Weidevogels - wat is er nodig voor herstel?

Weidevogels:
Wat is er nodig voor herstel?
Wolf Teunissen
Gerrit Gerritsen

Sovon Vogelonderzoek Nederland

Vogelbescherming Nederland

Trends
200
180

populatie-index

160
140
120

Grutto

100

Kievit

80

Scholekster

60

Tureluur

40
20
0
1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015

Het aantal steltlopers is afgenomen sinds de jaren zestig



Trends
Krakeend

jaarlijkse verandering

Kwartel
Gele kwikstaart
Kuifeend
Bergeend
Tafeleend
Knobbelzwaan
Graspieper
Slobeend
Veldleeuwerik
Tureluur
Wulp
Grutto
Zomertaling
Watersnip
Wintertaling
Kievit
Scholekster
Patrijs

2003-2012
1990-2012
-10%

-5%

0%

5%

10%



Aandeel per provincie
Kievit

Grutto
Groningen
Friesland
Drenthe
Overijssel
Gelderland
Flevoland
Utrecht
Noord-Holland
Zuid-Holland
Noord-Brabant
Zeeland
Limburg


Trends provinciaal




Weidevogelbescherming in Nederland
Weidevogels in Nederland:
>40% Grutto’s
>25% Scholeksters
>10% Kieviten

Bescherming
1) Legselbescherming (SNL + vrijwillig)
2) SNL: voornamelijk bescherming en uitgesteld maaien
3) Reservaten



2011
14415

Legselbescherming
Legselbescherming SNL

25492

Uitgesteld maaien SNL
Overig SNL

20849

Reservaten
154014

160529

Nesten
Kievit
Grutto
Scholekster
Tureluur
Overige steltlopers
Eenden en ganzen
Overige vogels
Zangvogels
Totaal

2008
81,370
20,315
17,057
9,364
1,263
7,719
6,763
4,087
147,938

2012
45,173
12,523
12,758
5,696
1,131
3,346
2,644
420
83,691



SNL
reservaten
regulier

Maar, 43% SNL in minder
geschikte gebieden
(Melman et al. 2008)



Legselbescherming

Grutto
Dagelijkse overleving

1,0
0,8
0,6
0,4
0,2
0,0
Ongestoord

Begrazing
Onbeschermd

Maaien

Mestinjectie Kunstmest

Beschermd



Legselbescherming
bezoekeffecten
Grutto

Kievit

Gemiddeld
predatieverlies (24%)

1.3%

3.5%

Hoog predatieverlies
(45%)

15.5%

11.0%

(Goedhart et al., 2010)



Lage effectiviteit agrarisch natuurbeheer door:
• 43% van het ANB ligt in minder geschikte gebieden (lage
dichtheden, verkeer, lage waterstand, grote
predatieverliezen, openheid landschap)
• Bezoekeffecten bij hoge predatiedruk
• Kuikens hebben lagere overleving in intensieve
graslanden; ecologische val? (Kentie et al., 2012)



Verbeteringen
Legselbescherming:
 Nest alleen bezoeken als directe bescherming nodig is
 In gebieden met voldoende kuikenland

Uitgesteld maaien:
 Combineren met extensivering graslandgebruik

Waar?:
 Alleen in geschikte gebieden

→ ANB concentreren in extensief
benutte gebieden met hoge
waterstanden



Nieuwe benadering: kerngebieden



Nieuwe benadering: kerngebieden
• Brongebieden
• Voldoen aan een aantal randvoorwaarden (hoog
waterpeil, openheid)
• Minimum dichtheid
• Goed lange termijn beheer

Voorbeeld
Grutto
(Teunissen et al., 2012)



Randvoorwaarden voor brongebieden

Openheid (m)

Openheid

Afnemend

Stabiel




Maar
gemiddelde
maaidatum in
NL 5 mei

Gemiddelde maaidatum

Maaidatum

5 juni

20 mei

Afnemend

Stabiel




Afhankelijk
van grondsoort

Waterpeil (cm)

Waterpeil

Afnemend

Stabiel


Zoekgebieden
Minimumdichtheid
Onderling verbonden
gebieden



Zoekgebieden en randvoorwaarden
Openheid: zicht >400m



Gemiddelde
maaidatum
>21 mei



Waterpeil <40 cm



Zoekgebieden
Kans op een
positieve trend




Zoekgebieden
Belang voor andere soorten
(deel van de populatie dat zich binnen de
gruttokerngebieden bevindt)
Soorten

>15 bp/km2 (%)

>30 bp/km2 (%)

Slobeend

39,9

16,1

Kuifeend

15,2

5,1

Scholekster

25,6

8,5

Kievit

20,2

7,8

Grutto

51,0

20,0

Tureluur

34,2

13,8

Veldleeuwerik

13,7

5,3

Graspieper

13,2

4,2

Gele kwikstaart

2,6

0,7



Aanbevelingen
•
•
•
•
•

Hoog waterpeil
Laag bemestingsniveau
Laat maaien en grote spreiding in maaidatums
Alleen legselbescherming indien nodig
Toepassen in grote gebieden die voldoen aan
randvoorwaarden



Weidevogelprogramma VBN
Om ons voor te bereiden op het “tsunami-jaar 2015”
startten we in 2010 het weidevogelprogramma.
Momenteel draaien we 4 projecten:
Weidevogelboerderijen
Voedselproject
Campagne
Kerngebiedenproject



Weidevogelboerderijen
• In 2010 startten we een landelijk netwerk
waarin nu 100 boeren samenwerken.
• Het is een kennisnetwerk met 3 ontmoetingen per jaar.
• We ondersteunen boeren die willen vernatten.
Inmiddels zijn enkele tientallen plasdrassen aangelegd.
• Bij 5 boeren verhoogden we in 2011-2013 slootpeilen
• Experimenten met bemesting, zoals mestscheiding.
• Kennisverspreiding via site, film, brochure.


Een deel van “onze” boeren




Verspreiding weidevogelboerderijen



Jan Vrolijk
Oosthuizen NH 61 ha
Weidevogelstand op 61 ha
wv 90% zwaar beheer ihb extensief
weiden.
soort

2012

2013

Slobeend

10

13

Krakeend

10

15

Kievit

24

32

Grutto

28

40

Tureluur

12

18



Hessel Agema
74 ha gras
wv 32 % zwaar beheer
mn in randen.

soort

aantal

Kievit

75

Grutto

69

Tureluur

66

Scholekster

24

Slobeend

12

Kuifeend

12

Krakeend

9

Zomertaling

4

Gele kwikstaart

11

Graspieper

3

Veldleeuwerik

1



Murk Nijdam: gruttokampioen
142 paren op 40 ha in 2013
70% zwaar beheer
wv 24 ha kruidenrijk

soort

aantal

Kievit

12

Scholekster

21

Tureluur

22

Slobeend

7

Krakeend

8

Kuifeend

14

Bergeend

6

Veldleeuwerik

13

Graspieper

8

Gele kwikstaart

6



Egbert Zorgdrager
Terschelling
soort

60% zwaar beheer

aantal

Scholekster

153

Visdief

81

Tureluur

57

Grutto

55

Kievit

39

Kluut

28

Slobeend

13

Graspieper

12

Kuifeend

8

Krakeend

4



Effecten slootpeilverhoging op gezinnen
Kievitgezinnen
b

0,20
0,15
a
0,10

0,05
0,00
Laag

Hoog

Gem. n per telling per 100 m


Steltlopergezinnen

0,14
0,12

0,10
0,08

b

0,06

0,04

a

0,02
0,00
Laag

Slootpeil

Slootpeil

0,12

Tureluurgezinnen
a

a

0,10

0,08
0,06
0,04
0,02
0,00

Laag

Hoog
Slootpeil



Gruttogezinnen
0,14

Hoog

0,14
0,12
0,10
a

0,08
0,06
0,04

a

0,02
0,00
Laag

Hoog
Slootpeil


Campagne Red de rijke Weide



Directe reactie van FC en Arla




Zuivelaars zijn aan zet
We spraken met Friesland Campina, CONO, CZ Rouveen en Arla
FC wil in 2020 duurzaam zijn

Wij zijn ze aan het overtuigen dat biodiversiteit daarbij hoort
FC begint eerste stappen te zetten met 3 pilots in Friesland
Wij willen een hogere melkprijs voor boeren met veel natuur



Kerngebieden aanpak
• VBN heeft 5 gebieden geselecteerd met bijzondere
kansen:
• Terschelling
• Eemland
• Soarremoarsterpolder eo
• Waterland
• Ronde Hoep


Wilt u meer weten?
Kom naar de VBN-stand en proef de
Rijke Weide Kaas
www.weidevogelboerderijen.nl
gerrit.gerritsen@vogelbescherming.nl


Weidevogels - wat is er nodig voor herstel?

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

En vedette

En vedette (17)

Similaire à Weidevogels - wat is er nodig voor herstel?

Similaire à Weidevogels - wat is er nodig voor herstel? (10)

Plus de Sovon Vogelonderzoek

Plus de Sovon Vogelonderzoek (20)

Weidevogels - wat is er nodig voor herstel?