3. Występowanie (siedlisko) : Łąki wilgotne i suche, pastwiska, miedze, trawniki.
Opis: Łodyga bezlistna, głęboko bruzdkowana, zakończona kulistym lub jajowatym
kwiatostanem długości 1 - 3 cm. Liście lancetowate dołem zwężające się w ogonek,
unerwienie równoległe, tworzą dołem różyczkę. Kwiaty drobne, nitki pręcików dwa
razy dłuższe od korony. Owoc: dwunasienna torebka.
Surowiec zielarski: liść i łodyga.
Właściwości: Wyciągi z liści stosowane są w stanach zapalnych dróg
oddechowych,
w przewlekłych i ostrych nieżytach przewodu pokarmowego, pomocniczo w chorobie
wrzodowej żołądka. Mają nieznaczne działanie wykrztuśne oraz przeciwskurczowe
(szczególnie na mięśnie gładkie górnych dróg oddechowych), działają
przeciwbakteryjnie. Okłady stosowane w różnych dermatozach, na trudno gojące się
rany, oparzenia, czyraki oraz w zapaleniu spojówek i powiek. W medycynie ludowej
okłady stosowano przy użądleniu pszczół i os.
5. Występowanie (siedlisko) : Pobocza dróg, łąki, pastwiska, wilgotne lasy
liściaste,
podwórza, pola i ogrody (jako chwast). Preferuje gleby zasobne w składniki
mineralne (zwłaszcza w azot).
Opis: Roślina delikatna o drobnych, grubo karbowanych liściach kształtu
nerkowatego. Liście osadzone są naprzeciwlegle, osiągają długość 1,5 - 3 cm,
płożą się po podłożu, pędy osiągają długość od 10 do 40 cm. Pędy kwiatowe
wzniesione z drobnymi kwiatami zebranymi w kątach liści po 1-3 sztuki. Korona
kwiatu jest barwy niebieskofioletowej.
Surowiec zielarski: ziele.
Właściwości: Ziele bluszczyku stosowane jest jako środek pobudzający
wydzielanie
soków żołądkowych i żółci, poprawiający apetyt, usprawniający trawienie oraz
przyswajanie pokarmów. Zewnętrznie działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie
dlatego odwary z ziela bluszczyku stosuje się do okładów w przypadkach niektórych
chorób i obrażeń skóry np.: trądzik, owrzodzenia, oparzenia. Roślina miododajna.
Świeże ziele bywa stosowane wiosną jako dodatek do zup ze względu na przyjemny
7. Występowanie (siedlisko) : Pagórki, nieużytki, widne lasy, przydrożne murawy,
czasem występuje jako chwast w uprawach polowych.
Opis: Łodyga prosta, obła, z dwoma wystającymi, podłużnymi liniami w górze,
naprzeciwlegle rozgałęziona, u dołu wcześnie drewniejąca. Liście drobne,
eliptyczne, od spodu nieco jaśniejsze. Żółte, drobne kwiaty o średnicy 1-1,5 cm.
Owocem jest wielonasienna torebka otwierająca się trzema klapkami. Nasiona
bardzo drobne, ciemnobrunatne lub czarne, cylindryczne, ostro zakończone.
Surowiec zielarski: ziele (kwiatostany).
Właściwości: Lek rozkurczający w chorobach wątroby i dróg żółciowych, w
chorobie
wrzodowej żołądka i dwunastnicy, w zaburzeniach czynności przewodu
pokarmowego i gruczołów wydzielania wewnętrznego. Stosowany w depresji,
wyczerpaniu nerwowym. Dowiedziono, że dziurawiec działa pobudzająco na pracę
serca. Zewnętrznie stosuje się go jako środek ściągający, przyśpieszający
regenerację tkanek i gojenie się ran.
9. Występowanie (siedlisko) : Roślina spotykana w uprawach na terenie całego
kraju, czasami występuje w stanie dzikim na stokach i wzgórzach wapiennych.
Opis: Roślina ta wytwarza liczne łodygi w dolnej części zdrewniałe, pokryte
lancetowatymi liśćmi osadzonymi naprzeciwlegle. Liście są barwy ciemnozielonej.
W okresie kwitnienia pojawiają się dwuwargowe kwiaty barwy niebiesko fioletowej
lub różowo fioletowej, tworzące na szczytach pędów nibykłosy. Owocem jest
poczwórna rozłupnia. Cała roślina wytwarza charakterystyczny aromatyczny zapach.
Surowiec zielarski: ziele.
Właściwości: Substancje zawarte w surowcu wykazują działanie antyseptyczne,
ściągające oraz pobudzające trawienie. Preparaty ziołowe zawierające hyzop są
stosowane przy leczeniu wzdęć, kolki jelitowej, braku apetytu. Hyzop wchodzi
w skład ziołowych leków wykrztuśnych stosowanych przy chorobach górnych dróg
oddechowych takich jak: zapalenie gardła, zapalenie oskrzeli. Roślina miododajna.
Ziele hyzopu używane jest przy produkcji wódek, win i likierów. Hyzop jest cenioną
przyprawą do zup, pasztetów, serów, mięsa, sosów, sałatek.
11. Występowanie (siedlisko) : Roślina pasożytująca na drzewach – głównie
liściastych pobiera substancje odżywcze od żywiciela. Zasiedla drzewa, które ukończyły co
najmniej 20 lat, rosnące na glebach zasobnych w węglan wapnia.
Opis: Krzewinka zimozielona, o kulistym kształcie, osiągająca 1 m średnicy. Łodyga
zielona, korzenie w formie systemu ssawek rozrastających się w gałęziach drzewa,
dostarczają roślinie wody i soli mineralnych. Liście grube i skórzaste,
szerokolancetowate, tępo zakończone, zrośnięte nasadą po dwa. Posiada
niepozorne kwiaty, umieszczone w wiązkach, w rozwidleniu pędów. Jemioły
wytwarzają soczyste jagody, które są zjadane przez ptaki.
Surowiec zielarski: młode pędy i liście.
Właściwości: Obniża ciśnienie tętnicze krwi, pobudza przemianę materii, posiada
słabe działanie moczopędne. Pomaga w leczeniu krwawień z nosa i płuc, a także
w nadmiernych krwawieniach miesiączkowych i miażdżycy.
13. Występowanie (siedlisko) : Słoneczne łąki, pastwiska, wzgórza, pobocza dróg,
podwórza, pola, ogrody, nieużytki.
Opis: Roślina posiada łodygi proste, wzniesione, na szczycie których w okresie
kwitnienia pojawiają się kwiatostany typu baldachogrona, barwy białej lub
białoróżowej. Liście są podłużne, podwójnie pierzaste usytuowane skrętolegle. Cała
roślina charakteryzuje się silnym, balsamicznym zapachem.
Surowiec zielarski: ziele i kwitnące wierzchołki pędów.
Właściwości: Substancje zawarte w surowcu wykazują działanie przeciwzapalne,
rozkurczowe, przeciwkrwotoczne. Krwawnik wchodzi w skład licznych mieszanek
ziołowych stosowanych w chorobach przewodu pokarmowego (nieżytach,
zaburzeniach trawienia) oraz wątroby. Jest także stosowany jako środek hamujący
krwawienia wewnętrzne (płuca, przewód pokarmowy, hemoroidy).
Zewnętrznie bywa stosowany na trudno gojące się rany. Krwawnik może być
używany do przygotowania płynu do spryskiwania roślin uprawnych przeciwko
szkodnikom. Liście mogą być dodatkiem do sałatek i sera.
15. Występowanie (siedlisko) : Roślina uprawna. Uprawy lnu spotkać można na
całym
obszarze kraju.
Opis: Roślina o cienkich wysmukłych wzniesionych łodygach zwykle rozgałęzionych
w górnej części. Liście drobne, niepozorne, lancetowate, ostro zakończone.
W okresie kwitnienia na szczytach łodyg pojawiają się białe lub niebieskie
pięciopłatkowe kwiaty. Charakterystyczny jest wyjątkowo krótki okres kwitnienia
pojedynczego kwiatu, który trwa zwykle od rana do popołudnia.
Surowiec zielarski: nasiona.
Właściwości: Len stosuje się jako środek osłaniający i przeciwzapalny w
przypadku
chorób przewodu pokarmowego takich jak: wrzody żołądka i dwunastnicy oraz
zatrucia substancjami żrącymi. Jest także używany do leczenia schorzeń dróg
moczowych, żółciowych i schorzeniach górnych dróg oddechowych - chrypce, kaszlu.
Zewnętrznie nasiona lnu można stosować przy stanach zapalnych skóry. Olej lniany
używany jest do przygotowywania emulsji i zawiesin oraz jako podłoże do maści
i kremów. Olej lniany jest także olejem jadalnym.
16.
Fiedoruk Ł., Mazik M., Pastwa M., 2012, Encyklopedia ziół,
Wydawnictwo Dragon, Bielsko – Biała
Hlava B., Lànskà D., 1983, Rośliny przyprawowe, Państwowe
Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
Iwaniuk A., 2010, Atlas ziół krajowych, Bellona, Warszawa
Jędrzejewski K. (red.), 2011, Rośliny lecznicze, Bellona, Warszawa
17.
Metera P., Metera D., 1990, Zioła dla wszystkich, Instytut Wydawniczy
Związków Zawodowych, Warszawa
Ożarowski A., Jaroniewski W., 1987, Rośliny lecznicze i ich praktyczne
zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa
Poprzęcki W., 1984, Poradnik zielarza, Instytut Prasy
i Wydawnictw „NOVUM”, Warszawa
White L.B., Foster S., 2011, Księga zdrowia. Ziołowa apteka domowa,
Wydawnictwo Publicat, Poznań
