Vergrijzing, rekbare huizen voor stramme ouderen

BWK_ Gezocht:
BUITEN revolutionaire
FOTO BART VAN OVERBEEKE
tenten
Het symposium Innovative Sheltering (van 21 t/m 23 november) krijgt een vervolg.
Het congres, dat de faculteit samen met het Rode Kruis organiseerde, had als doel
onderzoekers te stimuleren na te denken over betere oplossingen voor noodhuisves-
ting. Op de campus verrees een heus kamp met experimentele noodtenten. Tijdens
het symposium hebben bedrijven en universiteiten vijf clusters gevormd, die nieuwe
ideeën gaan uitwerken. De faculteit speelt bij alle clusters een inhoudelijke en/of or-
ganiserende rol. Zo werkt een aantal universiteiten in het cluster "mapping" aan een
informatiesysteem voor noodhulp. Met dit systeem moet iedere Rode Kruis-organisa-
tie straks sneller en beter op de hoogte zijn van de situatie op een noodhulplocatie.
Een ander cluster houdt zich bezig met “cardboard sheltering”, de ontwikkeling van
kartonnen, beter isolerende shelters.

Meer info: www.innovativeshelter.tue.nl

Bouwen voor
2_ blije bejaarden:
betutteling taboe
’08

6
Buddy Monsieur Hulot

4 voor buiten-
landse student 18 had het mis

Fotoreportage: Beton is lekker

10 lang zal ze leven
22
Visitatie 2010: Neostudent:

14 BWK moet fors
aan de bak 24 opleiding op
tweede plaats

Rianne Appel Ad van Hamburg

16 tussen beroem-
de schrijvers 28 zoekt breder op-
geleide ingenieurs

GROEN_LICHT NO.2 FEBRUARI 2008

VIER VRAGEN AAN WOUTER VAN NIEL

BK_
BWK_ Buitenlandse
BUITEN
VRAAGT
studenten brengen
DOOR MARIEKE VAN MIDDELKOOP

weinig
FOTO CHEOPS

Het beleidsplan 2007- Wie heeft nou van wie de naam afgeke- Hoe dan?
ken? ‘Een oplossing die tijdens het debat werd ge-
2008 van studievereni- ‘Het is echt toeval. Wij willen met de term opperd is een buddysysteem. Deze maand is
CHEOPS in het licht zetten, vooral onze on- er weer een nieuwe groep van 22 buiten-
ging CHEOPS draagt derwijsondersteunende kant. Daarnaast is landse studenten aangekomen. We willen
groen de kleur van CHEOPS en niet van de voor elke student een buddy, een Neder-
óók de naam faculteit, zoals vaak wordt gedacht.’ landse student dus. Iemand die je ophaalt
van het station, wegwijs maakt op de facul-
Groen Licht. Toeval? We zijn halverwege het studiejaar. teit, meeneemt naar feesten, maar ook een
Al hoogtepunten gehad? rondleiding geeft door Eindhoven.
Secretaris en vice-voor- ‘De Onderwijsweek was een belangrijke acti- Met daarbij uitleg over de meest bijzondere
viteit vorig jaar, met het debat over internatio- plekken en gebouwen. Zodat je aan kennis-
zitter Wouter van Niel nalisering. Daarmee hebben we hopelijk een uitwisseling doet. De buddy’s kunnen daar
ﬂinke discussie op gang gebracht. Moeten we een studiepunt voor krijgen.’
over kliekjes en cursus- wel internationaliseren, gaat de kwaliteit van
het onderwijs daarmee per deﬁnitie omhoog? Kunnen die buitenlandse studenten zelf
sen Engels voor docen- En wie is verantwoordelijk voor de integratie de weg niet vinden dan?
van internationale studenten? Uit het debat ‘Ze vinden de weg wel, maar er is totaal geen
ten. bleek dat internationaliseren wel belangrijk integratie. Er ontstaan kliekjes.
is, maar dat er op dit moment nauwelijks ken- De Nederlandse studenten blijven bij hun
nis wordt uitgewisseld. Studenten uit het bui- groep, de internationale studenten trekken
tenland komen vooral iets halen en nog ook naar elkaar toe.
weinig brengen. Dat kan beter, door de ver- De International Design Studio, de speciale
schillende culturen te laten integreren.’ mastertrack voor buitenlandse studenten,
versterkt de kliekvorming alleen maar.
Ik ben er zelf erg blij mee dat de universiteit
heeft besloten om vanaf september 2009 alle
mastertracks in het Engels aan te bieden.
Studenten schakelen snel genoeg om, ik zet
alleen vraagtekens bij de docenten.
Die hebben misschien extra cursussen Engels
nodig. Ik hoop dat het ook écht Engelstalige
colleges worden, zelfs als er alleen Neder-
landse studenten in de collegezaal zitten.
Door de taalbarrière weg te nemen, sluit je
veel beter aan bij de bedoelingen van de
internationale bachelor-master-structuur.’

Het bestuur van CHEOPS. Wouter van Niel,
staand, derde van links.

4

4 OPVALLENDE CITATEN
NIEUWJAARSREDE
JAN WESTRA
PRIKBORD_1 1 ‘De acht is eindeloos.
De acht verwijst niet.
medewerkers duidt mede op
permanente druk en stress op
De acht is zeker van de zaak. de werkplek (…).
De acht is nooit achteloos. Een Maar ook gelet op onze bevol-
teken, een oerteken. Gekrast, kingsopbouw zijn we kwets-
geschilderd, getekend in alle baar. Met de jaren komen de
tijden. In de acht snijden verle- gebreken. En let wel: over zes
den en toekomst elkaar. jaar zal een van u tweeën dit
Met die acht gaan we dit jaar gebouw noodzakelijkerwijs niet
op weg.’ meer hoeven te betreden.’

2 ‘De studenten blijven
komen, haast tegen de
4 ‘De faculteit verkeert in de
overgang. Als we over
verdrukking in. (…) We leveren haar spreken dan klopt dat re-
haast een derde van alle diplo- delijk met haar leeftijd, als we
ma’s op de universiteit en we over hem spreken ook, maar
zijn met een volume van ca. dan als crisis, midlife wel te
1750 ingeschreven studenten verstaan.
nog immer de grootste.’ Ik stel voor dat we een krach-
tige groep mensen vragen één

Ralph Brodrück onthult zijn kunstwerk
3 ‘2007 heeft laten zien hoe
kwetsbaar we zijn.
keer per semester te denken
richting 2012: het negende
De relatief hoge uitval van lustrum.’

Zonder titel
Ralph Brodrück onthulde op 20 MAART:
20 december op vloer zeven een ADMS - SYMPOSIUM.
kunstwerk van zijn hand, Locatie: TU/e Auditorium, Blauwe Zaal. Thema: ‘Internationalisatie en de in-
vloed op bouwcultuur en design-processen, veranderingen in rollen en ver-
“Zonder titel”. Een toelichting van antwoordelijkheden.’

Ralph:
‘De klokken worden aangestuurd door een moederklok en lopen
gelijk. Dat wil zeggen: ze staan voornamelijk stil. Na een minuut COLOFON
springen beide wijzers tegelijk naar de volgende streep.
Hoofdredactie Fotografie en illustraties Lithografie en druk
Het geluid van de wijzers klinkt nog even na.’
Tineke van den Bosch Marcel van den Bergh, Joyce Lecturis
Coördinatie en eindredactie van Belkom, Marenthe Otten Drukkerij en Uitgeverij
‘Ooit waren alle gebouwen op de campus voorzien van klokken Maters & Hermsen (Studio ’t Brandt Weer), Redactieadres
zoals deze. Ze werden allemaal aangestuurd door een moeder- (Stan van Herpen) Rob van Wendel De Joode Silvie van Dam
klok, die zich nog steeds in de W-hal bevindt. Ook in dit gebouw Redactie Basisvormgeving Vertigo 2.17
Rianne Appel-Meulenbroek, Loes Komen en Jelle Hoogen- Tel 040-247 5051
hingen zulke klokken, maar in de ontwerpfase van Vertigo zijn ze
Willem Buurke, Silvie van dam s.v.dam@bwk.tue.nl
in een bezuinigingsronde geschrapt.’
Dam, Marius Monen, Vormgeving
Josée Pulles, Henk Schellen, Ton van Gennip & Jac de Kok Heb je een voorstel voor een
‘Het is nog niet zo eenvoudig om te zien hoe laat het is als je naar Ad Vermeltfoort, Grafische Studio, onderwerp?
het kunstwerk kijkt. De klokken zijn anders zichtbaar dan de klok Rob van Wendel De Joode faculteit Bouwkunde Mail het dan aan Silvie van
Artikelen Dam of geef het door aan een
bij het secretariaat, als je kijkt om te zien hoe laat het is.
Maters & Hermsen van de redacteuren.
Daar hoor je nooit het geluid van de wijzers.’

5 GROEN_LICHT NO.2 FEBRUARI 2008

Vergrijzi

REKBARE HUIZEN VOOR STRAMME OUDEREN


ng
Nog even, en het bejaardenhuis is
passé. Niet dat er minder ouderen ko-
men, integendeel. Maar de 65-plusser
van nu wil niet opgehokt zitten.
Zelfstandig wonen is het toverwoord.
Hoe bereidt Bouwkunde zich voor op
de vergrijzing? Betutteling is taboe.?
DOOR GALIËNE GERRITSEN FOTO IMAGE AFTER

De woningbouw loopt niet in de pas met de wen-
sen van de zilveren babyboomer. Zorghuizen met De andere voorkeuren van Marokkaanse
kleine kamers, waar net een bed kan staan, zijn bejaarden
niet in trek. De eigen woning waarin de vitale se- De mythe ontkracht: ouderen wíllen hele-
nior wil blijven wonen, kan echter moeilijk worden maal niet kleiner wonen. De ﬁtte 65-plusser
aangepast. Ook de nieuwbouw is niet geschikt en ziet zichzelf straks nog evenveel genieten, in
toereikend voor de groep die binnen twintig jaar en rondom hetzelfde huis waar hij nu
met bijna twee miljoen mensen zal groeien (zie woont. Eindelijk met pensioen heeft hij tijd
ook kader). voor hobby’s, in het weekend blijven de
(klein)kinderen logeren. Hulpvoorzieningen
We praten er al jaren over, maar toch bevinden koopt hij in als het noodzakelijk wordt. Pas
veel initiatieven zich nog steeds in een oriënte- als het echt niet anders kan, verhuist hij.
rende fase, vindt Jos Lichtenberg van de leerstoel Maar kom dan niet aan met een appar-
productontwikkeling. ‘Soms zou je zeggen: schiet tementje met klein balkon.
op, doe wat. Maar het onderwerp is te complex Toch bouwen we in Nederland onvoldoende
voor een eenvoudige aanpak. Grijs = breed.’ Hij en vaak verkeerde woningen voor ouderen.
merkte dat er pas na de invoering van de nieuwe Daarnaast worden de woon- en zorgbehoef-
Wet Maatschappelijke Ondersteuning in 2006 iets ten van senioren steeds diverser. En dan is
gebeurde bij gemeenten en betrokken instanties. er het verschil tussen culturen. Marok-
‘Nu lokale bestuurders het zelf moeten aanpak- kaanse bejaarden hebben bijvoorbeeld an-
ken, komt de nood aan de man.’ dere voorkeuren. Noord-Afrikaanse ouderen
stellen soms prijs op een opkamer; voor Ne-
Los zand derlanders is dat idee achterhaald. Het hui-
Neemt niet weg dat het thema op de faculteit leeft. dige nieuw- en verbouwbeleid anticipeert
Dat merk je aan de belangstelling bij de diverse nauwelijks op die diversiteit.
leerstoelen en aan de lopende onderzoeken, zegt
Bas Molenaar, leerstoel Zorg en Architectuur. ‘Het
is alleen zo jammer dat veel projecten langs elkaar reidt, denken Delft en Twente mee. Als je weet wat
heen werken. De ene vakgroep weet niet wat de er landelijk onderzocht wordt, kun je kennis delen
andere onderzoekt. Het hangt als los zand aan el- en op elkaar afstemmen, zegt Bas. Een leerstoel
kaar.’ Dat bepaalt je uitstraling naar buiten, zegt vergrijzing ziet hij niet zitten. ‘Dat kost teveel geld,
Jos. ‘Ik merk dat we in een ivoren toren zitten. Als en veel gebeurt nu al onder mijn supervisie.’
we op de universiteit al moeite hebben elkaar te
“volgen”, dan weten marktpartijen al helemaal
niet wat onze bevindingen zijn. Dat contact is niet
gestructureerd.’

Beide hoogleraren willen een kenniscentrum op-
richten om overzicht te krijgen van alle lopende
projecten en onderzoeken die betrekking hebben
<
op zorg. Vergrijzing zou daarvan een onderdeel
moeten worden. In een werkgroep die dat voorbe-


< Mariëlle Aarts Theo Arentze

Bas is de motor achter Grey Power, een
“atelier” waarin studenten afstuderen Jos Lichtenberg Masi Mohammadi
op onderwerpen rondom het thema ver-
grijzing. Grey Power moet in het kennis-
centrum een belangrijke plaats krijgen.
‘Zodat studenten vanaf het begin van
hun studie kunnen meedoen in het pro-
ject waarin ze afstuderen.’

Stigma
Bouw ﬂexibel, dat is de roep die steeds
vaker doorklinkt uit onderzoeken van Bas Molenaar
studenten en promovendi. Een huis
moet kunnen meerekken en krimpen
met de levensfasen van de gebruiker.
Ook uit het onderzoek dat promovenda
Masi Mohammadi doet naar het zelf-
standig wonen van ouderen, blijkt dat.
Ze kijkt hoe op het gebied van domo-
tica (elektronische toepassingen in en
om het huis) een woning kan worden
aangepast aan de wensen van gebrui-
kers. Bij veel onderzoek en projecten
liggen de accenten op drie thema’s:
comfort, veiligheid en zorg. Uit Masi’s
onderzoek blijkt echter dat senioren
vooral comfort en veiligheid belangrijk
vinden. Zorg is bij hun een onderge-
schoven kindje. Masi: ‘Ze zijn zich wel
bewust van het feit dat ze “straks” mis-
schien hulp nodig hebben, maar kom
daar nu nog niet mee. Dan hebben ze
het gevoel een stigma opgeplakt te krij-
gen.’

Senioren zijn vitaal. Dat verhoogde toi-
let is niet “gezellig”, dat komt later wel.
‘Tegelijkertijd moet het huis wel klaar-
staan voor de zorg die ze straks moge-
lijk nodig hebben. Dat vraagt dus om
een ontwerp dat makkelijk aan te pas-
sen is.’

Slim bouwen, het aandachtsgebied van
Jos Lichtenberg, sluit daar op aan. ‘Ne-
derland bouwt huizen zoals de Romei-
nen dat deden: vier muren op een vloer


De 55-plussers:

- worden uithuiziger; het aantal kilometers dat ze reizen is in 2020 met
85 procent toegenomen ten opzichte van 2000
- plannen hun activiteiten buiten de spits op zo’n manier kunt vaststellen, dat het ook tot in-
- groeien in inkomen, waardoor hun autobezit toeneemt novatie leidt. Soms werkt hij daarvoor samen met
- werken langer parttime andere groepen in de faculteit. Zo studeerde
- wonen bij voorkeur in het buitengebied (60-75 jaar) of trekken bewust Sietske Uiterwijk, mede op basis van dat onder-
naar het centrum van de stad (75+) zoek, in 2006 af bij Architectuur op het onderwerp
“Een (t)huis op maat: de SWITCH! Woning” (zie co-
ver). Een huis waar je de bovenste laag af kunt
Wat doet de oudere straks? halen om naast de woning te plaatsen. Wellicht de
Hoe gedragen ouderen in 2020 zich ten opzichte van senioren nu? De faculteit ontwikkelde in levensbestendige woonvorm voor de toekomst.
opdracht van Rijkswaterstaat een model om mobiliteitsprognoses te doen. Planbureau KIM
(Kennis Instituut Mobiliteit) vroeg de faculteit het model toe te passen op vergrijzing, om te Bedlampjes
voorspellen hoe ouderen zich in de toekomst gedragen. Theo Arentze somt een aantal trends Dat zijn aanpassingen in het groot. Als onderzoe-
op. ker op de afdeling Building Physics Systems (BPS)
Aantal 55-plussers % van de bevolking onderzoekt Mariëlle Aarts de mogelijkheden van
kleinere aanpassingen. Ze vergeleek de lichtsitua-
2005 4.200.000 25,8 tie van thuiswonende ouderen met die van men-
2020 5.499.696 32,7 sen in een verpleeghuis. ‘De gedachte is: meer
2030 6.049.071 35,6 licht in huis kan voorkomen dat mensen vallen,
een heup breken en in de verzorging terecht ko-
• 96 procent van de 55- tot 65-jarigen woont zelfstandig thuis
men.’
• 850.000 zelfstandig wonende 55-plussers hebben een matige of
ernstige beperking
Punt is echter dat het Bouwbesluit – de wettelijke
• 75,9 procent van hen heeft geen aangepaste woning
bepaling waaraan huizen moeten voldoen – vaak
Bron: SCP ouderenrapportages 2004 en 2006 niet gunstig is voor de hoeveelheid licht. Ramen
zijn bijvoorbeeld te klein om voldoende licht in
seniorenwoningen toe te laten. Daarnaast hebben
veel mensen op leeftijd niet door dat ze eigenlijk
te donker leven. Te veel licht is ook niet knus.
en een dak er boven op. Simpel, maar gaande- Mariëlle: ‘Maar als we diezelfde ouderen enkele
weg hebben we het onszelf ingewikkeld gemaakt aanpassingen boden – de vitrages opzij, bedlamp-
door installatietechniek in de muren te verwer- jes als oriëntatiepunt in de nacht – zagen ze dat
ken. Daardoor is een huis nauwelijks aan te pas- zelf ook als een eye-opener. We adviseren woning-
sen aan zijn gebruiker.’ corporaties om bij de ontwikkeling van nieuwe
Het bouwkundig ontwerp en de toegevoegde in- huizen rekening te houden met de lichtinval op
stallatie moet je los van elkaar inzetten. Daardoor twee gevels. Doorzonwoningen bijvoorbeeld zijn
wordt niet alleen het bouwproces efﬁciënter, zeer geschikt als seniorenwoning.’
maar ook het huis zelf. ‘Flexibele elektriciteitsnet-
weken, verhuisbare stopcontacten, makkelijk Twijfelend
door te breken muren, dat wordt de trend.’ Hoe zouden ze zelf ‘later’ willen wonen? Bij die
vraag vallen de vier vijftigers even stil en glimla-
Drempels chen twijfelend. Jos Smeets en Wim Heijs blijven
Wim Heijs en Jos Smeets, beiden universitair zitten waar ze zitten. Jos in de stad ‘in een woning
hoofddocent Vastgoedbeheer, onderzoeken hoe die zich makkelijk laat aanpassen, dus ik hoef ook
de bestaande voorraad woningen aangepast kan niet weg’ – en Wim buiten. ‘Ik wil de ganzen zien
worden aan de ouderenwensen. Vroeger richtte overvliegen als ik door het beekdal wandel.’
de aandacht zich vooral op het “opplussen” van Jos Lichtenberg is bezig met verhuisplannen, maar
huizen: geen drempels, brede deuren en makke- aandacht voor zijn eigen vergrijzing zit daarbij niet
lijker te bedienen ramen. Gaandeweg heeft het voor in het hoofd.
onderzoek zich verbreed naar de woonomgeving En Bas Molenaar? ‘Mijn moeder is het voorbeeld
van de oudere. De nieuwe trend in stedenher- van mijn ideale oude dag: 90 jaar, al 25 jaar in een
bouw is de “woonservicezone”: een wijk waar rolstoel, vijf keer per dag thuishulp in de woning
een gemêleerd publiek woont en waar ouderen zo waarin ze al jaren woont. Zo wil ik wel vergrijzen.’
lang mogelijk zelfstandig kunnen functioneren
met een steunpunt van 24-uurszorg binnen hand-
bereik. Jos: ‘Waalwijk heeft de stad ingedeeld in
zes zones, waarin woon-, welzijns- en zorgvoor-
zieningen op maat geleverd worden. Uit ons on-
derzoek blijkt dat de mensen daar met grote te-
vredenheid zo lang mogelijk blijven wonen.’
Wim onderzoekt onder meer hoe je woonwensen


1
De faculteit vierde in december het veertigjarig bestaan.
Met natuurlijk het feest op 11 december en het congres
“Tectonics Making Meaning”
(zie ook pagina 26).
Groen Licht was erbij met de ogen van
Rob van Wendel De Joode en Stijn Holdrinet.


LUSTRUMVIERING

40
10-12 dec
<

2

3
1 Studenten dansen in de fietskelder op mu-
ziek van de John Walsh Band 2 V.l.n.r.:
Nelleke Bakker, Ferry Bakker, Martin de Wit en
Willem v/d Ven 3 Openingsact van het feest
was het duo Mathijs Cremers (links) en
Gideon 4 Ontwerp “Tectonic Meaning of Arro-
gance” van Hyoung-Gul Kook. Kook, verbon-
den aan de Columbia University in de Ver-
enigde Staten, kreeg een eervolle vermelding
voor zijn inzending voor de Tectonics
Design Competition 5 Feest op Plaza (vloer 1)
met de Boston Tea Party 6 Frank Schot (links)
en Jef Neggers.

4

5

6

Het onderzoek aan de faculteit moet beter. Dat is de hoofdconclusie van
de commissie, verantwoordelijk voor de "midterm review" eind 2007.
Het bestuur nam half januari eenaantal besluiten die ervoor moeten
zorgen dat de faculteit de visitatie van 2010 doorstaat.
Groen_Licht pikt er vier doelen uit, Bert Snijder licht ze toe.

1 Verbeter het vierde onderzoekspro 3 Maak ontwerp wetenschappelijker Actie: ‘We moeten per programma aangeven wat
gramma (of: wetenschappelijk beter verifieerbaar) de maatschappelijke relevantie van het betref-
fende onderzoek is. Met het DIEM (Duurzaam, In-
Diagnose: ‘Dit is een serieus probleem, want het Diagnose: ‘Het is ontzettend belangrijk dat ook formatie, Energie, Materialen) van CARPE DIEM in
vierde programma beslaat zo ongeveer onze halve ontwerpactiviteiten onderdeel uitmaken van pro- het achterhoofd. En definieer per programma een
faculteit. Het grootste probleem is dat het eigenlijk gramma’s. Je kunt dan uitleggen dat je onderwijs benchmark, zoals ze dat al doen bij Structural De-
geen samenhangend programma is, maar een wetenschappelijk verankerd is. Onze activiteiten sign. Spiegel je aan een buitenlandse universiteit
verzameling losstaande onderzoeken. Dat komt moeten wetenschappelijk verifieerbaar blijven of of onderzoeksgroep. Dat helpt je duidelijk te krij-
onder andere omdat het vaak onderzoeksterreinen worden, anders verlies je een belangrijk deel van gen wat je doelen zijn en waarin jouw onderzoek
zijn die nog geen sterke onderzoekstraditie of te je bestaansrecht en hebben we een serieus pro- zich onderscheidt.’
weinig continuïteit hebben.’ bleem bij de eerstvolgende onderwijsvisitatie.
Punt is alleen dat veel mensen dat gevoel van
Actie: ‘We willen geen integraal vierde programma urgentie niet ervaren. Die willen lekker ontwerpen
meer. Succesvolle leerstoelen moeten uitgroeien en niet worden geconfronteerd met eisen voor de
tot drie of vier kleinere (aspirant)programma’s. verifieerbare wetenschappelijkheid van ontwerp- Visitaties
Programma’s met een duidelijk profiel, een goede activiteiten.’ Elke faculteit wordt één keer in de zes jaar ge-
wetenschappelijke reputatie en maatschappelijke visiteerd. Zo'n officiële visitatie is bedoeld om
relevantie. Daarnaast vinden we dat je moet Actie: ‘We gaan duidelijkere wetenschappelijke de wetenschappelijke kwaliteit van het onder-
accepteren dat niet al het onderzoek onder een criteria vaststellen voor ontwerpen. Daarnaast wil- zoek op een faculteit te controleren.
programma valt. Onderwijs-ondersteunend onder- len we andersom meer aandacht voor ontwerpge- Bij een onvoldoende score op onderzoek is de
zoek moet kunnen. Je moet dat soort onderzoek richt onderzoek. We willen ontwerpen en onder- wetenschappelijkheid van je opleiding niet
expliciet benoemen en als een aparte categorie zoek expliciet aan elkaar koppelen.’ aantoonbaar en kun je in het ergste geval de
meenemen in de visitatie.’ accreditatie van je opleiding verliezen.
‘Verder willen we dat voor medewerkers en groe- 4 Toon de maatschappelijke relevantie van De faculteit Bouwkunde is in 2010 weer aan de
pen een noodzaak ontstaat om deel te nemen in je onderzoek aan beurt. De midterm review is een tussentijdse
een (aspirant)programma. We denken aan de inzet evaluatie, waarmee de faculteit bekijkt hoe ze
van “premies”: doe je mee aan een programma, Diagnose: ‘Het is een lastig dilemma waar bijna ervoor staat.
dan levert dat geld op voor de unit. We bestuderen alle groepen binnen onze faculteit mee te maken
nog hoe we dit kunnen organiseren.’ hebben. De universiteit dwingt ons tot verweten-
schappelijking. Maar dan dreig je de praktijk en de
2 Verbeter het leiderschap van onderzoeks maatschappelijke relevantie uit het oog te verlie-
programma’s zen. En dat is nu juist een punt waar de visitatie-
commissie ook streng naar kijkt.’
Diagnose: ‘De commissie is niet tevreden over de
manier waarop sommige programma’s nu worden ‘Die twee hoeven elkaar niet te bijten. We vergeten
geleid. De commissie wil meer leiderschap zien.’ vaak een vertaalslag te maken naar de Neder-
landse praktijk. Dit is op te lossen door bijvoor-
Actie: ‘We willen de toonaangevende wetenschap- beeld niet alleen te publiceren in een wetenschap-
pers, die bepalend zijn voor de inhoud van het pelijk tijdschrift, maar ook eens een artikel te
onderzoek, ook de leiding geven over de program- schrijven voor een vaktijdschrift.
ma’s en opnemen in het Managementteam Onder- Zo banaal is het soms.’
zoek (MTOZ). We moeten de onderlinge verant-
woordelijkheden duidelijker benoemen.
Eén van de problemen voor programmaleiders is
nu bijvoorbeeld dat ze geen financiële zeggen-
schap hebben. De vraag is of dat zo moet blijven.’


Corporate Real Estate Ma-
nagement, zoeken naar
Bloederige Maya-rituelen,
spanning en mysteries, ALTER
kwantitatieve manieren
om een gebouwontwerp
de wereld van de schrijver
Rianne Appel.
_EGO
door te meten. Het werk- In juli verscheen haar eerste DOOR MARC EVERS
FOTO MARCEL VAN DEN BERGH
leven van Rianne Appel. boek, “De Tweelingstad”.

Tevreden schijver,
verpeste lezer
XXXX XXXXXX
Trots wijst ze naar de zelfgemaakte foto op de Mijn leesplezier wordt er wel een beetje door ver- spiegelt aan het werk van Clive Cussler en
cover, van een gebouw in de Mexicaanse Maya- pest. Slechte schrijvers met een matige climax in Dan Brown. ‘Maar zaken die ik als feit presenteer,
stad Palenque. ‘Die puntige vorm bovenop de hun werken pik ik er zo uit. Dan voel ik me bedro- moéten kloppen. Dat is het wetenschappelijke in
tempel, dat is typisch voor de Maya’s.’ Het is maar gen. Ik lees graag historische thrillers. Dat genre me.’ Het verhaal begint in Eindhoven, waar ze zelf
waar je op let. De leek ziet mooi groen en be- ligt mij als schrijver ook het meest. Spanning, ook woont. De hond van hoofdpersoon Marijke
groeide trappen, Riannes oog valt op de bouwkun- maar geen horror en tegelijkertijd de heet Pluto, net als de hond van Rianne. ‘Waarom
dige stijl. Even komen twee werelden samen. lezer geschiedenis voorschotelen.’ zou je het verhaal ver bij je vandaan zoeken?’
Maar verder ziet ze weinig parallellen tussen we-
tenschapper en schrijver. ‘Een boek schrijven doe Gruwelijke rituelen Voldoening
ik op gevoel, in mijn werk op de TU/e ben ik tech- In 2003 ging Rianne met Alex op huwelijksreis Rianne doceert vastgoedbeheer en is bezig met
nisch, bijna wiskundig bezig.’ Als schrijver laat ze naar Mexico, het land van de Maya’s. Ze verdiepte haar promotieonderzoek. Onderwerp is "research
haar fantasie de vrije loop. ‘Uren heb ik geschre- zich in gebouwen, maar vooral in de cultuur. & development in gebouwen”. Hoe zorg je ervoor
ven. Gewoon thuis, maar ook aan het strand in ‘Zonder de gedachte dat dit de basis zou vormen dat gebouwen bepaalde loopafstanden en zicht-
Tunesië. Ik kreeg zelfs rsi-klachten; mijn man Alex voor een boek.’ lijnen hebben, zodat mensen met elkaar in contact
heeft hele hoofdstukken moeten typen. Dat boek komen en kennis gaan delen? Haar proefschrift
moést af. Het zit niet in me om dingen te laten Op pagina 107: Marijke zag hoe de gevangene heeft nu prioriteit. ‘Maar of mijn familieleden dát
liggen.’ richting Kinich Ahau werd geleid. Ze vroeg zich af ook gaan lezen?’ Na haar promotie wil ze weer een
wat ze met de arme man van plan waren. Ze kende thriller schrijven. ‘Ik mik op een grote uitgeverij,
Verlegen wel honderden gruwelijke rituelen die de Maya’s daar krijg je meer exposure. Een bestseller? Dat
De drang om te schrijven zat er al in op de basis- toepasten, van het levend uitrukken van iemands betwijfel ik. Daar moet je veel geluk mee hebben.’
school. Ze verslond de boeken van Thea Beckman. hart tot het toebrengen van allerlei snijwonden in
Tijdens de boekenweek mocht iedereen een zelf de eigen ledematen. De kleine uitgeverij Free Musketeers wilde
geschreven verhaal indienen, maar kleine Rianne ‘De Tweelingstad’ uitgeven. Er zijn nu zo’n honderd
was te verlegen en onzeker om mee te doen. ‘De beschreven Maya-rituelen in mijn boek zijn boeken verkocht. ‘Een paar exemplaren lagen bij
‘Verlegen? Dat woord ken ik nu niet meer. bijzaak. Te bloederig wordt het niet.’ Selexyz in Eindhoven. Ik ben er met mijn camera
Vraag maar aan mijn vrienden en collega’s.’ Het verhaal speelt zich voornamelijk af rondom naartoe gegaan om foto’s te maken. Ik zag mijn
de stad Palenque, waar archeologe Marijke zich boek liggen tussen al die internationale schrijvers;
De studietijd vormde haar. De wens om te schrij- opmaakt voor de opgraving van een verborgen toen voelde ik voldoening.’
ven borrelde nog ergens. Ze volgde een NTI-cursus stad. Een bende is geïnteresseerd in een schat die
creatief schrijven. ‘Ik heb schrijvers leren door- bij de opgraving zou liggen. ‘Fictie en werkelijk- ‘De Tweelingstad’ is te bestellen onder
gronden, ik zie hoe ze een boek opbouwen. heid lopen door elkaar’, zegt Rianne, die zich ISBN-nummer 978-90-8539-813-4


BWK_ Hippe techniek
CASUS maakt krasse senior
gelukkiger
DOOR MASI MOHAMMADI
DOOR MARIEKE VAN MIDDELKOOP
FOTO CHEOPS

DOMOTICA ONVOLDOENDE GEINTEGREERD IN SENIORENWONING


18

De samenleving vergrijst in rap tempo en vitale
Definities
senioren willen zo lang mogelijk zelfstandig blijven Het woord domotica is een samentrekking
van de woorden domus (woning) en elektro-
wonen. Domotica - huisautomatisering - kan daarbij nica. Domotica is de integratie en automati-
sering van diensten en technologieën in de
een belangrijke rol spelen. Maar dan moeten de woning en de woonomgeving met het doel
om veiligheid, comfort, informatie en com-
technische snufjes voor senioren wel integraal on- municatie van de bewoner te bevorderen.
Voor zelfstandig wonende senioren bepalen
derdeel worden van het bouwproces, betoogt vooral de communicatie- en informatiefunc-
ties in hoge mate de kwaliteit van de woning.
Masi Mohammadi. Denk bijvoorbeeld aan een beeldintercom,
waarmee je kunt zien wie er aan de deur
staat. Een ander voorbeeld is de automati-
In de film ‘Mon oncle’ (1958) bekritiseerde Jacques sche temperatuurregulatie. Met aparte tem-
Tati op humoristische wijze het leven in een volledig peratuurprogramma’s voor de verschillende
geautomatiseerde woning: koud, onmenselijk, ruimtes.
gerobotiseerd. Daar tegenover zette hij de warme leef-
sfeer in een oude wijk waar geen sprake was van In het onderzoek, ‘Dynamic Comfort Adapta-
dergelijke noviteiten. Monsieur Hulot voelde zich tion’, staan drie begrippen centraal: senior,
duidelijk niet happy in zijn slimme woning. Toch durf wonen en domotica. In de term ‘domotica-
ik te stellen dat domotica kan bijdragen aan het wel- seniorenwoning’ zijn die drie begrippen
zijn van zelfstandig wonende senioren. En dat ze geïntegreerd.
daardoor langer zelfstandig kunnen wonen.

Opmars
Huisautomatisering bestaat al zo’n dertig jaar. De senior van nu is qua mentaliteit en levensstijl een
Technologisch is er sindsdien veel ontwikkeld, maar andere dan de senior van vroeger. Het stereotype
invoering op brede schaal heeft niet plaatsgevonden. imago van de teruggetrokken, inactieve, afhankelijke
Zoals ik hier zal betogen, is daar een aantal redenen bejaarde is achterhaald. De huidige 55-plussers zijn
voor aan te voeren: de wensen van de doelgroepen geëmancipeerd, actief, zelfbewust, volgen cursussen,
zijn onvoldoende bekend, de verantwoordelijke verrichten vrijwilligerswerk en reizen. Ze worden aan-
partijen bouwen te weinig vraaggericht, er is geen geduid als “Yeepies”: Young Energetic Elderly People
sprake van een multidisciplinaire aanpak en domo- Into Everything. Ze willen mee blijven doen in de
tica-toepassingen worden niet of nauwelijks samenleving en hun leven zelfstandig inrichten.
geïntegreerd in het ontwerpen bouwproces. De 55-plussers vormen de komende dertig jaar een
belangrijk deel van de markt en zijn op meerdere ter-
Toch is domotica tegenwoordig in opmars. reinen maatgevend voor toekomstige ontwikkelingen.
Met name vanuit de zorgsector komen steeds meer
vragen over huisautomatisering, wat duidt op een
manifest wordende behoefte. Neveneffect hiervan is Verlanglijstje
dat bij domotica al snel wordt gedacht aan “hulpbe- Uit onderzoek blijkt dat zelfstandig (blijven) wonen -
hoevendheid”. Bij veel onderzoek naar en projecten met zonodig aanvullende diensten en zorg - hoog
voor seniorenhuisvesting liggen de accenten op drie genoteerd staat op het verlanglijstje van de senior.
thema’s: comfort, veiligheid en zorg. Uit onderzoek Van alle 55-plussers woont ruim 96 procent zelfstan-
blijkt dat (jongere) senioren vooral comfort en veilig- dig. Zelfs bij de één miljoen 75-plussers ligt dat
heid belangrijk vinden. Toch is niet minder dan 83 % percentage op 70 procent.
van de huidige domoticatoepassingen op zorg en
veiligheid gericht. Die refereren aan onprettige zaken
als ongelukken en gebreken. Domotica heeft daar-
door een negatief imago, het gebruik ervan wordt als
stigmatiserend ervaren. Uit onderzoek blijkt ook dat
68% van de ouderen vooralsnog geen behoefte aan
zorg heeft, maar wel aan zekerheid en wooncomfort.
Hier liggen tal van exploratiemogelijkheden.
<
Jacques Tati als monsieur Hulot in de film Mon Oncle
(1958) Foto: Filmmuseum


<
Reden temeer om onderzoek te doen naar gedrag Ook informatie- en communicatiemiddelen, die
Opzet onderzoek en patronen in het dagelijks leven van deze leef- senioren van groot belang achten voor de kwaliteit
Om te bepalen welke technologische toe- tijdsgroep. Hoe ervaart een oudere “thuis” en de van hun woning, moeten het domein zijn van de
passingen werkelijk iets toevoegen aan de techniek aldaar? We moeten de interactie tussen architect. Om domotica-toepassingen later aan te
woonkwaliteit, moet men onderzoeken welke senior en technologie transparant maken en daar kunnen passen is anticipatie vanaf de ontwerp-
behoeften de gebruiker heeft. is diepgaand onderzoek voor nodig. De ontwerper fase vereist. Veranderingen dienen later relatief
Daarnaast moet vastgesteld worden welke van de domoticawoning dient technische kennis eenvoudig gerealiseerd te kunnen worden door
toepassingen vanuit bouwkundig perspectief en kennis van de gebruiker en zijn om- een “slim” bouwkundig concept: een flexibele
technisch gezien toekomstbestendig zijn en geving te integreren in zijn oplossing. indeling van de woning en ontvlechting van de
met alle behoefteveranderingen en technolo- installatietechniek. Het volstoppen van een wo-
gische ontwikkelingen kunnen meegroeien Onvoldoende vraaggericht ning met steeds meer slimme apparaten maakt
(‘dynamic adaptation’). Als aan deze voor- Het huidige woningaanbod sluit naar mijn idee van een woning nog geen domoticaseniorenwo-
waarden wordt voldaan, draagt domotica onvoldoende aan bij de nieuwe vragen vanuit de ning; het leidt eerder tot een woning waarin een
mijns inziens bij aan de woonkwaliteit. kring van senioren. Er wordt weliswaar veel ge- senior zich niet op zijn gemak voelt.
sproken over “vraaggericht bouwen”, maar in feite
In mijn onderzoek ben ik begonnen bij de betreft het zeer beperkte vrijheden, zoals de keus Het is niet ondenkbaar dat we groeien naar modu-
gebruikers, de senioren zelf: wat zijn hun tussen pakket A of B. De term “vraaggericht” blijkt lair uitbreidbare domoticasystemen. Maar hoe
woonbehoeften? Hiervoor heb ik de Focus- geen betekenis meer te hebben. Ten aanzien van worden die technisch in woningen gerealiseerd?
groep Senioren geformeerd. De groep be- domotica zijn er zowel aan de vraagzijde als aan Waar zit de apparatuur, waar blijven de draadjes,
staat uit een tiental senioren, allen volledig de aanbodzijde de nodige aarzelingen. Woning- hoe kunnen we flexibiliteit vormgeven?
participerend in de maatschappij en met een bouwverenigingen, architecten, projectontwikke- Worden flexibele vloeren en verplaatsbare wanden
kritische maar niet afwijzende houding ten laars en zorgverzekeraars zouden domotica moe- verplicht? Of functioneert straks alles draadloos?
opzichte van domotica. ten integreren in bouwprojecten. Maar ze draaien
om elkaar heen, wachtend op iemand die het ini-
Allen wonen zelfstandig en willen dat zo hou- tiatief neemt. Daarmee rijst de vraag: is domotica
den. De groep is heterogeen qua leefstijl: een zaak van de bouwer of niet?
diverse mensen met diverse woonsituaties
en -stijlen. Met vragenlijsten, diepte-inter- Ik vind van wel. Uit de geschiedenis van de bouw-
views, workshops, directe waarneming thuis kunde is af te leiden dat nieuwe technologische
en bezoek aan domoticawoningen proberen ontwikkelingen vaak invloed hebben gehad op het
we erachter te komen wat de woonbehoeften bouwconcept. Dit zou naar mijn idee ook moeten
van deze mensen zijn. Bij behoefteonderzoek opgaan voor domotica.
is het van belang om achter de wens van de
senior te zoeken naar de onderliggende mo-
tieven en criteria. Status onderzoek
Bouwtechnisch ontwerper Masi Mohammadi
Als de behoeften en eisen bekend zijn, wor- zit nu in het tweede jaar van haar promotie-
den deze vervolgens vertaald naar mogelijke onderzoek. Voor de zomer van 2008 moet
aanpassingen in woningen. haar studie naar de wensen van senioren op
Gefinancierd door de “Brabantse Ontwikke- het gebied van domotica zijn afgerond.
lingsmaatschappij” worden enkele be- Vervolgens start de tweede fase, waarin
staande woningen, bewoond door leden van domotica-applicaties worden ingebracht in
de focusgroep, voorzien van domotica. bestaande woningen. De bewoners toetsen
In een vervolgproject vindt toetsing in de vervolgens hoe die conceptmodellen
proefwoningen plaats. functioneren in de praktijk.


Kritische houding vereist
Een vraag in de zorg die je ook als bouwkun-
dige kunt stellen: wanneer en in welke mate
bied je hulp? In bejaardenhuizen is vastge-
steld dat voortijdig taken en verantwoorde-
lijkheden overnemen van ouderen kan leiden
tot versnelde achteruitgang en geestelijke af-
takeling. Daarom moet het patroon van da-
gelijkse handelingen niet zonder echte nood-
zaak doorbroken worden.
Ook domotica kan de keten van gebruikelijke
handelingen verstoren: bijvoorbeeld als je de
dagelijkse boodschappen online gaat doen
en daardoor minder sociaal contact en min-
der beweging krijgt. Een kritische houding
ten aanzien van domotica blijft daarom van
belang.

Vijftig jaar na de première van “Mon oncle”
moeten we constateren dat we nog steeds onvol-
doende inzicht hebben in de interactie tussen
technologie en gebruiker in de geautomatiseerde
woning. Kern van het probleem is naar mijn idee
dat “senior-aangepaste-technologie” en woning-
bouw gescheiden van elkaar optrekken.
Om een toekomstbestendige domoticasenioren-
woning te creëren, moeten deze twee bij elkaar
gebracht worden. Doel van mijn onderzoek is
integratie van domotica, zodat domotica op ter-
mijn niet meer als een ludiek accessoire wordt
beschouwd, maar opgaat in de bestaande bouw-
processen en daarmee een “gewoon” onderdeel
van de woning wordt. Daarmee wordt een belang-
rijke bijdrage geleverd aan de kwaliteit van het
zelfstandige seniorenleven.


BWK
_TOP
DOOR ELLEN WEBER
FOTO MARCEL VAN DEN BERGH
Knuffel eens
Mirjam de Haas (26) studeerde cum laude af en kreeg een
eervolle vermelding bij de ENCI-studieprijs.
Sindsdien is de constructief ontwerper in de ban van beton.
'Aan de smaak kun je de cementsoort afleiden.'

Beton roept associaties op met Oostbloklan- De verdwijning van de schaalconstructie is de En, verrijzen er binnenkort overal betonnen
den en grauwe winterdagen. basis van je afstuderen. Waar kreeg je die eer- overkappingen?
‘Aan het begin van mijn studie dacht ik inderdaad volle vermelding precies voor? ‘Helaas, het is nog nergens gebouwd. Terwijl de
meer aan hout: warm en elegant. Beton leek me ‘Ik heb een verbinding ontworpen, gemaakt en koepels niet alleen geschikt zijn voor in parken.
massief, zwaar en grijs. Totdat professor Kleinman getest, die de betonnen elementen van een prefab Wat dacht je van zelfbedieningstankstations,
tijdens een college vroeg: “Wie heeft er wel eens schaalconstructie met elkaar verbindt. Die verbin- allemaal in deze vorm? Reuze herkenbaar.’
een betonkolom geknuffeld? En beton geproefd?” ding is sterk en stijf genoeg, praktisch toepasbaar
Uit de smaak kun je de hoeveelheid kalk afleiden, en levert een schitterend architectonisch beeld op: Wat heb je tot nu toe geleerd bij
en dus de cementsoort. Daarnaast bestaat beton een betonnen koepel met een dubbele kromming. Pieters Bouwtechniek in Zwolle, je eerste
uit zand en grind; natuurlijke materialen waarvan Met piepschuim maakte ik modellen, ik ging in de baan?
de eigenschappen niet vastliggen. Daarbij komt weer met touwtjes en pennen. ‘Bij het maken van berekeningen voor een woon-
dat gewapend beton per definitie gescheurd is. Van de afstudeercommissie hoefde het niet de- zorgcomplex kwam ik erachter dat sommige vloer-
Door al die variabele eigenschappen is het een montabel te zijn. Maar ik wilde dat mijn ontwerp systemen duurder zijn dan andere.
uitdaging om berekeningen te maken voor beton. “industrieel flexibel en duurzaam” zou zijn. Elke aannemer heeft weer andere toeleveranciers
In tegenstelling tot staal, dat is simpel.’ Het is toch mijn afstuderen? De oplossing voor de en dus andere voorkeuren. Hoeveel materialen
kern van het probleem vond ik in extra beton en kosten heb ik tijdens mijn studie niet geleerd.
Leuk om mee te rekenen dus. Maar kun je van een stalen staaf. Demontabel.’ Gelukkig kijken mijn collega’s op dezelfde manier
beton ook mooie dingen maken? tegen het vak aan als ik. Zij willen ook grensverleg-
‘Straatmeubels! Ik heb een bankje gemaakt voor in Vastbijten totdat je de oplossing vindt. gend zijn. Helaas is het moeilijk om vernieuwingen
mijn tuin. Slank maar sterk. Dat komt door de Vanwaar die gedrevenheid? door te voeren in de bouw. Constructeurs en archi-
vorm: een schaalconstructie. Beton kan elke vorm ‘Hoge cijfers en cum laude afstuderen zijn leuke tecten verzinnen veel, maar aannemers nemen
aannemen, als je er maar een bekisting voor weet bijkomstigheden. Ik wil het constructeursvak leren. weinig over. Die gaan toch vaak voor de goedkoop-
te maken. Helaas worden klassieke schaalcon- Ik leg de lat hoog en neem geen genoegen met de ste optie of de minste risico’s.’
structies bijna niet meer toegepast, omdat het eerste de beste oplossing. Die mentaliteit kreeg ik
arbeidsintensief is en dus duur. Betonnen over- mee op de TU Eindhoven. Tot slot: wie is jouw betonheld?
kappingen met een dubbele kromming zie je nau- Maar mijn studie is vooral theorie. Wat kan ik nou? ‘Pier Luigi Nervi. Om zijn prefab sporthallen en
welijks meer. Jammer, want bij zo’n constructie- Ik kan iets uitrekenen, maar iemand moet het ook concertgebouwen. Mooie elegante vormen,
vorm wordt materiaal efficiënt gebruikt en dat is nog kunnen tekenen. En het moet te bouwen zijn.’ efficiënt materiaalgebruik.’
handig nu we zuinig moeten omspringen met
grondstoffen.’


VOOR STUDENT KOMT OPLEIDING OP DE TWEEDE PLAATS

De gretige Zonnekinderen heten ze. Twintig, opgegroeid in de
Twintigers van nu hebben één ding gemeen: lol. rijke jaren negentig, gewend aan de vanzelfspre-
kendheid van een vaatwasser, tweede auto en een
Neem je verantwoordelijkheid én maak het gezellig. eigen tv op de kamer. De calvinistische mentaliteit
was tanende, genieten van geld werd oké en de
Met die houding starten ze hun studie en loopbaan. twintiger groeide op in een klein gezin, met alle
aandacht voor zijn ontwikkeling. Hij hoorde dat hij
Karin van Steensel, directeur van onderzoeksbureau gewenst was, en niet alleen in de familie.
Met de vergrijzing voor de deur wist de jongere al
Aetios, deed onderzoek naar de “neostudent”. zijn hele schooltijd dat de maatschappij niet zon-
der hem zou kunnen.
DOOR GALIËNE GERRITSEN FOTO JOYCE VAN BELKOM

Studenten van de faculteit Bouwkunde

generatie
Wie zo welkom is, moet wel blaken van zelfvertrou- Wie zegt dat? Twijfelen over kinderen omdat het je zoals combinatiemogelijkheden met modules.
wen. Klopt, zegt Karin van Steensel, directeur van carrière zou aantasten? Doe niet zo moeilijk! Dat is een pluspunt. Het is jammer dat veel studie-
onderzoeksbureau Aetios (en dertiger). Als je weet wat je kunt, ben je parttime toch even- richtingen zich alleen maar richten op het stude-
Haar bureau doet doorlopend onderzoek naar veel waard als fulltime? ‘Heb je regie over je eigen ren. Toon je relevantie aan, daar vallen oudere
wensen en ambities van jongeren, tussen de 17 en leven? Dát is de vraag die voor jongeren telt. Zo ja, tieners voor.’
25 jaar. Rasoptimisten zijn het. Zijn de ouderen de dan ben je een geslaagd persoon.’
tobbers en de dertigers de zoekers, een twintiger Daarnaast hebben veel scholen nog weinig aan-
is vooral een kansenplukker. Schaars dacht voor allochtonen, vindt ze. ‘Terwijl de popu-
Past de student dan nog wel in het traditionele latie binnen een paar jaar sterk zal verkleuren.
‘Presteren is minder belangrijk voor een student, studieprogramma van een gemiddelde faculteit? Vooral allochtone meiden zijn zeer ambitieus.
in zijn leven draait het om relaties. Dat is de groot- Dat is een terechte vraag, vindt de onderzoekster. Ze zijn gericht op de groep. Sociale mobiliteit
ste verschuiving: mensen van dertig en ouder rich- ‘Onderwijs in praktische projectvormen spreekt (opklimmen) is een hot issue, omdat ze vaak sterk
ten hun leven in volgens de agenda van hun werk. jongeren aan. Dat doen veel universiteiten goed. doordrongen zijn van de voorbeeldfunctie die ze
Twintigers draaien dat om: de studie of baan moet Jongeren willen weten wat relevant is, wat ze er- hebben ten opzichte van broertjes en zusjes.
passen in het leven dat ze “vieren” met hun vrien- mee kunnen in de praktijk. Hun tijd is schaars, en Daarin verschillen ze van hun blanke leeftijdgeno-
den en familie.’ Een van haar onderzoeken uit het informatie is overal dankzij internet. Dus kom met ten.’
afgelopen jaar bracht opmerkelijke resultaten aan toegepaste informatie.’
het licht: 22 procent van de twintigers wil parttime De tiener van nu is gewend op gelijkwaardig ni-
werken, nog voor ze kinderen krijgen of zelfs een Stimuleer studenten door hun ambitie aan te spre- veau aangesproken te worden. Voor hiërarchie is
partner hebben. Onder technische studenten blijft ken, maar vul niet te veel voor ze in. Een curricu- hij allergisch, hij komt uit een onderhandelings-
het percentage steken op 10 procent. Die groep lum moet niet te veel vastliggen, het liefst werken gezin. Dat hij jong en onervaren is, zal hij niet
doet doorgaans trager mee in de trends, merkt studenten met onderwijsprogramma's die beschik- ontkennen, maar een “mindere” wil hij niet zijn.
Karin. ‘Maar eerste- en tweedejaars halen dat al in; baar zijn op de tijd dat het hen uitkomt. Achter de Daartegenover staat dat deze generatie vakman-
27 procent antwoordde positief op vragen over computer bijvoorbeeld, met dictaten met high- schap hoog waardeert. Authentiek zijn is een ge-
parttimewerk.’ lights die ze scannen om vervolgens weer verder te vleugeld begrip. ‘Laat zien wat je in je hebt, waar
zappen. ‘Maar denk niet dat de jongere te lui is om jij voor gaat, en je hebt de twintiger mee.’
Gap year naar college te komen. Een jongere die voor jouw
Ook de studie neemt een andere plaats in. Cijfers opleiding kiest, is zeer gemotiveerd. Een dertiger
zeggen studenten niet zoveel. Wat heb je aan een kon zeggen: Ik wist niet wat ik wilde, daarom is het
acht voor een tentamen? Een zesje, terwijl je een rechten geworden. Hij koos een hoge opleiding uit
bijbaantje hebt dat aansluit op het studieprogram- angst anders buiten de boot te vallen. Een twinti-
ma dat je volgt, doet meer. ‘Voor jongeren telt de ger heeft daar nauwelijks last van. Hij kiest iets
Karin van Steensel
uitdaging. Niet voor niets slaan werkvakanties zo omdat het hem leuk lijkt. Dat hoeft niet meteen
38 jaar, van huis uit theo-
aan onder deze generatie.’ het hoogst haalbare te zijn. Het moet een oplei-
loog en geschiedkundige,
ding zijn die biedt wat hij zoekt: afwisseling, toe- studeerde af in onderzoeks-
Verenig het nuttige met het aangename, dat past pasbaarheid.’ methoden aan de Universi-
bij hun levenshouding. Voorheen studeerde je met teit Utrecht. Ze werkte en-
als doel die baan te krijgen, om na een paar jaar Gretige generatie kele jaren als jongeren-

werken op te klimmen en zo status te verwerven. Jongeren van nu vormen een gretige generatie, 0nderzoeker bij Stichting
Maatschappij en Onderne-
Een twintiger vult ambitie totaal anders in. Zijn merkt Karin. Ze gaan ervoor, met al hun passie,
ming (SMO) in Den Haag,
doel is niet het hoogst haalbare, plezier hebben is in de verwachting dat ze vooral plezier beleven
voor ze directeur werd van
belangrijker. Een gap year (tussenjaar) slecht voor aan de keuzes die ze maken. ‘De meeste onder- Aetios.
je kansen op de arbeidsmarkt? wijsinstellingen bieden al veel diversiteit aan, Karin woont samen en is
moeder van twee kinderen.


Kwantitatief was het Tectonics-
congres half december in ieder
geval een succes. Zeventig presen-
taties, zo’n 350 bezoekers, zulke
congressen heeft de faculteit niet
vaak. Het vervolg: een Tectonics 2!
En waarschijnlijk een boek.

Tectonics-congres Detail tentoonstelling TECTONICS

krijgt vervolg
Waarom ook alweer een congres over Tectonics? woorden op de vraag hoe je daar in de praktijk
Mede-organisator Jacob Voorthuis: mee omgaat, vind ik één van de interessantste
‘We wilden theorie en “maken” met elkaar verbin- thema’s op dit moment.’
den. We zochten een onderwerp waarbij we de
hele faculteit konden betrekken. De bouw is zo Er komt een boek. Alle sprekers zijn daarom na
complex geworden dat je discipline-overstijgend aﬂoop van het congres gevraagd om nog eens naar
moet werken. Tectonics verbindt.’ hun paper te kijken en het eventueel aan te pas-
Studenten speelden een belangrijke rol bij de sen. ‘Een congres wordt vaak als een eindpunt
organisatie van het congres. ‘Congressen worden gezien. Terwijl je er juist veel nieuwe ideeën krijgt.
meestal gehouden als studenten naar huis zijn. We kijken met de uitgeverij van het NAI of we daar
Terwijl we altijd zeggen dat we onderwijs en onder- een boek van gaan maken. Dat zou er dan in juli
zoek meer moeten integreren.’ moeten liggen.’ Als het aan Jacob ligt, komt er een
Nog wat schokkends geleerd? ‘Tectoniek heeft zo- tweede editie van het congres, hopelijk in 2009.
wel betrekking op grote als op kleine elementen ‘Ook omdat tectoniek een uitermate relevant
van gebouwen. Het is voor architecten steeds lasti- thema is voor onze faculteit. Wij zijn toch, in verge-
ger om zich met details bezig te houden, omdat de lijking met Delft, de technische bouwkundefacul-
bouw zo complex is geworden. De mogelijke ant- teit.’


PRIKBORD_2
IN DIENST/UIT DIENST
In dienst
Ana Pereira Roders ADE postdoc 01-01-2008
Renée van Geene BPS secretaresse 01-01-2008 (Euflex)
Yuzhong LIn UMDS promovenda 21-01-2008

Uit dienst
Tamara Derksen PHEBE promovenda 08-12-2007
Marc Meijers ADE docent 01-01-2008

Collecte voor
familie
Tobias Mufuruki
Maandag 14 januari kregen we het bericht dat onze collega
Tobias Mufuruki plotseling was overleden. Buiten het feit dat het
een groot verlies is voor zijn vrouw en hun twee kleine kinderen,
zal het ook financieel erg moeilijk worden voor het jonge gezin.

Tobias kwam uit Tanzania en zijn gezin woont nog steeds in
Dar es Salaam. Hoewel het bij ons ongebruikelijk is, is het in
Tanzania de gewoonte dat collega’s in dit soort situaties geld

CONGRESGANGERS_ inzamelen voor de familie. Daarom hebben we iedereen gevraagd
om een financiële bijdrage om zijn gezin financieel wat bij te kun-
nen staan.
WIE? Terwijl het buiten 28 goede bouwfysica
Henk Schellen, universi- graden was. Bijzonder wordt bedreven.
tair hoofddocent bij BPS was het congres-diner Dat was natuurlijk goed Eind januari hadden we in totaal al 1420 euro ingezameld.
op het strand, onder om te horen.’ De inzameling loopt nog tot 23 februari. Het faculteitsbestuur zal
WAAR? een witte overkapping.’ het eindbedrag van de collecte verdubbelen. Het totaalbedrag-
Op het congres ‘Na het congres heb ik
wordt overgemaakt naar Tobias’ familie in Tanzania. Je kunt je bij-
“Thermal performance WAT HEB JE GEDAAN? er met mijn familie nog
of the exterior envelo- ‘Een lezing gehouden twee weken vakantie drage afgeven op de secretariaten van de faculteit. Of storten op
pes of whole buildings” over hoe je in koude aan vastgeplakt. rekeningnummer 158 249 658 t.n.v. de Technische Universiteit
in Clearwater Beach in noordelijke landen in Het was grappig om de Eindhoven, onder vermelding van activiteitnummer 1000830.
Florida, van 2 tot 7 de- historische gebouwen Amerikaanse kerstsfeer
cember 2007. een binnenklimaat kunt te proeven. Zo liepen er
‘Het was wel komisch realiseren, vergelijkbaar honden rond die tijde-
dat ik mijn eigen colle- met musea.’ lijk als rendier door het Symposium Ethiek in Vastgoed,
ga’s Jan Carmeliet en leven gingen.’
Bert Blocken tegen- NOG WAT OPVALLENDS op 13 mei in het PSV Stadion.
kwam.’ GEHOORD? Ter ere van het vijftienjarig bestaan van studievereniging SerVicE
‘Dat Leuven en Eindho-
van de master Real Estate Management & Development.
HOE WAS HET? ven worden genoemd
‘Het binnenklimaat was als voorbeelden van Meer informatie op www.servicevastgoedsymposium.nl.
niet zo best, 18 graden. universiteiten waar Contactpersoon: Niek Bongers 06-23530790.


‘We hebben
LAATSTE breder opgeleide
_WOORD
Besteed meer aandacht aan integraal ontwerpen en
ingenieurs nodig’
samenwerken, adviseert Ad van Hamburg. AD VAN HAMBURG WAS DIRECTEUR VAN
Hij heeft al veertig jaar een band met de faculteit:
DHV BOUW EN INDUSTRIE. TEGENWOORDIG
als student, als beoordelaar en als adviseur.
WERKT HIJ DAAR ALS ADVISEUR.
DOOR DAVE HUISMANS FOTO DHV

‘In 1967 begon ik in Eindhoven aan een studie bedrijfskunde. Ik heb nog
getwijfeld of ik bouwkunde zou gaan doen. Uiteindelijk heb ik er wel keuze-
vakken gevolgd; ook mijn afstudeeronderzoek had raakvlakken met bouw-
kunde. Het was de tijd van de grote complexen, gietbouw, twintig nieuwe
woongebouwen per week. Een boeiende periode: tijdens mijn studie
veranderde alles, opeens kregen studenten inspraak. In mijn beleving sloeg
het wat door qua democratie. Hoogleraren die niks met de praktijk hadden,
kwamen van hun voetstuk, maar er verdwenen wel erg veel harde technische
vakken. Inmiddels is de slinger van de klok weer terug en ligt het zwaartepunt
weer bij techniek. Een goede richting voor Eindhoven vind ik: er moet wel
onderscheid zijn tussen bouwkunde aan de TU en aan de Academie voor
Bouwkunst. Van bouwkundestudenten mag je verwachten dat ze een vol-
waardig partner zijn in het ontwerptraject en dus ook een behoorlijke dosis
techniek beheersen.’

Schreeuwen
‘Bouwkunde in Delft mist die zwaardere technische vakken, constateerde ik
als lid van de visitatiecommissie Bouwkunde. Maar Delft weet zich wel beter
te verkopen: daar schreeuwen ze het bij wijze van spreken al van de daken
vóórdat ze iets uitgevonden hebben. En ze binden bekende namen aan zich.
Eindhoven is eerder bescheiden. Terwijl de faculteit een evenwichtiger beeld
biedt van wat je aan bouwkundeonderwijs zou moeten krijgen. Als ik een
zoon zou hebben die bouwkunde wil gaan studeren met een erg zelfstandige
instelling, dan stuurde ik hem naar Delft. Had hij meer behoefte aan coach-
ing, dan zou ik hem liever in Eindhoven zien, want de begeleiding
is er perfect.’

‘Van beide opleidingen komen mensen met een goed basispakket, maar veel opgeleide ingenieurs krijgen. Niet alleen van bouwkunde, maar bijvoorbeeld
vaardigheden moeten we in het bedrijf ontwikkelen. Zoals samenwerken met ook via de kopstudie Architectural Design Management Systems.
andere bedrijven en stakeholders. Daar zou ik graag meer aandacht voor zien Zij willen onze input en vragen mij andersom wat DHV zou kunnen bijdragen,
in de opleiding. Bouwprojecten in Nederland worden steeds ingewikkelder; bijvoorbeeld met stagebegeleiding. Een collega van ONRI (branchevereniging
in het verleden bouwden we ‘in de groene wei’, nu hebben we te maken met van advies- en ingenieursbureaus-red.) vindt dat een revolutie, in zijn ogen
complexe binnenstedelijke herstructurering. Toen ik als projectontwikkelaar stappen universiteiten voor het eerst in dertig jaar van hun voetstuk.
aan de Amsterdamse Kalvertoren werkte, kwamen daar táchtig inspraak- Ik vind dat zelf wel meevallen, we zijn de afgelopen vijftien jaar veel meer in
groepen bij kijken.’ dialoog dan daarvoor. Alleen: universiteiten zitten vast aan regels voor zo- en
zoveel uren technische vakken; het is niet makkelijk om programma’s te ver-
Revolutie anderen.’
‘Duurzaamheid is de andere grote uitdaging van deze tijd. De bouwwereld is
in Nederland verantwoordelijk voor een kwart van de CO-uitstoot. ‘Gelukkig zie ik aan onze stagiairs dat studenten steeds mondiger en meer
Denk alleen al aan de productie van bouwmaterialen en de verwarmings- maatschappelijk betrokken worden. Ze gaan niet alleen voor het vak, maar
systemen in gebouwen. Ook dat vraagt om meer dan technische knowhow.’ ook voor een persoonlijke en zinvolle invulling en rekenen bedrijven daar kei-
hard op af. Als wij niets aan duurzaamheid doen, dan gaan ze ergens anders
‘De drie TU’s hebben mij gevraagd om samen met bedrijven te kijken hoe ze kijken. Dat kan op universiteiten niet anders zijn. Kom je als opleiding niet
hun opleidings- en onderzoeksprogramma’s zo kunnen maken, dat we breder tegemoet aan hun behoefte aan ‘involvement’, dan verlies je die studenten.’

Vergrijzing, rekbare huizen voor stramme ouderen

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Vergrijzing, rekbare huizen voor stramme ouderen

Similaire à Vergrijzing, rekbare huizen voor stramme ouderen (20)

Vergrijzing, rekbare huizen voor stramme ouderen