1. Za{tita i ishrana na
p~enicata vo R.Makedonija
Dipl. In`. Ivan Postolovski

2. Vo Republika Makedonija najrasprostranet vid e
mekata p~enica so 95% od povr{inite i samo 5% zafa}a
tvrdata p~enica. Vo Nacionalnata lista na sorti se
nao|aat nad 300 registriani sorti p~enica, no naj~esto vo
proizvodstvo se okolu dvaesetina od mekata i samo
nekolku od tvrdata p~enica. Vkupnite povr{ini pod
p~enica se okolu 120.000 ha, so prose~en prinos od 2.472
kgr.(Vasilevski,G., 2004). Proizvodstvoto na p~enica glavno
e monokulturno, a samo na okolu dvaesetina procenti se
primenuva plodored i toa samo pri proizvodstvoto na seme,
{to e samo del od problemite za mnogu niskite prinosi po
ha. Sekako deka za niskite prinosi se zna~ajni i su{ata vo
R.Makedonija so malo ili nikakvo koristewe na vodnite
resursi za navodnuvawe na p~enicata, suzbivaweto na
plevelite, {tetnicite i bolestite. ubreweto i
ishranata na p~enicata e nedovolna, stihijna i glavno se
vr{i vrz pau{alni procenki.

3. Za{tita na p~enicata od pleveli
• Najzna~ajni pleveli vo R.Makjedonija
• Agrostemma gitago Adonis aestivalis

4. Papaver rhoeas Sinapis arvensis

5. Vicia villosa

6. Centaurea cyanus

7. Matricaria hamomila Anthemis arvensis

8. Galium aparinae Polygonum aviculare

9. Bifora radians

10. Avena fatua Lolium temulentum

11. Bromus arvensis Apera spica-venti

12. Milium vernale Poa trivialis

13. Pove}egodi{ni: Cirsium arvense

14. Lepidium draba Melilotus oficinalis

15. Convolvulus arvensis

16. Suzbivawe na {irokolisni pleveli
• 2,4-D, MCPA, 2,4-D+MCPA, MCPP,
MCPP + dikamba, MCPA+MCPP,
Triasulfuron+dikamba, Florsulam
+2,4-D, Tribenuron, Fluoroksipir-
Tomigan 250 EC; Bentazon,
Fluhloridon- Racer 25 EC; Piridat,
Tritosulfuron + dikamba,
Amidosulfuron+ jodisulfuron metil
i dr.

17. Suzbivawe na {irokolisni i klasesti
pleveli
• Hlortoluron- Tolurex 50 SC, Hlortoluron +
triasulfuron, Izoproturon
+diflufenikan, Izoproturon, Linuron-
Linurex 50 SC, Pendimetalin- Pendigan 330
EC, Izoproturon + bifenoks, Izoproturon
+ amidosulfuron, Diklofop – metil i dr.
Suzbivawe na diviot oves
Difenzokveat, Traliksidim, Flamprop-
metil, Fenoksaprop – p – etil, Klodinafop
– propargil, Imazametabenz – metil i dr.

18. Zabrus tenebrioides Crn
`itarec

19. Lema melanopus @itna pijavica

20. Eurigaster maura-@itna stenica; t.n.
delumno beloklasie

21. Shisaphis graminum, Sitobium avenae
@itni lisni vo{ki

22. Suzbivawe na {tetnite insekti
• Suzbivaweto na crniot `itarec se izveduva koga se
zabele`at 1 do 2 larvi na kvadraten metar:
• so Pyrinex 48 EC, 2 lit/ha so potro{uva~ka na 400
litra/ha voda.
• @itnata pijavica i `itnite stenici se
suzbivaat vo april i maj koga na metar kvadraten ke se
utvrdat po eden adult ili 1 do 5 larvi na kvadrat.
• Pyrinex 48 EC vo koli~ina od 1,5 l/ha, a pri
aviotretirawe so Mavrik 24 EW, vo koli~ini od 0,3 do
0,4 l/ha.
• Lisnite vo{ki zadol`itelno se suzbivaat vo
semenskite posevi od p~enica bidejki se prenositeli
na golem broj virusni zaboluvawa, a osobeno
`olteeweto kaj ja~menot. Tretirawe treba da se vr{i
pri kraj na maj i vo juni koga se zabele`at 1 do 5 larvi
po klas. Se suzbivaat so: Mavrik 24 EW, ili Kohinor 200
SL.

23. Bolesti na p~enicata koi se
prenesuvaat so semeto

24. Tilletia caries,T.tritici,T.foetida: Tvrda
glamnica

25. Ustilago nuda, Pra{nesta glamnica

26. Leptosphera nodorum
(Septoria),Le}esta lisna damkavost

27. Zadol`itelno koristewe na
sertificirano i testirano seme

28. Fungicidi za tretirawe na seme
• Tebukonazol, mangozeb, TMTD,
karboksim +tiram, difenkonazol,
• triadimefon, tiabendazol, kaptan,
• Gvazatin, imazalil + propikonazol +
• Tiabendazol i dr.
• Na{a preporaka za tretirawe na seme
p~enica e:
Orius 6 FS
a.m. tebukonazol 60 gr/l

29. Helminthosporium gramineum, Lisna
damkavost

30. Helminthosporium teres, Mre`esta
damkavost

31. Helminthosporium teres, Mre`esta
damkavost

32. Fusarium culmorum, [turost na
klasovite

33. Puccinia graminis, R|a na p~enicata

34. Erysiphe graminis, pepelnica

35. Suzbivawe na bolestite vo vegetacija
Dolkolku se ostvarat uslovi za
infekcii na nekoi od zaboluvawata nie
prepora~uvame dvokratno tretirawe na
p~enicata. Prvoto da se izvede zaedno so
herbicdnoto tretirawe so Mirage 45 EC
vo doza od 1 l/ha so potro{uva~ka na voda
od 400 do 600 l/ha.
Vtoroto tretirawe da se izvede po
potreba, pri krajot na april ili vo
po~etokot na maj, so Bumper 25 EC vo
koli~ina od 0,5 l/ha so potro{uva~ka na
voda od 400 do 600 l/ha i po mo`nost
zaedno so insdekticidnoto tretirawe.

36. ubrewe i ishrana na p~enicata
Potrebi od NPK vo zrnoto i vo slamata

37. Potrebi od NPK vo razli~ni fazi od
razvojot na p~enicata
Faza na razvoj N P K
1 do 4 lista 0,2 0,2 0,1
Bratewe 0,7 0,4 0,4
Prvo kolence 1,4 1,0 1,0
Vretenosuvawe 2,0 1,5 1,3
Po~etok na klasawe 2,7 0,8 1,5
Cvetawe 3,0 0,7 1,4
Nalevawe na zrno/zreewe 3,0 0,4 0,3
V K U P N O: 13,0 5,0 6,0

38. P
Doza : 20- 25 kg/1000m2
Edinici na 1000m2:
N 4-5
P 4-5 Dostapni 2-2.5
Mnogu podolgo dostapen
Fosfor
Podobar razvoj na korenoviot sistem
Podobar priem na Mn, Cu, Zn
Poly-PTM
Οι πολυφωσφορίτες ¨διαλύουν¨τα ιχνοστοιχεία
Mn
Zn
P
Κόκκος
εδάφους
MnMnMnMn
Mn
Zn
Zn
Zn
Zn
Poly-P δρουν σαν
χειλικός παράγοντας
Mn
Zn
Cu
Zn
Mn
ZnΚάνουν τα ιχνοστοιχεία
Περισσότερο διαλυτά
Κάνει τα ιχνοστοιχεία
διαθέσιμα
Poly-P
Star

39. YaraVera Amidas 40-0-0+14SO3

40. Preporaka
1.Osnovno |ubrewe
Yara 16-20-0, Yara 20-10-0 ,YaraMila star 21-17-3
20-30 kg/1000m2
2. Prihrana
• YaraVera Amidas 40-0-0 +14% SO3 15-20 kg/1000m2
•YaraBela Extran 33.5% 20-25
•YaraVera Superstart 32-0-5+9CaO 18-20
Star
Extran