Compacte White Paper van Joost B. van Zoelen over hoe (publieke en commerciele) organisaties een beter resultaat kunnen bereiken bij de inzet van externe expertise.

1. GOEDE KRACHT
ONTSPRINGT IN
GOEDE
BEDOELINGEN
Het resultaat van de samenwerking
tussen instituten en externe adviseurs/
specialisten kan significant verhoogd
worden door kernen van uitgangspunten,
moreel en professioneel, vooraf veel
beter af te stemmen.
Door Joost B. van Zoelen

2. Doeltreffendheid
van de inzet van
externe specialisaties
1. Inleiding
De kracht van elke vorm van samenwerking wordt vooral bepaald door vijf factoren:
■ Geloof in de kern van uitgangspunten
■ Verbond van de drijfveren
■ Congruentie van het verwezenlijkingsproces
■ Doelmatigheid van de inzet
■ Doeltreffendheid van de inzet
Bij het zoeken en selecteren van externe specialisten zoals bijvoorbeeld accountants, strategen,
recruiters, opleiders, trainers en communicatiedeskundigen, worden deze vier factoren vrijwel
nooit apart en bij voorkeur in samenhang getoetst. Het gevolg daarvan is eigenlijk een valse start
van de samenwerking, het proces is al op achterstand gezet en het resultaat is niet wat het had
kunnen zijn. In voorliggende paper ga ik oriënterend in op de achtergronden en de mogelijkheden
van optimalisatie.
2 Central Park

3. 2. Geloof in de kern 3. Verbond van drijfveren
van uitgangspunten Het vermogen van een samenwerking wordt
De kernenergie van een groep wordt bepaald vervolgens primair bepaald door de mate
door de mate waarin de deelnemers aange- waarin de betrokken partijen de krachtbron
trokken worden door het geloof in de kern van van drijfveren delen. Drijfveren vormen de
uitgangspunten. In het ruime spectrum van aanzet van elke actie die volgt, ze zijn de vonk
marktpartijen in de (commerciële) economie die het vuur ontsteekt. Hoe meer saamhorig
wordt een bijna ongelimiteerde variatie in deze en krachtig de drijfveren beleefd worden, hoe
kernen van uitgangspunten aangetroffen. sterker de actie, hoe uitbundiger het vuur!
Ruw beschreven speelt deze variatie zich af Drijfveren (drivers) maken deel uit van het
tussen de polen van materiële uitgangspunten geestesgoed van elk individu en van elke
(bijv. het pure geldelijke winstprincipe) en groep mensen, instituut, instelling of onder-
morele/emotionele uitgangspunten (menselijk neming. Drijfveren ontstijgen het manifeste
geluk, soms in combinatie met voorspoed). niveau en zijn integraal verbonden met de
Ongeacht de aard en inhoud van het geloof, kern van de groepscultuur als onderdeel van
zorgt het in de organisatie van elke groep, de hoogste uitgangspunten van de groep.
privaat, publi-privaat of publiek o.a. voor: In Rebounce® ondernemingsleer worden de
drijfveren geplaatst in de Corporate Fundamentals
■ De gezamenlijke behoefte
aan groei De Corporate Fundamentals
■ Intermenselijk respect worden gevormd door:
■ Grondhouding van
wederzijdse waardering Grand Design
■ Wat willen wij bijdragen aan het grotere geheel?
■ Innerlijke zekerheid
Principles
■ Manifestatie veiligheid ■ Ethics, Morele uniciteit van de groep
■ Technics, Professionele uniciteit van de groep
Het is, voor de contextgevoelige deelnemers,
juist deze contextaard die de bron vormt van
Mission
■ Wat willen wij bereiken in het grotere geheel
gezamenlijke, unieke, structurele kracht. In deze
bron ligt het hart van het onderscheidend
vermogen van de organisatie geborgd. De
onderneming of instelling die deze bron opti- Het vermogen van de samenwerking tussen
maal en maximaal weet te exploiteren is afnemers en aanbieders van diensten wordt
verzekerd van voortdurende groei! dus vooral bepaald door de mate waarin de
Wat voor de onderneming of instelling geldt, Corporate Fundamentals en vooral Grand Design
geldt evenzeer voor de samenwerking van en Principles overeenkomen.
die organisaties met externe specialisten. Onder aanbieders van diensten verstaan we
Een dergelijke samenwerking zal dus altijd in deze context alle vormen van ingehuurde
beginnen met de toetsing van deze ‘principiële specialismen, waaronder deskundigen op het
afstemming’. Het toetsen van de gezamenlijk- gebied van o.a. ondernemingsstrategie,
heid van het geloof in de kern van uitgangs- ondernemingscultuur, organisatie en
punten van beide ondernemingen/instellingen. commerciele communicatie.
Wanneer daar in bepaalde omstandigheden Een samenwerking tussen een onderneming,
nog geen of onvoldoende aandacht aan instituut of instelling met een externe specialist
besteed is, verdient het aanbeveling de samen- begint dus met de toetsing van deze ‘principiele
werking tijdelijk te onderbreken om deze toetsing afstemming’.
uit te voeren. Mocht dat in gegeven omstandigheden nog
niet gedaan zijn, dan verdient het aanbeveling
om de samenwerking tijdelijk te onderbreken
en deze toetsing uit te voeren.
Central Park 3

4. 4. Congruentie van het ■ De opdrachtgever omdat:
- interventies niet gewenst worden, er is vrijwel
verwezenlijkingproces steeds angst voor (te grote) verandering
Het samenwerkingsproces met externe - de beleving van de situatie ‘in huis’
specialisten nodigt als het ware van nature uit geclaimd wordt als uniek expertschap
tot verstoring van een optimale inzet van het
beschikbare vermogen. Daarvoor zijn twee
hoofdoorzaken: ■ De externe specialist omdat:
- de eigenzinnigheid niet in dienst gesteld
■ De dienstafnemer neemt om minstens wordt van het, voor de opdrachtgever, best
drie redenen een sturende hiërarchische te behalen resultaat
positie in de samenwerking:
- de eigenwijsheid niet aangesloten wordt op
1. juridisch/economisch het gewone patroon van manieren,
opdrachtgever die het budget houding en gedrag bij de opdrachtgever
beschikbaar stelt
- bij het overdragen van de dienst, het advies
2. Professioneel onvoldoende rekening houdt met de
eigenaar, moreel en professioneel resonantie bij de opdrachtgever (hoe beter
van de betreffende Kernintelligentie de resonantie, hoe beter de tuning. Hoe
beter het begrip en dus de acceptatie!)
3. Operationeel
beslisser, bepaalt of het advies
wordt over genomen Op basis van verschillend onderzoek wordt de
conclusie geformuleerd dat 60% van de kracht
van een Business Concept verloren gaat in het
■ De dienstaanbieder neemt om minstens proces van de uitvoering.
drie redenen een verstorende positie in Er is dus alle aanleiding om de congruentie
de samenwerking: van het proces zo veel mogelijk te bekrachtigen
en borgen. Onder congruentie verstaan we:
1. de geleverde dienst wordt uitgeoefend
als Kernintelligentie en zal dus breder en
dieper doorgrond en beheerst worden ■ De afstemming tussen alle betrokkenen
(eigenzinnigheid) en de door hen geproduceerde inzet, ge-
richt op het naadloos aansluiten van de
2. er is, in de meeste gevallen, sprake van verschillende inbreng tot een optimale
praktijkervaring met ‘Best Practice’, in synthese
relatie tot het toepassen van de te geven
adviezen (eigenwijsheid) Een dergelijke afstemming geschiedt niet
primair op gedragsniveau, wel op het gedrags-
3. de dienst wordt geleverd door een specialist, sturende niveau: de achterliggende drijfveren.
geen generalist, terwijl de toepassing van Ook vanuit deze invalshoek is het dus van het
het specialistisch advies vrijwel steeds in grootste belang, alvorens de samenwerking
een meer generalistische praktijkomgeving met een externe specialist te doen aanvangen
plaatsvindt en de beslissers in die omgeving en regelmatig tijdens de samenwerking de
rekening dienen te houden met een ‘principiële afstemming’ te toetsen.
uitgebreid complex van contextfactoren Mocht dat in gegeven omstandigheden nog
(de dagelijkse praktijk) niet gedaan zijn, dan verdient het aan
beveling een bestaande samenwerking tijdelijk
Deze natuurlijke verstoringen bedreigen het te onderbreken en deze toetsing uit te voeren
congruentiegehalte van het verwezenlijkings- en in geval van een mogelijke nieuwe samen-
proces. Veel talent, inzicht, inzet en geld gaat werking eerst deze toetsing uit te voeren.
verloren omdat verschillende betrokkenen in
verschillende fasen van het proces de optimale
voortgang ervan negatief beïnvloeden;
4 Central Park

5. 5. Doelmatigheid van de groei en bloei van de onderneming. Externe
specialisten maken echter geen deel uit van
inzet dat collectief. Zij zijn, in het beste geval, vanuit
de juiste professionele instelling toegewijd
aan het leveren van de beoogde resultaten.
Doelmatigheid van de inzet van de dienstverlener
Vanuit de zo belangrijke mentale instelling zijn
is gericht op het verkrijgen van het maximale
zij echter meer verbonden met de groei en
effect. In die zin staat doelmatigheid in dienst
bloei van hun eigen onderneming, dan met
van doeltreffendheid.
de onderneming waaraan zij hun gespeciali-
Het verkrijgen van de hoogst mogelijke graad
seerde diensten verlenen. Om de noodzakelijke
van doelmatigheid is uitsluitend (toevalstreffers
koppeling van morele en professionele
daargelaten) mogelijk door de manifestatie-
uitgangspunten te waarborgen dient de
sturende energie te convergeren. Dat kan
afnemer van de diensten veilig te stellen dat
uitsluitend wanneer de verschillende energie-
de morele en professionele drijfveren van de
kwaliteiten bekend zijn, gerespecteerd en
aanbieder van de diensten goed, en in ieder
beleefd kunnen worden.
geval in voldoende mate, aansluiten bij zijn
In dit proces van convergeren spelen niet alleen
Corporate Fundamentals.
de belangrijkste drijfveren een grote rol, ook
dient veel meer gedetailleerd gekeken te worden Dat betekent dat Grand Design, Principles
naar de tuning van ethische en professionele (Ethics + Technics), Mission en het complex
principes, waarden, overtuigingen en normen. van geldende Waarden (doelbeleving), Overtui-
Bij dit afstemmingsproces dienen beide gingen (doelmatigheid) en Normen (wetten en
partijen dus diep in elkaars praktijken te kunnen regels van de dienstafnemende onderneming/
gaan om te toetsen of ook in de details van instelling) naast elkaar gelegd dienen te worden
de uitvoering voldoende complementariteit en beoordeeld op ‘Matching Value’.
en synergie vastgesteld kan worden. Hoe beter de ‘Match’, hoe groter de kans
Daarbij kunnen grote verschillen vastgesteld dat de externe specialist gaat leveren wat de
worden. Essentieel is het om vast te stellen onderneming of instelling wenst en verwacht.
welke verschillen daarvan als remmend gekwa- Wanneer een dergelijke ‘Matchscore’ nog
lificeerd kunnen worden en welke als accelere- niet berekend is, neemt men risico’s die verme-
rend geoormerkt dienen te worden. den kunnen en behoren te worden. Als een
Wanneer deze balans te zeer aan de remmende dergelijke fundamentele ‘Matchscore’ nog niet
kant geladen is, is de kans op de gewenste en concreet gemaakt is, verdient het aanbeve-
verwachte resultaten reeds verkeken en wordt ling een bestaande samenwerking tijdelijk te
in de meeste gevallen het grootste deel van onderbreken en deze score op te stellen en in
het beschikbare budget als water naar de zee geval van een mogelijk nieuwe samenwerking
gedragen. eerst deze analyse uit te voeren. Het werken
Elke beslisser die zichzelf ook op dit punt graag met een ‘Matchscore’ in het kader van de
als professioneel beschouwt, kiest voor het samenwerking met een externe specialist
bezinnen alvorens te beginnen en geeft er de behoeft niet altijd als een zwart/wit beoordeling
voorkeur aan ten halve te keren in plaats van gehanteerd te worden.
ten hele te dwalen! Vaak levert de bespreking en bewustwording
van bestaande verschillen al een significante
6. bijdrage aan de verbetering van de inzet.
Doeltreffendheid van de Wanneer vervolgens de ‘Matchscore’ periodiek
herhaald, besproken en in meetbaar beleid
inzet vertaald wordt, is een betrouwbare weg ingezet
naar structurele verhoging van de doel-
Externe specialisten worden ingehuurd om treffendheid.
de kwaliteit te leveren die, binnen de gekozen
strategie en structuur van de onderneming of
instelling, niet of in onvoldoende mate beschik-
baar is. Dat is logisch en brengt additionele
uitdagingen met zich mee. Binnen de strategie
en structuur van de onderneming is alles en
iedereen er namelijk op gericht om de
gevraagde inzet te plegen als bijdrage aan de
Central Park 5

6. Over Joost B.
van Zoelen
Joost van Zoelen is een internationaal erkend strateeg,
filosoof en coach van bijzondere ondernemingsgroei.
Hij is grondlegger van de Rebounce Philosophy en
Founding Chairman van Rebounce World en Central
Park – Group for Growth. Zijn trackrecord wordt geken-
merkt door Co-Makership met eindverantwoordelijke
managers voor ambitieuze, structurele, renderende
groei. Steeds bij opmerkelijk presterende, toonaan-
gevende ondernemingen. Zijn drijfveren worden van
energie voorzien door het streven naar:
■ Zuiverheid in menswaardigheid
■ Congruentie in beleving, houding en gedrag
■ Logica voor volwaardigheid
Joost heeft gewerkt en werkt met CEO’s/Boards in o.a.
Nederland, Frankrijk, Noorwegen, Zweden, Duitsland,
USA, Japan en Canada.
In plaats van boeken te schrijven geeft hij er de voorkeur
aan om de Rebounce Philosophy direct in de praktijk te
brengen door samen te werken met top managers en
work-outs (In-company en open) te geven.
In Nederland is Mantion – Architects for Business Growth
de thuisbasis van de Rebounce Philosophy.
Mantion begeleidt ondernemingen die naar ambitieuze,
structurele, renderende groei streven.
Mantion maakt deel uit van Central Park – Group for Growth.
Andere specialisaties in de Central Park Group zijn:
■ Synergie
■ Brand Republic – Alkmaar
■ Brand Republic – Utrecht