1. Mikroteze:
Manaxhimi i operacioneve ne sistemin
bankar
Punuan :
Alma Kurti
Silvana Gerxhani
Esmeralda Beka
Arba Isaj
Udheheqes:
Prof.Dr.Suzana Panariti
2. Permbajtja:
KAPITULLI I: Kuptimi i Manaxhimit te Bankave, Konceptet dhe Hipotezat.
KAPITULLI II: Studimi i proceseve kryesore bankare si dhe vertetesia e
hipotezes se ngritur mbi to.
KAPITULLI III: Cilesia e sherbimit dhe kenaqesia e konsumatorit ne sektorin
bankar ne Shqiperi.
KAPITULLI IV: Siguria dhe menyrat per parandalimin e deshtimit te
operacioneve ne sektorin bankar Shqiptar, studimi i hipotezes se ngritur
mbi kete ceshtje.
KONKLUZIONE DHE REKOMANDIME
3. Kapitulli i
Kuptimi i Manaxhimit te Bankave, Konceptet dhe Hipotezat
Permbajtja:
Përmbledhje per Menaxhimin Bankar
Funksionet e bankave
Trendy i sistemit aktual bankar
Ndertimi i sistemit informativ per menaxhimin e sistemit bankar
Ç’eshte aktiviteti bankar me vlere te larte kualitative ?
Hipotezat qe do te vertetojme ne studimin tone
4. Përmbledhje per Menaxhimin Bankar:
Banka- Institucion i posaçëm financiar i sistemit monetar-kreditor qe
merret me marrjen dhe dhënien e kredive ne menyre profesionale si
dhe me ndermjetesimin ne qarkullimin e pagesave te komuniteteve.
Kuptimi i bankave dhe roli i tyre ne ekonomi:
- grumbullimi i fondeve te kursyera dhe perqendrimi i tyre ne
investime
fitimprurese ne sektore te ndryshem te ekonomise.
5. Niveli i kursimeve = Niveli i investime te brendeshme.
Parimi i kerkeses dhe ofertes.
6. Kerkuesit(Huamaresit) Ofruesit(Huadhenesit)
1. Firmat 1. Familjet
2. Qeveria 2. Firmat
3. Familjet 3. Qeveria
4. Te huajt 4. Te huajt
Pikprerja e kurbes se kerkeses per para me ate te ofertes
per para perbejne piken e ekuilibrit monetar!
9. Informacioni, rendesia dhe mundesia e sigurimit te tij:
•Rendesia e informacionit kontabel
•Rendesia e informacionit marketing
•Rendesia e te dhenave statistikore
Aspekte juridike te veprimtarise bankare:
Banka: personi juridik qe kryen veprimtari bankare sipas
licences se dhene nga Banka Qendrore.
Banka: vetem shoqeri tregetare anonime.
10. Rregullimi i veprimtarise bankare nga Banka e
Shqiperise:
Veprimet apo mosveprimet , te cilat nuk ndalohen shprehimisht ne ligj
lejohen.
Fushat kryesore per te cilat hartohen rregullat jane:
Aftesia paguese ose mjaftueshmeria e kapitalit,
likujditeti,
huadhenia,
investimet fikse,
veprimtaria valutore,
delegimi i te drejtave apo detyrimeve, etj.
11. Trendy i sistemit aktual bankar:
o Zgjerimi i sherbimeve
o Rritja e konkurrences
o Derregullimi
o Rritja e shpenzimeve te depozitave
o Revolucioni teknologjik ndaj aplikimit te shtuar te automatizimit
o Konsolidimi dhe zgjerimi gjeografik
o Globalizimi i sistemit bankar
o Risku i deshtimit
12. Llojet e organizatave bankare:
oPërfaqesitë (zyrat perfaqesuese)
oFilialet (deget)
oKorporatat e pavarura
oDepozitat e perbashketa
oFilialet guacka
oKompanite eksportuese tregtare(etc)
13. Menaxhimi financiar i nje banke:
Totali i Aktiveve= Totalin e pasiveve = Totali i Detyrimeve + Kapitali
Burimet e mjeteve financiare:
Transaksionet Depozitare
Depozitat jotransaksionuese
Huamarja
Kapitali bankar
14. Struktura e proceseve te Bankes se Shqiperise dhe vlerat perkatese te
tyre qe nga viti 2008 deri ne 2011.
15. Metodat matematikore per menaxhimin bankar aplikohen:
a)Per te percaktuar numrin optimal te arketareve ne sportele dhe
perdorimin e teorise se radhitjes,
b)Per te treguar bilancin e bankes dhe operacionet e saj si dhe per te
percaktuar numrin e qendrave kompjuterike me perdorimin e simulimit
dhe
c)Per te zgjedhur problemin e alokacionit te mjeteve ne menaxhmentin
e mjeteve me perdorimin e programit linear.
16. Ndertimi i sistemit informativ per menaxhimin e
sistemit bankar:
a) Informatat mbi aktivitetin e pergjithshem.
b) Informatat financiare
c) Informatat e aktiviteteve lokale
d) Informatat mbi klientet.
e) Informatat mbi aktivitetin e brendshem.
f) Informatat mbi konkurrentet.
g) Informatat per distribuim te jashtem.
17. Ç’eshte aktiviteti bankar me vlere te larte
kualitative ?
a)pranimi i orientimit drejt kualitetit nga ana e te gjithe te punesuarve,
b)perqendrimi tek klienti,
c)rialokacioni i burimeve,
d)ndjekja e perhershme e kerkesave te klienteve ,
e)gadishmeria per te pranuar efektet e ndryshimit
f)sistemi per veshtrimin e efikasitetit dhe shperblimin e personelit
18. Hipotezat qe do te vertetojme ne studimin
tone:
1) Ndermjetesimi Financiar me ane te proceseve te sistemit bankar luan rol
kyc ne zhvillimin e ekonomise
2) Cilesia e sherbimit dhe kenaqesia e konsumatorit eshte nje nga armet me
konkurruese ne sektorin bankar
3) Deshtimi i operacioneve bankare varet nga menaxhimi efektiv i riskut te
ketij sektori
19. Kapitulli ii:
Studimi i proceseve kryesore bankare si dhe vertetesia e
hipotezes se ngritur mbi to
Permbajtja:
Proceset ne sektorin e sherbimeve
Proceset kryesore ne Bankat Shqiptare
Proceset treguesit kryesore te performances se sistemit bankar ne Shqiperi…
Studim: Si ka ndikuar dhe do te ndikoje ndermjetesimi financiar me ane te
sistemit bankar ne ekonomi?
Konkluzione
Rekomandime
20. Proceset ne sektorin e sherbimeve
Proceset ne sektorin e sherbimeve kane karakteristikat e meposhtme:
•Prodhime jo-fizike , jo te qendrueshme
•Output qe nuk mund te inventarizohet
•Kontakt I madh me klientet
•Kohe e shkurter pergjigjeje klienteve
•Pajisje ne vlere jo shume te madhe
•Perqendrimi eshte me I madh tek fuqia punetore
•Cilesia nuk matet lehte
22. Proceset treguesit kryesore te performances se sistemit bankar ne
Shqiperi…
Proceset kryesore ne sistemin bankar:
Sistemet e pagesave:
a)Sistemi i shlyerjes së pagesave ndërbankare me vlerë të madhe – AIPS
b)Sistemi i klerimit të pagesave me vlerë të vogël – AECH
Instrumentet e pagesave:
a)Llogari te klienteve – ATM – Karta (debit-kredit)
b)Home banking (internet banking)
27. Studim: Si ka ndikuar dhe do te ndikoje ndermjetesimi financiar
me ane te sistemit bankar ne ekonomi?
Objekti i studimit:
Roli i sistemit bankar ne ekonomi, a eshte ai aktori kryesor ne
ndermjetesimin financiar?
Metodologjia e perdorur:
a) Forecast sipas BOA bazuar mbi:
Renie e ritmeve te rritjes se partereve tregare
Një perfomancë më e dobët e rritjes së remitancave
Një rritje shumë e lehtë e normës së rritjes së kreditimit afërsisht, 15 %.
Nënçmim i lehtë të kursit të këmbimit të ALL vs EUR, me rreth 2.2 %.
Rritje më e moderurar e çmimeve të importit përkatësisht
Rritje e shpenzimeve korrente dhe reduktim i shpenzimeve kapitale bazuar mbi
projektbuxhetin e vitit 2012.
28. Studimi vazhdon…
b) Anketim:
Instituti anketues-Data Centrum Agency
1000 te anketuar
FAQ:
₋ Mosha juaj, Zona ku banoni?
₋ Operoni me bankat?
₋ Keni kredi? Llojin e kredise?
₋ Keni para te depozituara ne banke?
₋ Transaksione te tjera te kryera me bankat?
₋ Arsyeja pse kooperoni me nje banke.
₋ Arsyeja pse nuk kooperoni me nje banke.
29. Analiza dhe rezultate:
Normat e Interesit per vitin ne vijm:
12 mujore - 7.43%.
3 mujore- intervalin [5.38 – 5.47]
Kursi i kembimit per vitin ne vijm:
Kurs me i qete ne 2012
Leku parashikohet te humbase 2% vs
Euro deri ne fund 2011
Leku parashikohet te humbase 1% me
shume deri ne fund 2012.
30. Analiza dhe rezultate….
Kooperimi me Bankat sipas zonave administrative eshte i perhapur
kryesisht:
31. Analiza dhe rezultate….
Kredite gjeografikisht:
Ne Tirane 70% e Totalit te Kredive (outstanding)
per 2010
Kredia per Shtepi : Ne Tirane 57% e totalit te
outstanding, kurse pjesa tjeter eshte e vendosur ne
menyre me uniforme ne zonat e tjera te vendit.
80 % e kredive per shtepi eshte perqendruar ne
Tirane, Durres, Vlore dhe Fier duke reflektuar
zhvillimin me te madh te real estates ne keto zona.
53% e kredise konsumatore eshte shtrire ne
Tirane.
Depozitat gjeografikisht:
Depozitat jane ndare ne menyre me
uniforme se kredite, vetem 50 % e tyre
eshte perqendruar ne Tirane.
32. Analiza dhe rezultate….
Kredite per vitin ne vijim:
Rritje mesatarisht me nje norme vjetore prej 13.1%.
84% e kredive te reja per bizneset (overdrafte,
kapital qarkullues dhe paisje)
Kredite per individe do vazhdojne te ruajne te
njejten sjellje ku pjesen me te madhe e zene
kredite per blerje te pasurive te paluajtshme.
Ze te rendesishem do te zene dhe kredite ne forme
OVD ose per nje konsum mallrash jo te
qendrueshem.
Depozitat per vitin ne vijim:
Banka e Shqiperise parashikon rritje
mesatarisht me nje norme vjetore prej
13%.
Depozitat e individeve, qe perbejne 87%
te totalit te depozitave ne sistem, kane
vazhduar te kene normen me te larte te
rritjes vjetore, ndersa sektori publik ka
pesuar renie .
Depozitat ne valute kane rritje me te
shpejte se ato ne leke.
33. Analiza dhe rezultate…
Kredite me probleme – Bankat:
Gusht 2011 - 18% mbi totalin e kredise
Korrik 2011 – 17.1% mbi totalin e kredise
Ne totalin e kredise me problematike eshte kredia ne valute:
Gusht 2011 - 18.4% mbi totalin e kredise ne valute
Korrik 2011 – 17.1% mbi totalin e kredise ne valute
Pritet qe ne 12 mujorin ne vijim niveli i kredive me probleme te mbetet i njejti, pra te
mos kete perkeqesim, fale kjo edhe masave te marra nga Bankat e nivelit te dyte
(krijimi dhe zgjerimi i njesive Debt Collection ne te gjitha bankat e nivelit te dyte)
34. Analiza dhe rezultate…
ATM dhe POS (sipas shperndarjes gjeografike)
Shperndarja e ATM-ve dhe POS-eve eshte me e perqendruar aty ku ka me shume zhvillim. Ne
Tirane jane vendosur 53% e numrit total te ATM-ve dhe 78% e POS.
- Kartat dhe Pagesat
a)79% transferta bankare ne sportele
b) 7% pagesa ne POS
c) 2% e-banking
d)11% Direct Debit
e) 1% me ceqe
35. Analiza dhe rezultate…
Transaksionet e kryera me shume me
bankat
Arsyet e Kooperimit me Bankat:
54 % zgjedhin Banken qe ka “emer me te
mire”
17% zgjedhin banken qe ofron sherbimin me
te mire
14% zgjedhin banken qe sipas perceptimit te
tyre eshte me e sigurt
12% banken qe kane me afer shtepise
Arsyet e moskooperimit me bankat:
Mungese parash
Nuk kam besim te Bankat
Nuk shoh ndonje perfitim nga bashkepunimi
me Bankat
36. Konkluzione
Në vendet në zhvillim, si Shqipëria, sistemi bankar është thuajse i njëvlershëm me
sistemin financiar
Bankat realizojnë një vëllim të madh pagesash në ekonomi, për llogari të firmave
apo individëve, japin kredi, grumbullojne depozita etj.
Perqindja e popullsise qe kooperojne me bankat eshte me e madhe se kudo tjeter
ne Tirane (57%). Kjo justifikohet edhe me zhvillimin me te madhe ekonomik qe ka ky
qytet, i cili cilesohet si kryeqendra e zhvillimit ne Shqiperi
Sa i perket hipotezes se ngritur, nese sistemi bankar eshte faktori kyc ne
ndermjetesimin financiar te ekonomise se vendit, vertetesia e saj doli ne pah qarte.
Kjo duke pare edhe numrin ne rritje te kredive, te depozitave, te proceseve te tjera te
sherbimeve bankare, te cilat kane tendenca rritese edhe ne vitin e ardhshem
37. Rekomandime
1) Banka e Shqiperise duhet te vazhdoje politiken e influencimit te normave te interesit.
2) Funksionimi i tregut të kolateralizuar nëpërmjet nënshkrimit të kontratave të
marrëveshjeve repo dhe repo të anasjellta
3) Bankat duhet te jene te kujdesshme ne studimin e monedhave te operimit te aktoreve
qe nderveprojne ne proceset nderbankare. Ne kete menyre shmangin humbjet nga
kursi i kembimit.
4) Rreziku i kreditit mbetet rreziku kryesor për sektorin tonë bankar.Prandaj sektori
bankar duhet te krijoje fonde rezervë të mjaftueshme për përballimin e goditjeve të
mëdha mbi aftësinë paguese të kredimarrësve.
5) Duhet te vazhdoje akoma edhe me shume zgjerimi gjeografik i sistemit bankar, ne
menyre qe bankat te jene te pranishme edhe ne zonat me te thella, per te bere te
mundur informimin e popullsise me proceset dhe sherbimet e ndryshme qe ajo ofron
.
39. PERMBAJTJA
1. SITUATA AKTUALE
2. MODELI RATER
3. STUDIMI
4. KONKLUZIONE
5. REKOMANDIME
40. Situata aktuale
1. Popullsia - 3,2 milion banore (sipas INSTAT 2010).
2. Numri i bankave 16 dhe gjithsej 541 dege e agjensi (sipas Shoqates se Bankave
ne Shqiperi, Shtator 2011).
3. Produkte te ngjashme dhe lehtesisht te dubikueshme.
4. Konkurrence e fokusuar ne cmim, jo ne sherbim.
5. Kriza globale ka pasur ndikimin e vet ne reduktimin e shpenzimeve.
41. Situata aktuale
Cilen nga te dyja keto avantazhe konkurruese duhet te zgjedhin bankat shqiptare?
KOSTO
42. Si?
Perkufizimi i konsumatorit per nje sherbim cilesor nuk duhet
domosdoshmerisht te jete i njejte me perkufizimin qe ofruesi i
sherbimit ka per te.
Permiresimin e
cilesise se
sherbimit.
Model biznesi i
orientuar drejt
klientit.
43. 1.Besueshmeria (Reliability), ky dimensioni reflekton qendrueshmerine,
saktesine dhe korrektesine e performances se firmes.
2. Siguria (Assurance), reflekton kompetencen e firmes si dhe sigurine e
operacioneve te saj.
3. Prekshmeria (Tangibles), per shkak te mungeses se nje produkti fizik, shpesh
konsumatoret mbeshteten mbi evidencen e prekshme qe rrethon sherbimin kur
bejne vleresimin e tij.
4. Ndjeshmeria (Empathy), eshte aftesia per te kuptuar ndjenjat e tjetrit. Firmat
e ndjeshme kuptojne nevojat e konsumatoreve te tyre dhe bejne sherbimet e
tyre te arritshme per keta konsumatore.
5. Gatishmeria (Responsiveness) reflekton angazhimin e nje firme sherbimi per
te ofruar sherbimin ne kohe.
Modeli RATERRATER
44. Studimi
Objektivat e studimit: Rendesia e matjes se cilesise se sherbimit sipas
perceptimit qe kane konsumatoret per sherbimet e ofruara nga sektori
bankar.
Metodologjia e perdorur: Kombinim i efektit qe kane faktoret percaktues per
evidentimin e kenaqesise dhe pakenaqesise se konsumatoreve.
Kampioni: 58 individe qe operojne me bankat.
45. Me cilat nga bankat e meposhtme bashkepunoni?
Imazhi I Bankes and sherbimet bankare
0 5 10
1
Raiffeisen Bank
Pro Credit Bank
BKT
Intesa San Paolo
NBG Bank
Tirana Bank
Banka Popullore
Banka Credins
Banka Union
Alpha Bank
Asnje
Raiffeisen Bank 9
Pro Credit Bank 5
BKT 8
Intesa San Paolo
Albania
9
NBG Bank 7
Tirana Bank 4
Banka Popullore 1
Banka Credins 5
Union Bank 1
Alpha Bank 5
Asnje 1
1
-Raiffesisen Bank
- BKT
-Intesa San Paolo
46. Nga faktoret e meposhtem zgjidhni cilet jane faktoret kryesore
qe ndikojne ne vendimin tuaj per te bashkepunuar me nje
banke?
47. Cilen nga karakteristikat e poshteshenuara duhet te kete nje banke qe ju
ta zgjidhni per te perfituar nje sherbim ?
Cilesia e SherbimitCilesia e Sherbimit
1.Procedurat e shpejte
2.Produkt i favorshem per klientin
3.Sherbim i mire klintele
4.Varietet shermimesh
5.Konsulenca e ofruara
6.Personel kompetent
7.Llogaritje e lehte dhe e thjeshte per
klientin
BesueshmeriaBesueshmeria
1.Banke e qendrueshme dhe e sigurt,
2.Banke e fuqishme
3.Banke tradicionale,
4.Banke qe eshte popullore e me
reputacion te mire.
5.Banke qe ofron transaksione te
transparente.
6.Banke qe e konsideroni partner te
sinqerte.
48. Si do ta vleresoni banken me te cilat operoni me shume ne lidhje
me karakteristikat e meposhtem?
0 20 40 60 80 100 120
E besueshme
E sigurt
Banke e madhe
Network-u
Arredimi I ambjentit
Banke Shqiptare
Banke e huaj
Sherbim klientele I mire
Personel I kualifikuar
Numri I madh I ATM-ve
Konsulence per klientin
Produkte inovative
Tradicionale
Komisione favorizuese
Interesa favorizuese
Rekomanduar nga miq
Reputacion I mire
Shumellojshmeri proukteesh
Pozicionim favorizues
Sherbim I Shpejte
Banka Popullore
Raiffeisen Bank
Intesa San PAolo
Alpha Bank
ProCredit
Tirana
NBG
Emporiki
Credins
Union
UBA
BKT
Arabo Islamike
49. Sa te kenaqur keni qene nga bashkpunimi me bankat e
meposhtme?
0% 20% 40% 60% 80% 100%
Banka Popullore
Raiffeisen Bank
Intesa San Paolo
Alpha Bank
ProCredit Bank
Tirana Bank
NBG Bank
Emporiki Bank
Banka Credins
Union Bank
International Commercial Bank
Banka Kombetare Tregtare
Banka e Bashkuar e Shqiperise
Kenaqesi1
Kenaqesi2
Kenaqesi3
Kenaqesi4
Kenaqesi5
Kenaqesi6
Kenaqesi7
50. KONKLUZIONE
Numri i madh i bankave, ne krahasim me potencialin e tregut, e ka rritur
konkurencen midis tyre. Vihet re nje prirje per investime ne zgjerimin e
shumellojshmerise se produkteve dhe sherbimeve, cilesise se tyre. Gjithsesi, keto
investime jane akoma ne nivele shume te uleta.
Sherbimet nuk jane ne nivelin e kerkuar nga klientet e segmenteve te ndryshme.
Cilesia e sherbimeve te ofruara eshte e lidhur me teper me perceptimin qe kane
Bankat per sa i perket kenaqesise se konsumatoreve.
51. KONKLUZIONE
Cilesia e SherbimitCilesia e Sherbimit
Dimensionet sipas teoriseDimensionet sipas teorise Perceptimi i konsumatoritPerceptimi i konsumatorit
Besueshmeri Produkte te thjeshta per t’u kuptuar dhe
verifikuar
Gadishmeri Procedura te shpejta
Siguria Imazhi / Reputacioni i mire i Bankes
Ndjeshmeria Kujdes ndaj klientit
Elementet e prekshem Personel kompetent
52. REKOMANDIME
Bankat ne Shqiperi duhet te jene shume te kujdesshme per segmentimin e
klienteve dhe identifikimin e klienteve potencial brenda segmentit te synuar.
Bankat duhet te kuptojne nevojat e cdo grup klienti, duke e drejtuar bankingun
ne teresi drejt atij personal.
Bankat duhet te perdorin tregues qe identifikojne c’pjese e nevojave te klientit
permbushet me sherbimin e ofruar.
Sfida per bankat eshte trajnimi i vazhdueshem i personelit me qellim kthimin e
ketij procesi interaktiv ne nje mjet fitimprures.
Zgjerimi i sherbimeve dhe produkteve te ofruara ne treg per t’iu pergjigjur
nevojave ne rritje te konsumatoreve, permes investimit ne teknologjine e
avancuar (E-banking dhe Mobile-banking).
53. Siguria dhe mënyrat për parandalimin e dështimit të
operacioneve në sektorin bankar Shqiptar
PunoiPunoi
Arba IsajArba Isaj
54. Qëllimi i temës
• Në këtë prezantim të mikrotezës do të trajtohet koncepti i riskut dhe i sigurisë në
sektorin bankar si dhe mënyrat e duhura për të bërë të mundur parandalimin e
dështimit të operacioneve.
• Janë përmenduar skenarët dhe zgjidhjet e mundshme si dhe arsyet se pse mund
të dështojnë operacionet.
55. PërmbajtjePërmbajtje
HyrjeHyrje
1.1. Risku Operacional dhe përseRisku Operacional dhe përse
duhet manaxhuar?duhet manaxhuar?
22.. Proceset e manaxhimit tëProceset e manaxhimit të
Riskut OperacionalRiskut Operacional
3.3.Manaxhimi i vazhdimësisë sëManaxhimi i vazhdimësisë së
biznesit dhe kategoritë ebiznesit dhe kategoritë e
zgjidhjevezgjidhjeve
4.4.Si mund të manaxhohet krizaSi mund të manaxhohet kriza
në sektorin bankarnë sektorin bankar
5.5. Struktura e vazhdimësisë sëStruktura e vazhdimësisë së
biznesit në rast krizebiznesit në rast krize
6.6. Roli i skuadrës sëRoli i skuadrës së
manaxhimit të krizësmanaxhimit të krizës
77.. RekomandimeRekomandime
56. 1. Risku Operacional dhe përse duhet manaxhuar?1. Risku Operacional dhe përse duhet manaxhuar?
Disa nga parimet nDisa nga parimet në ttë cilat bazohetcilat bazohet
domosdoshmdomosdoshmëria e pria e përllogaritjes srllogaritjes së riskutriskut
operacional:operacional:
1.1. Bordi drejtues duhet tBordi drejtues duhet të jetë në dijeni të risqevejetë në dijeni të risqeve
kryesore operacionale të bankëskryesore operacionale të bankës
2.2. Duhet të ndërtojnë një sistem për monitorimin eDuhet të ndërtojnë një sistem për monitorimin e
vazhdueshëm të profileve të risqevevazhdueshëm të profileve të risqeve
• Të sigurojë zbatimin e këtij plani të manaxhimit tëTë sigurojë zbatimin e këtij plani të manaxhimit të
riskut i cili duhet të jetë më parë i aprovuar nga vetëriskut i cili duhet të jetë më parë i aprovuar nga vetë
bordibordi
• Duhet patur në funksionim plan kontigjenca dhe planDuhet patur në funksionim plan kontigjenca dhe plan
Risku OperacionalRisku Operacional është pasojë e procedurave dhe sistemeve të brendshme jo efikase
në sistemin bankar,është rezultat i veprimeve të qellimshme, gabime gjatë përpunimit
të të dhënave ose ndodhi të tjera të paparashikuara. Çelësi për të kontrolluar riskun e
transaksionit qëndron në adoptimin e politikave, procedurave dhe kontrolleve
efektive që janë në gjendje të përballojnë dhe ekspozimin e risqeve të reja ndaj të
cilave do të ballafaqohet një bankë për shkak të ofrimit të produkteve dhe shërbimeve
të reja
57. 1. P1. Përse duhet manaxhuar risku operacional?rse duhet manaxhuar risku operacional?
Ndryshimeve nNdryshimeve në mjedisin financiarmjedisin financiar
• VarVarësi nga teknologjiasi nga teknologjia
•Operimi pa rregullaOperimi pa rregulla
•GlobalizimiGlobalizimi
StrukturStrukturës rregullatores rregullatore
Misioni:Misioni: Për të krijuar vlerë të shtuar për aksionerët, klientët dhe personelin dukePër të krijuar vlerë të shtuar për aksionerët, klientët dhe personelin duke
përmirësuar efikasitetin operativ dhe duke minimizuar humbjet operacionale tëpërmirësuar efikasitetin operativ dhe duke minimizuar humbjet operacionale të
rrezikut në përputhje me strategjinë e bankës së biznesitrrezikut në përputhje me strategjinë e bankës së biznesit
Qëllimi:Qëllimi: Nxitja e ndërgjegjësimit të rrezikutNxitja e ndërgjegjësimit të rrezikut
operacional dhe kulturës së manaxhimit duke kontribuaroperacional dhe kulturës së manaxhimit duke kontribuar
në efikasitetin e procesit. Krijimi i një sërë standarteshnë efikasitetin e procesit. Krijimi i një sërë standartesh
për banken duke cuar në shmangien e humbjeve tëpër banken duke cuar në shmangien e humbjeve të
papritura dhe minimizimin e humbjeve të pritshmepapritura dhe minimizimin e humbjeve të pritshme
58. 1.1.Vjedhje të brendshme (praktikat eVjedhje të brendshme (praktikat e
punonjësve)punonjësve)
2.2.Vjedhje nga jashtëVjedhje nga jashtë
3.3.Klientët, produktet dhe praktikat e biznesitKlientët, produktet dhe praktikat e biznesit
4.4.Ndërprerje e biznesit dhe dështim iNdërprerje e biznesit dhe dështim i
sistemevesistemeve
5.5.Dëmtim fizik i aseteveDëmtim fizik i aseteve
KKategoritë e humbjeve:ategoritë e humbjeve:Origjina e rreziqeveOrigjina e rreziqeve
operacionale:operacionale:
1. Risku Operacional dhe përse duhet manaxhuar?1. Risku Operacional dhe përse duhet manaxhuar?
1.1.ProcesetProceset
2.2.NjerëzitNjerëzit
3.3.SistemetSistemet
4.4.Ngjarjet e jashtmeNgjarjet e jashtme
59. 2. Proceset e manaxhimit të Riskut Operacional2. Proceset e manaxhimit të Riskut Operacional
1.1. Rreziku e kontrolli nëpërmjet vetevlerësimitRreziku e kontrolli nëpërmjet vetevlerësimit
HapatHapat::
1.1. Analizim i proceseve hap pas hapi- duke përcaktuar personat dheAnalizim i proceseve hap pas hapi- duke përcaktuar personat dhe
burimet e përdoruraburimet e përdorura
2.2. Identifikim dhe vlerësim i rrezikutIdentifikim dhe vlerësim i rrezikut
3.3. Vënia në priori e rreziqeve-përcaktim i rreziqeve të mëdhaVënia në priori e rreziqeve-përcaktim i rreziqeve të mëdha
4.4. Përcaktim i masave që do ndërmerren e monitorimi i tyrePërcaktim i masave që do ndërmerren e monitorimi i tyre
5.5. Përcaktimi i indikatorëve të rrezikut dhe monitorimi i tyrePërcaktimi i indikatorëve të rrezikut dhe monitorimi i tyre
6.6. Përgatitja dhe delegimi i raportevePërgatitja dhe delegimi i raporteve
2.2. Treguesit e rrezikut, përcaktimi dhe monitorimiTreguesit e rrezikut, përcaktimi dhe monitorimi
Treguesit e rrezikut janë një e dhënë ose disa të dhëna të
ndryshueshme, të kombinuara, të cilat lejojnë monitorimin
dhe vlerësimin e situatës, nëse banka është e ekspozuar
ndaj ndonjë rreziku operacional, duke parë tendencat e tyre
dhe duke vlerësuar të dhënat kohë pas kohe.
60. 2. Proceset e manaxhimit të Riskut Operacional2. Proceset e manaxhimit të Riskut Operacional
Llojet e treguesve të rrezikut:
• Të përgjithshëm: Përcaktojnë në përgjithesi tendencat lidhur me rreziqet e mëdha
me te cilat përballet banka.
• Specifik: Kapin rreziqet specifike në nivel njësie ose proçesi.
• Parashikues: Janë të lidhura me rreziqet operacionale specifike të cilat
identifikojnë çështje me rëndësi të madhe.
• Mbrojtës: Ndjekja e ndryshimeve në llojin e rrezikut operacional pas lindjes së një
rreziku.
Hapat
1. Përcaktimi i rreziqeve të mëdha.
2. Përcaktimi i treguesve kyçë të rrezikut,vlerësimi i efikasitetit te
tyre,disponueshmëria e të dhenave dhe krahasueshmëria e tyre.
3. Përzgjedhja e treguesve kyç të rrezikut bazuar në arsyen e ngjarjes me rrezik si dhe
përcaktimi njësive matëse të përshtatshme
5. Mbledhja e të dhënave dhe raportimi.
6. Monitorimi dhe analiza e anasjelltë kundrejt rezultateve të nxjerra nga ballafaqimi i
proçesit të mbledhjes së humbjeve me proçesin e vetvlerësimit të rreziqeve.
7. Rishikim periodik i përshtatshmërisë së indikatorëve kyç të rrezikut.
61. 2. Proceset e manaxhimit të Riskut Operacional2. Proceset e manaxhimit të Riskut Operacional
3.3. Raportimi i humbjeveRaportimi i humbjeve
•Humbjet operacionale përfshijnë të gjithë impaktet financiare negative në
pasqyrat e bankës, që shkaktohen nga një ngjarje e rrezikut operacional.
• Procesi i mbledhjes së humbjeve është një komponent i rëndësishëm i strukturës së
manaxhimit të rrezikut operacional, dhe kontribon në mënyrë të rëndësishme në
analizën dhe monitorimin e rrezikut operacional
Ngjarjet e mëposhtme të cilat shkaktojnë humbje direkte
duhet të raportohen te manaxherët e rrezikut operacional.
•Reduktim direkt në vlerën e aktivit të shkaktuara nga
vjedhjet, mashtrimet, aktivitete të pautorizuara / humbje
kredi si pasojë e një ngjarjeje të rrezikut operacional.
•Komisione në llogaritë e P&L ,
•Veprime rregullatore dhe gjobat
•Pagesa nga veprime ligjore
62. BCM nuk është vetëm problem teknik, nuk është një punë per
stafin e IT-se suaj, por është një proces që manaxhon të gjitha
asetet që suportojnë biznesin të tilla si Burimet Njerëzore,
Proceset, Infrastrukturën,etj...
3. Manaxhimi i vazhdimësisë së biznesit dhe kategoritë e zgjidhjeve3. Manaxhimi i vazhdimësisë së biznesit dhe kategoritë e zgjidhjeve
BCM mund të definohet si një proces manaxhimi që
identifikon rreziqet potenciale që veprojnë në punën
operacionale, dhe adreson zbatimin e masave specifike.
63. Shpesh Klientet
institucionale kerkojne
garanci dhe prova per
planet e vazhdimesise se
biznesit
Basel IIBasel II
KlientetKlientet
Operatore
financiare
Operatore
financiare
BCM e
bankes
Operatore
Financiare mund
te vuajne pasojat
e nderprerjes se
zgjatur te punes
Komiteti i Basel pati kujtuar
rendesine e aplikimit te“...disa
nderhyrjeve ne menyre qe te
parandalojne, monitorojne
direkt dhe jo direkt risqet
operacionale te cilat e kane
prejardhjen nga proceset e
brendshme, njerezit, sistemet
ose eventet e jashtme
Projektet e Sistemit
Finaciar
Projektet e Sistemit
Finaciar
Banka Qendrore
Europiane
Banka Qendrore
Europiane
Nevoja e kerkesave specifike ne
fushen e vazhdimesise se
biznesit te specifikuara nga
projekte te ndryshme
financiare
Banka e ShqiperiseBanka e Shqiperise
Banka e Shqiperise me 3 May 2006
ne Regulation Nr. 32 Article 10 and
11 ka percaktuar detyrimet e
bankave per Planet e Vazhdimesine
e Biznesit
Ka percaktuar
pritshmerine e saj per
vazhdimesine e biznesit
per sistemet e
rendesishme te
pagesave,
AKTORET
3. Manaxhimi i vazhdimësisë së biznesit dhe kategoritë e zgjidhjeve3. Manaxhimi i vazhdimësisë së biznesit dhe kategoritë e zgjidhjeve
64. 3. Manaxhimi i vazhdimësisë së biznesit dhe kategoritë e zgjidhjeve3. Manaxhimi i vazhdimësisë së biznesit dhe kategoritë e zgjidhjeve
Organizative
Nderprerje e Sistemeve
IT
Shkaterrimi / Mungesa
e Aksesit te Godinave
Mungesa e Stafit Kritik
Humbja e dokumentave
ose pajisjeve specifike
Teknologjike
Skenaret e Krizave Kategorite e zgjidhjeve Zgjidhjet
Disaster Recovery (DR)
Zgjidhje teknologjike që
garantojne vazhdimësinë e
Sistemeve të Informacionit
InfrastrukturoreNderprerje e Sistemeve
te Infrastruktures
Business Continuity Plan (BCP)
Zgjidhje Organizative qe
manaxhojne çdo skenar
(perfshire suportin zgjidhjet
teknologjike)
Infrastrukture me Disponueshmeri
te Larte / Sherbime Kritike
Zgjidhje qe menaxhojne
nderprerjen e sistemeve te
infrastruktures (p.sh.: burimet e
energjise elektrike, sistemet e
kondicionimit, etj.)
65. Çfarë duhet patur parasysh gjate një krize në sektorin bankar?
• Stafi (Security,burimet njerëzore)
• Mjedisi
• Aftësia e shërbimit ndaj klientit (Marrëdhenie teknike & me klientët)
• Imazhi and pjesa e tregut
• Asetet (Lehtësirat, Teknika, Financa dhe Insurance)
• Manaxhimi i komunikimit të brendshëm dhe të jashtëm
• Rishikim i vendimeve strategjike nëse është e nevojshme
• Orientim i organizatës gjatë krizës
Skuadra e manaxhimit të krizës bazohet në ceshtjet kritike të biznesit si:
Kryesor: Skuadra e manaxhimit të krizës është plotësisht e aktivizuar dhe manaxhon
situaten deri sa kriza të zgjidhet
I rëndësishëm: Anëtarët e skuadrës së manaxhimit të krizës mbahen të informuar
gjatë tërë kohës. Problemi mund të manaxhohet në nivelin e funksionit te biznesit
ose në nivelin e skuadres së manaxhimit të krizës
I parëndësishëm: Cështjet janë marrë nën kujdesin e nivelit e funksionit të biznesit
dhe duhet të jenë pjesë e proceseve të zgjidhjes së problemeve dite pas dite
3.3. Si mund të manaxhohet kriza në sektorin bankar?Si mund të manaxhohet kriza në sektorin bankar?
66. Fazat e ProjektitFazat e Projektit
BIA
RA
Analiza e Impaktit te Biznesit (BIA).
- Identifikimi dhe analiza e proceseve kritike.
- Vleresimi i impaktit te krizes kryesisht ekonomik, reputacional dhe
ligjor.
Analiza e Rrezikut.
- Vlerësimi i ndikimit në proceset kritike sipas skenareve që
rezultojnë nga analiza e impaktit te biznesit.
- Konsolidimi dhe vlefshmëria e rezultateve.
5. Në rast krize si është struktura e vazhdimësisë së biznesit?5. Në rast krize si është struktura e vazhdimësisë së biznesit?
67. BCP
CMM
Identifikimi i alternative të strategjive të vazhdimësinë së biznesit.
— Percaktimi i Drafteve te Strategjive te mundeshme per
Vazhdimesine e Biznesit
— Percaktimi i burimeve te nevojshme per implementimet
Ndërtimi i Modelit për Menaxhimin e Krizave.
(CMM) është koleksion i dokumentuar i rregullave dhe metodave për
shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme, për aktivizimin e masave
organizative dhe procedurat e nevojshme në rastin e një krize si
dhe procedurën për kthimin e aktivitetit normal.
5. Në rast krize si është struktura e vazhdimësisë së biznesit?5. Në rast krize si është struktura e vazhdimësisë së biznesit?
68. 5. Në rast krize si është struktura e vazhdimësisë së biznesit?5. Në rast krize si është struktura e vazhdimësisë së biznesit?
BCP1
BCP2
DR
BCPDR
Identifikimi dhe perzgjedhja e infrastruktures dhe teknologjise se
nevojshme per vazhdimesine e Biznesit.
Zhvillimi i Planeve te Vazhdimesise se Biznesit dhe Implementimi i
zgjidhjeve Teknologjike.
Krijimi i procedurave dhe proceseve te Disaster Recovery .
- Verifikimi i Planeve te Vazhdimesise
- Testimet Filestare.
69. 5. Në rast krize si është struktura e vazhdimësisë së biznesit?5. Në rast krize si është struktura e vazhdimësisë së biznesit?
MTI1
MTI2
MTI3
MTI4
Trajnimi i stafit per Planet e Vazhdimesise se Biznesit dhe trajnime me
qellim ndergjegjesimin per nevojen e planeve te vazhdimesise.
Testim dhe verifikim me fokus ne skenaret Organizative.
Testim dhe verifikim me fokus ne zgjidhjet Teknologjike.
Mirembajtje e rregullt e planeve.
72. 7. Rekomandime7. Rekomandime
Te implementohen sisteme qe sigurojne
kapacitete te mjaftueshme dhe fleksibel
Te sigurohet staf i mjaftueshem dhe zhvillimi
i nje plani biznesi te pershtatshem
Ndarja e pergjegjesive ne menyren e duhur per te bere te mundur
uljen e riskun ne shfrytezimit te aksesit
dhe njohurive te punonjesve te brendshem per perfitime personale
ne proporcion me riskun e vleresuar.
