1. ښﻪ ﺣﮑﻭﻣﺕ ﺩﺍﺭی ﺍﻭ ﺩ ﺧﻭﺍړﻳﺯ ﻓﻘﺭ ﻣﺧﻧﻳﻭی
)(Good Governance and prevention of poverty
ﻟﻳﮑﻭﺍﻝ: ﺳﻳﺩ ﻣﺣﻣﺩ ﻧﻌﻳﻡ ﺧﺎﻟﺩ – 92 ﺩﺳﻣﺑﺭ 3102
http://www.larawbar.net/38992.html
ﻣﻘﺩﻣﻪ
ﭘﻪ ﻧړۍ ﮐﻪ ﺩﺍ ﭘﻪ ﻋﻣﻭﻡ ډﻭﻝ ﺳﺭﻩ ﻣﻧﻝ ﺷﻭی ﭼﯽ ﺩ ﻭﺍﻗﻌﯽ ﺩﻳﻣﻭﺍﮐﺭﺍﺳﯽ، ﺩ ﺑﺷﺭی ﺣﻘﻭﻗﻭ ﻣﺭﻋﺎﺕ ﮐﻭﻝ، ﺻﻠﺣﻪ ﺍﻭﺩ ښﻪ ﺣﮑﻭﻣﺕ
ﺩﺍﺭۍ ﭘﻪ ﻧﻪ ﻣﻭﺟﻭﺩﻳﺕ ﮐﯽ ﺍﻧﮑﺷﺎﻑ ﺍﻭ ﭘﺭﻣﺧﺗګ ﺩ ﺳﺗﻭﻧﺯﻭ ﺳﺭﻩ ﻣﺧﺎﻣﺦ ﮐﻳږی. ﺩ ﻧړۍ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﻫﻳﻭﺍﺩﻭﻧﻭ ﮐﯽ ﮐﻪ ﻟﻪ ﺟګړی څﺧﻪ
ﻧﻭی ﻭﺗﻠﯽ ﺩی، ﺩ ﻓﻘﺭ ﺩ ﻣﻧځ ﻧﻪ ﻭړﻟﻭ ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژۍ )ﺗګﻼﺭی( ﺩ ﻁﺭﺡ ﭘﻪ ﻭﺧﺕ ﺍﻭ ﺩ ښﯽ ﺣﮑﻭﻣﺕ ﺩﺍﺭی ﺩ ﺑﺭﻧﺎﻣﻭ ﭘﻪ ﭘﻠﯽ ﮐﻭﻟﻭ ﮐﯽ ﺩ
ﺑﻳﻼ ﺑﻳﻠﻭ ﻣﻭﺍﻧﻌﻭ ﺳﺭﻩ ﻣﺦ ﮐﻳږی. ﭘﺩﺍﺳﯽ ﻫﻳﻭﺍﺩﻭﻧﻭ ﮐﯽ ﺍﻭﻝ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ټﻭﻝ ﺗﺎﺳﻳﺳﺎﺕ ﺿﻌﻳﻔﻳږی ﺍﻭ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ﺗﻭﺟﻪ ﺍﻭ ﺑﻭﺩﻳﺟﻪ ﺩ
ﺍﻧﮑﺷﺎﻓﯽ ﮐﺎﺭﻭﻧﻭ ﭘﻪ ځﺎی ﺗﺭ ډﻳﺭﻩ ﺣﺩﻩ ﭘﻪ ﺟﻧګﯽ ﺍﻭ ﻧﻅﺎﻣﯽ ﻓﻌﺎﻟﻳﺗﻭﻧﻭ ﺑﺎﻧﺩی ﻣﺻﺭﻓﻳږی ﺍﻭ ﻳﺎ ﻫﻡ ﺩ ﺩ ﺳﻳﺎﺳﯽ ﺷﺧړﻭ ﺍﻭ ﻣﺑﺎﺭﺯﻭ ﺩ
ﺁﺭﺍﻣﻪ ﮐﻭﻟﻭ ﭘﺧﺎﻁﺭ ﭘﻪ ﻣﺻﺭﻑ ﺭﺳﻳږی. ﭘﻪ ﺩﻭﻫﻡ ﻗﺩﻡ ﮐﯽ ﺷﺧړی ﺍﻭ ﺳﻳﺎﺳﯽ ﺟﻧﺟﺎﻟﻭﻧﻪ ﺩﺩی ﺳﺑﺏ ﮐﻳږی ﭼﯽ ﺩ ﻫﻳﻭﺍﺩ ﻭګړی ﺩ ﻓﻘﺭ
ﭘﻪ ﻟﻭﺭ ﺑﻭﺯی ﺩ ﻣﺛﺎﻝ ﭘﻪ ډﻭﻝ ﺩ ﻫﻳﻭﺍﺩ ﭘﻪ ﺩﺍﺧﻝ ﮐﯽ ﺩﺍﺳﯽ ﮐﻭﺭﻧۍ ډﻳﺭﻳږی ﭼﯽ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﮐﯽ ښځﻳﻧﻪ ﺍﻭ ﺍﻁﻔﺎﻝ ﺯﻳﺎﺕ ﻭی، ﺩ ﺗﻌﻠﻳﻡ
ﻣﺧﻧﻳﻭی ﮐﻭی ﺍﻭ ﺩ ﻭﺭځﻧﻳﻭ ﻓﻌﺎﻟﻳﺗﻭﻧﻭ ﭼﯽ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺗﺭځ ﮐﯽ ﻳﻭ ﻧﻔﺭ ﺩ ﺧﭘﻠﯽ ﮐﻭﺭﻧۍ ﻟﭘﺎﺭﻩ ﺧﻭﺍړﻩ ﭼﻣﺗﻭ ﮐﻭی، ﺑﻳﮑﺎﺭﻩ ﮐﻳږی ﺍﻭ ﭘﻪ
ﺍﻭږﺩ ﻣﻬﺎﻝ ﮐﯽ ﺩ ﺯﻳﺭﻣﻪ ﺷﻭﻳﻭ ﺧﻭﺍړﻭ ﺩ ﺧﻼﺻﻭﻥ ﺳﺭﻩ ﻣﻭﺍﺟﻊ ﮐﻳږی ﭼﯽ ﺩ ټﻭﻟﯽ ﮐﻭﺭﻧۍ ﺩ ﻓﻘﺭ ﻋﺎﻣﻝ ﮐﻳږی.
ﺩ ﻓﻘﺭ ﺳﺭﻩ ﺩ ﻣﺑﺎﺭﺯی ﭘﻪ ﻟړ ﮐﯽ، ﺩ ﻳﻭ ﻣﻠﺕ ﺑﻳﺎ ﺟﻭړﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺩ ﺩﻳﻣﻭﮐﺭﺍﺗﻳﮏ ﺭﻳﻔﻭﺭﻡ ﻣﻌﺭﻓﯽ ﮐﻭﻝ ﺩ ﻳﻭ ﺩﺍﺳﯽ ﻫﻳﻭﺍﺩ ﻟﭘﺎﺭﻩ ﭼﯽ ﻧﻭی ﻟﻪ
ﺟګړی ﺭﺍﻭﺗﻠﯽ ﻭی ، ﺩ ﻳﻭی ﻧﻭی ﺳﺗﻭﻧﺯی ﺳﺭﻩ ﻣﺧﺎﻣﺦ ﮐﻳږی ﭼﯽ ﺩ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻳﺩﻭ ﭘﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﺳﺭﻩ ﻳﺎﺩﻳږی، ﻣﺛﺑﺕ ﺍﻭ ﻣﻧﻔﯽ ټﮑﯽ ﻟﺭی.
ﺩﺩی ﻟﭘﺎﺭﻩ ﭼﯽ ﺩ ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻳﺩﻭ ﺩ ﻣﺛﺑﺗﻭ ټﮑﻭ څﺧﻪ ﭘﻪ ﺍﻋﻅﻣﯽ ﺗﻭګﻪ ښﻪ ﺍﺳﺗﻔﺎﺩﻩ ﻭﮐړﻟﯽ ﺷﻭ، ﻧﻭ ﺣﮑﻭﻣﺕ ﺑﺎﻳﺩ ﺩ ﺧﺻﻭﺻﯽ ﺳﮑﺗﻭﺭ،
ﻣﺩﻧﯽ ټﻭﻟﻧﯽ، ﻧړﻳﻭﺍﻟﻭ ﺣﻣﺎﻳﻭی ﺳﺎﺯﻣﺎﻧﻭﻧﻭ ﺍﻭ ﺩ ﻋﺎﻣﻪ ګټﻭ ګﺭﻭﭘﻭﻧﻭ ﺳﺭﻩ ﺟﻭﻏﺕ ﮐﺎﺭ ﻭﮐړی ﺗﺭ څﻭ ﺩ ﻣﺎﺭﮐﻳﺕ ﺩ ﺳﻳﺳﺗﻡ څﺧﻪ
ﺣﻣﺎﻳﺕ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺩ ﭘﺎﻳﺩﺍﺭی ﻋﺎﻣﻝ ﺷﯽ ﺍﻭ ﻫﺭ ډﻭﻝ ﮐﺎﺭﺧﺎﻧﯽ )ﻭړی ﺍﻭ ﻏټﯽ( ﻭﮐﻭﻟﯽ ﺷﯽ ﭼﯽ ﭘﻪ ﻣﻧﻁﻘﻭی ﺍﻭ ﻧړﻳﻭﺍﻝ ﺗﺟﺎﺭﺕ ﮐﯽ
ﭘﺎﻧګﻭﻧﻪ ﻭﮐړی.
ﭘﺩﻏﻪ ﻟﻳﮑﻧﻪ ﮐﻪ ﺩ ﻓﻘﺭ ﺩ ﮐﻣښﺕ، ښﯽ ﺣﮑﻭﻣﺕ ﺩﺍﺭی ﺍﻭ ﻋﺎﻣﻪ ﺍﺩﺍﺭی ﭘﻪ ﻣﻭﺿﻭﻋﺎﺗﻭ ﺑﺣﺙ ﺷﻭی ﺍﻭ ﺑﺣﺙ ډﻳﺭ ﺩی ﺑﺎﻧﺩی ﻣﺗﻣﺭﮐﺯ
ﺩی ﭼﯽ ﻳﻭ ﻣﻠﮏ ﻭﺭﻭﺳﺗﻪ ﻟﻪ ﺟګړی څﻪ ډﻭﻝ ﭘښﻭ ﺩﺭﻳږی ﺍﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ډﻳﺭﻭ ﺍﺳﺗﺭﺍﺗﻳژﻳﮑﻭ ﺍﺳﻧﺎﺩﻭ ﭘﻪ ﺩﺭﻟﻭﺩﻟﻭ ﺳﺭﻩ ﺑﻳﺎ ﻫﻡ
ﻭﻟﯽ ډﻳﺭ ﻓﻘﻳﺭ ﺧﻠﮏ ﻟﺭی.
ﻣﻳﺗﻭﺩﻭﻟﻭژی ﺍﻭ ﻣﻭﺍﺩ
ﺩﺍ ﻟﻳﮑﻧﻪ ﻟﻭﻣړی ﺩ ﺣﮑﻭﻣﺕ ﺩﺍﺭی، ﻋﺎﻣﻪ ﺍﺩﺍﺭی، ﻓﻘﺭ، ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻳﺩﻭ ﭘﻪ ﻣﻔﺎﻫﻣﻭ ﺭڼﺎ ﺍﭼﻭی ﺍﻭ ﺑﻳﺎ ﻫﻐﻭی ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ﺍﻭﺳﻧﯽ ﺣﺎﻟﺕ
ﺳﺭﻩ ﺳﻡ ﻣﻘﺎﻳﺳﻪ ﮐﻭی. ﺑﻳﺎ ﻭﺭﻭﺳﺗﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ﭘﻪ ﻧﻭﻳﻭ ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژﻳﮑﻭ ﻓﻌﺎﻟﻳﺗﻭﻧﻭ ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻭی ﺗﺎﺛﻳﺭﺍﺕ ﺩ ﻓﻘﺭ ﭘﻪ ﮐﻣﻭﻟﻭ ﺍﻭ ﮐﯽ
ﺗﺭځﻳړﻧﯽ ﻻﻧﺩی ﻧﻳﻭﻝ ﮐﻳږی.
ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﻭﺭﻭﺳﺗﻪ ﻟﻪ ﺩﺭﻳﻭ ﻟﺳﻳﺯﻭ
ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﻪ ﺧﻭﺍړﻳﺯ ﻣﺻﻭﻧﻳﺕ ﻭﺭﻭﺳﺗﻪ ﻟﻪ ﺩﺭﻳﻭ ﻟﺳﻳﺯﻭ ﭘﺭﻣﺧﺗګ ﮐړی ﺩی ﺍﻭ ﭘﻪ ﻋﻳﻥ ﻭﺧﺕ ﮐﯽ ﺩ ﺳﺗﻭﻧﺯﻭ ﺳﺭﻩ ﻣﺧﺎﻣﺦ ﺩی.
ﺍﻭﺱ ﻣﻬﺎﻝ ډﻳﺭﻭ ﮐﻣﭘﻧﻳﻭ ﺩ ﻏﺫﺍ ﺩ ﭘﺭﻭﺳﺱ ﺍﻭ ﺗﺟﺎﺭﺕ ﭘﻪ ﺑﺭﺧﻪ ﮐﻪ ﺧﭘﻝ ﻓﻌﺎﻟﻳﺗﻭﻧﻪ ګړﻧﺩی ﮐړی ﺩی. ﺩﺩی ﺗﺭ څﻧګ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺕ ﮐﯽ ﻫﻡ
ﻳﻭ ﺷﻣﻳﺭ ﺍﺩﺍﺭی ﻏﻭﺍړی ﭼﯽ ﺗﻧﻅﻳﻡ ﮐﻭﻭﻧﮑﯽ ﺍﻭ ﻣﺩﻳﺭﻳﺗﯽ ﺳﻳﺳﺗﻡ ﺩ ﻏﺫﺍﻳﯽ ﺍﻣﻭﺭﻭ ﻟﭘﺎﺭﻩ ﺗﻘﻭﻳﻪ ﮐړی. ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ﻏﺫﺍﻳﯽ ﭼﺎﺭﻭ
ﺍړﻭﻧﺩ ﻓﻌﺎﻟﻳﺗﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﻳﻭ ﻣﺧﺗﻠﻁ ﺷﮑﻝ ) (multiagencyﺳﻳﺳﺗﻡ ﺳﺭﻩ ﮐﻧﺗﺭﻭﻟﻳږی. ﻣﻌﻧﯽ ﺩﺍ ﭼﯽ ﺍﻭﺱ ﻣﻬﺎﻝ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﻪ ﻏﺫﺍ
ﻋﻣﻭﻣﺎ ﭘﻪ ﺩﻭﻩ ﺑﺭﺧﻭ ﻭﻳﺷﻝ ﺷﻭی ﺩﻩ، ﭼﯽ ﻫﻐﻪ ﺧﺎﻡ ﺯﺭﺍﻋﺗﯽ ﻣﺣﺻﻭﻻﺕ ﺍﻭ ﭘﺭﻭﺳﺱ ﺷﻭی ﺧﻭﺍړﻳﺯ ﻣﺣﺻﻭﻻﺕ ﺩی. ﺧﺎﻡ ﮐﺭﻫﻧﻳﺯ
ﻣﻭﺍﺩ ﻣﻌﻣﻭﻻ ﺩ ﮐﺭﻧﯽ ، ﻣﺎﻟﺩﺍﺭی ﺍﻭ ﺁﻭﺑﻭ ﻟګﻭﻟﻭ ﻭﺯﺍﺭﺗﻭﻧﻭ ﻟﺧﻭﺍ ﮐﻧﺗﺭﻭﻟﻳږی ﺣﺎﻝ ﺩﺍ ﭼﯽ ﭘﺭﻭﺳﺱ ﺷﻭی ﺧﻭﺍړﻩ ﺩ ﺭﻭﻏﺗﻳﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩ
ﺻﺣﺕ ﻣﺣﻳﻁﯽ ﺩ ﺭﻳﺎﺳﺕ ﺩﻧﺩﻩ ﺩﻩ. ﺑﺎ ﻭﺟﻭﺩ ﺩﺩی ﭼﯽ ﺩﺩی ﺩﻭﻩ ﻭﺯﺍﺭﺗﻭﻧﻭ ﺗﺭ ﻣﻧځ ﻳﻭ ﺗړﻭﻥ ﺍﻭ ﺗﻔﺎﻫﻡ ﻧﺎﻣﻪ ﺍﻣﺿﺎ ﺷﻭی ﺗﺭ څﻭ ﺩ
1
2. ﻣﻧﺎﺑﻌﻭ ﺩ ﺿﻳﺎﻉ ﺍﻭ ﻏﺫﺍﻳﯽ ﻣﻭﺍﺩ ﺩ ﻣﺻﻭﻧﻳﺕ څﺧﻪ ﺍﻁﻣﻳﻧﺎﻥ ﺣﺎﺻﻝ ﮐړی. ﻣګﺭ ﺑﻳﺎ ﻫﻡ ځﻳﻧﯽ ﻣﻭﺍﺩ ﭘﻪ ښﻪ ﺍﻭ ﻭﺍﺿﺢ ډﻭﻝ ﻧﺩی ﻭﺭﮐﯽ
ﺗﻌﺭﻳﻑ ﺷﻭی. ﺩ ﺑﻳﻠګﯽ ﭘﻪ ډﻭﻝ ﭘﺭﻭﺳﺱ ﺍﻭ ﻏﻳﺭ ﭘﺭﻭﺳﺱ ﺷﻭی ﺧﻭﺍړﻩ ﭘﻪ ﻭﺍﺿﺢ ډﻭﻝ ﻧﺩی ﺗﻌﺭﻳﻑ ﭼﯽ ﺍﮐﺛﺭ ﻭﺧﺕ ﺩ ﺩﻭﻭ
ﻭﺯﺍﺭﺗﻭﻧﻭ ﺩ ﻣﺎﻣﻭﺭﻳﻧﻭ ﺗﺭﻣﻧځ ﺩ ﺳﺗﻭﻧﺯﻭ ﻻﻣﻝ ﮐﻳږی.
ﺩ ﮐﺭﻧﯽ ، ﻣﺎﻟﺩﺍﺭی ﺍﻭ ﺍﻭﺑﻭﻟګﻭﻟﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭼﯽ ﺩ ﺩ ﻏﺫﺍ ﺩ ﺗﻭﻟﻳﺩ ﭘﻪ ﺑﺭﺧﻪ ﻣﻬﻣﻪ ﻭﻧډﻩ ﺍﺧﻠﯽ، ﭘﻪ ﺗﻳﺭﻭ څﻭ ﮐﻠﻭﻧﻭ ﮐﯽ ځﻳﻧﯽ ﭘﺭﻣﺧﺗګﻭﻧﻪ
ﮐړی ﺩی. ﺩ ﻣﺛﺎﻝ ﭘﻪ ډﻭﻝ ﺗﺧﺻﺻﯽ ﺯﺩﻩ ﮐړی ﺩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﭘﻪ ﮐﺎﺭﻣﻧﺩﺍﻧﻭ ﮐﯽ ډﻳﺭی ﺷﻭی ﺩی. ﻣګﺭ ﺗﺭ ټﻭﻟﻭ ﻣﻬﻣﻪ ﺩﺍﺩﻩ ﭼﯽ ﺩﺩی
ﻟﺳﻭ ﮐﻠﻭﻧﻭ ﭘﻪ ﺍﻭﺍﻳﻠﻭ ﮐﯽ ﺩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻳﻭ ﺭﻳﺎﺳﺕ ﺩﺭﻟﻭﺩ ﭼﯽ ﺩ ﻏﺫﺍ ﮐﻳﻔﻳﺕ ﺍﻭ ﻣﺻﻭﻧﻳﺕ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﮐړی ﺍﻭ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ﺧﻠﮑﻭ ﻟﭘﺎﺭﻩ
ﺍﻁﻣﻳﻧﺎﻥ ﻭﺭﮐړی. ﻣګﺭ ﺩ ﻭﺧﺕ ﭘﻪ ﺗﻳﺭﻳﺩﻭ ﺳﺭﻩ ﺍﻭﺱ ﻣﻬﺎﻝ ﺩﺍ ﻣﺳﻭﻟﻳﺕ ﺩ ﺣﻳﻭﺍﻧﺎﺗﻭ ﺩ ﺻﺣﺕ ﺭﻳﺎﺳﺕ ﺍﻭ ﻧﺑﺎﺗﺎﺗﻭ ﺩ ﺣﻔﺎﻅﯽ ﺩ ﺭﻳﺎﺳﺕ
ﺗﺭ ﻣﻧځ ﻭﻳﺷﻝ ﺷﻭی ﺩی.
ﻋﻼﻭﻩ ﺩ ﺭﻭﻏﺗﻳﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻳﻭ ﺗﻌﺩﺍﺩ ﻧﻭﺭﻭ ﻭﺯﺍﺭﺗﻭﻧﻭ ﻫﻡ ﺩی ﭼﯽ ﺩ ﻏﺫﺍ ﺩ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﭘﻪ ﺑﺭﺧﻪ ﮐﯽ ﻣﻬﻣﻪ ﻭﻧډﻩ ﺍﺧﻠﯽ. ﺩ ﻣﺛﺎﻝ ﭘﻪ ډﻭﻝ ﺩ
ﺗﺟﺎﺭﺕ ﺍﻭ ﺻﻧﺎﻳﻌﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﻳﻭ ﮐﻣﻳﺳﻳﻭﻥ ﻟﺭی ﭼﯽ ﻣﺳﻭﻟﻳﺕ ﻳﯽ ﺩﺍﺩی ﭼﯽ ﭘﻪ ﻣﺎﺭﮐﻳﺕ ﮐﯽ ﻏﺫﺍ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﮐړی. ﺩﺍ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﻣﻌﻣﻭﻻ ﺩ
ﻟﻳﺑﻝ ﮐﺗﻝ، ﺩ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﮐﺗﻝ ﺍﻭ ﭘﻪ ځﻳﻧﻭ ﻭﺧﺗﻭﻧﻭ ﮐﯽ ﺩ ﺗﺟﺎﺭ ﻟﺧﻭﺍ ﺩ ﻏﻠﻁﻳﻭ ﮐﺗﻝ ﻭﺭﮐﯽ ﺷﺎﻣﻝ ﺩی.
ﺩ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺩ ﺍﻗﺗﺻﺎﺩ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻭ ﻣﺎﻟﻳﯽ ﻭﺯﺍﺭﺗﻭﻧﻪ ﻫﻡ ﻣﻬﻡ ﺭﻭﻝ ﻟﺭی. ﺩﺍ ﺩﻭﺍړﻩ ﻭﺯﺍﺭﺗﻭﻧﻪ ﺩ ﺧﻭړﻭ ﺩ ﺍﻣﻧﻳﺕ ) (Food securityﭘﻪ
ﺑﺭﺧﻪ ﮐﯽ ﺩ ﭘﻼﻥ ﺟﻭړﻭﻧﯽ ﺍﻭ ﺑﻭﺩﻳﺟﯽ ﻣﺳﻭﻟﻳﺕ ﻟﺭی. ﻣګﺭ ﺩ ﺩﻭی ﭘﻼﻧﻭﻧﻪ ﭘﻪ ﺗﻧﻬﺎ ﻧﻪ ﺟﻭړﻳږی څﮑﻪ ﺩ ﮐﺭﻧﯽ ، ﻣﺎﻟﺩﺍﺭی ﺍﻭ ﺍﻭﺑﻭ
ﻟګﻭﻟﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺩ ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژﻳﮑﻭ ﺫﺧﺎﻳﺭﻭ څﺎﻧګﻪ ﺩ ﺩﻭی ﺳﺭﻩ ﺟﻭﻏﺕ ﮐﺎﺭ ﮐﻭی ﺗﺭ څﻭ ﺩ ټﻭﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﻟﭘﺎﺭﻩ ځﻳﻧﯽ ﺗﺧﻣﻳﻧﻭﻧﻪ ﻭﮐړی
ﺍﻭ ﺩ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺑﻧﺳټ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ﺧﻠﮑﻭ ﻟﭘﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﺍﻧﺩﺍﺯﻩ ﺍﻭړﻩ ﻳﺎ ﻏﻧﻡ ﺗﻬﻳﻪ ﮐړی.
ﺩﺩی ﻭﺯﺍﺭﺗﻭﻧﻭ ﺗﺭ څﻧګ ﻳﻭﻩ ﺑﻠﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﭼﯽ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ﺳﺗﻧﺩﺭﺩﻭﻧﻭ ﺩ ﻣﺳﺗﻘﻠﯽ ﺍﺩﺍﺭی ﭘﻪ ﻧﻭﻡ ﺳﺭﻩ ﻳﺎﺩﻳږی ﺩﺩی ﻣﺳﻭﻟﻳﺕ ﻟﺭی ﺩ
ﺧﻭړﻭ ﺍړﻭﻧﺩ ﺳﺗﻧﺩﺭﺩﻭﻧﻪ ﺩ ﮐﻭﺩﻳﮑﺱ ﺩ ﺑﻳﻥ ﺍﻟﻣﻠﻠﯽ ﻣﻭﺍﺩ څﺧﻪ ﺍﻗﺗﺑﺎﺱ ﺍﻭ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﻥ ﻟﭘﺎﺭﻩ ﻳﯽ ﻧﻅﺭ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﭘﻪ ﺷﺭﺍﻳﻁﻭ ﺑﺭﺍﺑﺭ
ﺗﺩﻭﻳﻥ ﺍﻭ ﺗﻬﻳﻪ ﮐړی.
ﭘﻭﻟﻳﺱ ﺍﻭ ﺩ ﺍﻣﻧﻳﺕ ﻣﻠﯽ ﺍﺩﺍﺭی ﻫﻡ ﭘﻪ ﺩﺍﺳﯽ ﺣﺎﻻﺗﻭ ﮐﯽ ﭼﯽ ځﻳﻧﯽ ﻣﺷﮑﻭک ﺧﻭﺍړﻩ ﻭ ﻭﻳﻧﯽ◌ُ ، ﭼﮏ ﮐﻭی ﻳﯽ ﺍﻭ ﻧﻣﻭﻧﻪ ﻳﯽ ﺩ
ﺭﻭﻏﺗﻳﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺻﺣﺕ ﻣﺣﻳﻁﯽ ﺍﻭ ﻻﺑﺭﺍﺗﻭﺭ ﺗﻪ ﺍﺳﺗﻭی ، ﺩﺩی ﻧﺗﺎﻳﺟﻭ ﭘﻪ ﺑﻧﻳﺎﺩ ﺩﻭی ﺧﭘﻝ ﺗﺻﻣﻳﻡ ﺩ ﻣﺷﮑﻭک ﺗﺟﺎﺭ ﭘﻪ ﻭړﺍﻧﺩی
ﻧﻳﺳﯽ.
ﺩ ﭘﻭﺭﺗﻪ ﺫﮐﺭ ﺷﻭی ﻣﺧﺗﻠﻁ ﺳﻳﺳﺗﻡ ﭘﻪ ﻣﻭﺟﻭﺩﻳﺕ ﮐﯽ ﺩﺍﺳﯽ ﻗﺿﺎﻳﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﮐﻳږی ﭼﯽ ﻏﺫﺍ ﭘﻪ ﺑﺷﭘړ ډﻭﻝ ﺳﺭﻩ ﻧﻪ ﮐﻧﺗﺭﻭﻟﻳږی. ﻫﺭ څﻭک
ﺧﭘﻝ ﻣﺳﻭﻟﻳﺕ ﻧﻪ ﭘﻳژﻧﯽ، ﻣﺎﺭﮐﻳﺕ ﺩ ﺩﺍﺳﯽ ﺧﻭړﻭ څﺧﻪ ډک ﺩی ﭼﯽ ﻫﻐﻪ ﻣﻌﻣﻭﻻ ﭘﻪ ﻧﻭﺭﻭ ﻫﻳﻭﺍﺩﻭﻧﻭ ﮐﯽ ﻣﻧﻊ ﺩی. ﺩﺩی ټﻭﻟﻭ
ﻧﺎﺧﻭﺍﻟﻭ ﺗﺭ څﻧګ ﺗﺭ ﺍﻭﺳﻪ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺩ ﻏﺫﺍ ﻟﭘﺎﺭﻩ ﻗﺎﻧﻭﻥ ﺷﺗﻭﻥ ﻧﻠﺭی. ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ځﺎی ﮐﯽ ﭼﯽ ﻗﺎﻧﻭﻥ ﻧﻪ ﻭی ﺍﻭ ﺍﺟﺭﺁﺕ ﺗﺭ ﺳﺭﻩ
ﮐﻳږی ﻭﻟﯽ ﺑﻪ ﻓﺳﺎﺩ ﻧﻪ ډﻳﺭﻳږی. ﺭﺍﭘﻭﺭ ﻭﺭﮐﻭﻧﻪ، ﺷﻔﺎﻓﻳﺕ، ﺧﻠﮑﻭ ﺗﻪ ﺁګﺎﻫﯽ ﻭﺭﮐﻭﻝ، ﻣﻁﺑﻭﻋﺎﺗﻭ ﺗﻪ ﺩ ﺳﺗﻭﻧﺯﻭ ﺷﺭﻳﮑﻭﻝ ټﻭﻝ ﻫﻐﻪ
ﺳﺗﻭﻧﺯی ﺩی ﭼﯽ ﭘﺩی ﺳﻳﺳﺗﻡ ﮐﯽ ﻣﻭﺟﻭﺩی ﺩی.
ښﻪ ﺣﮑﻭﻣﺕ ﺩﺍﺭی ﺍﻭ ﻋﺎﻣﻪ ﺍﺩﺍﺭﻩ
ﺷﻔﺎﻓﻳﺕ، ﺩﻳﻣﻭﮐﺭﺍﺳﯽ ﺍﻭ ﮐﺎﺭ ﺍﻫﻝ ﮐﺎﺭ ﺗﻪ ﺳﭘﺎﺭﻝ ﺩ ﻏﺫﺍﻳﯽ ﺍﻣﻭﺭﻭ ﭘﻪ ﺑﺭﺧﻪ ﮐﯽ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺍﺳﺎﺳﺎﺗﻭ څﺧﻪ ﻋﺑﺎﺭﺕ ﺩی، ﭼﯽ ﻳﻭ ﺳﻳﺳﺗﻡ ﺩ
ﺑﺭﻳﺎ ﭘﻪ ﻟﻭﺭ ﺭﻫﺑﺭی ﮐﻭی. ﺷﻔﺎﻓﻳﺕ ﭘﺩی ﻣﻌﻧﯽ ﭼﯽ ﺩﺍ ﻣﻬﺎﻝ ﺩ ﺗﻔﺗﻳﺵ ﻣﺎﻣﻭﺭﻳﻥ، ﺩ ﻻﺑﺭﺍﺗﻭﺍﺭﻭﻧﻭ ﺩ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﮐﻳﻔﻳﺕ ځﺎﻧګﻪ ﺍﻭ ﺩ
ﺗﺻﺩﻳﻘﻭﻧﻭ څﺎﻧګﻪ ﮐﺎﺭ ﮐﻭی، ﻣﺎﺭﮐﻳﺕ ﺗﻪ ﺩ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﻟﭘﺎﺭﻩ څﯽ ﺍﻭ ﻫﺭﻩ ﻭﺭځ ﻳﻭ ﻳﺎ ﺩﻭﻩ ﺩ ﺧﻭړﻭ ﺩ ﺗﺟﺎﺭﺕ ﺗﺎﺳﻳﺳﺎﺕ ﺗړﻝ ﮐﻳږی.
ﻣګﺭ ﺩﺩی ﻟﭘﺎﺭﻩ ﭼﯽ ټﻭﻝ ﻣﻠﺕ ﭘﺩی ﻭﭘﻭﻫﻳږی ﭼﯽ ﺗﻳﺭ ﮐﺎﻝ څﻭﻣﺭﻩ ځﺎﻳﻭﻧﻭ ﮐﯽ ﺗﻔﺗﻳﺵ ﺗﺭ ﺳﺭﻩ ﺷﻭ؟ څﻭﻣﺭﻩ ﺩﻭﮐﺎﻧﻭﻧﻪ ﻭ ﺗړﻝ ﺷﻭﻝ؟
ﭘﻪ ﻻﺑﺭﺍﺗﻭﺍﺭ ﮐﯽ څﻭﻣﺭﻩ ﻧﻣﻭﻧﯽ ﺗﺭ ﻻﺳﻪ ﺷﻭی ﺩی ﺍﻭ څﻭﻣﺭﻩ ﻳﯽ ﻣﺛﺑﺗﯽ ﺍﻭ څﻭﻣﺭﻩ ﻳﯽ ﻣﻧﻔﯽ ﺩی؟ ﺩﺍ ټﻭﻝ ﻫﻐﻪ ﺷﻳﺎﻥ ﺩی ﭼﯽ ﺩ
ﺧﻭړﻭ ﺩ ﻣﺻﺭﻑ ﮐﻭﻭﻧﮑﯽ ﻟﭘﺎﺭﻩ ډﻳﺭ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﺩی ﺗﺭ څﻭ ﻫﻐﻪ ﺧﭘﻝ ﺗﺻﻣﻳﻡ ﺩ ﺧﻭړﻭ ﺩ ﺍﻧﺗﺧﺎﺏ ﭘﻪ ﺑﺭﺧﻪ ﮐﯽ ﻭﮐړی. ﺍﻭﺱ ﻣﻬﺎﻝ ټﻭﻝ
ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﻭﺍﻳﯽ ﺧﻭﺍړﻩ ﻣﻭ ﺑﯽ ﮐﻳﻔﻳﺗﻪ ﺩی ! ﻣګﺭ ﺩﻭﻟﺕ ﺩﺩی ﭘﻪ ﺧﺎﻁﺭ ﭼﯽ ﺷﻔﺎﻓﻳﺕ ﭘﻪ ﺳﻳﺳﺗﻡ ﮐﻪ ﻧﻠﺭی ﻧﻪ ﻏﻭﺍړی ﺧﻠﮑﻭ ﺗﻪ ځﻭﺍﺏ
2
3. ﻭﻭﺍﻳﯽ ﭼﯽ ﻣﺎ ﺗﻳﺭ ﮐﺎﻝ ﺩﺍ ﮐﺎﺭﻭﻧﻪ ﺗﺭ ﺳﺭﻩ ﮐړی ﺩی ﺍﻭ ﺩﺍ ﻻﺱ ﺗﻪ ﺭﻭﺍړﻧﯽ ﻣﻭ ﺩﺭﻟﻭﺩی ﺗﺭ څﻭ ﺧﻠﮑﻭ ﻗﻧﺎﻋﺕ ﮐړی ﻭﺍی ﭼﯽ ﻫﻭ
ﺭښﺗﻳﺎ ﺩﻭﻟﺕ ﮐﺎﺭ ﮐﻭی، ﺳﻳﺳﺗﻡ ﻣﻭﺟﻭﺩ ﺩی ﺍﻭ ﺩ ﺧﻠﮑﻭ ﺩ ﻣﺻﻭﻧﻳﺕ ﭘﻪ ﺧﺎﻁﺭ ﻫڅﯽ ﺭﻭﺍﻧﯽ ﺩی.
ﺩﻳﻣﻭﮐﺭﺍﺳﯽ ﻫﻡ ﺩ ﻳﻭ ښﻪ ﺳﻳﺳﺗﻡ ﻟﭘﺎﺭﻩ ﺍﺻﻠﯽ ﺩی. ﺩﺍ ﭘﻪ ﺩی ﻣﻌﻧﯽ ﭼﯽ ﭘﻪ ﺗﺻﻣﻳﻡ ﻧﻳﻭﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺎﻳﺩ ټﻭﻝ ﻫﻐﻪ ﮐﺳﺎﻥ ﭼﯽ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ﺩ
ﺗﺻﻣﻳﻡ څﺧﻪ ﻣﺗﺎﺛﺭﻩ ﮐﻳږی ګډﻭﻥ ﻭﻟﺭی. ﻣګﺭ ﺍﻭﺱ ﻣﻬﺎﻝ ﺗﺻﻣﻳﻡ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ﺩ ﺩﻭﻩ ﻳﺎ ﺩﺭﻳﻭ ﻣﺎﻣﻭﺭﻳﻧﻭ ﻟﺧﻭﺍ ﻧﻳﻭﻝ ﮐﻳږی ﺍﻭ ﭘﻪ ﻣﺻﺭﻑ
ﮐﻭﻭﻧﮑﯽ ﺍﻭ ﺧﻭﺍړﻳﺯ ﺗﺟﺎﺭ ﺑﺎﻧﺩی ﻋﻣﻠﯽ ﮐﻳږی. ﺩ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺩ ﺳﻳﺳﺗﻡ ﻣﺭﮐﺯی ﺳﺎﺗﻝ ﻫﻡ ﻳﻭﻩ ﻟﻭﻳﻪ ﺳﺗﻭﻧﺯﻩ ﺩﻩ. ﺍﻭﺱ ﻣﻬﺎﻝ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ
ﻣﺎﻣﻭﺭﻳﻥ ﻧﻪ ﻏﻭﺍړی ﭼﯽ ﺩ ﮐﺎﺑﻝ ﻭﻻﻳﺕ څﺧﻪ ﺩ ﺗﺻﻣﻳﻡ ﻧﻳﻭﻟﻭ ﻳﺎ ﺍﺟﺭﺍﺗﻭ ﻟﭘﺎﺭﻩ ﭘﻪ ﺳﺎﺣﻪ ﮐﯽ ﻋﻣﻠﻳﺎﺕ ﻭﺷﯽ. ﭘﻪ ﻳﻭ ښﻪ ﺩﻳﻣﻭﮐﺭﺍﺕ
ﺳﻳﺳﺗﻡ ﮐﯽ ﺧﻠﮏ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ﺳﺭﻩ ﺟﻭﻏﺕ ﮐﺎﺭ ﮐﻭی ﺍﻭ ﺳﻳﺳﺗﻡ ډﻳﺭ ﻭﻻﻳﺎﺗﻭ ﻳﺎ ﺯﻭﻧﻭﻧﻭ ﭘﻪ ﺳﻁﺢ ﺩ ﺗﺻﻣﻳﻡ ﻧﻳﻭﻟﻭ ﭘﻪ ﺧﺎﻁﺭ ﺧﭘﻝ
ﺻﻼﺣﻳﺕ ﺗﻘﺳﻳﻣﻭی. ﺩ ﻣﺛﺎﻝ ﭘﻪ ډﻭﻝ ﻻﺑﺭﺍﺗﻭﺍﺭ ﻧﻪ ﻏﻭﺍړی ﭼﯽ ﭘﻪ ﻭﻻﻳﺎﺗﻭ ﮐﻪ ﺑﻝ ﻻﺑﺭﺍﺗﻭﺍﺭ ﻣﻭﺟﻭﺩ ﻭی څﮑﻪ ﺩ ﺩﻭی ﻋﺎﻳﺩ ﮐﻣﻳږی.
ﺻﺣﺕ ﻣﺣﻳﻁﯽ ﻧﻪ ﻏﻭﺍړی ټﻭﻝ ﻣﺎﻣﻭﺭﻳﻥ ﺩ ﻳﻭ ﭼﺗﺭ ﻻﻧﺩی ﺭﺍﺷﯽ ﺍﻭ ﺩ ﺧﻭړﻭ ﺍړﻭﻧﺩ ﺍﻣﻭﺭ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﮐړی. ﺍﮐﺛﺭﻳﺕ ﻓﻌﺎﻟﻳﺗﻭﻧﻪ ﺩ ﻏﺫﺍ ﺩ
ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﭘﻪ ﺑﺭﺧﻪ ﮐﯽ ﻳﻭﺍﺯی ﭘﻪ ﮐﺎﺑﻝ ﺗﺭ ﺳﺭﻩ ﮐﻳږی. ﺳﻭﺍﻝ ﺩﺍﺩی ﭼﯽ ﻳﻭﺍﺯی ﺩ ﮐﺎﺑﻝ ﺍﺳﻳﺩﻭﻧﮑﯽ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩی ﺍﻭ ﮐﻪ ټﻭﻝ
ﻭﻻﻳﺎﺕ. ﻧﻭ ﭘﻪ ﻫﺭﻩ ﺍﻧﺩﺍﺯﻩ ﭼﯽ ﺳﻳﺳﺗﻡ ﺩ ﻣﺭﮐﺯی ﺣﺎﻟﺕ څﺧﻪ ﻭ ﺍﻳﺳﺗﻝ ﺷﯽ ﺩ ﻏﺫﺍ ﺍﻣﻧﻳﺗﯽ ﺍﻭ ﻣﺻﻭﻧﻳﺕ ﺍړﻭﻧﺩ ﺳﺗﻭﻧﺯی ﮐﻣﻳږی.
ﺍﻫﻝ ﮐﺎﺭ ﺗﻪ ﮐﺎﺭ ﺳﭘﺎﺭﻝ ﻳﻭﻩ ﺑﻠﻪ ﻣﻌﺿﻠﻪ ﺩﻩ. ﺩ ټﻭﻝ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﻟﭘﺎﺭﻩ ۹ ﻧﻔﺭﻩ ﮐﺎﺭ ﮐﻭی ﺗﺭ څﻭ ﻏﺫﺍ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﮐړی. ﺁﻳﺎ ﺩ ۰۳ ﻣﻳﻠﻳﻭﻧﻭ
ﺧﻠﮑﻭ ﻏﺫﺍ ﻳﻭﺍﺯی ۹ ﻧﻔﺭ ﮐﻧﺗﺭﻭﻟﯽ ﺷﯽ؟ ﻧﻪ. ﻏﺫﺍ ﺧﻭﺭﻭ، ﻏﺫﺍ ﺩ ﺑﻬﺭ څﺧﻪ ﭘﻪ ﻣﻳﻠﻳﻭﻧﻭﻧﻭ ټﻧﻭ ﺑﺎﻧﺩی ﻭﺍﺭﺩﻭﻭ ﺍﻭ ﺩ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﭘﻪ ﻭﻁﻥ ﮐﯽ
ﻫﻡ ﻏﺫﺍ ﺗﻭﻟﻳﺩﻭﻭ ﻣګﺭ ﻭﻟﯽ ﭘﻪ ټﻭﻝ ﻫﻳﻭﺍﺩ ﮐﯽ ﺩ ﻏﺫﺍ ﺍړﻭﻧﺩ ﺗﺣﺻﻳﻼﺕ ﺍﻭ ﺯﺩﻩ ﮐړی ﻧﻠﺭﻭ؟ ﺁﻳﺎ ﻳﻭ ډﺍﮐﺗﺭ ، ﻳﻭ ﻓﺎﺭﻣﺳﺕ ﮐﻭﻟﯽ ﺷﯽ ﭼﯽ
ﻫﻡ ډﺍﮐﺗﺭ ﺍﻭ ﻫﻡ ﺩ ﻏﺫﺍ ﻣﺗﺧﺻﺹ ﺷﯽ؟ ﻧﻪ. ﻧﻭ ﺩﺩی ﻟﭘﺎﺭﻩ ﭼﯽ ﺳﻳﺳﺗﻡ ﺗﻘﻭﻳﻪ ﺷﯽ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺩ ﻏﺫﺍ ﺍړﻭﻧﺩ ﺗﺣﺻﻳﻼﺗﻭ ﻟﭘﺎﺭﻩ
ﺍﺷﺩی ﺿﺭﻭﺭﺕ ﺩی. ﺗﺭ ﻫﻐﻪ ﭼﯽ ﺯﻣﻭږ ﺩ ﺭﺳﺗﻭﺭﺍﻧﺕ، ﻫﻭﺗﻝ، ﻗﺻﺎﺑۍ ﺍﻭ ﻳﺎ ﺑﻝ ﺧﻭﺍړﻳﺯ ﺗﺟﺎﺭﺕ ﻣﺎﻟﮏ ﭘﻪ ﻏﺫﺍﻳﯽ ﺍﻣﻭﺭﻭ ﺑﺎﻧﺩی
ﭘﻭﻩ ﻧﺷﯽ، ﻳﻭﺍﺯی ﺩﻭﻟﺕ ﻧﺷﯽ ﮐﻭی ﭘﻪ ۹ ﻧﻔﺭﻭ ﻣﺎﻣﻭﺭﻳﻧﻭ ﺑﺎﻧﺩی ﻏﺫﺍ ﮐﻧﺗﺭﻭﻝ ﮐړی. ﮐﻪ ﭼﻳﺭی ﺯﻣﻭږ ﭘﻪ ﺩﻭﻟﺕ ﮐﯽ ﻣﺎﻣﻭﺭ ﺍﻭ ﻭﺯﻳﺭ
ﻣﺳﻠﮑﯽ ﻭی ﻧﻭ ﺯﻩ ﻣﻁﻣﻳﻥ ﻳﻡ ﭼﯽ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﭘﻪ ﺩﺍ ډﻳﺭﻭ څﻣﮑﻭ ﺍﻭ ﺍﻭﺑﻭ ﺳﺭﻩ ﮐﻭﻟﯽ ﺁﻥ ﺑﻬﺭ ﺗﻪ ﺻﺎﺩﺭﺍﺕ ﻭﻟﺭی. ﻧﻭ ﻣﺳﻠﮑﯽ ﺗﻭﺏ ﺗﻪ
ﺑﺎﻳﺩ ﺗﺭ ﺳﻳﺎﺳﯽ ﺗﻭﺏ ﺗﺭﺟﻳﺢ ﻭﺭﮐړﻝ ﺷﯽ ﺍﻭ ﻫﺭ څﻭک ﭘﻪ ﺧﭘﻝ ﻣﺳﻠﮏ ﮐﯽ ﮐﺎﺭ ﻭﮐړی.
ﻓﻘﺭ
ﻓﻘﺭ ﻫﻐﻪ ﺣﺎﻟﺕ ﺩی ﻳﻭ ﺍﻧﺳﺎﻥ ﻭﻧﺷﯽ ﮐﻭﻟﯽ ﺩ ﻭﺭڅﯽ ﺩ ۰۵ ﺍﻓﻐﺎﻧﻳﻭ څﺧﻪ ﺯﻳﺎﺕ ﻋﺎﻳﺩ ﻭﻟﺭی. ﻓﻘﺭ ﻣﻌﻣﻭﻻ ﺩ ﺍﻧﺳﺎﻥ ﺩ ﺧﭘﻝ ﻋﻣﻝ ﭘﻪ
ﺧﺎﻁﺭ ﻣﻧځ ﺗﻪ ﺭﺍځﯽ. ﻣﻌﻧﯽ ﺩﺍ ﭼﯽ ﺧﭘﻠﻪ ﺍﻧﺳﺎﻥ ﺩ ځﻧګﻠﻭﻧﻭ ﺩ ﻗﻁﻊ ﮐﻭﻟﻭ، ﺩ ﺍﻭﺑﻭ ﺩ ﺑﻳځﺎﻳﻪ ﻣﺻﺭﻑ، ﺩ ﺧﻭړﻭ ﺩ ﺑﻳځﺎﻳﻪ ﻣﺻﺭﻑ ﺍﻭ
ﺟﻧګړﻭ ﺳﺑﺏ ﮐﻳږی، ﭼﯽ ټﻭﻝ ﭘﻪ ﻣﺟﻭﻋﯽ ﺷﮑﻝ ﺳﺭﻩ ﺩ ﻓﻘﺭ ﻋﺎﻣﻝ ﮐﻳږی. ﺩﺍﺳﯽ ﻭﻳﻝ ﮐﻳږی ﭼﯽ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﻓﻘﺭ ﭘﻪ ﺯﻳﺎﺗﻪ
ﺗﻭګﻪ ﭘﻪ ﮐﻠﻭ ﺍﻭ ﺑﺎﻧډﻭ ﮐﯽ ﻟﻳﺩﻝ ﮐﻳږی ﭼﯽ ﭘﻪ ﮐﻠﻳﻭ ﮐﯽ ۵۴ ﺳﻠﻧﻪ ﺍﻭ ﭘﻪ ښﺎﺭﻭﻧﻭ ۷۲ ﺳﻠﻧﻪ ښﻭﺩﻝ ﺷﻭی ﺩﻩ. ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﮐﺎﺑﻭ
۱ ﻣﻳﻠﻳﻭﻥ ﮐﻭﻧډی ﻣﻭﺟﻭﺩی ﺩی ﭼﯽ ﺩ ﻓﻘﺭ ﭘﻪ ﺷﺩﻳﺩ ﺣﺎﻟﺕ ﮐﯽ ﻗﺭﺍﺭ ﻟﺭی. ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺍﻁﻔﺎﻝ ﻧﺳﺑﺕ ﻧﻭﺭﻭ ﺧﻠﮑﻭ ﺗﻪ ډﻳﺭ
ﻣﺗﺿﺭﺭﻩ ﮐﻳږی. ﺩﺍﺳﯽ ﻭﻳﻝ ﮐﻳږی ﭼﯽ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ۰۵ ﺳﻠﻧﻪ ﺧﻠﮏ ﭘﻪ ﻣﺿﻣﻥ ﺳﻭ ﺗﻐﺫی ﺑﺎﻧﺩی ﺍﺧﺗﻪ ﺩی. ﮐﻭﭼﻳﺎﻥ ﻫﻡ ﺩ
ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ﻫﻐﻪ ﻗﺷﺭ څﺧﻪ ﻋﺑﺎﺭﺕ ﺩی ﭼﯽ ﺩ ﻓﻘﺭ ﻟﻪ ﺍﻣﻠﻪ ډﻳﺭ ﺯﻳﺎﻧﻣﻥ ﮐﻳږی. ﺩ ﻣﻠﻝ ﻣﺗﺣﺩ ﺩ ﺧﻭړﻭ ﺩ ﻧړﻳﻭﺍﻝ ﭘﺭﻭګﺭﺍﻡ ﺩ
ﻣﻭﺳﺳﯽ ﺩ ﻣﻌﻠﻭﻣﺎﺗﻭ ﻟﻪ ﻣﺧﯽ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺍﻭﺱ ﻣﻬﺎﻝ ﺩ ۴٫۷ ﻣﻳﻠﻳﻭﻧﻭ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻧﻭ څﺧﻪ ﺧﻠﮏ ﺩﻭﻣﺭﻩ ډﻭډۍ ﻧﺷﯽ ﭘﻳﺩﺍ ﮐﻭﻟﯽ
ﭼﯽ ﺻﺣﯽ ﺍﻭ ﻣﺻﻭﻥ ژﻭﻧﺩ ﻭﺭﺑﺎﻧﺩی ﻭﮐړی. ﺍﻭ ﺩ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺩ ۵٫۸ ﻣﻳﻠﻳﻭﻧﻭ ﭘﻪ ﺗﻌﺩﺍﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺎﻥ ﺩ ﻓﻘﺭ ﺩ ﺧﻁ ﭘﻪ ﺳﺭﺣﺩ ﮐﯽ ﺩی
ﻣﻌﻧﯽ ﺩﺍ ﭼﯽ ﻳﻭﺍﺯی ﺩﻭﻣﺭﻩ ﺧﻭﺍړﻩ ﭘﻳﺩﺍ ﮐﻭی ﭼﯽ ﻭﺭﺑﺎﻧﺩی ژﻭﻧﺩی ﻭی.
ﺩ ﻓﻘﺭ ﻋﻭﺍﻣﻝ ﻣﺧﺗﻠﻑ ﺩی، ﻣګﺭ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ځﻳﻧﯽ ﻣﻬﻡ ﻻﻣﻠﻭﻧﻪ ﻳﯽ ﭘﻪ ﻻﻧﺩی ډﻭﻝ ﺩی:
1. ﺑﯽ ﺳﻭﺍﺩی – ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ۰۹ ﺳﻠﻧﻪ ښځﻳﺎﻭ ۳۶ ﺳﻠﻧﻪ ﻧﺎﺭﻳﻧﻪ ﻟﻳﮏ ﻟﻭﺳﺕ ﻧﺷﯽ ﮐﻭﻟﯽ.
2. ﺩ ﮐﻠﻳﻭﺍﻟﻭ ﺧﻠﮑﻭ ﻋﺎﻳﺩﺍﺗﯽ ﻣﻧﺑﻊ ﻳﻭﺍﺯی ﮐﺭﻫﻧﻪ ﺍﻭ ﻣﺎﻟﺩﺍﺭی ﺩﻩ ﭼﯽ ﺩ ﻣﺣﻳﻁﯽ ﺍﻭ ﺳﻳﺎﺳﯽ ﺷﺭﺍﻳﻁﻭ ﭘﻪ ﺧﺭﺍﺑﻳﺩﻭ ﺳﺭﻩ ډﻳﺭ
ﻣﺗﺿﺭﺭﻩ ﮐﻳږی.
3. ﻏﻳﺭ ﮐﺎﻓﯽ څﻣﮑﻪ ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﺗﻪ ﻻﺱ ﺭﺳﯽ.
3
4. 4. ﻁﺑﻳﻌﯽ ﺁﻓﺗﻭﻧﻪ ﺍﻭ ﺳﺗﻭﻧﺯی
5. ﺩ ﺍﻭﺑﻭ ﻟګﻭﻟﻭ ﺩ ﺳﻳﺳﺗﻣﻭﻧﻭ ﺧﺭﺍﺏ ﺗﻭﺏ.
6. ﺳﻳﺎﺳﯽ ﺷﺧړی
ﻓﻘﺭ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺩ ﺳﻳﺎﺳﯽ ﺗﻌﻬﺩ ﺩ ﻧﻪ ﺷﺗﻭﻥ ﻟﻪ ﺍﻣﻠﻪ ﻫﻡ ﻭﺭځ ﭘﻪ ﻭﺭځ ﺯﻳﺎﺗﻳږی. ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ۷۸۳۱ –۱۹۳۱ ﻣﻠﯽ
ﺍﻧﮑﺷﺎﻓﯽ ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژی ﮐﯽ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﺩﻭﻟﺕ ﺗﻌﻬﺩ ﮐړی ﭼﯽ ﻣﻭږ ﺑﻪ ﻓﻘﺭ ﭘﻪ ﻫﻳﻭﺍﺩ ﮐﯽ ﮐﻣﻭﻭ. ﺁﻳﺎ ﭘﻪ ﺩﺍ ﺗﻳﺭﻭ څﻭ ﮐﻠﻭﻧﻭ ﮐﯽ څﻭﻣﺭﻩ
ﮐﺎﺭ ﺗﺭ ﺳﺭﻩ ﺷﻭی ﺩی؟ ﭘﻪ ﺧﻭﺍﺷﻳﻧﯽ ﺳﺭﻩ ﺑﻪ ﻭﻭﺍﻳﻡ ﭼﯽ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ﺳﺭﻩ ﺩ ﻳﻭ ﮐﺎﻝ ﺩ ﮐﺎﺭ ﺩ ﺗﺟﺭﺑﯽ ﻭﺭﻭﺳﺗﻪ ﺯﻩ ﭘﻭﻩ ﺷﻭﻟﻡ ﭼﯽ
ﺩﻭﻟﺕ ﮐﯽ ډﻳﺭ ﺟﻳﺏ ﻣﻬﻡ ﻧﻪ ﻣﻠﺕ. ﺩ ﻫﺭی ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژی ﭘﻪ ﺟﻭړﻭﻟﻭ ﺑﺎﻧﺩی ﺑﻬﺭﻧﯽ ﻣﺗﺧﺻﺻﺎﻥ ﭘﻪ ﻟﮑﻭﻧﻭ ﻟﮑﻭﻧﻭ ﭘﻳﺳﯽ ﺑﻬﺭ ﺗﻪ
ﻭړی ﻣګﺭ ﺯﻣﻭږ ﻣﺷﺭﺍﻥ ﻭﺭﻭﺳﺗﻪ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺩ ﺍﻣﺿﺎ څﺧﻪ ﺩ ﻣﻠﯽ ﺳﻧﺩ ﺗﻪ ﺩ ﺗﻐﻭﻳﺫ ﻏﻭﻧﺩی څﻭ ﭘﻭښﻭﻧﻪ ﮐﻭی ﺍﻭ ﺑﻳﺎ ﻳﯽ ﭘﻪ ﺁﺭﺷﻳﻑ
ﮐﯽ ﺳﺎﺗﯽ څﻭ ﺯﻭړ ﻧﺷﯽ ﺍﻭ ﻫﻳځ ﻭﺧﺕ ﻋﻣﻠﯽ ﺑڼﻪ ﻧﻪ ﭘﻳﺩﺍ ﮐﻭی.
ﺩ ﺗﻪ ﻭﺭﺗﻪ ﺩ ﻫﻳﻭﺍﺩ ټﻭﻟﯽ ﻣﻧﻁﻘﯽ ﺗﺭ ﺍﺩﺍﺭی ﺍﻭ ﺗﺧﻧﻳﮑﯽ ﭘﻭښښ ﻻﻧﺩی ﻧﻪ ﺭﺍﻭﺳﺗﻝ ﮐﻳږی. ﺩ ﺑﻳﻠﮑﯽ ﭘﻪ ﺗﻭګﻪ ﺍﻭﺱ ﻣﻬﺎﻝ ﭘﻪ ﺷﻣﺎﻝ
ﻭﻻﻳﺗﻭﻧﻭ ﮐﯽ ﭘﻪ ﺍﻭﺳﻁ ډﻭﻝ ﺳﺭﻩ ۰۱ ﻣﻭﺳﺳﯽ ﭘﻪ ﻳﻭ ﻭﻻﻳﺕ ﮐﯽ ﺗﺧﻧﻳﮑﯽ ﺍﻭ ﺍﻧﮑﺷﺎﻓﯽ ﮐﺎﺭﻭﻧﻭ ﺑﻭﺧﺕ ﺩی ﺣﺎﻝ ﺩﺍ ﭼﯽ ﭘﻪ
ﭘښﺗﻧﻭﺳﻳﻣﻭ ﮐﯽ ﺩﺍ ډﻭﻝ ﻣﻭﺳﺳﯽ ﮐﻣﯽ ﺗﺭ ﺳﺗﺭګﻭ ﮐﻳږی. ﭘﻪ ﻫﺭﻩ ﺍﻧﺩﺍﺯﻩ ﭼﯽ ﻫﻠﺗﻪ ﮐﻡ ﺍﻧﮑﺷﺎﻓﯽ ﮐﺎﺭ ﺗﺭ ﺳﺭﻩ ﮐﻳږی ﻣﻌﻧﯽ ﺩﺍ ﭼﯽ
ﺩ ﻓﻘﺭ ﭘﻪ ﻟﻪ ﻣﻧځﻪ ﻭړﻭﻟﻭ ﮐﯽ ﮐﻭﻡ ﺧﺎﺹ ګﺎﻡ ﻧﺩی ﭘﻭﺭﺗﻪ ﺷﻭی.
ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ۸۸۳۱ – ۲۹۳۱ ﺍﻧﮑﺷﺎﻓﯽ ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژی ﭘﻪ ﺑﻧﺳټ ﮐﺭﻫﻧﻪ ﻳﻭ ﺩ ﺍﺳﺎﺳﯽ ﻓﮑﺗﻭﺭﻧﻭ څﺧﻪ ﺑﻠﻝ ﺷﻭی ﺩی ﭼﯽ ﭘﻪ
ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ۰۸ ﺳﻠﻧﻪ ﺧﻠﮏ ﭘﻪ ﻫﻐﻪ ﺑﺎﻧﺩی ﺩ ﺧﭘﻝ ژﻭﻧﺩ ﺍﻭ ﻣﻌﻳﺷﺕ ﭘﻪ ﻣﻭﺧﻪ ﺍﺗﮑﺎ ﮐﻭی. ډﻳﺭ ﺑﻪ ﻣﻧﻔﯽ ﻧﻪ ﺍﻭﺳﻭ ﻣګﺭ ﺗﺎﺳﯽ
ﻭﻭﺍﻳﺎﺳﺕ ﭼﯽ ﺩ ۰۰۳ ﻣﻳﻠﻳﻭﻧﻭ ډﺍﻟﺭﻭ څﺧﻪ ډﻳﺭ ﭘﺭﻭژی ﺗﺭ ﺍﻭﺳﻪ ﺩ ﮐﺭﻧﯽ ﺍﻭ ﺍﻭﺑﻭ ﻟګﻭﻟﻭ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺗﻪ ﺭﺍﻏﻠﯽ ﻧﻭ ﺁﻳﺎ ﭘﺩی ﻫﻳﻭﺍﺩ
ﮐﯽ ﺩ ﮐﺭﻫﻧﯽ ﭘﻪ ﺳﮑﺗﻭﺭ ﮐﯽ ﺩ ۰۰۳ ﻣﻳﻠﻳﻭﻧﻭ ډﺍﻟﺭﻭ ﭘﺭﻣﺧﺗګ ﺗﺭ ﺳﺗﺭګﻭ ﮐﻳږی؟؟؟ ﺑﺎ ﻭﺟﻭﻭﺩ ﺩﺩی ﭼﯽ ﭘﻪ ﺭﻭﻏﺗﻳﺎ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻭ
ﮐﺭﻫﻧﻪ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﺍﻭ ﺩ ﮐﻠﻳﻭ ﺍﻭ ﺑﺎڼﺩﻭ ﺩ ﺑﻳﺎ ﺭﻏﺎﻭﻧﯽ ﻭﺯﺍﺭﺕ ﮐﯽ ﺩ ﻓﻘﺭ ﭘﻪ ﺑﺭﺧﻪ ﮐﯽ ډﻳﺭ ﺍﻧﮑﺷﺎﻓﯽ ﮐﺎﺭﻭﻧﻪ ﺷﻭی ﻣګﺭ ﺗﻔﺎﻭﻭﺕ ﻳﯽ
ﻭﻟﯽ ﻧﻪ ﻣﻌﻠﻭﻣﻳږی. ﺩ ﻳﺎﺩی ﺷﻭی ﺍﻧﮑﺷﺎﻓﯽ ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژی ﭘﻪ ﻳﻭﻩ ﺑﺭﺧﻪ ﮐﯽ ﺭﺍﻏﻠﯽ ﭼﯽ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺧﻭﺍړﻳﺯ ﻓﻘﺭ ﺩ ﮐﻭﭼﻳﺎﻧﻭ،
ﮐﻠﻳﻭﺍﻟﻭ ﺍﻭ ښﺎﺭی ﺧﻠﮑﻭ ﺗﺭ ﻣﻧځ ﺩ ۰۴، ۵۴ ﺍﻭ ۱۴ ﺳﻠﻧﯽ ﭘﻪ ﺍﻧﺩﺍﺯﻩ ﺩی. ﺁﻳﺎ ﺍﻭﺱ ﻭﺭﻭﺳﺗﻪ ﻟﻪ ۶ ﮐﻠﻭﻧﻭ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩﻏﻪ ﻳﺎﺩﻭ
ﺷﻭﻳﻭ ﺍﺭﻗﺎﻣﻭ ﭘﻪ ﮐﻣﻭﻟﻭ ﮐﯽ څﻭﻣﺭﻩ ﮐﺎﺭ ﺷﻭی؟
ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻳﺩﻝ
ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻳﺩﻝ ﭼﯽ ﭘﻪ ﺍﻧګﺭﻳﺯی ﮐﯽ ﻭﺭﺗﻪ ګﻠﻭﺑﻼﻳﺯﻳﺷﻥ ﻭﺍﻳﯽ. ﺍﻧﺳﺎﻥ ﺩ ﺗﻳﺭﻭ څﻭ ﭘﻳړﻳﻭ ﭘﻪ ﺗﺭڅ ﮐﯽ ﺩ ډﻳﺭﻭ ﺳﻔﺭﻭﻧﻭ ﺍﻭ ځﺎی ﺩ ﺑﺩﻟﻭﻟﻭ
ﭘﻪ ﭘﺎﻳﻠﻪ ﮐﯽ ډﻳﺭ ﺧﻠﮏ ﺍﻭ ﻧﻭی ځﺎﻳﻭﻧﻭ ﺩ ﺧﺎﺻﻭ ﮐﻠﺗﻭﺭﻭﻧﻭ ﺍﻭ ﺍﻗﺗﺻﺎﺩی ﭘﺭﻣﺧﺗګﻭﻧﻭ ﺳﺭﻩ ﻟﻳﺩﻟﯽ ﺩی. ﭘﻪ ﺩﺍ ﻧژﺩی ﻭﺧﺗﻭﻧﻭ ﮐﯽ ﺩ ﻧړﻳﻭﺍﻟﯽ
ﻳﻭﺍﻟﯽ ﺗﻭﺏ ﭘﺭﻭﺳﻪ ډﻳﺭﻩ ﺳﺭﻳﻌﻪ ﺩﻩ. ﻣﻌﻧﯽ ﺩﺍ ﭼﯽ ﺍﮐﺛﺭ ﮐﺎﺭﻭﻧﻭ، ﺗﻭﻟﻳﺩی ﻣﺣﺻﻭﻻﺕ، ﺗﺟﺎﺭﺗﯽ ﻓﻌﺎﻟﻳﺗﻭﻧﻭ، ﺗﺟﺎﺭﺗﯽ ﻗﻭﺍﻧﻳﻥ ﺍﻭ ﺩﺍﺳﯽ ﻧﻭﺭ ﮐﺎﺑﻭ
ﭘﻪ ټﻭﻟﻪ ﻧړۍ ﮐﯽ ﻳﻭ ﺷﺎﻧﺗﻪ ﮐﻳږی.
ﺟﻬﺎﻧﯽ ﮐﻳﺩﺍی ﺷﯽ ﭘﻪ ﺧﻭﺍړﻳﺯ ﻓﻘﺭ ﻣﺛﺑﺕ ﺍﻭ ﻣﻧﻔﯽ ﺍﻏﻳﺯی ﻭﻟﺭی. ﺩ ﺑﻳﻠګﯽ ﭘﻪ ﺗﻭګﻪ ﮐﻪ ﭼﻳﺭی ﻳﻭ ﺍﻓﻐﺎﻥ ﭘﻪ ﺧﺎﺻﻪ ﺗﻭګﻪ ﻳﻭ ﻟﻭړ ﭘﻭړی ﺩﻭﻟﺗﯽ
ﭼﺎﺭﻭﺍﮐﯽ ﺑﻬﺭ ﺗﻪ ﺩ ﻳﻭ ﮐﻧﻔﺭﺍﻧﺱ ﺩ ګډﻭﻥ ﭘﻪ ﻧﻳﺕ ﺳﻔﺭ ﻭﮐړی ﺍﻭ ﻫﻠﺗﻪ ﺩﺍﺳﯽ ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژﻳﮑﯽ ﺧﺑﺭی ﺩ ﻓﻘﺭ ﺩ ﮐﻣښﺕ ﭘﻪ ﻫﮑﻠﻪ ﻭﻭﺍﺭی ﭼﯽ ډﻳﺭی
ﻣﻔﻳﺩی ﻭی. ﺍﻭ ﺑﻳﺭﺗﻪ ﭘﻪ ﺭﺍﺗﮏ ﺳﺭﻩ ﺳﻡ ﻫﻐﻪ ﻭﻏﻭﺍړی ﭘﺭﺗﻪ ﺩ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﺩ ﺷﺭﺍﻳﻁﻭ ﭘﻪ ﭘﺎﻡ ﮐﯽ ﻧﻳﻭﻟﻭ ﺳﺭﻩ ﻫﻐﻪ ﺳﺗﺭﺍﺗﻳژی ګﺎﻧﯽ ﺍﻭ ﻧﻭی
ﭘﺎﻟﻳﺳﯽ ﭘﻠﯽ ﮐړی. ﭼﯽ ﻋﻣﻠﯽ ﮐﻭﻝ ﺧﻭ ﻳﯽ ﻫﻳځ ﻣﻣﮑﻥ ﻧﻪ ﻭی ﺑﻠﮑﻪ ﺩ ﻫﻐﻪ ﺗﺭ څﻧګ ﭘﻪ ډﻳﺭﻩ ﮐﭼﻪ ﭘﻳﺳﯽ ﻭﺭﺑﺎﻧﺩی ﻣﺻﺭﻓﻳږی. ﺑﻝ ﻣﺛﺎﻝ ﻳﯽ
ﮐﻳﺩﺍی ﺷﯽ ﺩ ﻏﻧﻣﻭ ﻳﺎ ﻏﻭﺍګﺎﻧﻭ ﻳﻭ ﺩﺍﺳﯽ ﻧﺳﻝ ﺍﻧﺗﻘﺎﻝ ﺩ ﺑﻝ ﻫﻳﻭﺍﺩ څﺧﻪ ﻭی ﭼﯽ ﺣﺎﺻﻝ ﻳﯽ ډﻳﺭ ﻭی ﺍﻭ ﻫﻐﻪ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺗﺭﻭﻳﺞ ﮐړی. ﺩ
ﻫﻐﻪ ﻧﻭی ﺗﻭﺭﻳﺩی ﻧﺳﻝ ﺭﻭﺍﺝ ﮐﻭﻝ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺩ ډﻳﺭﻭ ﺧﻠﮑﻭ ﺩ ﺍﻗﺗﺻﺎﺩی ﻭﺩی ﺳﺑﺏ ﮐﻳږی ﺍﻭ ﭘﺩی ډﻭﻝ ﺩ ﻓﻘﺭ ﺩ ﻧﻳﻭﻟﻭ څﺧﻪ ﻳﻭ څﻪ
ﻣﺧﻧﻳﻭی ﮐﻳږی.
ﭘﺎﻳﻠﻪ
ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﻪ ﻓﻘﺭ ﺑﻳﻼ ﺑﻳﻝ ﻋﻭﺍﻣﻝ ﻟﺭی ﻣګﺭ ﻫﻐﻪ ﻋﺎﻣﻝ ﻳﯽ ﭼﯽ ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ﭘﻪ ﮐړﻧﻭ ﭘﻭﺭی ﺗړﻟﯽ ﺩ ﺣﻝ ﻻﺭﻩ ﻟﺭی ﻳﻌﻧﯽ ﮐﻪ
ﭼﻳﺭی ﺩ ﺩﻭﻟﺕ ﭘﻪ ﮐﺎﺭﻭﻧﻭ ﮐﯽ ﺷﻔﺎﻓﻳﺕ ﺍﻭ ځﻭﺍﺏ ﻭﻳﻧﻪ، ﺩ ﻧﻬﺎﺩﻭﻧﻭ ﺗﺭ ﻣﻧځ ﻫﻣﺎﻫﻧګﯽ، ﺩ ﺑﺷﺭ ﺣﻘﻭﻗﻭ ﺗﻪ ﭘﺎﻣﻠﺭﻧﻪ، ﺩ ﺩﻭﻟﺗﯽ ﺧﺩﻣﺎﺗﻭ
4
5. ﺩ ﮐﻳﻔﻳﺕ ﻟﻭړﻭﻝ، ﺩ ﺧﻠﮑﻭ ﻻﺱ ﺭﺳﯽ ﺧﺩﻣﺎﺗﻭ ﭘﻪ ﻟﻭړﻩ ﮐﭼﻪ، ﺧﺻﻭﺻﯽ ﺳﮑﺗﻭﺭ ﺗﻘﻭﻳﻪ ﺍﻭ ﺩ ﺑﺷﺭی ﻅﺭﻓﻳﺗﻭﻧﻭ ﻟﻭړﻭﻝ ﺯﻳﺎﺕ
.ﮐړی، ﻫﻐﻪ ﻋﻭﺍﻣﻝ ﺩی ﮐﻳﺩﺍی ﺷﯽ ﭼﯽ ﭘﻪ ﺍﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻥ ﮐﯽ ﺩ ﻓﻘﺭ ﭘﻪ ﮐﻣﻭﻟﻭ ﮐﯽ ښﻪ ﺭﻭﻝ ﺑﺎﺯی ﮐړی
ﻣﺎﺧﺫﻭﻧﻪ
1. Afghanistan National Development Strategy (2008 – 2013). Pp 288
2. Kantor, Paula & Adam Pain. (2011). Rethinking Rural Poverty Reduction in Afghanistan.
AREU. Kabul, Afghanistan. Pp 4
3. Central Statistics Organization & World Bank. ( ). Setting the official Poverty Line for
Afghanistan: Technical Report. Kabul, Afghanistan. Pp26
4. International Monetary Fund. (2006). Islamic Republic of Afghanistan: Interim Poverty
Reduction Strategy Paper (IMF Country Report No. 06/194). Pp. 252
5. United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights. (2010). Human
Rights dimension of Poverty in Afghanistan. Kabul, Afghanistan. Pp. 32
6. Gelders, Susanne et al. (2010). Assessment report on regulatory framework and
structure for medicine and food in Afghanistan. Kabul, Afghanistan. Pp 40.
7. UN-WFP. Afghanistan profile .Available online at:
http://www.wfp.org/countries/afghanistan/overview (consulted on Dec 21 2013).
5
