ใบความรู้เรื่อง เครื่องดนตรีสากล
- 1. 282
ใบความรู
เรื่อง เครื่องดนตรีสากล
ผลการเรียนรูที่คาดหวัง
มีความรูและมีความเขาใจเรื่องเครื่องดนตรีสากล
สาระการเรียนรู
เครื่องดนตรีสากล
ประวัติความเปนมาของเครื่องดนตรีสากล
เครื่องดนตรีมีประวัติความเปนมายาวนานกวาผลงานทางดานดนตรี ทั้งนี้เพราะความเปนมาของ
เครื่องดนตรีขึ้นอยูกับประโยชนในการใช เครื่องดนตรีนั้นๆ ในสมัยโบราณมนุษยนับถือเทพเจาและมี
ความเชื่อวาปรากฏการณเหนือธรรมชาติตางๆ เกิดจากการแสดงอิทธิฤทธิ์ของเทพเจา เพื่อความอยูรอด
ปลอดภัยจึงตองมีการบูชาเทพเจาดวยการกระทําบูชาบวงสรวง ในรูปแบบ สวดออนวอน กราบไหว
เตนรําประกอบจังหวะ หรือทําเสียงดวยการเคาะวัตถุตางๆ เพื่อใหเทพเจาไดยินหรือรับรูวามนุษยกําลัง
ทําพิธีให ดังนั้นเครื่องดนตรีในยุคแรกๆ จึงเริ่มจากประเภทเครื่องตีกอน ซึ่งนอกจากทําใหเกิดเสียงดัง
เพื่อใหเทพเจาไดยินแลวยังสามารถเลียนเสียงจากปรากฏการณ ธรรมชาติได เชน ทําเสียงฟารอง โดย
การใชกลองใบใหญตีใหเกิดเสียง กึกกอง นอกจากนี้ เสียงกลองยังสามารถใชในการสื่อสารหรือสง
สัญญาณแสดงความเปนพวกเดียวกัน รวมทั้งยังใชแสดงการละเลนเตนรํา อันเปนการสรางความบันเทิง
ใหกับมนุษยในยุคโบราณ อีกดวย
ตอมามนุษยพยายามเสาะแสวงหาอาหารเพื่อความอยูรอดไดมีการคิดประดิษฐเครื่องมือขึ้นมา
เพื่อใชลาสัตว เชน ใชไมซางสําหรับเปาลูกดอก การเปาลูกดอกทําใหเกิดเสียงในระดับตางๆ มนุษยจึง
ดัดแปลงเปนเปาเขาสัตวแทนและเมื่อเขาสัตวเริ่มหายากจึงเปลี่ยนเปนโลหะซึ่งเปนตนกําเนิดของเครื่อง
เปา นอกจากนี้ เมื่อมนุษยรูจักประดิษฐเครื่องมือสําหรับลาสัตวที่เรียกวา“หนาไมหรือธนู” ซึ่งแตละ
คันจะมีขนาดและเกิดเสียงตางระดับกัน มนุษยจึงคิดดัดแปลงทําเปนพิณชนิดตางๆ และซอขนาดตางๆ
(เครื่องสี) ซึ่งเราเรียกเครื่องดนตรีทั้งสองประเภทนี้รวมกันวา“เครื่องสาย”
ประเภทของเครื่องดนตรีสากล
เครื่องดนตรีสากลมีมากมายหลายประเภท การ0แบง0ประเภทของเครื่องดนตรีสากลนั้น อาจแบง
ประเภทของเครื่องดนตรีแตกตางกัน โดยทั่วไปแลวเครื่องดนตรีจะแบงตามหลักการเกิดเสียงหรือวิธีใน
การบรรเลง เรียกวาแบงประเภทตามสกุล(Family) ของเครื่องดนตรี ซึ่งจําแนกไดดังนี้
หนวยการเรียนรูที่ 9 ดนตรีสากล
- 2. 283
2.1 เครื่องสาย (String Instruments)
เครื่องดนตรีประเภทนี้ทําใหเกิดเสียงไดโดยการสั่นสะเทือนของสายลวดหรือเอ็น นอกจากนั้น
แลวยังมีกลองเสียงซึ่งขยายเสียง ทําใหเสียงดังและมีลักษณะเสียงดังตางกันไปเครื่องดนตรีประเภท
เครื่องสายนี้ แบงตามกรรมวิธีที่ทําใหเกิดเสียงได 2 ประเภท คือ
1) ประเภทเครื่องดีด การดีดอาจใชนิ้วมือหรือปค(Pick) สวนใหญทําจากชิ้นสวนของ
กระดองเตาหรือพลาสติก เครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ ไดแก กีตาร(Guitar) แบนโจ(Banjo) แมนโดลิน
(Mandolin) ฮารป(Harp)
2) ประเภทเครื่องสี เครื่องดนตรีนี้ใชคันชักจะทําดวยไม และขนหางมา กอนเลนจะตอง
ฝนหางมาดวยยางสน เพื่อเกิดความฝด นอกจากใ ชคันชักยังดีดไดอีกดวย เครื่องดนตรี ที่อยูในกลุมนี้
ไดแก ไวโอลิน(Violin) วิโอลา(Viola) วิโอลอนเชลโล(Violoncello) และดับเบิลเบส(Double Bass)
ภาพเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสาย
กีตารโปรง กีตารไฟฟา
- 4. 285
2.2 เครื่องเปาลมไม (Woodwind Instruments)
เครื่องดนตรีประเภทนี้แบงตามกรรมวิธีที่ทําใหเกิดเสียงเปน 2 ประเภท คือ
1) เปาลมผานชองลม เกิดเสียงจากการหักเหของลม ลําตัวของเครื่องดนตรีประเภทนี้มี
ลักษณะเปนทอ เครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ ไดแก รีคอรเดอร (Recorder) ปคโคโล(Piccolo)
ฟลุต(Flute)
2) เปาลมผานลิ้น ทําใหเกิดเสียงจากการสั่นสะเทือนของลิ้น เครื่องดนตรีประเภทนี้ จะมี
ลิ้นอยูที่ปากสําหรับเปา ลิ้นสามารถเปลี่ยนได ลิ้นมีทั้งเดี่ยวและคู เครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ ไดแก
แซกโซโฟน(Saxophone) คลาริเน็ต(Clarinet) โอโบ(Oboe) อิงลิชฮอรน(English Horn)
บาสซูน(Bassoon) คอนตราบาสซูน(Contrabassoon)
- 7. 288
2.3 เครื่องเปาทองเหลือง(Brass Instruments)
เครื่องเปาประเภทนี้ทําใหเกิดเสียง โดยการเปาลมผานริมฝปากไป ปะทะกับชองที่เปา (Mouth
Piece) ทําใหเกิดการสั่นสะเทือนของมวลอากาศ เครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ไดแก คอรเน็ต(Cornet)
ทรัมเปต(Trumpet) เฟรนชฮอรน(French Horn) ทรอมโบน(Trombone) แบริโทน(Baritone) ยูโฟเนียม
(Euphonium) ทูบา(Tuba) ซูซาโฟน(Sousaphone)
ทูบา(Tuba)เฟรนชฮอรน(French Horn)
ทรัมเปต(Trumpet)
ภาพตัวอย่างภาพเครื่องเป่ าทองเหลือง
ทรอมโบน(Trombone)
ปคโคโลทรัมเปต(Piccolo Trumpet)
- 9. 290
2.4 เครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้ว(Keyboard Instruments)
เครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้วเรียงกันเปนแผง เวลาเลนใชนิ้วกดลงบนลิ่มนิ้วของเครื่องดนตรี การ
เกิดเสียงขึ้นอยูกับกลไกภายใน ซึ่งมีลักษณะเปนคอนเล็กๆ ตีที่เสนลวดหรือแทงโลหะ หรือ มีลักษณะ
เปนทอลมที่มีปดเปดเครื่องดนตรีที่อยูในกลุมนี้ไดแก เปยโน(Piano) ออรแกน(Organ) เชเลสตา(Celesta)
ฮารปซิคอรด(Harpsicord) แอ็คคอรเดียน(Accordion) เมโลเดียน(Melodion) ในปจจุบันนี้เครื่องดนตรี
ประเภทลิ่มนิ้ว ไดถูกปรับปรุงใหทันสมัยขึ้น โดยนําระบบไฟฟามาทําใหเกิดเสียง เครื่องดนตรีกลุมนี้
ไดแก อิเลคโทนหรือออรแกนไฟฟา(Electronic Organ or Electone) เปยโนไฟฟา(Electronic Piano)
ออรแกนไฟฟา
เปยโน
แกรนดเปยโน การเลนเครื่องดนตรีที่มีลิ่มนิ้ว
ภาพแสดงเครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้ว
- 11. 292
2.5 เครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบ (Percussion Instruments )
เครื่องดนตรีประเภทนี้ใชสําหรับประกอบจังหวะ บางชนิดใชบรรเลงทํานองได แบงเปน
ประเภทใหญๆตามลักษณะของระดับเสียงได 2 ประเภท ดังนี้
1) ประเภทที่มีระดับเสียงไมแนนอน (Indefinite Pitch) เครื่องดนตรีประเภทนี้เปนเครื่อง
ตี ประกอบจังหวะหรือคุมจังหวะเพื่อใหการบรรเลงนั้นพ รอมเพรียงกันหรือตีประกอบเพื่อใหบรรเลง
นั้นๆ มีความไพเราะนาฟงขึ้น เครื่องดนตรีที่ทําจังหวะกลุมนี้ไดแก กลองใหญ (Bass Drum)
กลองเทเนอร (Tenor Drum) ทิมปานี(Timpani) กลองเล็ก(Snare Drum) ทอมบา(Tomba) มาราคัส
(Maracas) แทมบุริน(Tambourine) ไทรแองเกิล(Triangle) ฉาบ(Cymbals) กรับ(Castanets)
กลองชุด(Team Drums) คาวเบลล(Cow Bell) วูดบล็อก(Wood Block) บองโกส(Bongos)
2) ประเภทที่มีระดับเสียงแนนอน (Definite Pitch) เครื่องดนตรีประเภทนี้สามารถ ไล
เสียงและสามารถใชบรรเลงทํานองได มีบางชนิดในกลุมนี้ที่ไมสามารถเทียบเสียงและตี ใหจังหวะได
เครื่องดนตรีกลุมนี้ไดแก ไซโลโฟน(Xylophone) คลอกเค็นสปล(Glockenspiel) เบลไลรา(Bellyra)
ระฆังราว(Tubular Bells)
กลองชุด(Team Drum)
กลองใหญ(Bass Drum)กลองเล็ก(Snare Drum)
ไทรแองเกิล(Triangle)
ภาพแสดงเครื่องดนตรีประเภทเครื่องกํากับจังหวะ
- 13. 294
การดูแลรักษาเครื่องดนตรีสากล
เครื่องดนตรีเปรียบเสมือนเครื่องมือที่นักดนตรีจะตองมีติดตัวและใหความสนใจอยูเสมอ หาก
นักดนตรีขาดความเอาใจใสดูแลหรือดูแลไมถูกวิธี เครื่องดนตรีดังกลาวอาจไมสามารถนํามาใชงานได
อีกหรืออาจมีอายุการใชงานสั้นไมคุมคากับราคาของเครื่องดนตรีที่หาซื้อมาดวยราคาที่แพงดังนั้นเราควร
ที่จะหันมาสนใจดูแลรักษาเครื่องดนตรีที่เรารักใหอยูสรางความสุขคูกับเราไปนานๆ ดวยวิธีงายๆ ดังนี้
1) เครื่องสาย กอนหรือหลังการเลนเครื่องดนตรีประเภทเครื่องสาย ใหใชผาที่มี เนื้อนุมๆ ลูบ
เบาๆ ไปบนสายและตัวเครื่องดนตรี เพื่อขจัดฝุนที่อาจเกาะอยู หากมีคราบไคลใหใชผาดังกลาวขัดถู
เบาๆ จนเกิดความเงางาม ถาเปนเครื่องสายที่ใชคันชักสีเมื่อเลนเสร็จจะตองปรับคันชักไมใหตึงจนเกิน
ไปกอนเก็บใสกลอง หากไมเลนเปนเวลานานควรปรับสายใหหยอน เพื่อชวยใหเครื่องดนตรีไมตองรับ
แรงตึงเปนเวลานานๆ ซึ่งอาจทําใหคอของเครื่องดนตรีหลุดหรือแตกชํารุดได
2) เครื่องเปาลมไม ถาเปนประเภทเปาลมผานชองลม เชน รีคอรเดอร ฟลุต ปคโคโล ใหใช
ผาแหงที่มีเนื้อนุมเช็ดใหทั่วทั้งตัวเครื่อง เพื่อทําความสะอาดกอนและหลังการเปา สําหรับ ปคโคโล
และฟลุต หมั่นเอาใจใสดูแลกระเดื่อง กลไกใหอยูในสภาพใ0ช0
เครื่องดนตรีประเภทเปาลมผานลิ้น มีวิธีการดูแลคลายกับปคโคโล และฟลุตแตใหเพิ่ม การดูแล
ในสวนของปากเปาและลิ้นดวยการถอดปากเปา ออกมาลางดวยน้ําสะอาด แลวผึ่งลมใหแหงกอนใชฝา
ครอบสวมสวนบนนําเก็บใสกลองทุกครั้งเมื่อเลนเสร็จ
งานไดดีดวยการใชเศษผานุมๆ แตะ
น้ํามันที่ใชสําหรับทําความสะอาดเครื่องดนตรีที่เปนโลหะลูบไปตามกระเดื่องกลไก และตัวเครื่องใหทั่ว
น้ํามันดังกลาวจะชวยใหกระเดื่องกลไกเกิดความคลองตัวในการใชงานและชวยไมใหเกิดสนิม
3) เครื่องเปาลมทองเหลือง หมั่นดูแลทําความสะอาดดวยการใชผาแหงที่มีเนื้อนุมเช็ดที่ตัว
เครื่องใหสะอาดทั้งกอนและหลังการใช เมื่อใชเสร็จแลวกดที่กระเดื่องสําหรับไลน้ําลายแลวเปาลมที่
ปากเปา(กําพวด) แรงๆ เพื่อไลหยดน้ําลายที่อยูในทอออกใหหมด ถอดกําพวดออกมาทําความสะอาด
โดยใชผาเช็ดแลวใชเศษผาแตะครีมขัดโลหะลูบไปบนตัวเครื่องใหทั่ว ทิ้งไว 5-10 นาที ใชผาแหงนุม
เช็ดถูใหเกิดความเงางาม แลวนําเก็บใสกลองใหเรียบรอย
4) เครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้ว โดยปกติใชผาสักหลาดหรือผาแหงเช็ดถูที่ตัวเครื่อง และ
บริเวณที่เปนลิ่มนิ้วใหสะอาดปราศจากคราบไคลปดดวยฝาครอบแลวใชผาคลุม คลุมใหเรียบรอย
5) เครื่องดนตรีประเภทเครื่องกระทบใชผาแหงที่มีเนื้อนุมเช็ดถูทําความสะอาดทั้งตัวเครื่องและ
สวนที่ใชสําหรับตีใหสะอาดกอน และหลังการใชทุกครั้ง เก็บเครื่องดนตรีใสกลองหรือใชผาคลุมให
เรียบรอยเมื่อเลิกใช
- 14. 295
สรุป
เครื่องดนตรีสากล มีความสําคัญในการเรียนดนตรีสากล เพราะการเรียนรูเครื่อ งดนตรีสากล
ทําใหเรามีความเขาใจพื้นฐานทางดนตรีสากลเครื่องดนตรีสากลแบงเปนประเภท ตามลักษณะการใชงาน
ดังนี้ คือ เครื่องสาย(String Instruments) เครื่องเปาลมไม(Woodwind Instruments) เครื่องเปา
ทองเหลือง(Brass Instruments) เครื่องดนตรีประเภทมีลิ่มนิ้ว(Keyboard Instruments) เครื่องดนตรี
ประเภทเครื่องกระทบ (Percussion Instruments) การเรียนรูเครื่องดนตรีสากล ทําใหผูเรียนนําไปใช
ประโยชนในชีวิตประจําวันได และบงบอกความเปนสากล