Food Label info in Pashto language

1. ‫دخوړو لیبل ( ‪)Food Label‬‬
‫چمتو کوونکی : سید محمد نعیم خالد ( دسمبر ، ۳۰ ، ۲۲۳۱ )‬
‫د خوړو مصؤنیت (‪ )Food Safety‬نن ورځ په نړۍ کی یو تر ټولو لوی ګواښ بلل کیږی. د امریکی په متحده ایاالتو‬
‫کی هر کال کابو ۴۸ میلیونه د خوړو څخه پیښدونکی نارغۍ او ستونزی ثبتیږی. معموال دا ستونزی او ناروغۍ د‬
‫تولیدونکی کمپنیو لخواد ناسمه او یا نا مکمله معلوماتو له کبله منځ ته راځی. ددی تر څنګ کله ناکله مصرف کوونکی یا‬
‫مستهلکین هم خپل خواړه ښه نه پیژنی، د خوراک لپاره یی چمتو کولی نشی، ذخیره کولی یی نشی، صحی معلومات او‬
‫ځینی نور اړوند م وارد په پام کی نه نیسی نو د هغوی د ناروغیو او حتی تر روغتونو پوری د رسیدو المل هم کیږی.‬
‫نن ورځ زه غواړم چی ددی ستونزی په پام کی نیولو سره یوه مقاله د خوړو د لیبل په هلکه برابره کړم ترڅو محترم‬
‫لوستونکی د ددی ټکو په پام کی نیولو سره خپل ځان او کورنۍ د ځینی خوړو پوری اړوند ستونزو څخه مصؤن وساتی.‬
‫لیبل څه ته وایی؟ لیبل عبارت د هغه معلوماتی ټوټی څخه دی چی د محصول په هکله د هغه په بسته یا ‪ package‬باندی‬
‫قانون ته په پام کی لګیری. په بل عبارت لیبل د مستهلک او تولیدونکی تر منځ یو ارتباطی پل دی چی د هغه په بنسټ‬
‫مستهلک کولی شی د محصول په ارزښت ، د استعمال په طریقه او دساتنی په الرو چارو باندی وپوهیږی.‬
‫دنړۍ په اکثر هیوادونو کی په بسته بندی شویو خوړو باندی لیبل لګول اجباری دی، او د لیبل لګولو لپاره یوه خاصه‬
‫اداره وجود لری. د امریکی په متحده ایاالتو کی د خوړو لیبل د 101 ‪ 21 CFR part‬قانون په مرسته کنترولیږی. هغه‬
‫هیوادونه چی خپله کومه خاصه قانونی مرجیع ونلری بیا د ‪ FAO‬او ‪ WHO‬په مرسته تهیه شوی الرښود چی د‬
‫‪ Codex Alimentations‬په نامه یادیږی، مراجعه کوی او د اړتیا وړ معلومات تری اخلی. د اوروپایی اتحادیی لخوا‬
‫هم یو قانون د ‪ Directive 90/496/EEC‬په نامه سره چمتو شوی وو چی بیا په ۴۳۳۱ کال کی دیو نوی قانون په‬
‫چوکاټ کی د ځینو تغیراتو سره په تصویب ورسید چی ورته ‪ Directive 2008/100/EC‬ویل کیږی.‬
‫په افغانستان کی په خواشینۍ سره داسی معینه اداره نشته چی دخوړو صحی او کیفی کنترول لپاره کار وکړی او نویو‬
‫قوانینو په طرح کولو سره په هیواد کی د خوړو د مصروفونکو صحت څخه پاملرنه وکړی. نن ورځ د روغتیا وزارت‬
‫او د کرنی وزارت ځینی جزیی کارونه پدی برخه کی کوی مګر په واقعی توګه سره د یو دولت په شان د خوړو د‬
‫مصؤنیت په هکله یی کوم ګام ندی پورته کړی. نورو برخو ته ورته چی تر اوسه کوم قانونوه او رهنما ګانی ندی ورته‬
‫ندی جوړی شوی ، د لیبل کولو برخه هم همغه شانته پاتی ده.‬
‫د لیبل دندی (‪:)functions of label‬‬
‫د محصول نوم ښودنه‬ ‫‪)a‬‬
‫دمحصول انرژیکی ارزښت په ګوته کول‬ ‫‪)b‬‬
‫د محصول د تولید او د انقضا نیټه ښودنه‬ ‫‪)c‬‬
‫د محصول د استعمال الرښونه‬ ‫‪)d‬‬
‫د محصول د خوړو ورځنی مقدار ښودنه ( ‪)daily intake‬‬ ‫‪)e‬‬
‫د محصول په هکله د صحی معلوماتو ورکول‬ ‫‪)f‬‬
‫د محصول د ذخیری کولو معلومات‬ ‫‪)g‬‬
‫د لیبل ځای:‬
‫دلیبل ځای په بسته یا ‪ package‬باندی په دوه طریقو سره ممکن دی :‬
‫1. ټول د لیبل اړوند معلومات د بستی په مخ یا ‪ )PDP( principal display panel‬چی معموال د مصروف‬
‫کوونکی لخوا لمړۍ د لیدو وړ منبع ده، باندی ځای په ځای کړی او یا‬
‫2. ځینی خاص د لیبل اړوند معلومات ورباندی ځای په ځای کړی او نور فرعی معلومات د هغه تر څنګ په‬
‫معلوماتی برخه یا ‪ information panel labelling‬چی د ‪ PDP‬په ښۍ برخه کی قرار لری ، ځای په ځای‬
‫شی. په ‪ information panel labelling‬کی معموال د تولیدی کمپنۍ نوم، انګریدینت ، آدرس ورپکښی‬
‫شامل وی.‬

2. ‫د لیبل ساختمان او دهغه اجزا:‬
‫نوم (‪ –)Name‬پدی بره کی باید د محصول نوم ولیل شی، تر څو مستهلک ورڅخه په اسانی سره استفاده وکړی. د‬
‫بیلګی په توګه د یو محصول نوم ( افغان جوس ) ایږدو. دا نوم دوه معنی ګانی ورکوی یو خو د افغان کلمه ده چی جوس‬
‫د نړی یوی خاصی ساحی ته راجع کوی . ضمننا د جوس کله د میوی او یا هم د سبو باندی داللت کوی. نو مستهلک په‬
‫آسانۍ سره کولی شی د خپلی خوښی محصول انتخاب کړی.‬
‫انګریدینت یا عالوه شوی توکی (‪ – )Ingredients and additives‬خوړو ته ټول عالوه شوی توکی (رنګونه ،‬
‫ساتونکی یا ‪ ، preservatives‬غلیظ کوونکی مواد یا ‪ ) thickening agent‬باید د انګریدینیت تر عنوان الندی ذکر‬
‫شی. کله چی په یو محصول کی د ۲۱ څخه زیات وی نو د وزن په اساس باید په نزولی توګه سره ولیکل شی. او که‬
‫چیری تر ۲۱ څخه یی مقدار کم وی نو په سعودی او یا نزولی توګه یی لیکل ممکن دی. په ځینی هیوادونو کی د ځینی‬
‫عالوه کیدونکی موادو لپاره یو نمبر جوړ کړی د بیلګی په توګه په اورپایی اتحادیه کی ورته ‪ E‬نمبر وایی. چی په‬
‫آسانۍ سره د تعقیب وی. د بیلګی په تو ګه سوربیک اسید چی یو خوړو ته د ساتونکی یا ‪ preservative‬په توګه استفاده‬
‫کیږی د 002 ‪ E‬نمبر لری.‬
‫الرجی لرونکی مواد یا محصوالت (‪ – )Allergens‬نن ورځ د علمی ځیړنو په بنسټ یو تعداد خواړیزه محصوالت او‬
‫یا هم عالوه کیدونکی مواد الرجی منځ ته راوړی. ددی په خاطر چی زموږ مستهلک د الرجی د ستونزی څخه په امن‬
‫کی وی نو باید ټول الرجی راوړونکی یا پیښوونکی محصوالت او یا مواد باید په لیبل باندی په ځرګنده توګه ولیکل شی.‬
‫په اوروپایی اتحادیه کی ۸۲ الرجی لرونکی محصوالت په ګوته شوی دی او د هغه لیکل په لیبل حتمی دی. الرجی‬
‫راوړنکی مواد چی په اروپا کی یی لیکل حتمی دی عبارت د د حګییو ، سلیری، مغرباب، شیدی، بحری خواړه ، سویا‬
‫بین او ځینی نور.‬
‫تغذیوی معلوما (‪ –)Nutritional info‬حال دا چی دا برخه په قوانینو کی حتمی نده مګر بیا هم د مستهلک لپاره د‬
‫محصول په انتخاب کی خورا ګټه رسولی شی. دا معلومات کیدای شی چی د انرژی غوندی ورته مواردو په هکله‬
‫معلومات ورکړی.‬
‫صحی تغذیوی معلومات (‪ - )Medicinal Nutritional claims‬دا هغه برخه ده چی په ډیره دقیقه توګه سره تر‬
‫ځارنی الندی نیول کیږی . څکه دا هغه برخه ده چی یو مستهلک کیدای شی د هغه د غلطو معلوماتو په تر السه کولی‬
‫سره له منځه والړ شی. دبیلګی په توګه که چیری په یو لیبل باندی لیکل شوی وی چی د دی ناروغۍ مخه نیسه ، شکر‬
‫ته ګټه لری، یا د چاغښت المل کیږی او په حقیقت که په هغه شکل سره نه وی او یا هم ناوړه اغیزه ولری نو د خطرناکو‬
‫پایلو المل کیدای شی.‬
‫تاریخ ( ‪ – )Date‬تاریخ عموما په دوه طریقو سره لیکل کیږی:‬
‫الف : د انقضا د تاریخ څخه د مخه استعمال ( ‪ – )Use by date‬پدی صورت کی باید کوشش وشی چی محصول مخکی‬
‫د انقضا د تاریخ څخه استعمال شی.‬
‫ب: د انقضا د تاریخ څخ مخکی استعمال توصیه کیږی یا ) ‪ – ) Best before date‬دا هغه حالت دی چی څینی‬
‫محصوالت ډیر خطرناک نه وی نو پدی صورت کی کولی شو چی هغه ورسته د انقضا د تاریخ څخه هم استعمال کړو‬
‫مګر د هغه څخه مخکی استعمال یی توصیه کیږی.‬
‫د ذخیری شرایط ( ‪ – ) storage conditions‬په هغه صورت کی چی د ذخیری لپاره خاص شرایط موجود وی نو‬
‫باید په لیبل باندی په صراحت سره ولیکل شی.‬
‫تجارتی نوم او آدرس (‪ – )business name and address‬ځینی محصوالت وی چی تجارتی نمونه یی توپیر لری‬
‫نو هغه هم باید په لیبل باندی ذکر شوی وی. ددی تر څنګ د تولیدونکی کمپنۍ نوم د هغه د آدرس سره په ګوته شی.‬
‫د محصول منشأ (‪ – ) Place of origin‬د محصول او یا د هغه د ترکیبی مواد منشأ باید لیکل شوی. معموال ‪Bar‬‬
‫‪ code‬په شکل سره ښودل کیږی چی دمحصول د خرابیدو او یا هم کومی صحی ستونزی په صورت کی پا آسانۍ سره‬
‫تعقیبریږی. عالوتا منشأ محصول ته یو ځایی ارزښت ورکوی. د بیلګی په توګه د وردګو مڼی، د قندهار انار، د تخار‬
‫خربوزی چی هر یو یی خاص ځایی ارزښت لری.‬

3. ‫د استعمال لپاره هدایات ( ‪ – )Instruction for use‬دا په هغه صورت کی حتمی ده چی د محصول استعمال خلکو ته‬
‫ښه نه وی معلوم او یا نوی محصول مارکیت ته وړاندی کیږی او یا هم یو خاص مصرفی ګروپ ته لکه ‪ YOPI‬چی‬
‫ځوانان (‪ ، )Young‬زاړه (‪ ، )Old‬حامله داری ښځی (‪ )Pregnant‬او یا هم هغه خلک چی معافیتی سیستم چی ضعیف‬
‫(‪ )Immuno-compromised‬وی.‬
‫د لیبل ظاهری بڼه ( ‪ – )presentation‬لیبل باید په ټولنه کی قابل قبول وی. کوم خاص دینی ، مذهبی او یا قومی‬
‫ستونزی منځ ته رانه وړی. ددی ترڅنګ لیبل باید جذاب او ښه رنګ ورته انتخاب شی او په بسته کی د لیدو وړ وی.‬
‫مذهبی مثالونه یی د مسلمانانو لپاره په لیبل باندی په غربی نړۍ کی د حالل کلمه لیکل کیږی او دی ته ورته د یهودو‬
‫لپاره په لیبل باندی د ‪ K‬حرف چی د ‪ Kosher‬دکلمی څخه اخستل شوی دی او د تقریبا عین د حالل د کلمی غوندی په‬
‫یهودی نړۍ کی ورڅخه استفاده کیږی.‬
‫سمبولونه (‪ – )symboles‬ځینی وخت کمپنۍ نه غواړی چی د هغوی د ډیزاین ، شعار او یا نورو معلوماتو څخه بل‬
‫څوک یا تولیدی ځیرمه استفاده وکړی نو دوی ځینی سمبولونه لکه © چی د کاپی کولو د حق څخه محفوظ معنی ورکوی‬
‫او یا هم ® چی د محصول د په تجارتی توګه راجستریدو معنی ورکوی.‬
‫د تولیدی دوری نښان ( ‪ – )Batch identifier‬دا کود یا نښان ددی لپاره مهم دی که چیری یو محصول چی تولید شوی‬
‫او په مارکیت ته وړاندی شوی دی او یا هم په ګودامونو کی دی مګر د هغه د خراب جوړښت او یا هم کوم بلی صحی او‬
‫یا کیفی ستونزی په منځ ته رتلو سره د محصول پیژندنه آسانه کوی. که چیری وغواړو چی خپل محصوالت د مارکیت‬
‫څخه راټول (‪ )product recall‬کړو نو دا به ډیره آسانه وی چی ددی کود په شتون سره هغه په اسانۍ سره پیدا کړو.‬
‫خالص مقدار ( ‪ – )Net quantity‬د لیبل په آخری برخه کی باید د محصول خالص مقدار ذکر شوی وی. کیدای شی‬
‫چی وزن او یا حجم وی.‬
‫عالوه د پورته ذکر شویو مواردو سره نور کیمیاوی ، مایکروبیولوژیکی خواص هم پکښی په ګوته شی. هیره د نه وی‬
‫چی کله نا کله د تولیدونکی څخه رانیولی آن د مصرفونکی تر دروازی پوری ټولو اړونده خلکو ته پکښی اشاره کیږی،‬
‫مګر معمول ندی.‬
‫د سمپل په توګه الندی تصویر کی ځینی برخی ښودل شوی دی:‬

4. : ‫اخځنی‬
1. http://www.bedford.gov.uk/environment_and_planning/env_health__trading_standards/fo
od/food_labelling__composition/food_labelling.aspx
2. http://www.fda.gov/downloads/Food/GuidanceComplianceRegulatoryInformation/Guidance
Documents/FoodLabelingNutrition/FoodLabelingGuide/UCM265446.pdf
3. http://www.ext.colostate.edu/pubs/foodnut/09365.html
4. http://www.cfs.gov.hk/english/programme/programme_nifl/programme_nifl_02.html
5. http://www.cspinet.org/new/pdf/global.pdf