Voorjaar 2011 verpleegkundig vizier rianne de wit

1. PIJN BIJ OUDEREN
PIJN: DE LAATSTE ONTWIKKELINGEN
RIANNE DE WIT
Pijn bij ouderen: misvattingen
• Pijn hoort bij het ouder worden
• Als ouderen geen pijn rapporteren, hebben ze geen
pijn
• Pijnmedicatie minder geschikt bij ouderen
• Pijnperceptie of gevoeligheid vermindert met leeftijd
• Patiënten met alzheimer, dementie en andere
patiënten met cognitieve beperkingen ervaren minder
pijn
OUDEREN IN NEDERLAND 1970-2030
1

2. 100
Buskila (f)1999
80 Prevalentie van pijn Anderson 1993
Elliott 1999
Birse 1998
60
Magni 1993
Buskila (m)1999
%
Brattberg 1989
40 Crook 1984
Lammerts 2000
20
0
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Age (yrs)
Pijn bij ouderen
• Osteoarthritis, postherpetische neuralgie, spinaal
kanaalstenose, kanker, pijn na CVA, diabetes
polyneuropathie, decubitus
• 7/10 bewoners verpleeg- en verzorgingshuizen pijn
• 6/10 bewoners met pijn heeft substantiële pijn
• 3 a 4/10 bewoners in verpleeg- en verzorgingshuizen
kan pijn niet zelf aangeven
• In thuissituatie: ruim 5/10 ouderen heeft chronische pijn
GEVOLGEN ON(DER)BEHANDELING PIJN
Shega et al. The journal of pain, vol 8, no 5, 2007;373-378
2

3. CONCLUSIE PIJN BIJ OUDEREN
• Aantal ouderen neemt toe
• Multipathologie en polyfarmacie
• Pijn is complex
• Communicatieve vaardigheden –non
verbale patiënt
PIJNBEHANDELING BIJ OUDEREN
Geen analgetica: 25% -40%
(instellingen), 80% (thuis)
Pijnbehandeling bij ouderen is
slechter dan bij
volwassenen in zelfde
situatie
Pijnbehandeling bij cognitiief
beperkte ouderen is slechter
dan bij ouderen zonder
cognitieve beperkingen
PIJN METEN BIJ OUDEREN
3

4. PIJN BIJ OUDEREN ZONDER UITINGSBEPERKING
INTERVENTIES
Vroege herkenning
§ Vraag dagelijks naar pijn op
dat moment, meet met NRS
(0-10).
§ Registreer pijnscores.
Behandeling
§ Onderneem actie bij een
pijnscore 4
§ Pijnanamnese
§ Pijnarts inschakelen
§ Pijnmedicatie/pijnprotocol
§ Geef patiëntvoorlichting.
§ Verzorg periodieke scholing
80
70
60
50
40
30
20
10
0
Pijn nu 4 Pijn afgelopen week 4
4

5. PIJN BIJ OUDEREN: MISVERSTANDEN 2
• Pijnmedicatie minder geschikt bij
ouderen
• Pijnperceptie of gevoeligheid
vermindert met leeftijd
• Ouderen verdragen opioiden niet
goed
• Patiënten met alzheimer, dementie en
cogn. beperkingen hebben minder
pijn
VIDEO FRAGMENT
Pijn bij uitingsbeperking
WELKE
OBSERVATIESCHAAL?
5

6. OBSERVATIE: EVALUATIE VAN 6 DOMEINEN
• Gelaatsuitdrukkingen: fronsen, grimassen
• Verbalisatie –vocalisatie: zuchten, kreunen
• Bewegingen: spannen, afweren, schudden,
stilliggen
• Verandering in pers. gedrag: agressie, storen,
zich verweren
• Verandering activiteitsniveau: voedselweigering,
dwalen, veranderd slaappatroon, sufheid
• Verandering mentale status: huilen, toenemende
verwardheid
PIJN METEN BIJ OUDEREN: OBSERVATIESCHALEN
PACSLAC-D PAINAD REPOS
gelaatsuitdrukking ademhaling lichamelijke reacties
verzet/afweer onrustgeluiden Gelaatsuitdrukking
soc emotioneel/stemming gezichtsuitdrukking Beweging
lichaamstaal
troostbaarheid
6

7. OVEREENSTEMMING BEWONER EN ZORGVERLENER
Lage overeenstemming in pijn
Werner et al., 1998; Bergh et al., 1999; Blomquist et al.,
1999; Werner et al., 1999; Horgas et al., 2001; Nygaard
et al., 2005)
OVEREENSTEMMING BEWONER EN FAMILIE
Lage overeenstemming in pijn
Shega et al., 2004; Werner et al., 1998; Cohen-Mansfield et
al., 2002)
Overeenstemming tussen
bewoner en zorgverlener is
slechter dan tussen
bewoner en familie
Van Herk, van Dijk, Biemold, Tibboel, Baar, de Wit, Journal of
Clinical Nursing, 2009, 18, 2478-2485
7

8. PIJNBELEVING:
Experimentele en klinische resultaten
Motivationele-
Aanwezigheid of
Aandoening affectieve component
intensiteit van pijn
van pijn
Alzheimer verminderd idem
Vasculair toegenomen Nvt
Frontotemporaal verminderd Nvt
Parkinson
toegenomen Nvt
(niet-cognitief)
Scherder et al. BMJ 2005, 330; 461-464; 2010
PIJNBEHANDELING
Geen pijnmedicatie 26%
Stap 1 (NSAIDS, paracetamol ) 51%
Stap 2 (zwakwerk opiaten) 6%
Stap 3 (sterkwerkende opiaten)17%
Boerlage et al., 2007
Toekomst
•Continue pijnmeting- en pijnbeoordeling
•Pijnmeting en pijnobservatie
•Pijnprotocol en richtlijn
•Gebruik observatieschaal
•Betrek familie erbij
•Deskundigheidsbevordering
•Meer onderzoek naar pijnbehandeling bij ouderen,
complicaties
8

9. Add life to years, not years to life!
Abraham Lincoln.
9