Hlobus i-mapa-bel

1. Глобус – мадГлобус – мадээль Зямлі.ль Зямлі.
МапаМапа – малюнак Зямлі– малюнак Зямлі
на плоскасці.на плоскасці.

2. Праверым ведыПраверым веды
1. Мяжа, дзе неба зліваецца з зямлёй называецца …
а. лінія гарызонту
б. мяжа гарызонту
2. Як называецца бок свету, дзе не бывае Сонца?
3. Як называецца супрацьлеглы бок свету?
4. Які бок свету знаходзіцца справа ад поўначы?
5. Чацвёрты бок свету гэта…
6. Уменне вызначаць напрамак свету называецца:
а. гарызонтаванне
б. арыентаванне
7. Сіняя стрэлка компаса паказвае на …, а чырвоная на … .
8. У дрэў, якія стаяць асобна, галіны звычайна даўжэй і гусцей з … .
9. Мохаў і лішайнікаў на камянях і дрэвах больш з … .

3. Калі людзі зразумелі, што
Зямля круглая, яны пачалі
рабіць яе паменшаную
копію і пазначаць усё, што
яны пра яе ведаюць.
Так з’явіліся Глобусы.
Глобус з лацінскай мовы
азначае "шар". Глобусам
называецца шарападобная
мадэль планеты.
Першым з захаваных
лічыцца глобус, выраблены
ў 1492 г. На ім яшчэ не
было Амерыкі.

4. ЗЯМЛЯ І ГЛОБУС
Блакітным колерам абазначаныя
моры і акіяны, зялёным – суша,
карычневым і жоўтым – горы і
пустыні.

5. АДМЕТНАСЦІ ГЛОБУСА
Глобус стаіць на ножцы і яго можна круціць.
Глобус знаходзіцца пад нахілам.
На глобусе намаляваная сетка.
Зямля круціцца вакол сваёй
восі.
Мы гэтага не заўважаем, бо
яна круціцца без штуршкоў і
прыпынкаў, разам з намі і з
усімі прадметамі на ёй.
Мы заўважаем рух Зямлі,
толькі гледзячы на нябесныя
целы: Сонца, Месяц і зоркі.
Здаецца, што яны плывуць
па небе ў адзін бок, як хаты і
дрэвы за акном цягніка.

6. ШТО ЁСЦЬ НА ГЛОБУСЕ?
Кожная кропка Зямлі
рухаецца па коле. Самы вялікі
шлях праходзяць кропкі на
экватары.
Гэта частка Зямлі больш за
ўсіх награваецца Сонцам, таму
экватар – самае гарачае месца
на Зямлі.
А ёсць кропкі, якія не
круцяцца зусім – гэта Паўночны
і Паўднёвы полюс.
Тут Сонца вельмі мала і яго
промні амаль не грэюць. Таму
гэта самыя халодныя кропкі на
Зямлі.
экватар
паўночны полюс
паўднёвы полюс

7. ШТО ЁСЦЬ НА ГЛОБУСЕ?
Знайдзіце на глобусе лініі, якія злучаюць два
палюсы. Гэта – мерыдыяны. Яны цягнуцца з
поўначы на поўдзень.
Лініі, якія перасякаюць мерыдыяны, называюцца
паралелі. Яны цягнуцца з захаду на ўсход.
Самая доўгая паралель называецца экватар.
Знайдзіце на глобусе лініі, якія злучаюць два
палюсы. Гэта – мерыдыяны. Яны цягнуцца з
поўначы на поўдзень.
Лініі, якія перасякаюць мерыдыяны, называюцца
паралелі. Яны цягнуцца з захаду на ўсход.
Самая доўгая паралель называецца экватар.
мерыдыяны
паралелі

8. ПАЎШАР’І
Паралелі, мерыдыяны, экватар і
палюсы – гэта ўяўныя лініі і кропкі. Яны
ніяк не пазначаны на паверхні Зямлі,
але умоўна дзеляць яе на 4 паўшар’і.
Паралелі, мерыдыяны, экватар і
палюсы – гэта ўяўныя лініі і кропкі. Яны
ніяк не пазначаны на паверхні Зямлі,
але умоўна дзеляць яе на 4 паўшар’і.
усходняе
паўшар’е
паўднёвае
паўшар’е
паўночнае
паўшар’е
заходняе
паўшар’е

9. ВЫСНОВА
Глобус – паменшаная мадэль Зямлі.
Ён паказвае, якую форму мае Зямля,
як яна круціцца і што знаходзіцца на
яе паверхні.

10. МАПА
Мапа – малюнак паверхні Зямлі з
выкарыстаннем умоўных знакаў.
А чым адрозніваецца малюнак
на глобусе і мапе?

11. ЯК З ГЛОБУСА РОБЯЦЬ МАПУ?
мапа
свету
мапа
паўшар’яў
Каб перанесці
малюнак з глобуса
на мапу, яго ў
некаторых месцах
расцягваюць.
Узнікаюць
скажэнні.
Але паралелі і
мерыдыяны на
мапе пакажуць,
якому месцу
на глобусе
адпавядае месца
на мапе.

12. ФІЗІЧНАЯ МАПА СВЕТУ
Фізічнымі называюцца мапы, на якіх намаляваныя
раўніны, горы, моры, рэкі, азёры і іншыя прыродныя
аб'екты.
Слова "фізічная" утварылася ад грэцкага слова
"фізіс" – прырода. Па-іншаму гэтую мапу можна
назваць – "мапа прыроды свету".

13. У адрозненні ад мапы, на глобусе няма
скажэнняў, таму глобус зручны для поўнага
агульнага ўяўлення пра размяшчэнне
мацерыкоў і акіянаў.
У той жа час мапа можа паказаць нейкую
мясцовасць падрабязна, бо існуюць мапы
мацерыкоў, краін, гарадоў і нават невялікіх
мястэчкаў.
ЧЫМ АДРОЗНІВАЮЦЦА ГЛОБУС І МАПА