1. ისტორია
თბილისის 65 –ე საჯარო სკოლა
ავტორი : გვანცა ხურცია
ხელმძღვანელი : ზაზა
ნაცვლიშვილი

2. სახელწოდება
 სახელი უკავშირდება ძველ იტალიკურ
ტომებს, რომელთა ერთმა ნაწილმა,
კერძოდ ლათინებმა დაიმორჩილეს
დანარჩენები და შექმნეს რომის რესპუბლიკა.
სხვა ვერსიით, იგი მომდინარეობს „ხბოთა
ღვთაების― სახელისაგან.

3. რელიეფი
 ვეყანა დასავლეთ ევროპაში, აპენინის ნახევარკუნძულსა და მიმდებარე
კუნძულებზე.იტალია მდებარეობს ზომიერი სარტყლის ტყის ზონისა
(ჩრდილოეთით) და სუბტროპიკული სარტყლის (სამხრეთით)
ფარგლებში. მის ბუნებაზე დიდ გავლენას ახდენს ხმელთაშუა ზღვა.
ტერიტორიის დაახლოებით 4/5 უჭირავს მთებსა და მაღლობებს.
სასარგებლო წიაღისეულიდან
აღსანიშნავია ქვანახშირი, ლიგნიტი, ნავთ
ობი,ბუნებრივი
აირი, გოგირდი, მარმარილო da sxva
მდინარეთა ქსელი ყველაზე ხშირია
ჩრდილოეთ ნაწილში, სადაც გადის
იტალიის უდიდესი მდინარე პო
მდინარე პო

4. ფლორა და ფაუნა
 ალპებში 800 მეტრამდე
სიმაღლეზე მთის
ფართოფოთლოვანი ტყეა, 800-
დან 1800 მ-მდე — წიფლნარი და
წიწვნარია მთა-ტყის ყომრალ
და ნეშომპალა ნიადაგებზე;
მაღლა — ბუჩქნარი, სუბალპური
და ალპური მდელოები მთა-
მდელოს ნიადაგზე, თხემურ,
ნაწილში
გაშიშვლებული კლდეები და
შვავებია. ცხოველები
შემორჩენილია მხოლოდ მთაში.
ალპებსა და აპენინებში
ბინადრობს არჩვი, ველური
კატა, კვერნა, ქრცვინი, ცენტრაურ
აპენინებში — მურა დათვი.
გავრცელებულია: კურდღელი, ცი
ყვი, ფრინველთა 400-მდე
სახეობა.
ბევრია ქვეწარმავალი და თევზი.

5. სახელმწიფო
• ოლიტიკური სისტემა — საპარლამენტო რესპუბლიკა.
• სახელმწიფოს მეთაური — პრეზიდენტი ჯორჯო ნაპოლიტანო (2006).
• მთავრობის მეთაური — პრემიერ-მინისტრი მარიო მონტი 2011 წლის 16
ნოემბრიდან.
• საკანონმდებლო ორგანო — ორპალატიანი
პარლამენტი, შედგება რესპუბლიკის სენატისა (315 წევრი)
და დეპუტატთა პალატისაგან (630 წევრი).
პრეზიდენტის რეზიდენცია

6. დემოგრაფია
იტალია ერთ-ერთი ყველაზე მჭიდროდ დასახლებული
ქვეყანაა. საშუალო სიმჭიდროვე შეადგენს 200 კაცას 1
კმ² - ზე. დაახლოებით 60 % ქალაქში ცხოვრობს,
რომელთა შორისაც
უდიდესებია რომი, მილანი, ნეაპოლი, ტურინი.

7. ეკონომიკა
 ე.ე.პ. სტრუქტურა (%) — სოფლის მეურნეობა — 3, მრეწველობა —
33, მომსახურება — 64;
 ე.ე.პ. (1 სულზე) — 20 170 $.
 უდიდესი კომპანიები — მონტედისონი, ფიატი, ალფა-რომეო,
ბუგატი, პირელი, ირი, ბენეტონი, ფერარი.
 ექსპორტი — ღვინო, მანქანათმშენებლობის პროდუქცია, ფეხსაცმელი,
ტანსაცმელი, ზეითუნის ზეთი, ტექსტილი.
 ბიუჯეტი — 504 000 მლნ $.
 ვალუტა — ევრო (EUR); 2002 წლამდე იტალიური ლირა.
იტალიის ეკონომიკის ყველაზე მომგებიანი
„დარგი― მაფია აღმოჩდა, რომლის წლიური
ბრუნვა 130 მლრდ ევროა, სუფთა მოგება კი
70 მლრდ აღნიშნულია, რომ ორგანიზებული
დანაშაულის კომერციული შემადგენელი
ნაწილი, რომელიც უშუალოდ სამეწარმეო
საქმიანობაზე მოქმედებს, 92 მლრდ ევროს
აჭარბებს. ეს მთლიანი ეროვნული
პროდუქტის 6%-ს შეადგენს, აღნიშნავს.

8. იტალიური ენა
 იტალიელთა და შვეიცარიის სამხრეთში იტალო-
შვეიცარიელთა ენა. მიეკუთვნება რომანულ ენებს, რომელშიც
აგრეთვე შედის
ესპანური, ფრანგული, პორტუგალიური რუმინული და ზოგი
სხვა ნაკლებად გავრცელებული ენა.
 რომანული ენები არის ერთ-ერთი შტო ინდოგერმანული ენების
ოჯახისა.
რომანული ენებში იტალიური
განეკუთვნება იტალორომანულ
ენების ჯგუფს.
რომანული ენების ჯგუფი თავის
დასამაბს იღებს
ხალხური ლათინურიდან, ანუ იმ
ენიდან, რომელზედაც
ლაპარაკობდნენ რომის
იმპერიაში შემავალი ხალხები.

9. ტრანსპორტი
ქვეყანა უზრუნველყოფილია თითქმის ყველა სახის ტრანსპორტით.
საავტომობილო ტრანსპორტის განვითარებით იტალია ერთერთი
ყველაზე მოწინავე ქვეყანაა ევროპაში. განვითარებულია
სარკინიგზო ტრანსპორტიც. უდიდესი
ნავსადგურებია: გენუა, ნეაპოლი, ტარანტო. იტალიის საჰაერო
ჭიშკარია რომის ლეონარდო და ვინჩის აეროპორტი

10. ტურიზმი
 ტურისტული ინდუსტრია ქვეყნის ერთერთი
უმსხვილესი დარგია. ყოველწლიურად იტალიას
50 მილიონი უცხოელი სტუმრობს. ბუნებრივი
პირობები (განსაკუთრებით კლიმატური პირობები
და ალპები), ისტორიულ--არქიტექტურული
მემკვიდრეობა და მომსახურების მაღალი დონე
იტალიას საერთაშორისო ტურიზმის ერთერთ
უმსხვილეს ცენტრად აქცევს.

11. კულინარია
პიცა - ბრტყელი გამომცხვარი პური, რომელიც ჩვეულებრივ, დაფარულია
ტომატის საწებლით, ყველით (მოცარელათი) და სხვადასხვა
ინგრედიენტით. პიცა წარმოადგენს იტალიურ, კერძოდ, ნეაპოლიტანური
სამზარეულოს ნაწილს, რომელმაც დღესდღეობით სხვადასხვა
კულტურებში ფართო გავრცელება ჰპოვა.
თანამედროვე პიცა ნეაპოლში წარმოიშვა.

12.  ტირამისუ ( სიტყვასიტყვით — „აღმაფრთოვანე―) — იტალიური
მრავალფენიანი დესერტი, — მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე
პოპულარული. გარკვეულ ვარიაციებში ტირამისუ
შეიძლება პუდინგს ან კეკსს მიამსგავსოთ.
 ტირამისუს რეცეპტი XX საუკუნის პირველ ნახევრამდე
გამოქვეყნებულ წიგნებში არ არის წარმოდგენილი. ეს ფაქტი
საფუძველს გვაძლევს ტირამისუ ბოლო ათწლეულების გამოგონებად
ჩავთვლაოთ. პირველი წერილობით ხსენება
დაფიქსირებულია ჯუზეპე დი
კლემენტეს სტატიაში 1971. 1981 წელს
ჯუზეპე მაფიოლი, წერდა, რომ
ტირამისუ 60-იანი წლების
ბოლოს, ქალაქ ტრევიზოში, კონდიტერმა
სახელად რობერტო ლინგუანოტომ
შექმნა.

13.  ტოსკანური სამზარეული დიდად არ განსხვავდება
ევროპული დახვეწილი სამზარეულოსაგან.
აქ უყვართ ყველი, სოკო, ბოსტნეული, წითელი ღვინო
და ახალი ხილი.

14. ფაქტები
 პონტე ვეკიო ერთ-ერთი უძველესი და ყველაზე ცნობილი
ხიდია იტალიაში. ეს არის ერთადერთი ხიდი, რომელმაც
შეინარჩუნა პირვანდელი სახე. ის მდინარე არნოზე გადის.
სწორედ მან დაიკავა მეცხრე ადგილი მსოფლიოში ყველაზე
ცნობად ხიდებს შორის
60,6 მლნ მცხოვრებით იტალიაევროპაში მე-5 სახელმწიფოა
მოსახლეობის რაოდენობის მხრივ და მსოფლიოში 23-ე.
იტალია
მაღალგანვითარებული
ინდუსტრიულ-აგრარული
ქვეყანაა, ე.ე.პ. მოცულობით
(1.160 მლრდ $)
მსოფლიოში მე-6 ადგილი
უკავია.

16. კოლოსეუმი
ფლავიუსების ამფითეატრი — გიგანტური
ამფითეატრი, ძველი რომის
არქიტექტურული ძეგლი (ახ. წ. 75 - 80),
გეგმით ელიფსური შენობის შუაში
მოთავსებული არენის ირგვლივ 4 იარუსად,
საფეხურისებრ, განლაგებულია
მაყურებელთა ადგილები ძირითადად
ეთმობოდა გლადიატორების ბრძოლის
სანახაობებს. მისი მშენებლობა დაიწყო
70-სა - 72 წელს
იმპერატორ ვესპასიანეს ზეობის
დროს. დასრულდა - იმპერატორი
ტიტუსის დროს და შემდგომი
ცვლილებები შეტანილი იქნა
იმპერატორი დომიციანეს ზეობისას.
კოლოსეუმი რამდენჯერმე
დააზიანა მიწისძვრამ, თუმცა დღეს
იგი რომის სიმბოლოს წარმოადგენს.

17. პიზა
 ქალაქი იტალიის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში. ქალაქი
განთქმულია კოშკით, რომელიც საკათედრო ტაძრის
სამრეკლოს წარმოადგენს. მისი მშენებლობა
დაიწყო 1173 წლის აგვისტოში და გაგრძელდა
დაახლოებით ორასი წელი, მისი არქიტექტორის ვინაობა
დღემდე უცნობია.
რეგიონი ტოსკანა

18.  პიზის კოშკის ორიგინალურობას წარმოადგენს მისი გადახრილი
ფორმა. წარსულში სჯეროდათ, რომ ეს გადახრა არქიტექტურული
ჩანაფიქრი იყო, თუმცა შემდეგ გაირკვა, რომ მშენებლობის
პროცესში გადაიხარა. სწორედ ეს ფორმა განაპირობებს მის
უდიდეს პოპულარობას მსოფლიოში.
თუმცა, როგოც ამტკიცებენ
არქიტექტორები და
შესაბამისი პროფესიის
წარმომადგენლები, პიზის
კოშკი სრულიად
ვერტიკალურიც რომ იყოს,
მაინც შთამბეჭდავი და
ძალიან პოპულარული
იქნებოდა.

19. სიენის უნივერსიტეტი
სამხრეთ ტოსკანის უდიდესი და იტალიის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და
უძველესი უმაღლესი სასწავლებელი. დაარსდა 1240 წლის 26 დეკემბერს
სტუდიუმის სახით. ტრადიციულად ცნობილია სიენის უნივერსიტეტის
მედიცინისა და სამართლისმცოდნეობის ფაკულტეტები. მოიცავს 20 000-
ზე მეტ სტუდენტს. თვითონ ქალაქ სიენაში არსებული ფაკულტეტების
გარდა გააჩნია ფაკულტეტ-ფილიალები არეცოში გროსეტოში, ვალ
დელსაში
ცნობილი დამთავრებულები
ანტონიო ტაბუკი - მწერალი და
პორტუგალიური ენის
პროფესორი
როზი ბინდი - პარლამენტარი და
იტალიის განათლების მინისტრი
ჯანნა ნანინი - მომღერალი

20. ბიბლიოთეკა ამბროსიანა
 ამბროსის ბიბლიოთეკა — ამჟამად ხელოვნების გალერეა
მილანში, ევროპული კულტურის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი
საცავი. სახელი დაერქვა მილანის მფარველი წმინდანი ამბროსის
პატივსაცემად. დააფუძნა კარდინალმა ფედერიკო ბორომეომ (1564-
1631), ხელნაწერების სრული ნაკრები და პადუელი ვინჩენცო პინელის
ბიბლიოთეკა რომელიც 800-ზე მეტ ხელნაწერს შეიცავდა, მათ შორის
იყო განთქმული ილუსტრირებული ილიადა "ილია პიქტა".

21. მილანი
 ჩრდილოეთ იტალიის მთავარი ქალაქია,
მდებარეობს ლომბარდიის დაბლობზე და ქვეყნის ყველაზე მჭიდროდ
დასახლებული და განვითარებული რეგიონია. ქალაქი განთქმულია
მოდის ფირმებითა და მაღაზიებით. აქვეა მსოფლიოში უძველესი
სავაჭრო ცენტრი Galleria Vittorio Emanuele პიაცა დუომოზე (ტაძრის
მოედანი). მილანი მსოფლიო მოდისა და დიზაინის ერთ-ერთ
დედაქალაქთაგანია ნიუ-
იორკის, პარიზის, ლონდონისა დატოკიოს გვერდიგვერდ. ქალაქი
ასევე ევროპის ერთ-ერთ უმთავრეს საფინანსო და ბიზნეს ცენტრად
ითვლება. მილანი ასევე ცნობილია აქ წარმოებული
ავტომანქანებით ალფა-რომეო და აბრეშუმის ქსოვილით.

22. მადონინას ქანდაკება
დუომოს თავზე
დუომოს უკანა ხედი
ნავილიო გრანდე ღამით
სან-ფედელე
სან-სატიროს
ეკლესიის
ინტერიერი

23. მილანის საკათედრო ტაძარი
 ერთ-ერთი ყველაზე სახელგამთქმული შენობაა ევროპაში. ეს
ვრცელი გოტიკური სტილის ტაძარი მდებარეობს მილანის ცენტრის
მთავარ მოედანზე. ‖მილანის დომო‖ სიდიდით მეორე რომაული
კათოლიკური ტაძარია და მხოლოდ სევილიის
კათედრალს ჩარმორჩება ამ მხრივ (წმ. პეტრეს ტაძარი რომში ასევე
უფრო დიდია, თუმცა ის კათედრალი არ არის). დომო 157 მეტრი
სიგრძისაა და მასში
40.000 ადამიანი
თავისუფლად
მოთავსდება. ქორალის
დიდი ფანჯრები ერთ
დროს მსოფლიოში
უდიდესად
ითვლებოდა.

24. ტოსკანა
 რეგიონი ცენტრალურ იტალიაში. მისი ფართობი 23 000 მ²-
ია, მოსახლეობა კი 3 75 მლნ ადამიანი. რეგიონული
დედაქალაქია ფლორენცია. ტოსკანური დიალექტი
ლიტერატურულიიტალიურის საფუძველია.
 1861 წელს ტოსკანა იტალიის ნაწილი გახდა.
ტოსკანის ლანდშაფტი სიენის სიახლოვეს

25. ვენეცია
 მეტსახელად არხების ქალაქი — ქალაქი
ჩრდილო-აღმოსავლეთ იტალიაში,
ერთმანეთისგან არხებით გამოყოფილ
118 პატარა კუნძულზე, რომლებიც
ხიდებით არიან
დაკავშირებული.მდებარეობს ჭაობიან
ვენეციის ლაგუნაში,
რომელიც გადაჭიმულია მდინარეების —
პოსადა პიავეს შესართავებს შორის.
ვენეცია ცნობილია თავისი სილამაზითა
და გარემომცველი ბუნებით,
არქიტექტურითა და ხელოვნებით.
ვენეციის ლაგუნასთან ერთად, ქალაქი
შესულია იუნესკოს მსოფლიო
მემკვიდრეობის ძეგლთა სიაში.

26.  ვენეციის რესპუბლიკა შუა საუკუნეებისა და რენესანსის ხანაში
ძლიერი საზღვაო სახელმწიფო იყო. მნიშვნელოვანი იყო მისი
როლი ვაჭრობასა და
. სახელმწიფომ XIII საუკუნიდან XVII
საუკუნის ბოლომდე იარსება. ამ ფაქტმა ვენეცია
მდიდარ ქალაქად აქცია. ვენეცია ასევე ცნობილია
რამდენიმე მნიშვნელოვანი მხატვრული
მიმდინარეობით, განსაკუთრებით რენესანსის
პერიოდში.
ხელოვნებაშივენეციამ მნიშვნელოვანი
როლი ითამაშა სიმფონიური და საოპერო
მუსიკის ისტორიაში, აქ
დაიბადა ანტონიო ვივალდი.

27. ვენეციის კარნავალი
 დასაბამს X საუკუნიდანიდან
იღებს და ყოველწლიურად,
დიდმარხვის დაწყებამდე, 12
დღის
განმავლობაში მიმდინარეობს.
მოსახლეობა ნაირგვარ კოსტიუმებსა და
ნიღბებში გამოწყობილი
მხიარულობს ქალაქის ქუჩებში.

28. რომი
 რომი – იტალიისა და მისი ლაციოს რეგიონის დედაქალაქი;
განლაგებულია ტიბრისა და ანიენის მდინარეების გარშემო, ხმელთაშუა
ზღვასთან რომი იტალიის უდიდესი ქალაქია და ამავე სახელწოდების
‖კომუნა‖აგლომერაცია ერთ-ერთი
უმსხვილესია ევროპაში 120 კმ²
ფართობით (ადვილად დაიტევდა
დანარჩენ ცხრა უმსხვილეს იტალიურ
ქალაქს და ასევე ოთხ უმსხვილეს
ევროპულ
ქალაქს, როგორიცაა პარიზი, ბერლინი, ს
ტოკჰოლმი და ბრიუსელი. რომის
ახლანდელი მერია ჯოვანი
ალემანო(2008).

29.  ქალაქის ისტორია ჩვ. წ–მდე დაახლოებით VIII საუკუნიდან იწყება. რომის
ისტორიის განმავლობაში ის იყო ძველ რომის (რომის სამეფო,რომის
რესპუბლიკა, რომის იმპერია), მოგვიანებით კი პაპის დაქვემდებარებაში
მყოფი ქვეყნების, იტალიის სამეფოს და იტალიის რესპუბლიკის ცენტრი ან
დედაქალაქი.
ლეგენდის თანახმად, ქალაქი რომი
ტყუპებმა რომულუსმა და რემუსმა
დააარსეს ძვ. წ. აღ-ით 753 წლის 21
აპრილს. არქეოლოგიური მასალებიც
სწორედ იმას მოწმობენ, რომ რომი
როგორც ქალაქდასახლება
ქრისტეშობამდე 8-ე საუკუნეში უნდა
ჩამოყალიბებულიყო.
XV საუკუნის რომაული მინიატურა, სადაც 410
წლის რომის რბევაა გამოსახული

30.  რომის ეპისკოპოსის კონსტანტინე I-ის
მმართველობისას, პოლიტიკური და
რელიგიური ძალაუფლების მწვერვალს მიაღწია
და კათოლიკური რელიგიის მსოფლიო
ცენტრად ჩამოყალიბდა. რომი პაპის
სამფლობელოს დედაქალაქდ
რჩებობა 1870 წლამდე, ანუ
ვიდრე იტალიის დედაქალაქი გახდებოდა. შუა
საუკუნეებში რომი მომლოცველთა უმთავრეს
ცენტრს წარმოადგენდა. გარდა რამდენიმე
მოკლე პერიოდისა, შუა საუკუნეებში რომი
წმინდა ქალაქისა და პაპის პრინციპატის
სტატუსს ინარჩუნებდა, მაშინაც კი, როდესაც
პაპი ავინიონმა დროებით გადააყენა
. 1527 წლის დარბევის შემდეგ, როდესაც რომმა
პოლიტიკური ძალაუფლება დაკარგა, პაპის
პატრონაჟით
ქალაქი რენესანსისა და ბაროკოს პერიოდების
კულტურისა და ხელოვნების ცენტრად
გარდაიქმნა.
მარკუს ავრელიუსის ძეგლი
1871 წელს, როდესაც საფრანგეთის ბატონობა საბოლოოდ დაემხო, რომი
სამეფოს ჯარებმა დაიკავეს და ერთიანი იტალიის დედაქალაქდ
გამოაცხადეს.

31. პომპეი
 პომპეი — ქალაქი ძველ რომში. განადგურდა
ქალაქჰერკულანუმთან ერთად 79 წლის 24
აგვისტოს ვულკან ვეზუვის ამოფრქვევის შემდეგ. საუკუნეების
მანძილზე ვულკანური ფერფლით იყო დაფარული.
მდებარეობს იტალიაში თანამედროვე ნეაპოლთან ახლოს, ნეაპო
ლის ყურეში.
 ქალაქი აღმოაჩინეს 1748 წელს
ვეზუვის ამოფრქვევ
ის რეკონსტრუქცია

32. ისტორია
 იტალიის სამეფო — ყოფილი სამეფო დღევანდელიიტალიის
რესპუბლიკის ტერიტორიაზე. შეიქმნა 1861 წელს რისორ
ჯიმენტოს შემდეგ, სარდინიის სამეფოს ქვეშ და დაასრულა
არსებობა მეორე მსოფლიო ომის დამთავრების შემდეგ,
როდესაც მას ბენიტო მუსოლინის ფაშისტური პარტია
მართავდა.
იტალიის სამეფო
(1861-1946)

33. დიდი იტალია , ან იმპერიული იტალია – ამბიციური პრექტი, რომელიც
შემუშავდა ფაშისტური იტალიის მიერ. პროექტის მიზანი იყო
შეექმნა იტალიის იმპერია, სადაც გარდა იმ ტერიტორიებისა, რომელზეც
პრეტენზიას
აცხადებდნენ ირედენტისტები (კორსიკა, ნიცა,დალმაცია, მალტა) უნდა
შესულიყო ხმელთაშუა ზღვის მიმდებარე ევროპული და აფრიკის
გარკვეული ტერიტორიები.
კერძოდ: ალბანეთი, ჩერნოგორია,ტუნისი, ლიბია. აღნიშნული პროექტით
იტალია, ფაქტიურად, ცდილობდა აღედგინა კონტროლი რომის
იმპერიის დაცემის შემდეგ დაკარგულ ტერიტორიებზე
დიდი იტალიის რუკა.
yviTeli -ტერიტორია რომლის
შემოერთებაც იგეგმებოდა 1940 წლის
პროექტით
mwvane - ტერიტორია, რომელიც 1942
წელს იმყოფებოდა იტალიის
კონტროლის ქვეშ
wiTeli - ტერიტორია რომელსაც
აკონტროლებდა დიდი ბრიტანეთი 1942
წლის ნოემბერში

34. იტალიის გაერთიანება
 რისორჯიმენტო — პოლიტიკური და სოციალური მოძრაობა, რომლის
შედეგადაც მეცხრამეტე საუკუნეში იტალიის ნახევარკუნძულის
სხვადასხვა სახელმწიფოები გაერთიანდნენ და ერთი სახელმწიფო -
იტალია შექმნეს. მოძრაობის დაწყების ზუსტი თარიღები არ არსებობს.
თუმცა ბევრი მეცნიერი ეთანხმება იმ მოსაზრებას, რომ იტალიის
გაერთიანების პროცესი 1815 წელს დაიწყო დაბოლოების
თარიღად 1861 ან 1871 წლები მიიჩნევა.
1000 წელს 1494 წელს 1796 წელს 1810 წელს 1861 წელს

35. ლატერანის ხელშეკრულება
 არის ერთ-ერთი 1929 წლის ლატერანის პაქტებიდან ან ლატერანის
შეთანხმებებიდან. სამი შეთანხმება დაიდო 1929 წელს იტალიის
სამეფოსა დაწმინდა ეპარქია შორის. ლატერანის ხელშეკრულება ძალაში
შევიდა 1929 წლის 7 ივნისს და მან მოაგვარა „რომის საკითხი―.
 ხელშეკრულება შედგებოდა სამი დოკუმენტისაგან:
 პოლიტიკური შეთანხმება, რომელიც ცნობდა წმინდა ეპარქიის სრულ
სუვერენიტეტს ვატიკანში.
 შეთანხმება, რომელიც დაარეგულირებდა კათოლიკური ეკლესიის
პოზიციასა დაკათოლიციზმს იტალიაში.
ფინანსური კონვენცია, რომელიც
ითვალისწინებდა წმინდა
ეპარქიის მოთხოვნის საბოლოო
მოგვარებას, რომელსაც
მოჰყვებოდა ტერიტორიებისა და
ქონების ზარალი.
ვატიკანი

36. ძველი იტალიის ხალხები
 პიტენების სახელით ძვ. წ. I ათასწლეულში იტალიის აღმოსავლეთ
ნაწილში მცხოვრები ორი ერია ცნობილი.
 ჩრდილო პიტენები - უცნობი ეთნიკური წარმოშვების ხალხი,
შესაძლოა არაინდოევროპელები.
 სამხრეთ პიტენები - იგივე საბინები, იტალიკური ჯგუფის ერი.
მათი ენა ენათესავებოდა ოსკურ და უმბრულ ენებს.უფრო
შორეულად ლათინურ ენასაც.
საბინური წარმოშობის რომაელები
ნუმა პომპილიუსი - რომის ლეგენდარული
მეორე მეფე.
ანკუს მარციუსი - რომის მეოთხე მეფე.
მარკუს ტერენციუს ვარონი -
რომაელი მწერალი და მეცნიერი
ნუმა პომპილიუსი

37. იტალიელი დიდგვაროვნები
 ბორჯიების ოჯახი
 ბორჯიები იყვნენ ესპანური წარმოშობის იტალიური დიდგვაროვანი
ოჯახის წარმომადგენლები. ცნობილია, რომ ეს ოჯახი გარყვნილი
წესებით მართავდა ე.წ. პაპობის ინსტიტუტს რენესანსის პერიოდში.
სხვათაშორის, ისინი მიჩნეულნი არიან, როგორც „ისტორიის პირველი
კრიმინალური ოჯახი― და იტალიური მაფიის წინამორბედნი. ამ
ოჯახის წინააღმდეგ წაყენებული ბევრი ბრალდებიდან რამდენიმე
არის: ინცესტი, ღალატი, მკვლელობა და სკანდალი.
 დ'ესტეს დინასტია
 ერთ-ერთი უძველესი იტალიური არისტოკრატიული საგვარეულოა.
იგი მართავდა ფერარას 1240-1597 წლებში და მოდენას 1288-
1796 წლებში. ამ დიანსტიამ დიდი როლი ითამაშა შუა საუკუნეების
ევროპის ისტორიაში და წარმოშვა რენესანსის ხანის მრავალი მეცენი.
ესტეს საგვარეულო ფრანკ არისტოსტოკრატებიდან მომდინარეობს,
რომელიც კარლ დიდის მეფობაში ლომბარდიაში
დამკვიდრდა. 1056 წელს ალბერტო აცო II-ემ (* 996; † 1097)
ქალაქ ესტეში ამავე სახელის ციხე-სიმაგრე ააგო და გვარად ―ესტე‖
დაირქვა. მას 3 შვილი ჰყავდა, რომლებმაც სათავე დაუდეს დინასტიის
სხვადასხვა შტოებს.

38.  მონტეფელტრო
 იყო იტალიური არისტოკრატული დინასტია, რომელიც
ფლობდა მამულებს მარკესა და რომანიის რეგიონებში. XIII
საუკუნეში დინასტია ფლობდა ქალაქ ურბინოს.
 დინასტიური ხაზი
 კარპენასა და პიეტრარუბიას ბატონები
 XI საუკუნე
 მონტეფელტროს გრაფები
 დაახ. 1150-1242
 ურბინოს გრაფები
 1234-1443
 ურბინოს ჰერცოგები
 1443- 1508

39. მედიჩი
 საგვარეულო, რომლიც XV-XVI საუკუნეებში მეფობდა ფლორენციაში.
 ამ გვარის წარმოშობის ბურუსით მოცული ისტორია თითქმის
მითოლოგიიდან იღებს სათავეს. თავის თავს ისინი ეტრუსკთა
შთამომავლებად მიიჩნევდნენ - მათი სახელი, წარმომავლობა და გვარი
პირდაპირ კავშირში იყო მედიცინასთან, კერძოდ, მედეასთან. ამ
მითოლოგიური წარსულის წინ წამოწევით, მედეას წინაპრად
მოხსენიებით, ისინი ხაზს უსვამდნენ თავიანთ განსაკუთრებულობას და
უფლებას, ჰქონოდათ გარკვეული პრივილეგიები, რაც, რაღა თქმა
უნდა, საკმაოდ ბევრ მოშურნესა და მტერს სძენდა.
ტოსკანის დიდი საჰერცოგო
მედიჩების დინასტია gerbi

40. კოზიმო I დე’ მედიჩი
(დ. 12 ივნისი 1519, ფლორენცია — გ. 21 აპრილი1574, ვილა დი
კასტელო, ტოსკანა) — ტოსკანის ჰერცოგი 1537—1574 წლებში.მამა — ჯოვანი
დე’ მედიჩი, უკანასკნელი კონდოტიერი.დედა — მარია სალვიატი
1537 წელს, პაპ კლიმენტი მეშვიდის უკანონო შვილი, ჰერცოგი ალესანდრო
მედიჩი მოკლეს. მედიჩების მომხრეები თითქოს გამოუვალ სიტუაციაში
აღმოჩნდნენ, პირდაპირი გვარის გამგრძელებელი მათ აღარ დარჩათ. ამიტომ მათ
გადაწყვიტეს,
რომ უბრალოდ მეგვარე აეყვანათ
ფლორენციის მმართველად, რომლის
მართვას ადვილად შეძლებდნენ.
ასეთი ადამიანი აღმოჩნდა კოზიმო
მედიჩი, რომელსაც გვარის გარდა
საერთო არაფერი ჰქონდა სახელოვან
წინაპრებთან. მათი სისხლი 4 თაობის წინ
უკავშირდებოდა ერთმანეთს. ის
გახლდათ გაუნათლებელი ადამიანი,
რომელსაც სარჩოს მოსაპოვებლად შრომა
სჭირდებოდა. კოზიმო ამ დროისთვის
მხოლოდ 17 წლის იყო.

41. ჯოვანი დე’ მედიჩი
 ლეო X ერისკაცობაში ჯოვანი დი ლორენცო დე' მედიჩი (დ. 11
დეკემბერი 1475, ფლორენცია, იტალია – გ. 1 დეკემბერი1521, რომი) - რომის
პაპი 1513-1521 წლებში.
 ლეო X იყო ლორენცო შესანიშნავის (მედიჩის) ვაჟიშვილი. იგი ებრძოდა მედიჩების
მოწინააღმდეგეებს. იტალიური ომების დროს (1494-1559 წწ.) მონაწილეობდა
სხვადასხვა კოალიციებში.
ლეო X-ის მისწრაფებას გამდიდრებისა და
თავის სამფლობელოების
გაფართოებისაკენ
მოჰყვა ნეპოტიზმის გაფურჩქვნა.
ინდულგენციებით უსირცხვილო
ვაჭრობამ ლეო X-ის დროს
დააჩქარა რეფორმაციის დაწყება. 1516 წე
ლს ლეო X-მ ბოლონიის კონკორდატი
დადო საფრანგეთის მეფე ფრანსუა I-
თან. 1520 წელს მან ბულით ეკლესიიდან
განკვეთა მარტინ ლუთერი და
რეფორმაციის ყველა მონაწილე.

42. კოზიმო II დე’ მედიჩი
(დ.12 მაისი 1590, ფლორენცია — გ. 28
თებერვალი 1621,ფლორენცია) —
ტოსკანის დიდჰერცოგი 1608—1621 წლებში.
ოჯახი
მშობელები:მამა — ფერდინანდო I დე’ მედიჩი
დედა — კრისტინე ლოთარინგიელი
და:კლაუდია დე’ მედიჩი
მეუღლე:
1608 წლის 19 ოქტომბერს კოზიმო II-ემ იქორწინა
მარია მაგდალენა ავსტრიელზე (1589-
1631), ავსტრიის ერცჰერცოგ კარლ II-ის
ასულზე.

43. 1) შვილები:მარია კრისტინა (1609—1632).
2) ფერდინანდო II (1610—1670).
3) ჯანკარლო (1611—1663).
4) მარგერიტა (1612—1679).
5) მატეო (1613—1617).
6) ფრანჩესკო (1614—1634).
7) ანა (1616—1676).
8) ლეოპოლდო (1617—1675).

44. ლეონარდო და ვინჩი
დ. 15 აპრილი, 1452, ვინჩი,იტალია – გ. 2 მაისი, 1519, ამბუაზი, საფრანგეთი —
აღორძინების ხანის
იტალიელი არქიტექტორი, მუსიკოსი, გამომგონებელი, ინჟინერი, ანატომი, მოქანდა
კე, ბუნებისმეტყველი და მხატვარი. მომავალი გენიოსის მამა, პიერო და ვინჩი
მდიდარი ნოტარიუსი და მიწათმფლობელი, გახლდათ ყველაზე ცნობილი
ადამიანი ფლორენციაში, ხოლო მისი დედა - კატერინა, უბრალო ქალი. ლეონარდო
მათ უკანონოდ შეეძინათ; იგი ბავშვობიდანვე გატაცებული იყო ხატვით. 1513-
დან 1519 წლამდე იგი მონაცვლეობითცხოვრობდა რომში, პავიაში, ბოლონიასა და საფრანგეთში
. 1506-1513 წლებში ლეონარდო კვლავ მილანშია, უკვე
ფრანგთა მეფის — ლუი XII-ის სამსახურში. საერთო
ჯამში, მან 23 წელი დაჰყო მილანში. ლეონარდოს ერთ-
ერთი ბოლო ნამუშევარია „მონა
ლიზას― პორტრეტი, რომელიც საფრანგეთში ყოფნის
დროს შექმნა და „ჯოკონდას― სახელითაა ცნობილი.
ლეონარდო და ვინჩი გარდაიცვალა კლუს ციხე-
სიმაგრეში. გადმოცემით, იგი ფლობდა დიდ ფიზიკურ
ძალას. მასზე ამბობდნენ რომ „ხელით თავისუფლად
შეეძლო ცხენის ნალის გაღუნვა―.

45. საინტერესო ფაქტები
 ლეონარდო და ვინჩის ტვინის ორივე ჰემოსფეროს
განსავითარებლად თავისი მეთოდები ჰქონდა
,,საიდუმლო სერობის― შექმნის დროს ლეონარდო და ვინჩი
უდიდესი პრობლემის წინაშე დადგა: მას უნდა განესახიერებინა
სიკეთე იესოს სახით და ბოროტება - იუდას სახით.

46.  ლეონარდომ ხატვა შეწყვიტა და მხოლოდ მას შემდეგ განაგრძო, როდესაც
იდეალურ მოდელებს მიაგნო. ერთხელ მხატვარი მომღერლების გუნდის
გამოსვლას ესწრებოდა და ერთ-ერთ ყმაწვილ
მომღერალში ქრისტეს ნათელი, სრულყოფილი სახე შეიცნო. ახალგაზრდა
სახელოსნოში მიიწვია და რამდენიმე ჩანახატი გააკეთა. სამ წელიწადში
მხატვარმა ტილო თითქმის დაასრულა, მაგრამ ვერაფრით ვერ მიაგნო
ტიპაჟს, რომელიც იუდას დასახატად გამოდგებოდა. ფრესკის დამკვეთი
კარდინალი აჩქარებდა. გარკვეული ხნის შემდეგ ლეონარდომ
მთვრალი, ბინძური, ჩამოძონძილი, ნაადრევად დაბერებული კაცი
აღმოაჩინა, ეტიუდის შესაქმნელად დრო აღარ რჩებოდა და მხატვარმა
თანაშემწეებს უბრძანა, ტაძარში წაეყვანათ იგი. გაჭირვებით მიათრიეს
ეკლესიაში და ლეონარდომ დახატა იუდა - მის სახეზე აღბეჭდილი იყო
ცოდვა, ეგოიზმი, ბედუკუღმართობა. როდესაც მხატვარმა სამუშაო
დაასრულა, გამოფხიზლებულმა მათხოვარმა თვალი გაახილა, გაოცებულმა
მიმოიხედა და როგორც კი ნახატი დაინახა, შეშინებულმა წამოიყვირა:„
- ეს ნახატი მე ნანახი მაქვს!
- კი მაგრამ, საიდან?. - გაუკვირდა ლეონარდოს.
- სამი წლის წინ სანამ ყველაფერს დავკარგავდი, გუნდში ვმღეროდი, მომავლის
იმედი მქონდა... ერთმა მხატვარმა წამიყვანა და ჩემი სახე ქრისტეს დასახატად
გამოიყენა...―
 ლეონარდო და ვინჩი იყო ერთ-ერთი უპირველესი მათ შორის რომელმაც შექმნა
ორმაგი მირორენცეფალიოტური კონფურომა ეს თეორია ლათინურად სიტყვა-
სიტყვით ნიშნავს: ორმაგი, - (ცეფალიოტური) სააზროვნო, (კონფურომა)

47. მონა ლიზა
ქალი ყარყუმით ბენუას მადონა