1. TC AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ
REPUBLIC OF TURKEY
SECRETARIAT GENERAL FOR EUROPEAN UNION
AFFAIRS
AVRUPA BİRLİĞİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ
(İNGİLİZCE-TÜRKÇE)
GLOSSARY FOR THE EUROPEAN UNION
(ENGLISH-TURKISH)
ANKARA, 2009
3. Avrupa Birliği Terimleri Sözlüğü,
Mustafa DÖNMEZ (TC Avrupa Birliği Genel Sekreter Yardımcısı)
Prof. Dr. Tuğrul ARAT (Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa
Toplulukları Ana Bilim Dalı Başkanı),
Prof. Dr. Ayfer ALTAY (Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngilizce Mütercim
Tercümanlık Ana Bilim Dalı Başkanı),
Prof. Dr. Berrin AKSOY (Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim
Tercümanlık Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi)
Doç. Dr. Sanem BAYKAL (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Avrupa Hukuku Ana
Bilim Dalı Öğretim Üyesi)
tarafından kontrol edilerek nihai hale getirilmiştir.
4.
5. İÇİNDEKİLER
1. SUNUŞ …………………………………………………………. VII
2. ÖNSÖZ ………………………………..………………………… IX
3. AÇIKLAMALAR ………………………………………………. XI
4. SÖZLÜK ………………………………………………………… 1
5. EK 1: KISALTMALAR ………………………………………. 343
6. EK 2: AVRUPA BİRLİĞİNİN İDARİ YAPISI ………………… 379
7. EK 3: AVRUPA KOMİSYONU YARDIMCI KOMİTELERİ …. 389
8. EK 4: AB ÜLKELERİ …………………………..……………..… 411
9. EK 5: ÜLKELER LİSTESİ …………………………………….. 413
10.EK 6: LATİNCE TERİMLER …………………………………… 425
11.KAYNAKLAR ………………………………………………… 435
6.
7. VII
SUNUŞ
Cumhuriyetimizin ilanından sonraki en önemli çağdaşlaşma projesi
olan Avrupa Birliği katılım süreciyle ülkemiz ekonomik, sosyal ve
siyasi birçok alanda dönüşüm gerçekleştirmektedir. Çoğu zaman
dikkatlerden kaçsa da, Avrupa Topluluğu müktesebatının Türkçeye ve
ilgili Türk mevzuatının İngilizceye çevirisi başarılı bir katılım
sürecinin en önemli unsurlarından birisidir.
Bir kere, Avrupa Birliğine Katılım Antlaşmasının imzalanabilmesi
için Topluluk müktesebatının Türkçeye çevirisinin tamamlanmış
olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra, çok dillilik üzerine kurulu
Avrupa Birliğine katılan üye ülkelerin resmi dilleri Topluluk resmi
dili olmaktadır. Dolayısıyla güzel Türkçemiz, ülkemizin Avrupa
Birliğine üye olmasıyla beraber resmi dillerden biri olacak, Avrupa
Birliği mevzuatı diğer resmi dillerin yanısıra Türkçe olarak da Avrupa
Birliği Resmi Gazetesinde yayımlanacaktır.
Avrupa Birliği müktesebatının Türkçeye çevirisine ilişkin çalışmaların
eşgüdümünü Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Çeviri Eşgüdüm
Birimi yürütmektedir. Bu birimdeki arkadaşlarımız özverili bir
çalışmayla “Avrupa Birliği Terimleri Sözlüğü” gibi son derece değerli
bir eseri nihai hale getirmişlerdir.
Avrupa Birliğine üyelikle beraber hukuk düzenimizin bir parçası
olacak yaklaşık 120,000 sayfalık Topluluk müktesebatının çevirilmesi
konusunda en önemli hususlardan biri terminoloji birliğini
sağlamaktır. Genel Sekreterliğimiz tarafından hazırlanan sözlüğün
Avrupa Birliği uyum sürecinde çalışan uzmanlar tarafından
kullanılmasıyla terminoloji birliği de önemli ölçüde sağlanmış
olacaktır.
8. VIII
Bu eserin ortaya çıkmasında emeği geçen uzmanlar sadece tarihi bir
dönüşüm sürecine tuğla eklemekle kalmamışlardır. Onlar, titiz
çalışmalarıyla güzel Türkçemizin doğru ifadesine de katkıda
bulunmuşlardır. Unutmayalım ki Türkçe, ulusal kimliğimizin en temel
unsurudur. Başbakanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın dediği gibi
bu temiz dille medeniyetler inşa ettik, şiirler söyledik, fermanlar
yazdık, devletler kurduk, şehirler inşa ettik ve bu dil sayesinde başka
medeniyetlerle temasa geçtik.
Siyasete atılmadan önceki mesleki deneyimlerimden çevirinin ne
kadar zahmetli bir iş olduğunu çok iyi biliyorum. Çeviri bir bilim
olduğu kadar bir sanattır. Çeviri ustalık ister, sabır ister. Bu
meziyetleriyle, sözlüğün ortaya çıkmasını sağlayan tüm yetkililere
teşekkür ediyorum. Bu çalışmanın, Avrupa Birliği ile Türkiye
arasındaki bütünleşmeye katkı sağlayacak küçük fakat önemli bir
adım olduğu düşüncesiyle, ortak geleceğimiz olan Avrupa Birliği
projesi yolunda emek harcayan herkese en derin şükranlarımı
sunuyorum.
Egemen Bağış
Devlet Bakanı
Başmüzakereci
9. IX
ÖNSÖZ
Türkiye Avrupa Birliği (AB) ilişkilerinin geldiği aşamada AB mevzuatının Türkçeye
çevirisinin önemi artmıştır. Esasen Türkiye’de AB Müktesebatını Türkçeye çevirme çalışmaları uzun
zamandan beri yapılmaktadır. 27.6.2000 tarih ve 4567 sayılı Kanunla Genel Sekreterliğimizin
kurulmasından sonra söz konusu çalışmaların eşgüdümü Genel Sekreterliğimizce üstlenilmiştir. Bu
çerçevedeki çalışmalar ilgili kamu kurum ve kuruluşlarımız ile işbirliği halinde sürdürülmektedir.
Çeviri çalışmalarında karşılaşılan sorunların başında terminoloji sorunu gelmektedir.
Eldeki çeviriler incelendiğinde, çeşitli kurum ve kuruluşlarca yapılmış çevirilerde aynı kavramlar için
farklı terimlerin kullanıldığı görülmüştür.
Bu farklılıkların giderilmesi ve terminolojide birlik sağlanması amacıyla bir terminoloji
sözlüğü hazırlanması öngörülmüştür. Genel Sekreter Yardımcımız Sn. Mustafa DÖNMEZ
başkanlığında Genel Sekreterliğimiz uzmanları Hezar TANRISEVER, Bahar UYSAL ve Osman
DÜZEL tarafından hazırlanan ve AB temel terimlerine karşılık gelen 2.600 civarında kavram içeren
“AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL TERİMLER SÖZLÜĞÜ” Aralık 2003 tarihinde yayımlanarak kamu
kurum ve kuruluşlarına, üniversitelere ve kütüphanelere dağıtılmıştır. Sözlüğün elektronik versiyonu,
Genel Sekreterliğimizin Web sayfasında yer vermek ve diğer sözlük sitelerine bağlantı sağlamak
yoluyla kullanıma sunulmuştur.
Bir yandan 2003 yılında yayımlanan sözlüğe ilişkin olarak kamu ve özel sektörden,
akademik çevrelerden alınan olumlu ve yapıcı değerlendirmeler, diğer yandan sözlüğün çevirilerde
terimsel tutarlılığın ve birliğin sağlanması yönünde sağladığı yararlar, Genel Sekreterliğimizi yeni ve
daha kapsamlı bir AB terimler sözlüğü hazırlamaya yöneltmiştir.
Genel Sekreterliğimiz Çeviri Eşgüdüm Birimi tarafından, AVRUPA BİRLİĞİ TEMEL
TERİMLER SÖZLÜĞÜ” esas alınarak 10.000’in üzerinde kavramın yer aldığı “AVRUPA BİRLİĞİ
TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ” hazırlanıp kamu kurum ve kuruluşlarımıza görüşleri alınmak üzere
gönderilmiştir. Başta Türk Dil Kurumu olmak üzere kamu kurum ve kuruluşları sözlüğe büyük ilgi
göstermiş ve kendi görev alanlarına giren konularda görüş ve önerilerini düzeltmeleri Genel
Sekreterliğimize bildirmişlerdir.
Daha sonra, Genel Sekreter Yardımcımız Sn. Mustafa DÖNMEZ başkanlığında Ankara
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Toplulukları Ana Bilim Dalı Başkanı Sn. Prof. Dr.
Tuğrul ARAT, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngilizce Mütercim Tercümanlık Ana Bilim
Dalı Başkanı Sn. Prof. Dr. Ayfer ALTAY, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Mütercim
Tercümanlık Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Sn. Prof. Dr. Berrin AKSOY, Ankara Üniversitesi
Hukuk Fakültesi Avrupa Hukuku Ana Bilim Dalı Öğretim üyesi Sn. Doç Dr. Sanem BAYKAL ve
Avrupa Birliği Genel Sekreterliği Çeviri Eşgüdüm Birimi Mütercimleri Burcu BİRCAN, Ercan
ERTÜRK, Mustafa ÇAYLAK ve Yeşim SORAN’dan oluşan Komisyon, sözlük üzerinde altı ay
boyunca özverili bir şekilde çalışarak “AVRUPA BİRLİĞİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ” nü nihai hale
getirmiştir.
Uzun ve zahmetli bir sürecin sonunda sizlere sunmaktan mutluluk duyduğumuz sözlüğün
AB Müktesebatının çevirilerinde bir örnekliğin ve tutarlılığın sağlanması için, sadece kamuda değil,
akademik çevrelerde, özel çeviri merkezlerinde, başka bir deyişle, AB müktesebatının çevirisine
10. X
gerek duyulan her yerde yararlı olacağını umuyor ve sözlüğün AB’ye aday bir ülke olarak yerine
getirmemiz gereken Avrupa Müktesebatının tümünün Türkçeye çevrilmesi gibi dev boyutlu bir
çalışmanın başarıyla yürütülmesine katkı sağlayacağını düşünüyoruz.
Ülkemiz ile Avrupa Birliği arasında sürdürülen müzakereler bağlamında Türk
mevzuatının İngilizceye çevirisi de gündeme geleceğinden ve bu çevirilerde de tutarlılığı ve bir
örnekliği sağlamak amacıyla benzer şekilde bir Türkçeİngilizce “Avrupa Birliği Terimler Sözlüğü”
de hazırlanmaktadır. Söz konusu sözlüğün mümkün olan en kısa sürede bitirilmesi amaçlanmıştır.
Başta, sözlüğü ayrıntılı bir şekilde inceleyen Türk Dil Kurumu olmak üzere görüş ve
düzeltmelerini bize ileten tüm kamu kurum ve kuruluşlarına, üniversitelerimize ve büyük özveriyle
çalışıp, değerli katkılarını esirgemeyerek sözlüğün nihai hale gelmesini sağlayan Komisyon üyesi
saygıdeğer öğretim üyelerine içten teşekkürlerimi ve saygılarımı sunmayı bir borç biliyorum.
M. Oğuz DEMİRALP
Büyükelçi
Avrupa Birliği Genel Sekreteri
11. XI
SÖZLÜĞÜN KULLANIMINA İLİŞKİN AÇIKLAMALAR
1. Sözlük hazırlanırken Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan Yazım Kılavuzunun 2005 yılında
yapılan 24’üncü baskısı esas alınmıştır. Ancak, özellikle bazı hukuk terimlerinin daha iyi anlaşılması
için “ ^ ” kullanılmıştır.
2. Sözlükte, kavramların karşılıkları verilirken, ana kavramlar büyük harflerle, ana kavramalarla
ilgili ibareler küçük harflerle yazılmıştır.
Örnek: ABSTENTION: çekimserlik
abstention vote: çekimser oy
3. İngilizce terimlerin karşılıkları mümkün olduğu ölçüde tek sözcükle karşılanmıştır. Ancak, bazı
durumlarda, aynı anlama gelen fakat küçük farklılıklar içeren karşılıklar virgülle, farklı anlama gelen
karşıklıklar ise noktalı virgülle ayırılmış, ayrıca eş anlamlı kavramlar “/” ile gösterilmiştir.
Örnek: önlem / tedbir
4. Genelde anlamları birbirine yakın ve karıştırılan İngilizce sözcükler ve Türkçe karşılıkları toplu
olarak bir kutu içinde verilmek suretiyle bu kavramların Türkçe karşılıklarının daha düzgün verilmesi
ve mümkün olduğunca yerli yerinde kullanılması amaçlanmıştır.
Örnek:
5. Türkçe karşılıkların verilmesinde açıklama ihtiyacının gerektiği düşünüldüğü durumlarda (....)
kullanılmıştır. Kavram karşılığında bazen sözcük ilave edilmesi gerekmiştir. Bu durumda ilave edilen
sözcük [...] içine alınmıştır.
Örnek: affiliate membership: afiliye üyelik, güçlendirilmiş ortak üyelik (Batı Avrupa
Birliğinde)
Accession Partnership: Katılım Ortaklığı [Belgesi]
6. Bazı durumlarda özellikle hukuk kavramlarının Türkçe karşılıklarının verilmesinde parantez
içinde hangi hukuk alanında kavramın kullanıldığı belirtilmiştir.
Örnek: anti trust law / anti tröst hukuk (rekabet hukuku)
bilateral: iki taraflı
multilateral: çok taraflı
plurilateral: çoklu (tarafları değişken sayıda olan
çok taraflı)
unilateral: tek taraflı
12. XII
7. Birbiriyle yakın anlam taşıyan bazı kavramların karşılaştırılması istenildiğinde (cf. ve krş.)
verilmiştir.
Örnek: substantive law (cf. procedural law)
maddi hukuk (krş. usul hukuku)
8. Bazı durumlarda kurum ve program isimlerinin kısaltmaları madde başlığı olarak verilmiş,
kısaltmanın açılımı parantez içinde “abbrv. of” ve” kısalt.” olarak verilmiştir.
Örnek: Euratom ( abbr. of European Atomic Energy Community)
Euratom (kısalt. Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu )
9. Sözlüğün, “Kısaltmalar Eki”nde yer alan kısaltmalar içinde Fransızca kelimelerin birinci
harflerinin yan yana getirilmesiyle oluşturulmuş olanlar, yanlarına (fr.) koyulmak suretiyle belirtilmiş
ve bu kısaltmaların açılımları, Fransızca olarak da verilmiştir.
Örnek:
BEUC (fr.): Bureau Européen Désunions Consommateurs European Bureau of Consumers’
Union / Avrupa Tüketiciler Birliği Bürosu (BEUC)
10. Sözlükte yer alan uluslararası anlaşmalar Avrupa Birliği metinlerinde ve Ulusal Programlarda
sıkça geçen anlaşmalarla sınırlı tutulmuştur.
11. Avrupa Birliği terimleriyle bağlantılı olarak, açıklanması gerektiğini düşündüğümüz Kısaltmalar
Ek 1’de; Avrupa Birliğinin İdari Yapısı Ek 2’de; Avrupa Komisyonuna Yardımcı Komiteler Ek 3’te;
Avrupa Birliği Üyesi ve Avrupa Birliğine Aday Ülkelerin, İngilizce ve Türkçenin yanı sıra, kendi
dillerindeki isimlerini de içeren listesi Ek:4’te; Dünya Ülkeleri Listesi Ek 5’te ve Avrupa Birliği
metinlerinde sıkça geçen Latince hukuk kavramları Ek 6’da verilmiştir.
12. Sözlük Hazırlanırken çeşitli sözlüklerden, AB metinlerinden, bu metinlerin Türkçe
çevirilerinden, Ulusal Programdan yararlanılmıştır. Yararlanılan belli başlı kaynaklar, Kaynaklar
bölümünde belirtilmiştir.
Sözlüğe ilişkin her türlü önerinizi ceb@abgs.gov.tr adresine göndermeniz bizi mutlu edecektir.
ABGS
Çeviri Eşgüdüm Birimi
13. 1
A
ABANDONMENT terk, bırakma, ferağ
abandon terk etmek (bırakmak)
ABBREVIATION kısaltma
abbreviate kısaltmak, özetlemek
abbreviated formulae kısaltılmış formüller; kısaltılmış ifadeler
ABDICATION yönetimden çekilme, (tahttan) feragat etme
ABIDE FAITHFULLY sadakatle bağlı kalmak
ABOLITION lağvetme, ilga etme, yürürlükten kaldırma,
kaldırma
abolish lağvetmek, ilga etmek / yürürlükten kaldırmak
(bir sistemi veya uygulamayı)
abolish customs duties gümrük vergilerini kaldırmak
abolition of obstacles to freedom of
movement
dolaşım özgürlüğünü / serbestisini kısıtlayan
engellerin kaldırılması
abolition of privileges imtiyazların kaldırılması
abolition of restrictions kısıtlamaların kaldırılması
abolition of barriers to trade ticarette engellerin kaldırılması
abolish: lağvetmek, ilga etmek / yürürlükten kaldırmak (bir sistemi veya uygulamayı)
abrogate: ortadan kaldırmak; iptal etmek; kaldırmak (bir hukuk kuralının veya hukuki, idari
düzenlemenin etkisiz kılınması veya yürürlükten kaldırılması)
annul: iptal etmek (işlem veya tasarruf)
annulment: iptal (evlilik veya sözleşme gibi işlem ve tasarrufların bütün sonuçlarıyla iptal
edilmesi)
cancel: iptal etmek; etkisiz kılmak (belge, organizasyon, politika, borç); borcun ödeme veya
yükümlülükten kurtulma yoluyla sona erdirilmesi ( az kullanılır)
dissolve: infisah etmek; lağvetmek (kurum, kuruluş, meclis)
lift: kaldırmak (yasaklar, dokunulmazlık)
nullify: hükümsüz kılmak (hukuki bir kararı veya usulü)
renounce: vazgeçme, feragat
repeal: yürürlükten kaldırmak (yasal/idari düzenleme); kanunun açık veya örtülü biçimde
sonraki bir kanun tarafından tümüyle ilga edilmesi / yürürlükten kaldırılması
rescind: bütün sonuçlarıyla ortadan kaldırmak (sözleşme /akit); feshetmek (taraflarca); iptal
etmek (nispi butlanda); geri alma (az kullanılır)
revocation: rücu / cayma, geri alma
repudiate: iptal etmek, feshetmek
repudiation: fesih; sonuçları ileriye dönük meydana getiren iptal etme
terminate: sona erdirmek (dilekçe, yasa teklifi)
void: batıl; geçersiz; hüküm meydana getirmemiş olan
waiver: feragat, vazgeçme, terk
withdraw: geri çekmek, geri almak
14. 2
ABRIDGED kısaltılmış
ABROGATE (v.) ortadan kaldırmak; iptal etmek; kaldırmak (bir
hukuk kuralının veya hukuki, idari düzenlemenin
etkisiz kılınması veya yürürlükten kaldırılması)
ABSENCE yokluk, bulunmayış, gıyap, gaiplik
absence of an opinion görüş yokluğu
absence of concurrence rekabetin / yarışmanın olmaması; bir öneriye
katılanların olmaması
absence of customs protection gümrük korumasının olmaması
absence of majority çoğunluğun olmaması
ABSENTEEISM iş günü kaybı, devamsızlık
accident absenteeism kaza nedeniyle devamsızlık
ABSOLUTE salt / mutlak; kayıtsız şartsız
absolute majority salt / mutlak çoğunluk
absolute minority mutlak azınlık
absolute monarchy mutlak monarşi
ABSORPTION emme; hazmetme / sindirme; özümseme
absorption capacity hazmetme / sindirme kapasitesi
ABSTENTION çekimserlik
abstain çekimser kalmak; kaçınmak
abstain from any measure her türlü tedbirden kaçınmak
abstention vote çekimser oy
constructive abstention yapıcı çekimserlik
Member States shall abstain from… Üye Devletler …’den kaçınırlar
positive abstention lehte çekimserlik
ABUNDANCE zenginlik, bolluk
ABUSE kötüye kullanma, istismar etme, kötü
muamelede bulunma
abuse of dominant position hâkim durumun kötüye kullanılması
abuse of power yetkinin kötüye kullanılması; yetki saptırması
abuse of right hakkın suistimali / hakkın kötüye kullanılması
child abuse çocuk istismarı
spousal abuse eşlerin birbirine kötü davranması (aile)
ACCEDE (v.) katılmak
accede to an agreement anlaşmaya taraf olmak
accede to a treaty antlaşmaya taraf olmak
ACCELERATOR hızlandırıcı
ACCEPTANCE kabul
acceptance of appointment görevin kabul edilmesi
acceptance protocol kabul protokolü
acceptance test uygunluk testi
prenotified acceptance system ön bildirimli kabul sistemi
15. 3
ACCESS erişim, giriş, katılma
access to information bilgiye erişim
equal access eşit katılma, eşit erişim
market access pazara giriş
principle of equal access eşit erişim ilkesi, eşit katılma ilkesi
privileged access ayrıcalıklı erişim
right to access girme hakkı, katılma hakkı, erişim hakkı
ACCESSION katılım, taraf olma
accession criteria (Copenhagen
Criteria)
katılım kriterleri (Kopenhag Kriterleri)
accession negotiations katılım müzakereleri
accession of new members to the
European Union
Avrupa Birliğine yeni üyelerin katılımı
Accession Partnership (AP) Katılım Ortaklığı [Belgesi] (KOB)
accession to an agreement anlaşmaya taraf olma
accession to a convention sözleşmeye taraf olma
accession treaty katılım antlaşması
application for accession katılım başvurusu
conditions of accession katılım şartları
instrument of accession katılım belgesi
Special Accession Programme for
Agriculture and Rural Development
(SAPARD)
Tarımsal ve Kırsal Kalkınmaya Yönelik Özel
Katılım Programı (SAPARD)
ACCIDENT kaza
accident absenteeism kaza nedeniyle devamsızlık
accidental contact arızi / kazara temas
accidental exposure arızi maruz kalma
accidental exposure dose kazara maruz kalınan miktar
accidental release kaçak
accident analysis kaza analizi
accident black spot, black spot, hazard
spot
kazaya sebep olan kör nokta, tehlike noktası
accident cause kaza sebebi
accident cost accounting kaza maliyeti muhasebesi
accident costing kaza maliyeti (çıkarma)
accident hazard kaza tehlikesi, kaza riski
accident insurance fund kaza sigorta fonu
accident investigation kaza soruşturması
accident notification form kaza bildirim formu
accident prevention kazanın önlenmesi
accident proneness kazaya eğilim, sakarlık
accident report kaza raporu
accident report form kaza bildirim formu
accident records kaza kayıtları
accident research kaza araştırması
accident risk kaza tehlikesi, kaza riski
accident severity kazanın ağırlığı, kazanın ciddiyeti
accident statistics kaza istatistikleri
16. 4
European Home and Leisure Accident
Surveillance System (EHLASS)
Avrupa Ev ve Boş Vakit Kazalarını (iş yeri
harici) Gözetim Sistemi (EHLASS)
occupational accident meslek kazası
predisposition to accident kazaya eğilim, sakarlık
susceptibility to accident kazaya maruz kalabilirlik
ACCOMPLISH (v.) gerçekleştirmek; üstesinden gelmek;
başarmak; tamamlamak
ACCOMMODATION konaklama
accommodate yeni koşullara uyum sağlamak; konaklama temin
etmek; kapsamına almak, yer vermek
accommodation facility konaklama imkânı; konaklama tesisi
ACCOMPANY (v.) eşlik etmek
accompanying document ekli belge
Financial and Technical Accompanying
Measures (MEDA)
Mali ve Teknik İlave Tedbirler (MEDA)
ACCORD mutabakat, razı olma, anlaşma, uygunluk
accorded advantages tanınan avantajlar, sağlanan avantajlar
by common accord ortak rızayla, mutabakatla
common accord ortak rıza, mutabakat
in accordance with uygun olarak, uyarınca
accord advantages avantaj tanımak, avantaj sağlamak
accord a right hak bahşetmek
accord a treatment muameleye tabi tutmak, işlemden yararlandırmak
accord priority treatment öncelikle ele almak, öncelikli muamelede
bulunmak
alter in accordance with the provisions
set out below
aşağıda yer alan hükümler uyarınca değiştirmek
ACCOUNT hesap, mevduat
account expert hesap uzmanı
account holder hesap sahibi
account owner hesap sahibi
annual account yıllık hesap, yıl sonu hesabı
brokerage account komisyonculuk hesabı, aracılık hesabı
call account ihbarlı hesap
clearance of accounts hesapların ibrası, hesapların takası
closure of accounts hesapların kapanması
consolidated account konsolide mali tablo, konsolide hesap
current account cari hesap, vadesiz hesap
current accounts cari işlemler
current accounts balance cari işlemler dengesi
current call account ihbarlı cari hesap
European System of Accounts (ESA) Avrupa Hesaplar Sistemi (AHS)
European System of Integrated
Economic Accounts
Avrupa Birleştirilmiş Ekonomik Hesaplar Sistemi
European System of National and
Regional Accounts in the Community
Avrupa Topluluğu Ulusal ve Bölgesel Hesaplar
Sistemi
European Unit of Account (EUA) Avrupa Hesap Birimi (AHB)
17. 5
note on the accounts hesap açıklaması
notional account sanal hesap
operating account işletme hesabı, işletim hesabı, faaliyet hesabı
profit and loss account gelir gider tablosu
Public Accounts Bulletin Kamu Hesapları Bülteni
stores account stok kaydı; depo hesabı
system of national accounts (SNA) ulusal hesaplar sistemi (UHS)
trade on own account kendi hesabına işlem
unit of account hesap birimi
ACCOUNTABILITY hesap verebilirlik, hesap verilebilirlik
ACCOUNTANT sayman, muhasebeci
field accountant taşra saymanı
financial accountant finansman muhasebecisi
government accountant kamu saymanı
International Federation of
Accountants (IFAC)
Uluslararası Muhasebeciler Federasyonu (UMF)
public debt accountant kamu borçları saymanı
ACCOUNTING muhasebe
accident cost accounting kaza maliyeti muhasebesi
accrual based accounting tahakkuk esaslı muhasebe
accounting data network muhasebe veri ağı
accounting officer sayman, muhasebeci
accounting year mali yıl
cost accounting maliyet muhasebesi
European Integrated Accounting
System
Avrupa Entegre / Bütünleştirilmiş Muhasebe
Sistemi
fair value accounting gerçek değer muhasebesi, adil değer muhasebesi
Farm Accounting Data Network
(FADN)
Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (ÇMVA)
international accounting standards
(IAS)
uluslararası muhasebe standartları (UMS)
International Accounting Standarts
Board (IASB)
Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu
(UMSK)
ACCREDITATION akreditasyon
accredit güven belgesi vermek, kabul etmek, güvenmek
accredited institution onaylanmış kurum
accredited journalist akredite gazeteci
accrediting state diplomatik temsilci gönderen ülke
European Cooperation for
Accreditation / European
Accreditation (EA)
Avrupa Akreditasyon Birliği (EA)
international accreditation forum
(IAF)
uluslararası akreditasyon forumu (IAF)
International Laboratory
Accreditation Cooperation (ILAC)
Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon İş Birliği
[Örgütü] (ILAC)
ACCRUAL tahakkuk
accrual based accounting tahakkuk esaslı muhasebe
18. 6
accruals and deferred income tahakkuklar ve ertelenmiş gelirler
accrue tahakkuk etmek, çoğalmak, birikmek, eklenmek
accrued income tahakkuk eden gelir
customs duties accrued on the product mala tahakkuk eden gümrük vergileri
ACCUMULATION birikim; toplama, yığılma
accumulation of capital sermaye birikimi
ACCURACY doğruluk
ACIDIFICATION asitleştirme, asitleşme
ACKNOWLEDGING... kaydederek
ACOUSTIC işitsel, akustik
ACQUIESCENCE göz yumma; kabullenme; boyun eğme
ACQUIRED iktisap edilen / edinilen; elde edilen
ACQUIS müktesebat / kazanım
Acquis Communautaire Topluluk Müktesebatı / Kazanımı
Community acquis Topluluk müktesebatı / kazanımı
employment acquis istihdam müktesebatı / kazanımı
National Programme for the Adoption
of the Acquis (NPAA)
Avrupa Birliği Müktesebatının Üstlenilmesine
İlişkin Ulusal Program (NPAA)
Union Acquis Birlik Müktesebatı / Kazanımı
ACQUISITION edinme / iktisap, kazanma; devralma
acquisition cost iktisap maliyeti, edinim maliyeti, elde etme
maliyeti
acquisition of shares hisselerin iktisabı / edinilmesi
ACQUITTAL beraat, ibra, aklanma
ACT belge; kanun / yasa, tasarruf, hareket, fiil /
eylem; işlem; senet
act declared void hükümsüzlüğü açıklanan tasarruf / işlem
act of the Council Konsey tasarrufu, Konsey işlemi
act of God mücbir sebep
act of law hukuki sonuç doğuran eylem veya olay; hukuki
fiil
act of the Parliament [Avrupa] Parlamentosu tasarrufu / işlemi
act of ratification onay işlemi
act of state devlet tasarrufu, devlet erki (bkz. act of
sovereignty)
act of sovereignty hakimiyet tasarrufu; hükûmet tasarrufu
action for failure to act hareketsizlik / ihmal davası, menfi işlemin tespiti
davası
additional act ek senet; ek işlem
authentic act resmî senet
Acte Clair Theory Sarih / Açık İşlem Teorisi; (Acte Clair Doktrini)
capacity to act fiil ehliyeti, hakları kullanma ehliyeti
19. 7
Community act Topluluk işlemi / tasarrufu
contested act itiraz edilen tasarruf, itiraz edilen işlem
complementary act tamamlayıcı tasarruf, tamamlayıcı işlem
empowering act yetki veren tasarruf / işlem; yetki kanunu
fail to act hareketsiz kalmak, savsaklamak
failure to act hareketsizlik, işlemden kaçınma; olumsuz / menfi
işlem
final act nihai / son senet
general act genel senet
legislative act yasama işlemi, yasama tasarrufu
Lend and Lease Act Ödünç Verme ve Kiralama Yasası
original act asıl belge; temel işlem
provision of the act kanun hükmü; yasal hüküm
review the legality of acts of the
Council
Konsey tasarruflarının / işlemlerinin hukuka
uygunluğunu denetlemek
Single European Act (SEA) Avrupa Tek Senedi (ATS)
ACTION dava; eylem
Action Committee for a United States
of Europe (ACUSE)
Avrupa Birleşik Devletleri için Eylem Komitesi
(ACUSE)
action for annulment iptal davası
action for compensation tazminat davası
action for damages tazminat davası
action for failure to act hareketsizlik / ihmal davası, menfi işlemin tespiti
davası
action for infringement ihlal davası
action of paternity babalık davası
action plan eylem planı
Action Plan for the Mediterranean Akdeniz Eylem Planı
action programme eylem programı
administrative action idari dava; idari eylem
amendment of legal action davanın ıslahı
biotechnology action programme
(BAP)
biyoteknoloji eylem programı (BEP)
bring an action (before the court) dava açmak
bring an action for an infringement ihlal davası açmak
blueprint for action eylem planı
cases that require immediate action acil önlem gerektiren durumlar
collective action toplu eylem
collective action clause toplu eylem şartı / kaydı
common action ortak hareket, ortak eylem
concerted action uyumlu eylem
concerted economic action uyumlu ekonomik eylem
consolidation of legal action davanın birleştirilmesi
Council Joint Action Konsey Ortak Eylemi
direct action doğrudan dava, doğrudan eylem
Environmental Action Programme
(EAP)
Çevresel Eylem Programı (ÇEP)
file a legal action dava açmak
Financial Action Task Force ( FATF) Mali Eylem Görev Gücü (FATF)
20. 8
food safety action plan gıda güvenliği eylem planı
improper action uygunsuz eylem / uygunsuz davranış
indirect action dolaylı dava; dolaylı eylem
joint action ortak eylem
Mediterranean Action Plan (MAP) Akdeniz Eylem Planı (AEP)
national action plan (NAP) ulusal eylem planı (UEP)
national environmental action plan
(NEAP)
ulusal çevre eylem planı (UÇEP)
party in a civil action hukuk davasında taraf
party in an action davanın tarafı
party of the action davanın tarafı
social action programme sosyal eylem programı
Special Telecommunication Action for
Regional Development (STAR)
Bölgesel Gelişme için Özel Telekomünikasyon
[Programı] (STAR)
stimulation action programme özendirme eylem programı
transfer of legal action davanın nakli
waive a right of action dava hakkından feragat etmek
ACTIVE etkin / faal / aktif
active bond aktif / faal tahvil, hareketli tahvil
active partner faal / etkin ortak
ACTIVATE (v.) etkinleştirmek; harekete geçirmek
ACTIVITY faaliyet / etkinlik
activity schedule faaliyet çizelgesi
branch of activity faaliyet dalı
categories of economic activity ekonomik faaliyet / etkinlik kategorileri
development activities kalkınma faaliyetleri / etkinlikleri
level of activity faaliyet seviyesi; iş hacmi
monitoring an activity faaliyeti denetleme
principal activity asli / temel faaliyet
processing activity işleme etkinliği; üretim faaliyeti
sphere of activity faaliyet / etkinlik alanı
subversive activity yıkıcı faaliyet
ACTUALLY fiilen; aslında; gerçekte
ACTUARIAL PRESENT VALUE aktüeryal bugünkü değer
active: faal, etkin
activity: faaliyet / etkinlik
effective: etkili, müessir
effectiveness: etkililik
efficiency: etkili olma, verimlilik
efficient: etkili, müessir
productive: verimli; üretken
21. 9
ADAPTATION uyarlama; uyum sağlama
ADDITION toplama, ekleme, ilave etme
add katmak, ilave etmek, eklemek, toplamak
added value katma değer
additional katma, fazladan, ek / ilave
additional act ek senet; ek işlem
additional listing ilave kotasyon
additional protocol katma protokol
additional tax ek vergi
additive katkı maddesi
ADDRESS i. adres; f. hitap etmek
correspondence address yazışma adresi
notification address tebligat adresi
This decision is addressed to the
Member States.
Bu karar Üye Devletlere yöneliktir.
ADDRESSEE muhatap
ADEQUATE yeterli / kafi; uygun, gerekli niteliklere sahip
promptly and adequately derhal ve gerektiği gibi
ADHESION katılım
adhere bağlı kalmak; katılmak
application for adhesion katılım başvurusu (uluslararası anlaşmalar)
clause of adhesion katılım kaydı / klozu
AD HOC geçici, belirli bir olaya özgü
ad hoc arbitration belirli bir olaya özgü tahkim, ad hoc tahkim
ad hoc assembly ad hoc toplantı, ad hoc meclis
ad hoc committee geçici komite (ad hoc komite)
ad hoc working group ad hoc çalışma grubu
ADJOURN (v.) ara vermek; ertelemek
adjourn a hearing duruşmayı ertelemek
adjourn a sitting oturuma ara vermek; oturumu ertelemek
ADJUDICATION yargılama
adjudicate yargılamak
ADJUSTMENT düzeltme; düzenleme; ayarlama; uyum
adjustment of borders sınırların yeniden düzenlenmesi
rate of adjustment tanzim oranı
structural adjustment yapısal uyum
structural adjustment and reform
program
yapısal uyum ve reform programı
ADMINISTRATION yönetim / idare
administer yönetmek / idare etmek
Conference of the European Postal and
Telecommunications Administrations
(CEPT)
Posta ve Telekomünikasyon İdareleri Avrupa
Konferansı (CEPT)
22. 10
DirectorateGeneral for Personnel and
Administration
Personel ve Yönetim Genel Müdürlüğü
Integrated Administration and Control
System (IACS)
Entegre İdare ve Kontrol Sistemi (EİKS)
interchange of data between
administrations (IDA)
yönetimler arası veri alışverişi (IDA)
local administration mahalli idare / yerel yönetim
Office for the Administration and
Settlement of Individual Entitlements
(Paymaster OfficePMO)
Bireysel Görevlendirmeler İdare ve Ödeme Ofisi
(Ödeme Ofisi PMO)
public administration kamu yönetimi
ADMINISTRATIVE idari / yönetsel
administrative action idari dava; idari eylem
administrative arrangements idari düzenlemeler
administrative competence yönetim yetkisi / idari yetki
administrative control idari denetim
administrative discretion idarenin takdir yetkisi
administrative expense yönetim gideri / idari gider
administrative reform idari reform
Common Transit and Single
Administrative Document
Ortak Transit ve Tek İdari Belge
general administrative expense genel yönetim gideri
local administrative personnel yerel yönetim personeli
Single Administrative Document (SAD) Tek İdari Belge (TİB)
The European Administrative School
(EAS)
Avrupa Yönetim Okulu (EAS)
ADMISSION kabul; izin; giriş; kabul izni; itiraf, ikrar
admission of financial instruments to
trading
finansal araçların işlem görmeye kabulü (borsa)
admission of securities to the capital
markets
menkul kıymetlerin sermaye piyasasına kabulü
admission to trading [borsa] işlemine kabul edilme; işlem görme /
yapma izni (borsa)
temporary admission geçici kabul
ADOPTION kabul etme; benimseme; evlat edinme
adopt kabul etmek; benimsemek; evlat edinmek
adopted child evlat edinilmiş çocuk
…has adopted this regulation ...işbu tüzüğü kabul etmiştir.
…hereby adopts this resolution ...işbu ilke kararını kabul eder.
When Member States adopt these
measures..
Üye Devletler bu önlemleri kabul ettiğinde...
ADULTERATION tağşiş; içine yabancı madde katarak kandırma
AD VALOREM değer / kıymet esasına göre
ad valorem duty ad valorem vergi
ad valorem tariff kıymet esaslı tarife (ad valorem)
ad valorem tax değer esaslı vergi
23. 11
ADVANCE avans; ön ödeme; ilerleme; iyileşme; düzelme
advancefixing certificate ön izin belgesi; ön tespit sertifikası
fix in advance önceden saptama
ADVANCED ileri, gelişmiş
Advanced Communications
Technologies and Services (ACTS)
İleri Haberleşme Teknolojileri ve Hizmetleri
(ACTS)
advanced technology ileri teknoloji
advanced treatment ileri arıtma
advanced vocational training ileri düzeyde mesleki eğitim
ADVANTAGE fayda, yarar, avantaj
accorded advantages tanınan avantajlar, sağlanan avantajlar
mutual advantage karşılıklı yarar
accord advantages avantaj tanımak, avantaj sağlamak
involve an advantage bir avantaj içermek
ADVERTISEMENT reklam
advertising spots reklam spotları
board of advertisement reklam kurulu
commercial advertisement ticari reklam
comparative advertising karşılaştırmalı reklam
misleading advertisement aldatıcı / yanıltıcı reklam
secret advertisement gizli reklam
subliminal advertising bilinçaltıyla algılanmak üzere hazırlanan reklam
surreptitious advertising gizli reklam
ADVISER danışman / müşavir
Bureau of the European Policy
Advisers (BEPA)
Avrupa Politika Danışmanları Bürosu (BEPA)
financial adviser mali müşavir / mali danışman
investment adviser yatırım danışmanı
legal adviser hukuk müşaviri / danışmanı
pre accession adviser (PAA) katılım öncesi danışman (PAA)
resident twinning adviser (RTA) daimî eşleştirme danışmanı (RTA)
statutory adviser kanuni müşavir
ADVISORY istişari / danışmaya değgin
advisory commission danışma komisyonu
advisory committee danışma komitesi / istişari komite
Advisory Committee on Banking Bankacılık Danışma Komitesi
Advisory Committee on Customs
Matters
Gümrük Sorunları Danışma Komitesi
Advisory Committee on Foodstuffs Gıda Danışma Komitesi
Advisory Committee on Safety Güvenlik Danışma Komitesi
Advisory Committee on Restrictive
Practices and Dominant Positions
Sınırlayıcı Uygulamalar ve Hâkim Durumlar
Danışma Komitesi
advisory jurisdiction istişari yetki
advisory opinion istişari görüş
advisory service danışmanlık hizmeti
Foreign Investment Advisory Service Yabancı Yatırımlar Danışmanlık Servisi (FIAS)
24. 12
(FIAS)
joint advisory committee karma istişare komitesi
Regional Advisory Councils Bölgesel Danışma Konseyleri
AEGIS himaye
under the aegis of koruyuculuğunda, himayesinde veya desteği ile
AERIAL hava ile ilgili, havadan
aerial photography hava fotoğrafçılığı
AEROPLANE uçak
civil subsonic jet aeroplanes ses hızının altındaki sivil jet uçakları
emission from aeroplane uçaktan kaynaklanan emisyon
AEROSPACE uzayla ilgili
aerospace industry uzay sanayisi / sanayii
AFFAIR iş; ilişki; olay
Conference of European Affairs
Committees (CEAC)
Avrupa İşleri Komiteleri Konferansı (CEAC)
Economic and Financial Affairs
Council (ECOFIN)
Ekonomi ve Maliye Bakanları Konseyi
(ECOFIN)
employment and social affairs istihdam ve sosyal işler
foreign affairs dış işleri
General Affairs Council (GAC) Genel İşler Konseyi (GİK)
General Affairs and External Relations
Council (GAERC)
Genel İşler ve Dış İlişkiler Konseyi (GİDİK)
home affairs iç işleri
justice and home affairs (JHA) adalet ve iç işleri (Aİ)
Justice and Home Affairs Council Adalet ve İç İşleri Konseyi
political affairs committee siyasi işler komitesi
Union Minister for Foreign Affairs Birlik (AB) Dışişleri Bakanı
AFFILIATE (v.) bağlanmak, yakın ilişki kurmak
affiliated company yavru şirket, filyal
affiliated enterprise bağlı işletme
affiliate membership afiliye üyelik, güçlendirilmiş ortak üyelik (Batı
Avrupa Birliğinde)
political affiliation siyasal bağ
AFFORESTATION ağaçlandırma
afforested ağaçlandırılmış
AGENCE EUROPE Avrupa Ajansı
AGENCY kurum; ajans; daire; birim; acenta
Agency for the Control of Armament
(ACA)
Silahların Denetimi Ajansı (ACA)
Community Fisheries Control Agency
(CFCA)
Topluluk Balıkçılık Kontrol Ajansı (CFCA)
Education, Audiovisual and Culture
Executive Agency (EACEA)
Eğitim, Görsel İşitsel ve Kültür İcra Ajansı
(EACEA)
Euratom Supply Agency (ESA) Euratom Tedarik Ajansı (ESA)
European Agency for the Evaluation of Avrupa Tıbbi Ürünler Değerlendirme Ajansı
25. 13
Medicinal Products (EMEA) (EMEA)
European Agency for the Management
of Operational Cooperation at the
External Borders (Frontex)
Avrupa Dış Sınırlarda Operasyonel İş Birliği
Yönetimi Ajansı (Frontex)
European Agency for Reconstruction
(EAR)
Avrupa İmar Ajansı (EAR)
European Agency for Safety and
Health at Work (EUOSHA)
Avrupa İş Sağlığı ve Güvenliği Ajansı (EU
OSHA)
European Armaments Agency (EAA) Avrupa Silahlanma Ajansı (EAA)
European Aviation Safety Agency
(EASA)
Avrupa Hava Güvenliği Ajansı (EASA)
European Chemicals Agency (ECHA) Avrupa Kimyasallar Ajansı (ECHA)
European Cooperation Agency (ECA) Avrupa İş Birliği Ajansı (ECA)
European Defence Agency (EDA) Avrupa Savunma Ajansı (EDA)
European Environment Agency (EEA) Avrupa Çevre Ajansı (AÇA)
European Medicines Agency (EMEA) Avrupa Tıbbi Ürünler Ajansı (EMEA)
European Maritime Safety Agency
(EMSA)
Avrupa Deniz Güvenliği Ajansı (EMSA)
European Network and Information
Security Agency (ENISA)
Avrupa Ağ ve Bilgi Güvenliği Ajansı (ENISA)
European Nuclear Energy Agency
(ENEA)
Avrupa Nükleer Enerji Ajansı (ENEA)
European Productivity Agency (EPA) Avrupa Verimlilik Ajansı (EPA)
European Railway Agency (ERA) Avrupa Demir Yolu Ajansı (ERA)
European Space Agency (ESA) Avrupa Uzay Ajansı (AUA)
executive agency yürütme / icra ajansı
Federal Information Technologies
Agency (FITA)
Federal Bilgi Teknolojileri Ajansı (FITA)
European Union Agency for
Fundamental Rights (FRA)
Avrupa Birliği Temel Haklar Ajansı (FRA)
Executive Agency for the Public Health
Programme (Public Health Executive
Agency (PHEA))
Genel Sağlık Programı Yürütme Ajansı (PHEA)
implementing agency (IA) uygulamadan sorumlu kurum (IA)
Intelligent Energy Executive Agency
(IEEA)
Akıllı Enerji Yürütme Ajansı (IEEA)
International Atomic Energy Agency
(IAEA)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA)
International Development Agency
(IDA)
Uluslararası Kalkınma Ajansı (IDA)
International Energy Agency (IEA) Uluslararası Enerji Ajansı (UEA)
intervention agency müdahale kurumu
law enforcement agency kolluk kuvveti
paying agency ödeme kurumu
specialised agency uzman kurum
TransEuropean Transport Network
Executive Agency
TransAvrupa Taşımacılık Ağı Yürütme Ajansı
AGENDA gündem
agenda item gündem maddesi
26. 14
agenda setting gündemi belirleme
adopted agenda kabul edilmiş gündem
annotated agenda açıklamalı gündem
political agenda siyasi gündem
provisional agenda geçici gündem
AGENT görevli; temsilci; acenta; vekil; ajan
biological agent biyolojik ajan / etmen
hazardous chemical agent tehlikeli kimyasal ajan
AGGLOMERATION toplama; yığın
AGGRAVATION ağırlaştırma
aggravating circumstance ağırlaştırıcı neden, ağırlaştırıcı koşul
AGRARIAN tarımsal / zirai, çiftçilik veya toprak
sahipliğiyle ilgili
agrarian reform tarım reformu
agrarian revolution tarım devrimi
AGREEMENT anlaşma
accede to an agreement anlaşmaya taraf olmak
accession to an agreement anlaşmaya taraf olma
agree anlaşmak, mutabakata varmak; kararlaştırmak
agree to a right bir hakkın varlığı konusunda mutabakata varmak
Agreement Establishing an Association
Between The European Economic
Community And Turkey
Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu
Arasında bir Ortaklık Yaratan Anlaşma
agreement on agriculture tarım anlaşması
Agreement on Conformity Assessment
and Acceptance of Industrial Products
(ACAA)
Sınai Ürünlerin Uygunluk Değerlendirmesi ve
Kabulü Anlaşması (ACAA)
Agreement on PreShipment Inspection Sevkiyat Öncesi Kontrol Anlaşması
Agreement on Trade Related Aspects
of Intellectual Property (TRIPS
Agreement)
Ticaretle Bağlantılı Fikrî Mülkiyet Hakları
Anlaşması (TRIPS Anlaşması)
Ankara Agreement Ankara Anlaşması
association agreement ortaklık anlaşması
bilateral agreement iki taraflı anlaşma, ikili anlaşma
categories of agreements anlaşma kategorileri
collective labour agreement toplu iş sözleşmesi
conclude an agreement anlaşma yapmak
economic agreement ekonomik anlaşma
energy sales and treasury guarantee
agreements
enerji satış ve hazine garantisi anlaşmaları
enter into an agreement anlaşma imzalamak, anlaşma yapmak
Europe Agreement Avrupa Anlaşması
European Monetary Agreement (EMA) Avrupa Para Anlaşması (APA)
exclusive distribution agreement tek elden dağıtım anlaşması, münhasır dağıtım
anlaşması
exclusive purchasing agreement tek elden satın alma anlaşması, münhasır satın
alma anlaşması
27. 15
executive agreement icra anlaşması
franchise agreements franchising anlaşmaları
free trade agreement (FTA) serbest ticaret anlaşması (STA)
financing agreement (FA) finansman anlaşması (FA)
forward rate agreement vadeli kur anlaşması
General Agreement on Tariffs and
Trade (GATT)
Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT)
gentleman’s agreement centilmenlik anlaşması
… has agreed as follows: …aşağıdaki gibi anlaşmıştır:
... have agreed on the following
provisions: (in international
conventions)
…aşağıdaki hükümler üzerinde anlaşmıştır:
(uluslararası sözleşmelerde)
hire purchase agreement taksitle satın alma anlaşması
interenterprise agreement işletmeler arası anlaşma
interim agreement geçici anlaşma
international agreement uluslararası anlaşma
international coproduction agreement uluslararası ortak yapım / üretim anlaşması
KEYMARK Agreement [Avrupa] Anahtar Marka Anlaşması
maintenance of agreement anlaşmanın yürürlükte kalması
monetary agreement parasal anlaşma
Multifibre Agreement (MFA) Çok Elyaflılar Anlaşması (MFA)
multilateral agreement (MLA) çok taraflı anlaşma (MLA)
North American Free Trade
Agreement (NAFTA)
Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması
(NAFTA)
novation agreement tecdit / yenileme anlaşması; borç yenileme
anlaşması
open repurchase agreement açık repo
plurilateral agreement çoklu anlaşma (değişken sayılı çok taraflı)
preferential agreement tercihli anlaşma (ticaret)
public service concession agreement kamu hizmeti imtiyaz sözleşmesi
quadripartite agreement dörtlü anlaşma, dört taraflı anlaşma
Quadripartite Agreement About West
Berlin
Batı Berlin Hakkında Dörtlü Anlaşma
ratification of an agreement anlaşmanın onaylanması
readmission agreement yeniden kabul anlaşması
renew agreements anlaşmaları yenilemek
repurchase agreement geri satın alma şartıyla satış anlaşması; sürekli
repo
reverse repurchase agreement reverse repo
Schengen Agreement Schengen Anlaşması
social policy agreement sosyal politika anlaşması
specialisation agreement uzmanlaşma anlaşması
subsidiary agreement tali / ek / yan anlaşma
supplementary agreement ek anlaşma (tamamlayıcı)
vertical agreement dikey anlaşma
AGGREGATE yekûn, toplam, küme, yığın
aggregate earning toplam kazanç, toplam gelir
aggregation küme, topluluk
AGGRESSION saldırı
28. 16
AGRICULTURAL tarımsal / zirai / tarımla ilgili
agricultural cooperation tarımsal iş birliği
Agricultural Development Programme
(ADP)
Tarımsal Kalkınma Programı (ADP)
agricultural and forestry tractor tarım ve ormancılıkta kullanılan traktör
Agricultural Information (AGINFO) Tarımsal Bilgi [Arama] Servisi (AGINFO)
agricultural land tarımsal alan
agricultural market tarım piyasası / tarımsal piyasa
agricultural meteorology tarımsal meteoroloji
agricultural price tarım fiyatı / tarımsal fiyat
agricultural product tarımsal ürün
agricultural research projects
(AGREP)
tarımsal araştırma projeleri (TAP)
agricultural surplus tarımsal ürün fazlası
Committee of Agricultural
Organisations in the European
Community (COPA)
Avrupa Topluluğu Tarım Kuruluşları Komitesi
(COPA)
Common Agricultural Policy (CAP) Ortak Tarım Politikası (OTP)
Common Organisation of Agricultural
Markets (COM)
Ortak Tarım Piyasaları Düzeni (COM)
customs and agricultural duty gümrük ve tarım resimleri
European Agricultural Guidance and
Guarantee Fund (EAGGF / FEOGA)
Avrupa Tarımsal Yönlendirme ve Garanti Fonu
(EAGGF / FEOGA)
European Council for Agricultural
Law (CEDR)
Avrupa Tarım Hukuku Konseyi (CEDR)
Fisheries and Agricultural Research
(FAR)
Balıkçılık ve Tarım Araştırmaları (FAR)
General Confederation of Agricultural
Cooperatives in the European Union
(COGECA)
Avrupa Birliği Tarım Kooperatifleri
Konfederasyonu (COGECA)
intervention on the agricultural market tarım piyasasına müdahale
non agricultural product tarım dışı ürün
processed agricultural product işlenmiş tarım ürünü
AGRICULTURE tarım / ziraat
agreement on agriculture tarım anlaşması
Agriculture and Fisheries Council Tarım ve Balıkçılık Konseyi
agriculture of mountain dağ tarımı
agriculture sales cooperative tarım satış kooperatifi
Cooperation in Automation of Data
and Documentation for Imports
(Exports) and Agriculture (CADDIA)
İthalat (İhracat) ve Tarım Dokümantasyonu ve
Verilerinin Otomasyonunda İşbirliği (CADDIA)
DirectorateGeneral for Agriculture
and Rural Development
Tarım ve Kırsal Kalkınma Genel Müdürlüğü
European Collaborative Linkage of
Agriculture and Industry through
Research (ECLAIR)
Avrupa Araştırma Yoluyla Tarım ve Sanayi İş
Birliği Bağı (ECLAIR)
Food and Agriculture Organisation (of
the United Nations) (FAO)
(Birleşmiş Milletler) Gıda ve Tarım Örgütü
(FAO)
Special Accession Programme for Tarımsal ve Kırsal Kalkınmaya Yönelik Özel
29. 17
Agriculture and Rural Development
(SAPARD)
Katılım Programı (SAPARD)
Special Committee on Agriculture
(SCA)
Özel Tarım Komitesi (SCA)
sustainable agriculture sürdürülebilir tarım
AID i. yardım; f. yardım etmek
aid for agricultural development tarımsal kalkınma yardımı
aid in kind ayni yardım
aid monitoring yardım izleme
aid policy yardım politikası
aid recipient yardım alan kimse
aid system yardım sistemi
aid to employment (employment aid) istihdam yardımı
categories of aid yardım kategorileri
development aid kalkınma yardımı
Development Aid Committee (DAC) Kalkınma Yardım Komitesi (DAC)
DirectorateGeneral for Humanitarian
Aid (ECHO)
İnsani Yardım Genel Müdürlüğü (ECHO)
economic aid ekonomik yardım
financial aid mali yardım
horizontal state aid yatay devlet yardımı
humanitarian aid / assistance insani yardım
national aid ulusal yardım
national aid coordinator (NAC) ulusal yardım koordinatörü (NAC)
preaccession aid katılım öncesi yardım
provide nonrepayable aid geri ödemesi olmayan yardım sağlamak
public aid devlet / kamu yardımı
public aid for development kalkınma için kamu yardımı
state aid devlet yardımı
AIR hava
air base hava üssü
airborne havada bulunan, hava yoluyla taşınan
airborne troops hava yoluyla nakledilen birlikler
airbus industry airbus sanayisi / sanayii
air contamination havanın kirlenmesi
air to ground missile havadan karaya füze
air pollutant hava kirletici
air pollution hava kirliliği
air pollution measurement vehicle hava kirliliği ölçüm aracı
air raid hava saldırısı
air sampling hava numunesi alma
airspace hava sahası
air transport hava taşımacılığı
ambient air ortam havası, dış hava
European Organisation for the Safety
of Air Navigation (Eurocontrol)
Avrupa Hava Seyrüsefer Emniyeti Teşkilatı
(Eurocontrol)
International Air Transport
Association (IATA)
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA)
Long Range Transboundary Air Uzun Menzilli Sınır Aşan Hava Kirliliği (LRTAP)
30. 18
Pollution (LRTAP)
Convention on Long Range
Transboundary Air Pollution
Uzun Menzilli Sınır Aşan Hava Kirliliği
Sözleşmesi
AIRCRAFT uçak
aircraft carrier uçak gemisi
air / aircraft fleet hava filosu
aircraft industry uçak sanayisi / sanayii
marginally compliant aircraft marjinal uygunluğa sahip hava aracı
AIRPORT havalimanı / havaalanı
ALARM SYSTEM uyarı / ikaz sistemi
ALIMONY boşanma nafakası
ALIEN yabancı
ALIGNED aynı hizada; uyumlaştırılmış
ALIGNMENT uyum, uyumlaştırma
legislative alignment mevzuat uyumu
level of alignment uyum düzeyi
ALLEGATION itham; iddia
allege iddia etmek; itham etmek
alleged infringement of an obligation yükümlülük ihlali iddiası
alleged offence iddia edilen suç
ALLEGIANCE mensubiyet; sadakat
ALLERGENIC EFFECT alerjen etki
ALLERGY alerji
ALLEVIATING POVERTY yoksullukla mücadele
ALLIANCE ittifak
Alliance for Europe of the Nations
(AEN)
Uluslar Avrupası İttifakı (AEN)
Alliance of Independent Democrats in
Europe (AIDE)
Avrupa Bağımsız Demokratlar İttifakı (AIDE)
Alliance of Liberals and Democrats for
Europe (ALDE)
Avrupa Liberal ve Demokratlar İttifakı Grubu
(ALDE)
electoral alliance seçim ittifakı
European Democratic Alliance (RDE) Avrupa Demokratik Birliği (RDE)
European Free Alliance (EFA) Avrupa Özgür İttifakı (EFA)
ALLOCATION ödenek / tahsisat, dağıtım
allocate tahsis etmek, dağıtmak, pay etmek
allocated appropriation tahsis edilen ödenek
allocation key dağıtım anahtarı
allocation of funds fon tahsisatı, fonların tahsisi
allocation of identification number to a
notified body
(uygunluğu) bildirilmiş kuruluşa kimlik kayıt
numarası tahsisi
allocation of resources kaynakların tahsisi
31. 19
cost allocation maliyet dağıtımı
resource allocation kaynak tahsisi
ALLOWANCE ödenek / tahsisat, nafaka, aylık bağlama;
istihkak, tahsis, karşılık
annual allowance yıllık ödenek
family allowance aile yardımı
investment allowance yatırım indirimi
subsistence allowance geçinme ödemesi
ALLOW FOR (v.) dikkate almak
ALTERATION değişiklik
alter değiştirmek, tadil etmek
alter the time limit süre sınırını değiştirmek
ALTERNATELY değişimli olarak; bir birinden bir diğerinden
AMBASSADOR büyükelçi / sefir
ambassador at large özel elçi, gezici büyükelçi
ambassador designate atanmış büyükelçi
ambassador plenipotentiary tam yetkili büyükelçi
AMBIENCE muhit / çevre, ortam
AMBIENT çevreleyen, dış şartlara ilişkin
ambient air ortam havası, dış hava
ambient atmosphere ortam atmosferi
ambient noise ortam gürültüsü
ambient temperature çevre sıcaklığı
AMBIGUOUS anlamı belirsiz, muğlak
unambiguous anlamı açık, vazıh
AMENDMENT değiştirme, tadil; değişiklik, tadilat
amend değiştirmek, tadil etmek
amending treaty tadil antlaşması
amendment of a provision bir hükümde yapılan değişiklik / tadilat
amendment of legal action davanın ıslahı
amendment of the founding treaties kurucu antlaşmaların tadili / değiştirilmesi
amendment to a treaty antlaşmanın tadili / antlaşmanın değiştirilmesi
amend provisions hükümleri değiştirmek / tadil etmek
AMICABLE dostane
AMNESTY genel af
Amnesty International Uluslararası Af Örgütü
amend: tadil etmek / değiştirmek (anlaşmalar, kanunlar)
modify: değiştirmek
change: değiştirmek
32. 20
AMOUNT tutar, meblağ, miktar, yekûn
amount of compensation tazminat tutarı
compensatory amount telafi edici tutar
correction amount düzeltici tutar
invoice amount fatura bedeli
minimal amount asgari tutar
monetary compensation amount
(MCA)
parasal telafi tutarı (MCA)
ANALYSIS çözümleme / tahlil / analiz
accident analysis kaza analizi
analysis of the objective hedef çözümlemesi / tahlili
analysis of the strategies stratejilerin çözümlenmesi / tahlili
costbenefit analysis fayda maliyet analizi
depth analysis derinlik analizi / tahlili / çözümlemesi
DNA analysis DNA analizi / çözümlemesi
gender analysis cinsiyet analizi / tahlili / çözümlemesi
Hazard Analysis and Critical Control
Point (HACCP)
Tehlike Analizi ve Kritik Kontrol Noktası
(HACCP)
inputoutput analysis girdiçıktı analizi / çözümlemesi
method of sampling and analysis numune alma ve tahlil yöntemi / örnekleme ve
çözümleme yöntemi
need analysis ihtiyaç analizi
overall analysis kapsamlı analiz / çözümleme
problem analysis problem analizi / sorun çözümlemesi
stakeholder analysis paydaş analizi
SWOT (abbr. of Strengths,
Weaknesses, Opportunities and
Threats) Analysis
GZFT (kısalt. Güçlü Yönler, Zayıf Yönler,
Fırsatlar ve Tehditler) Analizi
ANCILLARY yardımcı, destekleyici
ancillary product yardımcı ürün
ANIMAL hayvan
animal health hayvan sağlığı
animal health and surveillance hayvan sağlığı ve gözetimi
animal health certificate hayvan sağlığı sertifikası
animal holding hayvancılıkla uğraşan işletme
animal identification code hayvan tanımlama kodu
animal identification system hayvan kimlik sistemi
animal origin hayvanın menşesi / kökeni
animal passport hayvan pasaportu
animal waste hayvansal atık
animal welfare hayvan refahı
bovine animal büyükbaş hayvan
domestic animal yerli / evcil hayvan
epidemic animal disease salgın hayvan hastalığı
rearing animals besi hayvanları
World Organisation for Animal Health
(WOAH / OIE)
Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü (WOAH / OIE)
33. 21
ANNOUNCEMENT duyuru, bildiri, ilan
announce duyurmak, ilan etmek
announce a tender ihale duyurusu yapmak
commercial announcement ticari ilan / duyuru
ANNUITY yıllık taksit veya gelir
ANNULMENT iptal (evlilik veya sözleşme gibi işlem ve
tasarrufların bütün sonuçlarıyla iptal
edilmesi)
annul iptal etmek (işlem veya tasarruf)
action for annulment iptal davası
ANTHRAX antraks, şarbon
ANTI karşı, muhalif; karşıt
Anti Ballistic Missile Treaty (ABMT) Anti Balistik Füze Antlaşması (ABMT)
antidumping anti damping
antidumping measure antidamping önlem / tedbir
antiEuropean movement Avrupa karşıtı hareket
AntiFraud Coordination Unit
(UCLAF)
Hileyle Mücadele Koordinasyon Birimi (UCLAF)
anti globalisation movement küreselleşme karşıtı hareket
antipoverty programme yoksullukla mücadele programı
antiracism ırkçılık karşıtlığı
anti terrorism law terörle mücadele hukuku; terörle mücadele
kanunu / yasası
anti trust law anti tröst hukuk (rekabet hukuku)
ANXIOUS TO (in resolutions) amaçlayarak (ilke kararlarında), kaygısıyla,
düşüncesiyle
APPARATUS cihaz / gereç
APPEAL itiraz ( temyizen veya başka nedenlerle üst
merciye başvuru)
appealing party itiraz / temyiz eden taraf
Board of Appeals İtiraz İnceleme Kurulu
court of appeals istinaf mahkemesi (temyiz mahkemesi için de
istisnaen kullanılmaktadır)
waive from appeal temyizden feragat; itirazdan feragat
APPEARANCE görünme, görünüm, görünüş
original appearance ilk görünüm
APPELLATE istinaf yoluyla; temyize ait / temyizle ilgili
appellate review itirazın üst yargı organı tarafından incelenmesi
(istinaf, temyiz ve benzeri incelemeler)
APPLIANCE alet
appliances burning gaseous fuels gaz yakan aletler
gas appliances gazlı aletler
household appliance ev aleti
34. 22
labelling of household appliances ev aletlerinin etiketlendirilmesi
lifting and mechanical handling
appliance
kaldırma ve mekanik taşıma aleti
APPLICABLE uygulanabilir
applicable international instrument uygulanabilir / kabili tatbik uluslararası hukuki
düzenleme aracı / düzenleyici belge
direct applicability doğrudan uygulanabilirlik
APPLICANT başvuru sahibi / başvuran
APPLICATION uygulama, tatbik etme; başvuru
application for accession katılım başvurusu
application for adhesion katılım başvurusu (uluslararası anlaşmalar)
application of procedures usulün uygulanması
apply uygulamak; soyut kuralı somut duruma / olaya
uygulamak; başvurmak
apply in its entirety bütünüyle (tüm unsurlarıyla) uygulamak
apply mutatis mutandis kıyas yoluyla (gerekli değişikliklere göre)
uygulamak
it shall apply from… to… … den… e kadar uygulanır (uygulamada kalır)
scope of application uygulama alanı / kapsamı
APPOINTMENT tayin / ata(n)ma
acceptance of appointment görevin kabul edilmesi
letter of appointment işe alınma mektubu; tayin beratı
APPRAISAL değerlendirme; (projelerde ön değerlendirme)
appraisal phase değerlendirme aşaması (projelerde değerlendirme
aşaması)
APPRENTICE çırak
apprenticeship çıraklık
apprenticeship training çıraklık eğitimi; staj
APPROACH yaklaşım
balanced approach dengeli yaklaşım
coordinated approach koordine / eşgüdümlü yaklaşım
global approach küresel yaklaşım
integrated approach bütünsel / entegre yaklaşım
joint approach ortak yaklaşım
logical framework approach (LFA) mantıksal çerçeve yaklaşımı (MÇY)
modular approach modüler yaklaşım
new approach directive yeni yaklaşım direktifi
old approach directive klasik yaklaşım direktifi
precautionary approach ihtiyatlı yaklaşım
APPROPRIATE uygun, münasip
appropriate supervision uygun / yeterli denetim (gözetim)
if appropriate gerekli görüldüğü takdirde
as appropriate uygun görüldüğü şekilde
where appropriate uygun olduğu hâllerde
APPROPRIATION ödenek / tahsisat
35. 23
allocated appropriation tahsis edilen ödenek
APPROPRIATIONS gider / sarf, ödeme emri verilen krediler
APPROVAL onama; uygun bulma; onay
approve onamak; uygun bulmak; onaylamak
Approving… (in recommendations) …onaylayarak (tavsiye kararlarında)
certificate of approval onay sertifikası, onay belgesi
prior approval ön onay
type approval tip onay
type approval certificate tip onay belgesi
type approval laboratory tip onay laboratuarı
unanimous approval oybirliği ile uygun bulma
APPROXIMATION yakınlaştırma / yaklaş(tır)ma
approximation of laws kanunların birbirine yakınlaştırılması /
yaklaştırılması
approximation of legislation mevzuatın yakınlaştırılması
approximation of policies politikaların yakınlaştırılması
AQUACULTURE su ürünleri yetiştiriciliği
ARBITER hakem
ARBITRARY keyfi
arbitrary arrest keyfi tutuklama
arbitrary detention keyfi göz altına alma
arbitrary liability keyfi yükümlülük
arbitrary regime keyfi yönetim
ARBITRATION hakemlik müessesesi / tahkim
ad hoc arbitration belirli bir olaya özgü tahkim, ad hoc tahkim
arbitral tribunal hakem mahkemesi
arbitrate hakem olarak tahkim işlemini yürütmek
arbitration award hakem kararı
arbitration board hakem heyeti / hakem kurulu
arbitration clause tahkim kaydı / tahkim hükmü, tahkim klozu
arbitration committee tahkim komitesi (heyeti)
arbitration procedure tahkim usulü
arbitrator hakem
award of an arbitration board hakem heyeti kararı
approval: onama
assent: uygun görüş / muvafakat
avis conforme: uygun görüş
certification: tasdik (imza ve mühür ile); belgeleme
consent: rıza
endorsement: tasdik, doğrulama; onaylama
ratification: onay (uluslararası an(t)laşmalarda)
36. 24
compulsory arbitration zorunlu tahkim
court of arbitration tahkim divanı; hakem mahkemesi
facultative arbitration isteğe bağlı tahkim
grant of licences by arbitration tahkim yolu ile lisans verilmesi
institutional arbitration kurumsal tahkim
international arbitration uluslararası tahkim
political arbitration siyasi tahkim
precourt settlement body (arbitration) duruşma / yargılama öncesi çözüm organı
(tahkim)
refer disputes to arbitration ihtilafları hakeme havale etme; tahkime başvurma
AREA alan
area of freedom özgürlük alanı
area of freedom, security and justice özgürlük, güvenlik ve adalet alanı
area of separation tecrit alanı
Common European Priority Area
(CEPA)
Avrupa Müşterek Öncelikli Alanı (CEPA)
coastal area kıyı bölgesi
cultivated area ekili alan
customs area gümrük alanı
emergency area acil durum alanı
European Economic Area (EEA) Avrupa Ekonomik Alanı (AEA)
European Research Area (ERA) Avrupa Araştırma Alanı (AAA)
favoured Area kayırılan alan
free trade area serbest ticaret alanı
harmonised area armonize alan / uyumlaştırılmış alan
local area network (LAN) yerel alan ağı (YAA)
non harmonised area uyumlaştırılmamış / armonize edilmemiş alan
sovereign base area egemen üs (alanı)
underdeveloped area az gelişmiş bölge
wildlife protection area yaban hayatı koruma alanı
ARMED FORCES silahlı kuvvetler
Conventional Armed Forces in Europe
Treaty (CFE)
Avrupa Konvansiyonel Kuvvetler Antlaşması
(AKKA)
ARMISTICE mütareke
ARRANGEMENT düzenleme / tanzim
administrative arrangement idari düzenleme
arrangement having equivalent effect eş etkili düzenleme
arrangement having similar effect benzer etkili düzenleme
autonomous arrangement özerk / otonom düzenleme
bilateral arrangement iki taraflı düzenleme
customs arrangement gümrük düzenlemesi
armistice: mütareke , silah bırakma
ceasefire: ateşkes
truce: mütareke, barış anlaşması
37. 25
duty relief arrangement gümrük muafiyet düzenlemesi
exchange arrangement kambiyo rejimi
land arrangement arazi düzenlemesi / rejimi
legal arrangement hukuki düzenleme
legislative arrangement yasama yoluyla düzenleme; yasal düzenleme
preferential commercial arrangement tercihli ticaret düzenlemesi
provisional arrangement geçici düzenleme
security arrangement güvenlik düzenlemesi
suspensive arrangement erteleyici düzenleme
ARREST tutuklama; haciz
ART sanat; sanat eseri
original work of art özgün eser, özgün sanat eseri
ARTICLE makale; madde, eşya, parça; madde (yasa)
articles of association dernek tüzüğü; birlik statüsü
articles of incorporation (certificate of
incorporation)
tüzel kişilik kazandıran statü; tüzel kişiliği olan
ticaret şirketi
for the purposes set out in Article X X maddesinde belirtilen amaçlar doğrultusunda
in particular articles… thereof özellikle ilgili... nin ...numaralı maddelerini
interim article geçici madde
sole article tek madde
the provisions of the Articles X to Y X ila Y maddelerinin hükümleri
ARTISAN küçük sanatkâr, zanaatkâr
ARTISTIC sanatsal
ASBESTOS BODY asbest gövde
ASBESTOSIS asbestozis
ASPECT veçhe, yan, yön
ASSEMBLE (v.) toplamak; monte etmek
disassemble ayırma, parçalara ayırma; demonte
ASSEMBLY meclis; toplantı; asamble
ad hoc assembly ad hoc toplantı, ad hoc meclis
assembly charge montaj masrafı
bureau of the assembly başkanlık divanı
The Council of Europe’s
Parliamentary Assembly
Avrupa Konseyi Parlamenterler Asamblesi
freedom of assembly toplanma özgürlüğü
article: madde
clause: özel şart; kayıt; kloz
condition:koşul
provision: hüküm
term: şart
38. 26
North Atlantic Assembly (NAA) Kuzey Atlantik Assamblesi (NAA)
peaceful assembly barışçı toplantı
reassemble tekrar bir araya getirme, birleştirme; remonte
right of peaceful assembly barışçı toplanma hakkı
unicameral assembly tek meclisli parlamento
ASSENT uygun bulma; muvafakat
assent of the authorities yetkili makamların uygun görmesi / muvafakatı
assent of the European Parliament Avrupa Parlamentosunun uygun bulması;
uygunluk görüşü
assent procedure uygun bulma usulü
ASSESSMENT değerlendirme
Agreement on Conformity Assessment
and Acceptance of Industrial Products
(ACAA)
Sınai Ürünlerin Uygunluk Değerlendirmesi ve
Kabulü Anlaşması (ACAA)
assessment of expenditure harcamaların tespiti / belirlenmesi; gider
tahakkuku
assessment officer tahakkuk memuru
conformity assessment uygunluk değerlendirmesi
conformity assessment and certification
bodies
uygunluk değerlendirme ve belgelendirme
kuruluşları
conformity assessment body uygunluk değerlendirme kuruluşu
conformity assessment procedure uygunluk değerlendirme prosedürü / usulü
environmental impact assessment
(EIA)
çevresel etki değerlendirmesi (ÇED)
environmental impact assessment
practices
cevresel etki değerlendirmesi uygulamaları
impact assesment etki değerlendirmesi
mode of assessment değerlendirme usulü
regulatory impact assesment (RIA) düzenleyici etki analizi (DEA)
risk assessment system risk değerlendirme sistemi
self assessment öz değerlendirme
Telecommunication Conformity
Assessment and Market Surveillance
Committee (TCAM)
Telekomünikasyon Uygunluk Değerlendirme ve
Piyasa Gözetimi Komitesi (TCAM)
Transport Infrastructure Needs
Assessment (TINA)
Taşıma Altyapısı İhtiyaç Analizi (TINA)
ASSET varlık; paraya çevrilebilir servet; mal varlığı;
aktif
asset item aktif kalem
asset management varlık yönetimi
asset management company varlık yönetim şirketi
assets and liabilities aktifler ve pasifler, varlıklar ve yükümlülükler
cultural asset kültürel varlık
domestic asset iç varlık, yerel varlık
financial asset mali / finansal varlık
fixed asset sabit / duran varlık
financial fixed asset finansal sabit / duran varlık
hidden asset örtülü varlık, saklı varlık
39. 27
intangible asset maddi olmayan varlık
national financial asset ulusal mali / finansal varlık
natural asset doğal / tabii varlık
notional financial asset gerçek olmayan mali varlık
pension fund asset emeklilik fonu varlığı
risk adjusted asset riske uyarlanmış aktif
tangible fixed asset maddi sabit / duran varlık
ASSIGN (v.) ayırmak, devretmek, temlik etmek, tahsis
etmek / tayin etmek / atamak
task assigned to it by the Commission Komisyon tarafından kendisine verilen görev
assign task to the commission komisyonu görevlendirmek
ASSISTANCE yardım, destek, iane
assist yardımcı olmak, destek olmak
Community Assistance for
Reconstruction, Development and
Stabilisation (CARDS)
(Batı Balkanlarda) Yeniden Yapılanma,
Kalkınma ve İstikrara Yönelik Topluluk Yardımı
(CARDS)
Council for Mutual Economic
Assistance (CMEA)
Karşılıklı Ekonomik Yardım Konseyi (CMEA)
Development Assistance Committee
(DAC)
Kalkınma Yardım Komitesi (DAC)
humanitarian aid / assistance insani yardım
Instrument for PreAccession
Assistance (IPA)
Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA)
mutual assistance karşılıklı yardımlaşma
Overseas Development Assistance
(ODA)
Denizaşırı Kalkınma Yardımı (ODA)
social assistance sosyal yardım
technical assistance (TA) teknik yardım (TY)
Technical Assistance to the
Commonwealth of Independent States
and Georgia (TACIS)
Bağımsız Devletler Topluluğu ve Gürcistan’a
Teknik Yardım [Programı] (TACIS)
Technical Assistance and Information
Exchange Office (TAIEX)
Teknik Yardım ve Bilgi Değişim Ofisi (TAIEX)
ASSOCIATION ortaklık; birlik; dernek
Agreement Establishing an Association
Between The European Economic
Community and Turkey
Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu
Arasında bir Ortaklık Yaratan Anlaşma
associate i.ortak; f. ortaklık yapmak, ortaklık kurmak; bağ
kurmak
associate member (West European
Union)
ortak üye (Batı Avrupa Birliği)
associate partner ortak üye
associated institution ortak kurum
associated member ortak üye
associated state ortak devlet
articles of association dernek tüzüğü; birlik statüsü
Association of the European
Journalists (AEJ)
Avrupa Gazeteciler Birliği (AEJ)
40. 28
association agreement ortaklık anlaşması
association committee ortaklık komitesi
association council / council of
association
ortaklık konseyi
association instrument ortaklık aracı; ortaklık belgesi
association law dernekler hukuku; dernekler kanunu
The Association of European
Chambers of Commerce and Industry
(Eurochambers)
Avrupa Ticaret ve Sanayi Odaları Birliği
(Eurochambers)
Association of the European and
Mediterranean Police Forces and
Gendarmeries with Military Status
(FIEP)
Avrupa ve Akdeniz Askerî Statülü Zabıta ve
Jandarmalar Birliği (FIEP)
Association of South East Asian
Nations (ASEAN)
Güneydoğu Asya Ülkeleri Birliği (ASEAN)
employers’ association işverenler derneği / birliği
European Association for International
Education (EAIE)
Avrupa Uluslarararası Eğitim Birliği (EAIE)
European Association for Renewable
Energies (EUROSOLAR )
Avrupa Yenilenebilir Enerji Birliği
(EUROSOLAR)
European Association of Teachers
(EAT /AEDE)
Avrupa Öğretmenler Birliği (EAT /AEDE)
European Bureau of Library,
Information and Documentation
Associations (EBLIDA)
Kütüphane, Enformasyon ve Dokümantasyon
Dernekleri Avrupa Bürosu (EBLIDA)
European CommunityTurkey
Association Committee
Avrupa TopluluğuTürkiye Ortaklık Komitesi
European Economic Community
Turkey Association
Avrupa Ekonomik TopluluğuTürkiye Ortaklığı
European Economic Community
Turkey Association Council
Avrupa Ekonomik TopluluğuTürkiye Ortaklık
Konseyi
European Free Trade Association
(EFTA)
Avrupa Serbest Ticaret Birliği (ASTB)
European Satellite Operators
Association (ESOA)
Avrupa Uydu Operatörleri Birliği (ESOA)
European Universities Association
(EUA)
Avrupa Üniversiteler Birliği (AÜB)
European Venture Capital Association
(EVCA)
Avrupa Risk Sermayesi Birliği (EVCA)
European Vocational Training
Association (EVTA)
Avrupa Mesleki Eğitim Birliği (EVTA)
establish an association ortaklık / dernek / birlik kurmak
form an association ortaklık / dernek / birlik kurmak
freedom of association dernek kurma özgürlüğü
free trade association serbest ticaret birliği
International Air Transport
Association (IATA)
Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA)
International Association of
Conference Interpreters (AIIC)
Uluslararası Konferans Çevirmenleri Derneği
(AIIC)
International Congress and Convention Uluslararası Kongreler ve Toplantılar Birliği
41. 29
Association (ICCA) (ICCA)
International Federation of Library
Associations and Institutions (IFLA)
Uluslararası Kütüphane Dernekleri ve Kurumları
Federasyonu (IFLA)
law of association dernekler hukuku
purpose of association derneğin, birliğin (ortaklığın) amacı
right of association dernek kurma hakkı
securities investment association menkul kıymetler yatırım ortaklığı
ASSUMPTION varsayım
ASSURANCE güvence, itimat, teminat, garanti
full quality assurance tam kalite güvencesi
product quality assurance ürün kalite güvencesi
quality assurance equipment kalite güvence donanımı
ASYLUM iltica, sığınma
asylum policy sığınma / iltica politikası
asylum seeker sığınmacı / mülteci
country of asylum sığınılan / iltica edilen ülke
right of asylum iltica / sığınma hakkı
ATA CARNET ATA Karnesi
ATOM atom
European Atomic Energy Community
(EAEC / Euratom)
Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu (AAET /
Euratom)
International Atomic Energy Agency
(IAEA)
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA)
Treaty Establishing the European
Atomic Energy Community
Avrupa Atom Enerjisi Topluluğunu Kuran
Antlaşma
ATTACHMENT ek; ihtiyati haciz
ATTAIN (v.) erişmek, ulaşmak
attain its objectives hedeflerine ulaşmak
ATTITUDE tavır, tutum, davranış
common attitude ortak tavır
deplorable attitude üzücü davranış
uniform attitude tek biçim tavır / tutum / davranış
alignment: ittifak
association: ortaklık; dernek
collaboration: iş birliği
cooperation: iş birliği
joint: karma, ortak
membership: üyelik
partnership: şirket; ortaklık (birlikte çalışan iki veya daha fazla birey, örgüt, kuruluş, ülke
arasında)
society: dernek, topluluk, toplum
42. 30
ATTORNEY dava vekili, avukat; temsilci
letter of attorney vekaletname, avukat tezkeresi
power of attorney vekalet, temsil yetkisi; vekaletname
ATTORNEYSHIP avukatlık
ATTRIBUTE atıf; vasıf; sıfat
attributed domicile yasalarca belirlenen / kanuni ikametgâh
AUDIENCE dinleyiciler, izleyiciler
right of audience savunma hakkı; duruşmada bulunma hakkı
AUDIOVISUAL görselişitsel
audiovisual production görselişitsel yapım
audiovisual sector görselişitsel sektör
audiovisual services görselişitsel hizmetler
Education, Audiovisual and Culture
Executive Agency (EACEA)
Eğitim, Görsel İşitsel ve Kültür İcra Ajansı
(EACEA)
European Organisation for an
Audiovisual Independent Market (
EUROAIM )
Bağımsız Görselİşitsel Piyasa İçin Avrupa
Örgütü (EUROAIM)
AUDIT bağımsız denetim / murakabe, muhasebe
denetimi
auditing bağımsız denetim
Auditing Commission of the European
Communities
Avrupa Toplulukları Denetleme Komisyonu
audit of records kayıtların denetimi
compliance audit uygunluk denetimi
coordination council for auditing denetim koordinasyon kurulu
ecomanagement and audit scheme
(EMAS)
çevre yönetimi ve denetleme planı (EMAS)
environmental auditing çevre denetimi
expost external audit harcama sonrası dış denetim
expost financial audit body harcama sonrası mali denetim yapan birim
expost internal audit harcama sonrası iç denetim
internal audit iç denetim
Internal Audit Service (IAS) İç Denetim Servisi (IAS)
international standards on auditing
(ISA)
uluslararası denetim standartları (UDS)
performance audit performans denetimi
risk audit risk denetimi
AUDITOR denetçi / murakıp
board of auditors denetçiler / murakıplar kurulu / heyeti
Court of Auditors of the European
Communities (European Court of
Auditors) (ECA)
Avrupa Toplulukları Sayıştayı (Avrupa Sayıştayı)
(ECA)
Institute of Internal Auditors (IIA) İç Denetçiler Enstitüsü (IIA)
lead auditor baş denetçi
statutory auditor kanuni denetçi
43. 31
AUTHENTIC gerçek, hakiki / asıl
authentic act resmî senet
authenticated instrument resmîliği onaylanmış senet / belge
authentic instrument asıl senet / belge; resmî senet
authentic interpretation resmî çeviri, çevirinin aslı
authentic text resmî metin, asıl nüsha
authentic translation asıl çeviri; aslına uygun çeviri
equally authentic eşit şekilde geçerli
AUTHOR eser sahibi, yazar
author’s royalties yazarın telif hakları
authorship yazarlık
AUTHORISATION salahiyet / yetki; yetki verme / yetkilendirme;
izin
exchange authorisation kambiyo izni
holder of authorisation yetki sahibi, yetkilendirilmiş kişi, bir işlem
yapmaya mezun kılınmış kişi; mezuniyet sahibi
investment authorisation yatırım izni
official authorisation resmî izin (mezun kılma, bir işle uğraşmaya veya
bir işi yürütmeye resmî makamların izin vermesi)
preliminary authorisation ön izin (Topluluk mevzuatından süreli muafiyet)
prior authorisation ön izin
Registration, Evaluation, Authorisation
and Restriction of Chemicals (REACH)
Kimyasalların Kaydı, Değerlendirilmesi, İzni ve
Kısıtlanması (REACH)
revoke an authorisation bir izni yürürlükten kaldırmak, yetkiyi geri
almak, izni iptal etmek
single authorisation tek yetkilendirme
AUTHORISED yetkili, yetkilendirilmiş, izin verilmiş
authorised bank yetkili banka
authorised dealer in foreign exchange döviz işlemleri yapma yetkisi almış kişi veya
kurum
authorised consignee malı alma hakkına sahip kişi (taşıma
sözleşmelerinde)
authorised consignor gönderen, gönderici (taşıma sözleşmelerinde)
authorised capital kayıtlı sermaye
authorised credit serbest bırakılmış kredi, kullanıma açılmış kredi
authorised person yetkili kişi
authorised representative yetkili temsilci
national authorised officer ulusal yetkili memur
AUTHORISING OFFICER ita amiri; yetkilendirme görevlisi
national authorising officer (NAO) ulusal yetkilendirme görevlisi (UYG)
programme authorising officer (PAO) program yetkilendirme görevlisi (PYG)
AUTHORITY merci, otorite, makam
assent of the authorities yetkili makamların uygun görmesi / muvafakatı
central competent authorities merkezi yetkili makamlar
certification authority onay makamı, belgelendirmeyi yapan kurum /
kuruluş
44. 32
competent authority yetkili makam, yetkili kuruluş
concerned authority ilgili merci, ilgili makam
customs authority gümrük makamı
delegation of authority yetki verme, yetkilendirme
discretionary authority takdir yetkisi; takdir makamı
divine authority ilahi makam
European Food Safety Authority
(EFSA)
Avrupa Gıda Güvenliği Kurumu (EFSA)
European Global Navigation Satellite
System Supervisory Authority
Avrupa Küresel Uydu Seyrüsefer Sistemi
Denetleyici Otoritesi
exercise authority yetkiyi kullanmak
governmental authority hükûmet mercisi; resmî makam
high authority yüksek otorite
International Ruhr Authority Uluslararası Ruhr Otoritesi
Joint Aviation Authorities (JAA) Ortak Havacılık Otoriteleri (JAA)
judgment authority yargı mercii
legal authority adli makam; hukuki merci
local authority yerel idare
national authority ulusal makam
official authority resmî merci, resmî makam
public authority yetkili kamu kurumu / kuruluşu
public procurement authority kamu ihale kurumu
regional or local authority bölgesel ya da yerel yönetim / makam
regulatory authority düzenleyici kurum; düzenleyici makam
supervisory authority gözetim makamı, gözetim mercii, denetleyici
otorite
AUTONOMOUS özerk / otonom
autonomous arrangements özerk / otonom düzenlemeler
autonomous economic entity özerk ekonomik birim
autonomous movement otonom hareket
autonomous tariff otonom tarife
autonomous undertaking özerk teşebbüs
AUTONOMY özerklik / muhtariyet / otonomi
financial autonomy mali özerklik
have financial autonomy mali özerkliğe sahip olmak
AVAIL (v.) faydası olmak, yararı dokunmak
avail oneself of an offer bir tekliften yararlanmak
avail oneself of a right bir haktan yararlanmak
AVERAGE orta, vasat, ortalama; avarya
average maturity period ortalama vade
AVIATION havacılık
aviation fuel uçak yakıtı
European Aviation Safety Agency
(EASA)
Avrupa Hava Emniyeti Ajansı (EASA)
International Civil Aviation
Organisation (ICAO)
Uluslararası Sivil Havacılık Teşkilatı (ICAO)
Joint Aviation Authorities (JAA) Ortak Havacılık Otoriteleri (JAA)
47. 35
B
BACK (v.) desteklemek
back the motion önergeyi desteklemek
BACKGROUND arka plan, art alan
background document destek belgesi
background noise arka plan gürültüsü
background radiation arka plan radyasyonu
historical background tarihsel geçmiş
BACKUP teminat; yedekleme
BALANCE denge; bilanço, bakiye
actuarial balance aktüaryal denge
available balances kullanılabilir bakiye
balance of current accounts cari işlemler dengesi
balance of payments ödemeler dengesi
balance of trade [dış] ticaret dengesi
balance sheet bilanço
credit balance alacak bakiyesi, kredi bakiyesi
current accounts balance cari işlemler dengesi
debit balance borç bakiyesi
institutional balance kurumsal denge
in the balance sheet bilanço içi
off the balance sheet bilanço dışı
offbalance sheet item bilanço dışı kalem
outstanding balance bakiye
overall balance of payments genel ödemeler dengesi
technical balance sheet teknik bilanço
trade balance deficit dış ticaret açığı
BALLOT oy / rey; oy pusulası
ballot paper oy pusulası
blank ballot boş oy
invalid ballot geçersiz oy
secret ballot gizli oy
vote by secret ballot gizli oylama, kapalı oylama
BANK banka
authorised bank yetkili banka
Bank for International Settlements
(BIS)
Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS)
Bank of Central African States (BEAC) Orta Afrika Devletleri Bankası (BEAC)
bank of issue emisyon bankası
board of directors of the bank banka müdürler kurulu
board of governors of the bank banka guvernörler kurulu
central bank merkez bankası
48. 36
correspondent bank muhabir banka
deposit bank mevduat bankası
development bank kalkınma bankası
European Bank of Reconstruction and
Development (EBRD)
Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (AİKB)
European Central Bank (ECB) Avrupa Merkez Bankası (AMB)
European Investment Bank (EIB) Avrupa Yatırım Bankası (AYB)
European System of Central Banks
(ESCB)
Avrupa Merkez Bankaları Sistemi (AMBS)
International Bank of Reconstruction
and Development (IBRD)
Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (UİKB)
investment bank yatırım bankası
multilateral development bank çok taraflı kalkınma bankası
private bank özel banka
private deposit bank özel mevduat bankası
World Bank Dünya Bankası
BANKING bankacılık
advisory committee on banking bankacılık danışma komitesi
banking commission bankacılık komisyonu
banking operations bankacılık / banka işlemleri
banking profession bankacılık mesleği
banking policy bankacılık politikası
banking transactions bankacılık işlemleri / muamelatı
liberalisation of banking services bankacılık hizmetlerinin serbestleşmesi /
serbestleştirilmesi
offshore banking kıyı bankacılığı
BANKRUPTCY iflas
bankrupt iflas etmiş / müflis
BARGAINING pazarlık
bargaining power pazarlık gücü
collective bargaining toplu pazarlık; toplu sözleşme görüşmeleri
BARGE mavna
BARRIER engel / mani
abolition of barriers to trade ticarette engellerin kaldırılması
customs barrier gümrük engeli
fiscal barrier mali engel
general provisions in the field of
technical barriers to trade
ticarette teknik engellere ilişkin genel hükümler
nontariff barrier tarife dışı engel
nontariff barrier to trade ticarette tarife dışı engel
physical barrier fiziki engel
tariff barrier tarife engeli
technical barrier teknik engel
trade barrier ticaret engeli
BASE üs; temel, baz
air base hava üssü
49. 37
base period temel alınan dönem
base prospectus temel izahname, ana izahname
base year temel yıl
monetary base parasal taban
sovereign base egemen üs
sovereign base area egemen üs (alanı)
tax base vergi tabanı
BASIC temel
basic law temel kanun / yasa; anayasa
basic price temel fiyat
basic product temel ürün
basic requirements temel gereklilikler
basic vocational training temel mesleki eğitim
BASIS esas; temel, baz
basis swaps baz ‘swap’ işlemleri
consolidated basis konsolide edilmiş / birleştirilmiş bazda
constitute the basis temelini oluşturmak
equitable basis hakkaniyet temeli
immovable purchased on a time share
basis
devre mülk esasına göre satın alınan taşınmaz mal
maximum basis for calculation azami hesaplama bazı
modified cash basis değiştirilmiş nakit esası
on a nondiscriminatory basis ayrımcı olmayan temelde, ayrım yapılmaksızın
on a reciprocal basis karşılıklılık temelinde, mütekabiliyet esasına
dayanarak
on an equitable basis hakkaniyet temelinde
BATCH küme, parça
batch loaded reactor yakıt yüklü reaktör
BEHALF yan, taraf
on behalf of… adına, namına, yerine
on behalf of the governments of the
Member States
Üye Devletlerin hükûmetleri adına
BELIEVING... inanarak…
BELT CONVEYOR bantlı taşıyıcı
BENCHMARK ölçüt değer, kıyaslama aracı, eşik, ölçüt;
karşılaştırma ölçütü
BENEFICIARY lehtar; faydalanan / yararlanan
BENEFIT fayda, istifade, kâr, menfaat
benefitcost ratio faydamaliyet oranı
cash benefit nakdî yardım
costbenefit analysis fayda maliyet analizi
defined benefit plan belirlenmiş fayda planı
family benefit aile yardımı
payment of benefit yardım ödemesi
receive a benefit in kind ayni yardım almak
50. 38
right to benefit yararlanma hakkı
unemployment benefit işsizlik yardımı
withdrawal of benefit yardımın geri alınması
BEVERAGE içecek
BEST EXECUTION en iyi işlem gerçekleştirme
BID i. teklif; f. fiyat teklifinde bulunmak (ihalede
veya müzayedede)
bid bond geçici teminat
bidding for tender ihale daveti
closure of the bid teklif süresinin kapanması
competing bids rakip teklif verilmesi
frustration of the bid teklifin karşılıksız kalması
mandatory bid zorunlu ihale, zorunlu teklif, zorunlu pay alım
teklifi
takeover bid pay alım teklifi, devralma teklifi
voluntary bid isteğe bağlı pay alım teklifi
BILATERAL ikili, iki taraflı
bilateral agreement iki taraflı anlaşma, ikili anlaşma
bilateral arrangement iki taraflı düzenleme
bilateral intergovernmental conference ikili hükûmetler arası konferans
bilateral relations ikili ilişkiler
bilateral surveillance çift taraflı gözetim
BILL tasarı, hesap, fatura, senet
bill of exchange poliçe
bill of lading konşimento, taşıma senedi
bill of quantities (BoQ) gerekli malzemelerin kantite listesi (BoQ)
Bill of Rights (İnsan) Haklar(ı) Bildirgesi
order bill of lading emre yazılı konşimento
passage of a bill tasarının (meclisten) geçmesi
rediscounted bill reeskont edilmiş senet
treasury bill hazine bonosu
BINDING bağlayıcı
have a binding force bağlayıcı gücü olmak
binding tariff information bağlayıcı tarife bilgisi
European Binding Tariff Information
(EBTI)
Avrupa Bağlayıcı Tarife Bilgisi (EBTI)
This regulation shall be binding in its
entirety and directly applicable in the
Bu tüzük Üye Devletlerde bütünüyle bağlayıcıdır
ve doğrudan uygulanır.
bilateral: iki taraflı
multilateral: çok taraflı
plurilateral: çoklu (tarafları değişken sayıda olan çok taraflı)
unilateral: tek taraflı