Op donderdag 14 november 2013 verzorgde Roy Johannink, senior adviseur Beleid en Onderzoek, een workshop over omgevingsanalyse tijdens de Vakdag Communicatie voor de politie. De vraag die daarbij centraal stond, luidde: Hoe benutten we de reacties van de omgeving op sociale media optimaal voor de politieprocessen? Omgevingsanalyses halen de buitenwereld naar binnen als basis voor een communicatiestrategie. Dat geldt voor zowel de dagelijkse communicatie als voor crisiscommunicatie. De laatste jaren is het analyseren van de omgeving veranderd door de komst van sociale media. Roy besprak tijdens zijn workshop hoe je daar als organisatie slim en efficiënt op in kunt spelen. Tijdens de vakdag is de hashtag #CVP13 (Communicatie Vakdag Politie 2013) gebruikt.

1. Omgevingsanalyse 3.0
laat informatie tot je komen!
Nationale Politie #cvp13
14 november 2013

2. Wie ben ik: @hemmelhoes

3. www.vdmmp.nl
Beleid en Onderzoek. Communicatie.
Trainingen (sociale media,
evenementenveiligheid, crisiscommunicatie,
crisisbeheersing, burgerparticipatie)

4. Alles draait om informatie!

5. Drie delen
I.
Omgevingsanalyse: wat kan je er
mee?
II. Wat wil je weten: 3 doelstellingen voor
communicatie
III. Omgevingsanalyse: wat kan je er nog
meer mee?
IV. Tips en Tricks: begin zelf met je eigen
omgevingsanalyse

6. Qua afspraken: de twee T’s & vragen,
verwachtingen?

7. I. Omgevingsanalyse: wat kan je er mee?

8. Nog eerst even dit:
“Wanneer zich een crisissituatie aandient,
moeten de instanties niet alleen snel
handelen, maar moeten zij ook op een
systematische en consistente manier
omgaan met de enorme hoeveelheid
informatie die geproduceerd wordt, en
moeten zij systemen ontwikkelen die hen
in staat stellen hun boodschap naar buiten
uit te dragen en tegelijkertijd informatie
van buitenaf te verzamelen.”
Bron; Handboek voor communicatie
in crisissituaties, RVD 2003

9. Wat is een omgevingsanalyse?
• Een omgevingsanalyse brengt
informatiebehoeften,
betekenisgeving en gedragingen
van 'buiten‘ 'naar binnen'

10. Wat doet de omgevingsanalist?
• onttrekt informatie aan
(online)nieuwsmedia, sociale
media, websites
NB: publieks- en persvragen, e-mail en
loketvragen behoren hier ook toe.
• registreert informatiebehoeften,
betekenisgeving en gedragingen
'direct betrokkenen', 'publiek',
'media'

11. Wat doet de omgevingsanalist
• registreert wat er speelt en leeft
onder publiek en in media:
woordkeus, uitspraken, vragen,
geruchten, onjuistheden,
tegenstrijdigheden, onzekerheden,
angsten, (voorgenomen)
activiteiten, gedragingen
NB: het verschil tussen feiten en geruchten is
niet altijd duidelijk!
• registreert merkbare effecten van
de huidige communicatieaanpak

12. Wat doet de omgevingsanalist?
• registreert informatie die verloop
van de gebeurtenissen kan
beïnvloeden
• verwoordt in communicatietermen
welke kernwaarden (zoals
veiligheidsgevoel) in het geding
zijn
• maakt analyse en geeft een
omgevingsbeeld terug.

13. Dit is GEEN omgevingsanalyse!

14. Kernvraag bij elke informatie:
Is het waar of niet waar?
Of moeten we dit nog verder onderzoeken?

15. II. Wat wil je weten:
3 doelstellingen voor communicatie

16. Is het zoeken naar informatie lastig omdat
‘massamedia’ nu “mediamassa” is geworden?

17. 3 kenmerken van sociale media:
1. meer snelheid,
2. meer interactie en,
3. meer deelmogelijkheden!

18. voor meer snelheid (1)…

20. voor meer interactie (2)!

21. en meer deelmogelijkheden (3);
zelfs realtime!

22. Geld verdienen met foto’s van incidenten
en hulpverleners

23. En iedereen kan geld verdienen!

24. Waarom doe je een omgevingsanalyse?

25. Wat wil je weten: 3 doelstellingen
Crisiscommunicatie
●
●
●
●
Informatieverschaffing over feiten & geruchten ontkrachten
Schadebeperking door bieden handelingsperspectief
Emoties kanaliseren;
Betekenis geven (duiden) van de gebeurtenis(sen)
Procescommunicatie (korpscommunicatie)
● Informeren over (on)mogelijkheden van te treffen politiële
maatregelen (om het vertrouwen te behouden)
Participatiecommunicatie (korpscommunicatie)
● Vragen naar bijdrage bevolking aan politiedoelstellingen.
(c) Handboek Grootschalige en bijzondere korpscommunicatie, Van Hijum en Johannink, 2013

26. 1. Crisiscommunicatie

27. Informatieverschaffing

28. Schadebeperking

29. Emoties kanaliseren

30. Betekenisgeving (duiden) “Voor een zoon van
Santiago, zoals ik, is dit een heel droevige dag”

31. 2. Procesinformatie

32. Om het vertrouwen te behouden…

33. 3. Participatiecommunicatie
“Veel mensen hebben zich bij de ziekenhuizen
gemeld om bloed te geven, dat nodig is voor de
behandeling van gewonden.”

34. “Why?” Maatschappelijke onrust?
Focus omgevingsanalyse: impact ‘bevolking’
● Perceptie bevolking
o Onbekendheid, onzekerheid, onnatuurlijkheid
gevaar/dreiging (extra: treffen kwetsbare groepen)
● Handelingsperspectief bevolking
o (zelf)redzaamheid en beheersing eigen situatie
● Vertrouwen bij bevolking
o Verwijtbaarheid, Informatieverstrekking door betrokken
partijen, verlies vertrouwen in hulpverleners
Communicatie binnen ‘bevolking’ als ‘trigger’ van
gevaar/dreigingen is element van intelligence c.q.
informatiemanagement
(c) Handboek Grootschalige en bijzondere korpscommunicatie, Van Hijum en Johannink, 2013

35. III. Omgevingsanalyse
wat kan je er nog meer mee?

36. Waarom is de politie niet net zo snel
qua “feiten” als GEENSTIJL?

37. Wie moet sociale media monitoren?
En waarom?

38. Opdracht: maak een sjabloon voor
de omgevingsanalyse van
participatiecommunicatie bij een
vermissing
• Welke informatie verwacht je te vinden of zijn
voor je relevant?
• Van wie en over wie verwacht je informatie?
• Welke bronnen ga je bekijken?
• Welke zoektermen stel je in?

39. #opendeuren?!
• “Een analyse is nooit volledig, er is
zoveel informatie.”
• “We werken voor de communicatietak
en niet voor de informatiepoot en
opsporing, maar …”
• “Een beeld zegt soms meer dan ....”
• “Je weet niet de feiten, zodat het beeld
wat je naar binnen haalt niet kan
stroken met de feitelijkheden, dus…”
• …

40. IV. Tips en Tricks: begin zelf met je
eigen omgevingsanalyse

41. Terug nog even naar het begin…
“Wanneer zich een crisissituatie aandient,
moeten de instanties niet alleen snel
handelen, maar moeten zij ook op een
systematische en consistente
manier omgaan met de enorme
hoeveelheid informatie die geproduceerd
wordt, en moeten zij systemen
ontwikkelen die hen in staat stellen
hun boodschap naar buiten uit te dragen
en tegelijkertijd informatie van
buitenaf te verzamelen.”

42. Dus we hebben vaardigheid
nodig en systemen nodig in het
omgaan met informatie!

43. Fish where the fish are!
Gelukkig kunnen jullie op voorhand
al luisteren naar wat er ‘gebeurt’ op
sociale media via fora, RSS-feeds,
blogs, Google Alerts, Twitter,
LinkedIn en Facebook.

44. RSS Feeds
• RSS wordt veel toegepast bij
websites die frequent worden
bijgewerkt.
• Privé tip: ook sites als
Marktplaats.nl en Speurders.nl
hebben onderaan iedere rubriek
een logo die naar het RSS-adres.

45. Als voorbeeld: www.netvibes.com/vdmmp
zelf aanmaken kan ook: zie vdmmp.nl

46. Wie gebruikt er www.google.nl/alerts?

47. Real time
• Twitter geeft de mogelijkheid om
real time informatie te volgen

48. Geavanceerd zoeken op HootSuite, Tweetdeck
of andere sociale media dashboards, benut tips
om te filteren!

49. Tips (zie ook uitreikformulier)
Gemeente dorp
“Gemeente dorp”
Gemeente OR dorp
Gemeente -RT
dorp filter:links
since:2012-02-12
until:2012-02-12
lang:nl
@hemmelhoes
dorp source:twitterfeed
- beide termen
- specifieke combinatie
- een van de termen
- gemeente, niet de RT’s
- met X en een link naar URL
- vanaf
- tot
- alleen Nederlandstalig
- alle Tweets met @hemmelhoes
- met dorp en bron is Twitterfeed

50. Geavanceerd luisteren op HootSuite, Tweetdeck
of andere sociale media dashboards, benut
lijsten om te monitoren!

51. Tot slot:
Maak dagelijks gebruik van sociale media:
Wat je zelden doet, doe je zelden goed!

52. Meer info, bekijk eens:
www.infopuntveiligheid.nl
@infopunt

53. Let’s connect!
Roy Johannink
Senior Adviseur Beleid en Onderzoek
Mail:
johannink@vdmmp.nl
Twitter:
@hemmelhoes
VDMMP B.V.
De Molen 13
3994 DA Houten
Postbus 302
3990 GC Houten
Telefoon: 030 – 634 54 40
Fax: 030 – 634 54 49
Website: www.vdmmp.nl
Email: Info@vdmmp.nl