1. Maarten Van Dijck
Het varend erfgoed decreet
en de VIOE-inventaris

2. Bronnen
Voor actuele informatie over bescherming en beheer van het
varend erfgoed, is de informatie van Ruimte en Erfgoed de
enige correcte bron:
– http://onroerenderfgoed.ruimte-
erfgoed.be/Default.aspx?tabid=14813&language=nl-BE
Voor de inventaris varend erfgoed door VIOE, zie :
– http://www.vioe.be/aanbod/inventarissen/inventaris-varend-
erfgoed/
Een gedegen juridische studie van het decreet varend erfgoed
is:
– Anne Mie Draye, De bescherming van het roerend en onroerend
erfgoed. Wet-, decreet- en regelgeving van kracht binnen het
Vlaamse Gewest/de Vlaamse Gemeenschap. Brussel-Gent: De
Boeck & Larcier, 2007, hoofdstuk 5.
PAGINA 2 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

3. Inhoudstafel
1. De ontstaansgeschiedenis van het decreet
2. Het decreet en het uitvoeringsbesluit
3. Criteria voor bescherming varend erfgoed
4. Procedure bescherming
5. Het beheer van beschermd varend erfgoed
6. Beheerspremie
7. VIOE-inventaris varend erfgoed
8. Verdere informatie
PAGINA 3 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

4. 1. De ontstaansgeschiedenis van het decreet
Vertrekpunt: Interesse vanuit
beschermingen industriële
archeologie
Gebruik decreet van 3 maart 1976
tot bescherming van Monumenten
en Stads- en dorpsgezichten
– Experiment met o.a. Mercator en
Tijl Uilenspiegel
PAGINA 4 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

5. 1. De ontstaansgeschiedenis van het decreet
Initiatief begin 2000 van enkele verenigingen en
particuliere eigenaars van historische vaartuigen
Interesse overheid vanwege:
– Verdwijnen van binnenvaartuigen en visserijvloot
– Publieke belangstelling voor dit onderdeel van het
patrimonium
Gestemd door Vlaams Parlement in 2002
PAGINA 5 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

6. 2. Het decreet en het uitvoeringsbesluit
Decreet van 29 maart 2002
– Definitie varend erfgoed
– Doel is stimulerend en begeleidend, niet repressief
– Er is een instandhoudingsplicht
– Kaderdecreet
Uitvoeringsbesluit van 4 juni 2004
– Bepalingen over beheer
– Traject om te komen tot beheerspremies
PAGINA 6 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

7. 3. Criteria voor bescherming varend erfgoed
1. Intrinsieke waarde
2. Geografische band
3. Uniciteit of zeldzaamheid
4. Gaafheid
5. Representativiteit
6. Fysische toestand - authenticiteit
7. Beheer
8. Bijkomend: maatschappelijke meerwaarde
PAGINA 7 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

8. 4. Procedure bescherming
Beschermen van varend erfgoed is geen
automatisme
– Het is het eindpunt van een evaluatie
– Vergt een beslissing van de minister en de publicatie
van een ministerieel besluit
Uitvoering van het decreet is toevertrouwd aan het
agentschap Ruimte en Erfgoed
Advies van de Koninklijke Commissie voor
Monumenten en Landschappen, afdeling Varend
Erfgoed
PAGINA 8 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

9. 4. Procedure bescherming
KCML en R-E toetsen “kandidaat-vaartuigen” aan
de genoemde criteria
Indien meerdere exemplaren van hetzelfde type
bestaan, is een onderlinge afweging nodig
Na gunstige evaluatie wordt een vaartuig met een
uitgebreide inhoudelijke nota voorgedragen aan de
minister
Bevoegdheid en beslissing bescherming ligt bij de
Vlaamse regering
PAGINA 9 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

10. 4. Procedure bescherming
Twee stappen
– Voorlopige bescherming
– Definitieve bescherming
Gevolgen bescherming:
– verplichting het monument in goede staat te
behouden
– het niet te ontsieren, te beschadigen of te vernielen
– Het ministerieel besluit formuleert een aantal
beheersdoelstellingen
PAGINA 10 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

11. 4. Procedure bescherming
Na definitieve
bescherming mag het
herkenningsteken
worden aangebracht
Opmerking: subsidies
zijn geen automatisch
gevolg van een
beschermingsbesluit
PAGINA 11 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

12. 4. Procedure bescherming
Ministerieel Ministerieel
Naam Besluit Besluit
Overzicht beschermd voorlopige definitieve
varend erfgoed (situatie bescherming bescherming
31 december 2010) Garnalenvisser
21/08/2006 16/07/2007
"Crangon"
Zeilschip "Williwaw" 17/12/2007 21/10/2008
Racejacht "Edelweiss
21/08/2008 17/09/2009
II"
Racejacht "Tomidi" 21/08/2008 17/09/2009
Zeiljacht "Outka" 18/09/2009 30/09/2010
Drijvende stoomkraan
17/09/2009 30/09/2010
nr. 9
Watson 2 27/01/2010
Watson 3 27/01/2010
François Musin 27/01/2010
Bebakingsschip Doel 14/06/2010
PAGINA 12 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

13. 5. Het beheer van beschermd varend erfgoed
Beheersprogramma
– Opgesteld door eigenaar/gebruiker
– Goedkeuring door minister, periode van 9 jaar
– Visie op gebruik en beheer
– Een uitvoeringsnota met opsomming,
verantwoording en kostenraming van de
onderhouds- en herstellingswerken
PAGINA 13 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

14. 5. Het beheer van beschermd varend erfgoed
Beheersovereenkomst
– Overeenkomst tussen de eigenaar/gebruiker en de
Vlaamse Overheid
– Op basis van het beheersprogramma
– De noodzakelijke werkzaamheden worden
weergegeven met een timing
– Nodig om tot subsidies te komen
– Vaartuigen niet vervreemden binnen 18 jaar, tenzij
na goedkeuring Vlaamse regering
PAGINA 14 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

15. Aparte tekstkader voor bijschriften
PAGINA 15 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

16. 6. Beheerspremie
Beheersprogramma en beheersovereenkomst zijn
een noodzakelijke voorwaarde
Aanvraag op basis van een technisch meer
uitgewerkt bestek (plus prijsvergelijking)
Onderzoek door R-E, beslissing door minister
Welke werken komen in aanmerking?
– Instandhouding en herstel
– Ontsluiting
PAGINA 16 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

17. 6. Beheerspremie
Basispremie: 40% van de voorziene kosten
– Voorwaarde: 12 u per jaar publiek toegankelijk
Voor vzw en lokale of regionale besturen: 80%
– Voorwaarde: 300u per jaar publiek toegankelijk
In het begrotingsjaar 2011 werd 150.000 € voorzien
voor de toekenning van beheerspremies voor het
varend erfgoed
PAGINA 17 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

18. 7. VIOE inventaris varend erfgoed
Beschermen is keuzes maken, daarvoor is een
referentiekader noodzakelijk
Vlaams Instituut voor het Onroerende Erfgoed
(VIOE)
Inventaris = lijst van historisch interessante
vaartuigen
Niet alle vaartuigen op de lijst zullen worden
beschermd (cf. bescherming is geen automatisme)
PAGINA 18 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

19. 7. VIOE inventaris varend erfgoed
Zelfde criteria als voor bescherming, maar minder
streng toegepast
Werkwijze:
– Geografische inventarisering
– Aanmeldingen
(http://www.vioe.be/aanbod/inventarissen/invent
aris-varend-erfgoed/)
PAGINA 19 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

20. 7. VIOE inventaris varend erfgoed
Geen gevolgen verbonden aan opname
– Er zijn geen rechtsgevolgen
– Ook geen voordelen
Doelstellingen inventaris
– Het is een wetenschappelijk instrument
– Ondersteuning van het beschermingsbeleid
– Ontsluiting van het erfgoed
De inventaris zal online komen te staan
PAGINA 20 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE

21. 8. Verdere informatie
WEV:
– http://www.watererfgoed.be/VarendErfgoed.aspx
Brochure “Behouden Vaart” van het Forum voor
Erfgoedverenigingen:
– http://www.forumerfgoedverenigingen.be/nl/index.
cgi?s_id=1205&id=1239&basis=|1205|1239
Monumentenwacht Vlaanderen:
– http://www.monumentenwacht.be/nl/index.cgi?s_id
=345&id=1340&basis=|345|1340
PAGINA 21 — 6 april 2011 — Varend erfgoeddecreet — © VIOE