Ghandi, Martin Luther King, Mandela, Moeder Teresa en ga zo maar door. Wat niet wegneemt dat het een bijzondere kunst is om kracht en kwetsbaarheid te combineren ten faveure van je medewerkers en de maatschappij. Dit vraag moed en veel zelfre- flectie.’ Hans: ‘Niet alles is wat het lijkt. Ook charismatisch en leiderschap lijken een bepaalde tegenstrijdigheid in zich te hebben. Charismatisch of dienend, in beide gevallen betreft het kenmerken van leiders, die gemakkelijk anders uitge- legd kunnen worden. Het gaat niet om woorden, maar om intenties. Om met je manier van leiden (sturend of meer dienend), iets tot stand te brengen dat nodig of gewenst is.’ ‘Het vraagt moed en veel zelfreflectie om kracht en kwetsbaarheid te combineren.’ Erna Baars Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 15
  • 16. > Stelling De waarde van Servant Leadership voor mens en organisatie is niet bewezen. ? 16 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 17. NVP | insight Erna: ‘Laten we het eens omdraaien. Heeft de waarde van het huidige leider- schap zich voor mens en organisatie bewezen? Dit was adequaat in het indus- triële en institutionele tijdperk, maar nu gaat het zich tegen ons keren. Deze tijd van kennisversnelling en netwerken vraagt om andere leiderschap dan die van dwingende macht, zelfverrijking en moordende concurrentie. Juist het de- len van macht en het beter maken van de ander zal het respect krijgen van de jongere generatie, en daarmee ook bijdragen aan een duurzame wereld. Servant Leadership gaat namelijk verder, en wel om het verbeteren van de kwaliteit van onze samenleving.’ Lucas: ‘Inge, hoe sta jij hier tegenover? Jij hebt hier onderzoek naar gedaan. Wat zijn jouw bevindingen?’ Inge: ‘Uit wetenschappelijk onderzoek zijn behoorlijk wat aanwijzingen te ha- len dat dienend-leiderschap nuttig is voor mens, organisatie en maatschappij. Zo hebben meerdere onderzoeken aangetoond dat Servant Leadership een po- sitief effect heeft op de belangrijkste psychologische basisbehoeften van men- sen en op vertrouwen. Deze aspecten worden op hun beurt weer gelinkt aan welzijn, betere prestaties, minder ziekteverzuim, gezondheid, leren, motivatie, betrokkenheid, tevredenheid, minder verloop, creativiteit, etc. Ook bestaat er onderzoek dat een rechtstreeks effect van Servant Leadership op presteren, op extra inzet op het werk, en op creativiteit aantoont. Overigens worden er niet alleen maar positieve zaken gerapporteerd. Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld ook dat resultaten van dienend-geleide teams op korte termijn minder kunnen zijn in vergelijking tot directief-geleide teams. Dit mindere korte termijnresul- taat wordt echter gecompenseerd door een beter lange termijnresultaat.’ Hans: ‘Bewijzen heeft iets in zich van zichtbaar maken wat er al is. Bovendien is het gevolg van de stelling dat dienend-leiderschap opgehouden zou zijn te bestaan. Durf het in te zetten en dan maar eens zien wat het oplevert. Als mensen vinden en ervaren dat het werkt, is het bewijs voor mij geleverd. Inge heeft zo haar eigen invalshoek om hiernaar te kijken. En juist door van verschil- lende kanten te kijken, kunnen we van elkaar leren.’ ‘Deze tijd vraagt om een andere leiderschap dan die van dwingende macht, zelfverrijking en moordende concurrentie.’ Erna Baars Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 17
  • 18. > Stelling Een Servant Leader… moedig of soft? 18 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 19. NVP | insight Hans: ‘Omgedraaid staat er zachtmoedig, een woord dat we heel goed ken- nen. Beide elementen zitten in Servant Leadership. Het vergt moed om zacht te zijn. Het mooie aan de uitgangspunten van dienend-leiderschap is juist de combinatie van leiden en dienen. Dat vraagt van je om ontvankelijk te zijn, je te verbinden en ook de moed te hebben het goede te doen. Laatst heb ik gemeend iets juist niet te gaan doen, terwijl het wel impliciet verwacht werd. Het gevolg was dat anderen hun verantwoordelijk namen en ik ze daarbij later geholpen hebt. Gun anderen het podium. Het vergt moed om op je handen te gaan zitten.’ Erna: ‘Dienend leiden is moedig en moeilijk! Een dienend-leider kenmerkt zich door vele goede en belangrijke eigenschappen. Denk bijvoorbeeld aan zorg- zaamheid, bescheidenheid en het anderen successen gunnen. Kenmerken die veel leiders zeker af en toe toepassen. Alleen dienend-leiders doen dit conse- quent en voortdurend. Pas dan krijgen medewerkers het vertrouwen dat het oprecht is en zullen zij zich openstellen, zelf daarin groeien, en steeds beter worden.’ Lucas: ‘Een dienend-leider is zeker moedig. De meesten hebben een scherp beeld over wie zij zijn, en wat hun mens- en wereldbeeld is. Doordat zij het eigen ego ‘in control’ hebben, staan zij echter wel behoorlijk open voor aller- lei invloeden, signalen en denkbeelden. Dat kun je soft noemen, maar zoals iedere HR-professional weet maakt juist de onderkenning van dit soort zaken het verschil in effectief en efficiënt leidinggeven.’ Inge: ‘Dienen is soft, maar dienen is geen dienend-leiderschap. Bij leider- schap gaat het erom dat je een doel communiceert waarvoor anderen zich in willen zetten. Zo ook bij dienend-leiderschap. Dienend-leiders maken keuzes en bewandelen wegen die anderen op basis van ‘korte-termijn-angst-denken’ nooit zouden nemen. Dienend-leiders zijn dus vrijwel altijd pioniers. Daarnaast dragen zij zorg voor de groei en ontwikkeling van de mensen om hen heen. Ze hebben vertrouwen in hun medewerkers en laten hen meer vrij om op eigen wijze invulling te geven aan het werk. Het ontwikkelen van anderen en loslaten van de controle vergt moed.’ ‘De meeste dienend-leiders hebben een scherp beeld over wie zij zijn, en wat hun mens- en wereldbeeld is.’ Lucas van Wees Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 19
  • 20. > Stelling Servant Leadership is een religie en heeft niets te maken met het leiden van een bedrijf. 20 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?
  • 21. NVP | insight Erna: ‘Servant Leadership toont zeker overeenkomsten met het dienstbare gedachtegoed dat in vele religies voorkomt. Robert Greenleaf, de eerste die dienen en leiderschap in één concept samenbracht, verstaat onder religie ‘elke invloed van een samenstel aan activiteiten die mensen richting en beteke- nis geeft in hun leven’. In die zin zou Servant Leadership daar wel in kunnen passen. Deze vorm van leiderschap geeft, door de focus te leggen op het doen groeien van anderen, betekenis aan het bestaan van de leider zelf en draagt bij tot het creëren van een dienstbaarheid aan de maatschappij en een betere toekomst voor volgende generaties.’ Inge: ‘Als je het basisgeschrift van Greenleaf leest, dan zie je dat dienend- leiderschap is voortgevloeid uit zijn veertig jaar lange ervaring bij AT&T, zijn omvangrijke kennis van mens en maatschappij, en het lezen van vele boeken. En dan vooral het boek van Hermann Hesse, ‘Reis naar het morgenland’. In hetzelfde basisgeschrift geeft Greenleaf aan dat gelovige mensen graag wil- den dat hij inzag dat zijn denken gebaseerd was op een verhaal zoals dat van Jezus. Zo heeft hij het zelf echter nooit bekeken. Het is nooit zijn uitgangspunt geweest, maar hij snapte de vergelijking wel.’ Hans: ‘Religie roept bij mij hele andere associaties op. Wel zie ik een duidelijke link tussen je eigen geloof, al dan niet religieus van aard, en de wijze waarop je leiderschap in de praktijk brengt. In ons vak hebben we het dan over mis- sie, visie en kernwaarden. Leiderschap maakt daar onlosmakelijk deel van uit. Je hebt juist een ‘geloof’ nodig om hierin je eigen weg te vinden, te reflecteren hierop. Als ik dat koppel aan de maatschappelijke tijdgeest, kan het houvast bieden aan mensen die hiernaar op zoek zijn. Dat gun ik eenieder. Dienend- leiderschap is de moeite waard om voor jezelf te onderzoeken.’ ‘Ik zie een duidelijke link tussen je eigen geloof, al dan niet religieus, en de wijze waarop je leiderschap in de praktijk brengt.’ Hans Zierikzee Servant Leadership: hype, religie of noodzaak? | 21
  • 22. Colofon Uitgave september 2011 Nederlandse Vereniging voor Personeelsmanagement & Organisatieontwikkeling (NVP) Villawal 1 3432 NX Nieuwegein Postbus 70 3430 AB Nieuwegein tel (030) 236 71 01 fax (030) 234 39 91 e-mail info@nvp-plaza.nl website www.nvp-plaza.nl Vormgeving Marieke Vugts, Sisters at Work Tekstredactie Daniëlle van de Werken, Sisters at Work 22 | Servant Leadership: hype, religie of noodzaak?