Aanbod Volgens cijfers van het bedrijfschap Horeca en Catering telde Nederland in 2010 2.639 restaurants met een Aziatische keuken, in 2001 waren dit er 2.539 (stijging van 3,9%). Gezien het feit dat er een afname van de Chinees- Indische restaurants was van bijna 8%, betekent dit een groei van bijna 80% onder de andere Aziatische restaurants. De totale restaurantmarkt vertoonde over dezelfde periode een groei van 12,5%. De ontwikkeling van het aantal Aziatische restaurants verschilt sterk per regio. In de provincie Zeeland nam het aanbod Aziatische restaurants toe met ruim 19%, van 62 restaurants in 2000 naar 74 in 2009. De provincies Limburg en Gelderland zagen het aanbod juist afnemen, met respectievelijk 4% en 2%. In dit brancheprofiel wordt de Aziatische restaurantmarkt onderverdeeld in een aantal verschillende keukens; de Chinees-Indische keuken, Japanse keuken, Thaise keuken, Indiase keuken en de overig Aziatische keukens. De Chinees-Indische keuken is veruit de meest voorkomende keuken. In Nederland is het de grootste subsector na de Nederlands-Franse keuken en beschikt over een aandeel van 78%. Onder de overig Aziatische restaurants vallen de restaurants met een keuken: Afghanistan, Arabië, Bangladesh, Filippijnen, Iran, Israël, Zuid- Korea, Libanon, Maleisië, Mongolië, Nepal, Pakistan, Sri Lanka, Syrië, Taiwan, Tibet, Vietnam en Azië (algemeen). In het cirkeldiagram is weergegeven hoe de Aziatische restaurantmarkt verdeeld is.

1. ‘Het Aziatische restaurant in beeld’ is een gratis publicatie van
Van Spronsen & Partners horeca-advies
Aziatische restaurant
Jaargang: 2010
in beeld
Het

2. Inleiding
Van Spronsen & Partners horeca-advies
Van Spronsen & Partners horeca-advies is onderdeel van de Van
Spronsen & Partners groep. Hiertoe behoren tevens de volgende
onafhankelijke bedrijven: personeel en salarissystemen,
administratieve dienst-verlening en trainingen. Onder het motto
“Anders denken, anders doen” zijn wij al 23 jaar actief binnen de
horeca- en leisuremarkt en stellen wij de opdrachtgever en zijn
doel centraal.
Werkzaamheden van horeca-advies bestaan uit het uitvoeren van
haalbaarheidsonderzoeken, bedrijfsdoorlichtingen,
rendementsverbeteringen, het ontwikkelen van nieuwe
horecaconcepten, het opstellen van marketing en
communicatieplannen en het bieden van management-
ondersteuning.
Het Aziatische restaurant in beeld is één van de onderzoeken die
wij gratis op onze website www.spronsen.com publiceren. Wij
schrijven onderzoeken, zoals De Restaurantsector in beeld, De
Hotelsector in beeld en De Fastservicesector in beeld. Kijk voor
meerdere publicaties op www.spronsen.com/Brancheinfo.html
Publicatiedatum: 2juli 2010
Al voor de Tweede Wereldoorlog hadden we in Rotterdam en
Amsterdam de eerste Chinese restaurants, ondernemers die met
name uit de provincies Guangdong en Zhejing kwamen.
Restaurants die met de toenemende welvaart vanaf de jaren 60
steeds populairder werden. Er ontstond een “kettingmigratie” van
familie of dorpsgenoten die vanuit het moederland kwamen
werken in de horeca. Zo ontstond er een homogene groep
Chinezen die sterke onderlinge economische en culture banden
hadden, met als gevolg dat vooral de eerste generatie problemen
had met het integreren in Nederland. Veel oudere Nederlanders
zullen zich de Chinees herinneren waar je kon afhalen, in het
begin met je eigen pan, en je werd geholpen door een jonge
dochter of zoon van de eigenaar.
De volgende generaties zijn echter vanaf geboorte vertrouwd met
Nederlandse taal en cultuur. Zij hebben dus ook meer begrip voor
de Nederlandse consument en communiceren dus makkelijker
met hun doelgroep. Echter ook deze generatie hecht zich aan de
Chinese gemeenschap. Er zijn dan ook verschillende
samenwerkingsverbanden waarin horeca-ondernemers zich
verenigen.
Door het reizen van de Nederlander is ook de interesse voor de
verscheidenheid van de Aziatische keuken toegenomen. Naast de
Chinees en de Indonesiër hebben we nu, de Thai, de Indiër, de
Japanner en de Vietnamees. Daarnaast zijn in deze branche ook
ontwikkelingen zoals de populaire “all-you-can-eat” wok
restaurants en sushibars. De wokrestaurants zijn de enige
restaurants die daadwerkelijk yield management toepassen,
tijdens de weekenden wordt een hogere prijs gevraagd dan
doordeweeks. Kortom een interessante branche!
Veel leesplezier!

3. 11
13
Consument en consumptie
9
3
Brancheontwikkeling
15
Concepten
Trends & Ontwikkelingen
Interview mevrouw Li Ping Lin - KHN12
Inhoudsopgave
16
Buitenland
Buitenland
Professionaliseren, concurreren, samenwerken
Trends & Ontwikkelingen
Trends & Ontwikkelingen17
Toekomstvisie
8
visie Bram Stokman, Adhoc Horecamakelaars

4. Brancheontwikkeling
Aanbod
Volgens cijfers van het bedrijfschap Horeca en Catering telde Nederland in
2010 2.639 restaurants met een Aziatische keuken, in 2001 waren dit er
2.539 (stijging van 3,9%). Gezien het feit dat er een afname van de Chinees-
Indische restaurants was van bijna 8%, betekent dit een groei van bijna 80% onder
de andere Aziatische restaurants. De totale restaurantmarkt vertoonde over
dezelfde periode een groei van 12,5%.
De ontwikkeling van het aantal Aziatische restaurants verschilt sterk per
regio. In de provincie Zeeland nam het aanbod Aziatische restaurants toe
met ruim 19%, van 62 restaurants in 2000 naar 74 in 2009. De provincies
Limburg en Gelderland zagen het aanbod juist afnemen, met respectievelijk
4% en 2%.
In dit brancheprofiel wordt de Aziatische restaurantmarkt onderverdeeld in
een aantal verschillende keukens; de Chinees-Indische keuken, Japanse
keuken, Thaise keuken, Indiase keuken en de overig Aziatische keukens. De
Chinees-Indische keuken is veruit de meest voorkomende keuken. In
Nederland is het de grootste subsector na de Nederlands-Franse keuken en
beschikt over een aandeel van 78%.
Onder de overig Aziatische restaurants vallen de restaurants met een
keuken: Afghanistan, Arabië, Bangladesh, Filippijnen, Iran, Israël, Zuid-
Korea, Libanon, Maleisië, Mongolië, Nepal, Pakistan, Sri Lanka, Syrië,
Taiwan, Tibet, Vietnam en Azië (algemeen). In het cirkeldiagram is
weergegeven hoe de Aziatische restaurantmarkt verdeeld is.
Dichtheid
De dichtheid is het aantal Aziatische restaurants per 100.000 inwoners. De
gemiddelde dichtheid in Nederland is 15,9 restaurants per 100.000
inwoners.
Noord-Holland beschikt over de hoogste dichtheid, met 23 Aziatische
restaurants per 100.000 inwoners. Van de 607 restaurants in Noord-
Holland zijn er echter 315 gesitueerd in Amsterdam (ruim 52%).
De laagste dichtheid vinden we in de provincie Flevoland, met 9,1
restaurants. Theoretisch gezien biedt Flevoland de meeste ruimte voor
uitbreiding van het aanbod Aziatische restaurants. Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
* G4 = Vier grootste steden van Nederland (Amsterdam, Rotterdam. Den Haag, Utrecht)
3
Aanbod Aziatische restaurants 2010
76%
7%
6%
5%
6%
Restaurants,
Chinees-Indisch
Restaurants, Japans
Restaurants, Thais
Restaurants, Indiaas
Restaurants, overig
Aziatisch
Aantal Ontwikkeling Dichtheid
Noord-Holland 607 8,2% 22,7
Zeeland 70 14,8% 18,4
Limburg 184 -5,6% 16,4
Zuid-Holland 552 3,6% 15,7
Noord-Brabant 369 1,7% 15,1
Drenthe 72 2,9% 14,7
Friesland 95 14,5% 14,7
Groningen 84 0,0% 14,6
Utrecht 162 9,5% 13,3
Gelderland 263 0,0% 13,2
Overijssel 142 -3,4% 12,6
Flevoland 39 25,8% 10,1
Nederland 2.639 4,6% 15,9
Noord-Holland 292 4,3% 17,4
Zuid-Holland 312 -1,2% 12,9
Utrecht 106 3,9% 11,6
Dichtheid totale Aziatische restaurants per 100.000 inwoners
Provincies zonder G4

5. Chinees-Indische restaurants
Ontwikkeling
Het aantal restaurants is in tien jaar met 7,4%
afgenomen van 2.201 tot 2.031. Deze afname is
opvallend omdat het totale aantal Aziatische
restaurants een groei vertoonde van 3,9% over dezelfde
periode.
De ontwikkeling van het aantal Chinees-Indische
restaurants verschilt sterk per regio. In Zeeland,
Friesland en Flevoland nam het aanbod toe met
respectievelijk 8,8%, 9,1% en 10,7%. Met name de
provincies Zuid-Holland, Noord-Holland en Groningen
zagen het aanbod sterk afnemen, met respectievelijk
12%, 11,8% en 10,5%.
Dichtheid
De dichtheid is het aantal Chinees-Indische restaurants
per 100.000 inwoners. De gemiddelde dichtheid in
Nederland is 12,3 Chinees-Indische restaurants per
100.000 inwoners.
Met een dichtheid van 16,3 restaurants per 100.000
inwoners heeft Zeeland de hoogste dichtheid van
Nederland. Door de forse ontwikkeling in het aanbod en
de hoge dichtheid biedt Zeeland beperkt ruimte voor
uitbreiding van het aanbod.
Met acht restaurants per 100.000 inwoners biedt
Flevoland theoretisch gezien de meeste ruimte voor
uitbreiding.
De dichtheid van de vier grote steden is veel hoger dan
het gemiddelde van Nederland. Theoretisch gezien is er
hier dus weinig ruimte voor uitbreiding van het aanbod.
Winst- en verliesrekening Chinees-Indisch à
la carte restaurant op basis van een omzet
van € 500.000,=
Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
Omzetten per jaar
Maaltijden
Dranken
Overige horeca activiteiten
Omzet Totaal
Kosten per jaar
Min. Max. Min. Max.
Maaltijden/spijzen 91 113 24* 29*
Dranken 23 27 26* 30*
Overige activiteiten 1 1 5* 5*
Inkopen totaal 115 142 23* 28*
Loon en sociale lasten 127 140 25 28
Betaling aan derden 3 3 1 1
Overige pers.kosten 6 8 1 2
Personeelskosten totaal 136 151 27 30
Huisvestingskosten** 38 57 8 11
Verkoopkosten 11 20 2 4
Algemene kosten 20 29 4 6
Overige kosten totaal 68 106 14 21
Huur gebouwen 34 62 7 12
Afschrijvingen 13 33 3 7
Interest 0 6 0 1
Kapitaalslasten bij huur 47 100 9 20
Afschrijvingen 21 42 4 8
Interest 4 18 1 4
Kapitaalslasten bij
eigendom
25 60 5 12
x € 1.000 % Omzet
77
18
x € 1.000 x € 1.000
5
100500
385
90
25
Kengetallen op jaarbasis
Omzet maaltijden & dranken/m² € 2.700
Omzet per kracht (mensjaar) € 70.800
Bruto loon per betaald mensjaar € 24.000
4
Ontwikkeling aanbod Chinese restaurants
2001- 2010 (index)
90
92
94
96
98
100
102
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Aantal Ontwikkeling Dichtheid
Zeeland 62 8,8% 16,3
Limburg 166 -9,8% 14,8
Noord-Holland 359 -11,8% 13,5
Drenthe 68 0,0% 13,8
Friesland 84 9,1% 13,0
Noord-Brabant 315 -6,5% 12,9
Groningen 68 -10,5% 11,8
Zuid-Holland 403 -12,0% 11,5
Gelderland 231 -3,3% 11,6
Overijssel 119 -9,2% 10,5
Utrecht 125 -5,3% 10,2
Flevoland 31 10,7% 8,0
Nederland 2.031 -7,4% 12,3
Noord-Holland 219 -10,2% 11,5
Utrecht 93 -3,1% 10,2
Zuid-Holland 244 -10,0% 10,1
Dichtheid Chin.- Ind. restaurants per 100.000 inwoners
Provincies zonder G4
Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
* G4 = Vier grootste steden van Nederland (Amsterdam, Rotterdam.
Den Haag, Utrecht)

6. Japanse restaurants
Ontwikkeling
Het aantal Japanse restaurants is in tien jaar met
ruim 128% toegenomen van 77 in 2001 tot 176 in
2010.
In de provincies Zeeland en Drenthe waren in 2001
nog geen Japanse restaurants gevestigd. Drenthe
heeft er inmiddels één Japans restaurant bij. De
grootste toename van Japanse restaurant is te
vinden in de provincie Utrecht (366%).
Dichtheid
Nederland heeft een gemiddelde dichtheid van 1,1
Japanse restaurants per 100.000 inwoners.
De hoogste dichtheid vinden we in de provincie
Noord-Holland, met een gemiddelde dichtheid van
2,8 per 100.000 inwoners. Theoretisch gezien is er
beperkt ruimte voor uitbreiding van het aanbod in de
provincie Noord-Holland.
Tussen 2001 en 2010 is het aantal Japanse
restaurants in de provincie Utrecht (zonder de stad
Utrecht) toegenomen van nul naar vijf. De provincie,
met provinciehoofdstad, vertoonde in dezelfde
periode een groeipercentage van 366% van drie
restaurants in 2001 naar 14 in 2010.
In Zeeland is momenteel nog geen Japans restaurant
gevestigd. Dit biedt theoretisch gezien ruimte voor
uitbreiding. Dit geldt ook voor de provincies
Overijssel, Friesland en Drenthe met een dichtheid
van 0,2 restaurants per 100.000 inwoners.
Ontwikkeling aanbod Japanse restaurants
2001- 2010 (index)
80
100
120
140
160
180
200
220
240
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
Aantal Ontwikkeling Dichtheid
Noord-Holland 75 134,4% 2,8
Zuid-Holland 46 142,1% 1,3
Utrecht 14 366,7% 1,1
Flevoland 3 200,0% 0,8
Noord-Brabant 19 171,4% 0,8
Groningen 3 50,0% 0,5
Gelderland 9 28,6% 0,5
Limburg 3 -25,0% 0,3
Drenthe 1 100,0% 0,2
Friesland 1 0,0% 0,2
Overijssel 2 100,0% 0,2
Zeeland 0 0,0% 0,0
Nederland 176 128,6% 1,1
Noord-Holland 26 160,0% 1,4
Zuid-Holland 14 250,0% 0,6
Utrecht 5 400,0% 0,5
Dichtheid Japanse restaurants per 100.000 inwoners
Provincies zonder G4
5

7. Thaise restaurants
Ontwikkeling
Het aantal Thaise restaurants is in tien jaar met
74,7% toegenomen van 87 in 2001 tot 152 in 2010.
In alle provincies is het aanbod van Thaise
restaurants gegroeid behalve in de provincie
Drenthe.
Zeeland en Groningen beschikten in 2001 nog niet
over een restaurant met een Thaise keuken. In 2010
telden de provincies respectievelijk drie en twee
Thaise restaurants. Voor Zeeland betekent dit een
toename van 300%. Ook in de provincies Utrecht,
Limburg en Friesland, Groningen en Overijssel nam
het aanbod fors toe.
Dichtheid
Nederland heeft een gemiddelde dichtheid van 1
Thais restaurant per 100.000 inwoners.
De hoogste dichtheid vinden we wederom in de
provincie Noord-Holland, met een dichtheid van 2,7
restaurants per 100.000 inwoners. Noord-Holland
telde in 2010 72 Thaise restaurants, hiervan zijn er
53 in Amsterdam te vinden (ruim 70%). Wanneer de
vier grootste steden (Amsterdam, Rotterdam, Den
Haag en Utrecht) buiten beschouwing worden
gelaten, heeft dit veel invloed op de ontwikkeling van
het aanbod en de dichtheid van de provincies.
In Drenthe is geen Thais restaurant gevestigd en
biedt dus ruimte voor uitbreiding.
Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
Ontwikkeling aanbod Thaise restaurants
2001- 2010 (index)
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Aantal Ontwikkeling Dichtheid
Noord-Holland 72 44,0% 2,7
Zuid-Holland 37 105,6% 1,1
Zeeland 3 300,0% 0,8
Utrecht 7 250,0% 0,6
Limburg 7 250,0% 0,6
Friesland 3 200,0% 0,5
Flevoland 2 100,0% 0,5
Noord-Brabant 13 85,7% 0,5
Groningen 2 200,0% 0,3
Overijssel 2 200,0% 0,2
Gelderland 4 33,3% 0,2
Drenthe 0 -100,0% 0,0
Nederland 152 74,7% 0,9
Noord-Holland 19 72,7% 1,0
Zuid-Holland 13 116,7% 0,5
Utrecht 1 0,0% 0,1
Dichtheid Thaise restaurants per 100.000 inwoners
Provincies zonder G4
6

8. Indiase restaurants
Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
Ontwikkeling
Het aantal Indiase restaurants is in tien jaar met ruim
26% toegenomen van 102 in 2001 tot 129 in 2010.
De regionale verschillen zijn voor de Indiase
restaurants groot. Zeeland zag het enige Indiase
restaurants verdwijnen. Ook de provincie Utrecht
kreeg te maken met een afname van het aanbod
Indiase restaurants met 12,5%.
Het aanbod is in de provincie Drenthe met 200%
toegenomen. In 2010 was er geen Indiaas restaurant
in Drenthe gevestigd In 2010 zijn dit er 2. Ook in de
provincies Groningen en Friesland nam het aanbod
van Indiase restaurants fors toe.
Dichtheid
Gemiddeld telt Nederland 1 Indiaas restaurants per
100.000 inwoners.
Wederom vinden we de hoogste dichtheid in Noord-
Holland. De provincie telde in 2010 2,1 restaurants
met een Indiase keuken per 100.000 inwoners. In
totaal telt de provincie 56 Indiase restaurants,
waarvan er 37 restaurants (ruim 66%) in Amsterdam
te vinden zijn. Ook zonder Amsterdam kent Noord-
Holland een relatief hoge dichtheid.
In Zeeland waren in 2010 geen Indiase restaurants
gevestigd waardoor deze provincie zich theoretisch
gezien het beste leent voor uitbreiding.
Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
Ontwikkeling aanbod Indiase restaurants
2001- 2010 (index)
90
100
110
120
130
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Aantal Ontwikkeling Dichtheid
Noord-Holland 56 27,3% 2,1
Groningen 7 133,3% 1,2
Zuid-Holland 26 36,8% 0,7
Utrecht 7 -12,5% 0,6
Friesland 4 100,0% 0,6
Gelderland 9 0,0% 0,5
Limburg 5 0,0% 0,4
Overijssel 5 0,0% 0,4
Drenthe 2 200,0% 0,4
Flevoland 1 0,0% 0,3
Noord-Brabant 7 40,0% 0,3
Zeeland 0 -100,0% 0,0
Nederland 129 26,5% 0,8
Noord-Holland 19 72,7% 1,00
Zuid-Holland 9 28,6% 0,37
Utrecht 2 -33,3% 0,22
Dichtheid Indiase restaurants per 100.000 inwoners
Provincies zonder G4
7

9. 8
Overig Aziatisch & Adhoc Makelaars
Restaurants met een keuken uit de volgende landen
Afghanistan, Arabië, Bangladesh, Filippijnen, Iran,
Zuid-Korea, Libanon, Maleisië, Mongolië, Nepal,
Pakistan, Sri Lanka, Syrië, Taiwan, Tibet, Vietnam,
Azië (algemeen).
Ontwikkeling
Het aantal overige Aziatische restaurants is in tien
jaar met ruim 91% toegenomen van 79 in 2001 tot
151 in 2010.
In 2001 telden Limburg en Flevoland nog geen overig
Aziatische restaurants. In 2010 is het aanbod
toegenomen naar respectievelijk drie en twee
restaurants.
Alleen in Drenthe is geen sprake geweest van een
toename in het aanbod.
Dichtheid
Gemiddeld telt Nederland 0,9 overig Aziatische
restaurants per 100.000 inwoners.
De hoogste dichtheid vinden we in de provincie
Noord-Holland, met 1,7 restaurants per 100.000
inwoners. Wordt hierbij Amsterdam buiten
beschouwing gelaten, dan ligt de dichtheid een stuk
lager, 0,47 restaurants.
De laagste dichtheid vinden we in de provincie
Drenthe (0,2 restaurants per 100.000 inwoners).
Deze provincie biedt dus theoretisch gezien de
meeste ruimte voor uitbreiding van het aanbod.
Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
Ontwikkeling aanbod overige
Aziatische restaurants 2001- 2010 (index)
80
100
120
140
160
180
200
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010
“Momenteel is bijna 70% van alle Japanse restaurants gevestigd in Noord- en Zuid-Holland. Men
verwacht dat het aanbod vooral in steden buiten de Randstad het komende jaar sterk zal toenemen. De
grote spelers in de Japanse restaurantketens zijn Shabu Shabu en Sumo. Andere ondernemers vinden
het concept ook interessant, zij zien hoe snel de huidige Japanse restaurantketens uitbreiden en willen
mee in het succes van het concept. Daarnaast is sushi tegenwoordig modern, de uitstraling en sfeer van
de restaurants zijn ook meer van deze tijd dan de traditionele Chinese restaurants. Ook zien wij dat heel
veel Chinezen cafetaria’s en hotels kopen. Bij cafetaria’s zoeken ze naar bedrijven met een omzetniveau
vanaf € 17.000,-- - € 20.000,-- per maand, liefst nog meer. Daarbij gaat de voorkeur uit naar een pand
waar ze ook in kunnen wonen. Als we zoiets in aanbod hebben dan worden staat de telefoon
roodgloeiend. Verder zoeken ze naar hotels, met name in Amsterdam, vaak wel onder 3-ster niveau.”
Volgens Bram Stokman van Adhoc horecamakelaars b.v. was er enkele jaren
geleden een trend waarneembaar van een toename van Chinese
wokrestaurants. Alle grotere locaties (vanaf ca. 300 m²) werden aangehuurd of
aangekocht door Chinese ondernemers en ingericht als wokrestaurant.
“Daar waar die trend voorbij lijkt te zijn, zien wij nu de trend van het all-you-can-
eat Japans eten. Voor dit type concept wordt gezocht naar locaties vanaf 300
m², op A-locaties in steden vanaf circa 100.000 inwoners.” Als deze steden in
de vraag zijn voorzien, zullen de kleinere steden volgen is de verwachting.
Aantal Ontwikkeling Dichtheid
Noord-Holland 45 60,7% 1,7
Zeeland 5 66,7% 1,3
Overijssel 14 75,0% 1,2
Zuid-Holland 40 110,5% 1,1
Groningen 4 33,3% 0,7
Utrecht 9 200,0% 0,7
Noord-Brabant 15 114,3% 0,6
Friesland 3 50,0% 0,5
Flevoland 2 200,0% 0,5
Gelderland 10 100,0% 0,5
Limburg 3 300,0% 0,3
Drenthe 1 0,0% 0,2
Nederland 151 91,1% 0,9
Noord-Holland 9 125,0% 0,47
Zuid-Holland 9 80,0% 0,37
Utrecht 5 150,0% 0,55
Dichtheid overig Az.rest. per 100.000 inwoners
Provincies zonder G4

10. Professionaliseren & samenwerken
9
Bron: bedrijfschap Horeca en Catering
Ontwikkelingsindexcijfer per subsector
50
100
150
200
250
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Chinees-Indisch restaurant Japans restaurant
Thais restaurant Indiaas restaurant
Overig Aziatisch restaurant
Professionalisering van de branche
De branche van de Aziatische restaurants is volop in beweging. Niet alleen
ontwaakt de afhaal-Chinees van een geheime keuken achter het luikje naar
een open, transparanter restaurant, ook is deze een stuk professioneler
geworden. Zo heeft het vakblad Misset Horeca in samenwerking met KHN de
Chinese Restaurant Top 100 uitgebracht, waarbij in 2009 Restaurant Dynasty
in Amsterdam als beste uit de bus kwam. Verder komen er naast de
traditionele Aziatische restaurants allerlei Aziatische fastservice concepten en
“all-you-can-eat” concepten op die steeds populairder worden. Ook de Chinese
en Indonesische horecaondernemers zijn binnen hun samen-
werkingsverbanden druk bezig met het ontwikkelen van hun product.
FER www.fer.nl
“De kracht van onze organisatie schuilt in het feit dat ieder lid beschikt over
een unieke identiteit en daarmee invulling geeft aan het gezamenlijk streven
naar goede kwaliteit”, aldus Ho Kai Yen, voorzitter van de Fine Eastern
Restaurants, De FER heeft 25 leden en bestond in 2009 25 jaar. Zij hebben
een FER trainee Program om te zorgen voor kwalitatieve goede koks, zij
werken hierbij samen met hotelscholen van onder andere Bali.
ANEC www.neweasterncuisine.wordpress.com
Association of New Eastern Cuisine, opgericht juli 2009, met als doel
ondersteuning te bieden aan innovatieve Chinese horecaondernemers met
Aziatische horecabedrijven. Basisprincipes: het behouden van de authenticiteit
van de Chinese keuken, trendsetter zijn door innovatie, opnemen van andere
Aziatische keukens en zoeken naar mooie wijn/spijs combinaties. In augustus
2009 hebben zij bijvoorbeeld een Wagyu & Sake workshop georganiseerd,
waarbij gerechten werden gemaakt met Wagyu rund en Iberico varkensvlees
gecombineerd met hoge kwaliteit saké’s.
SIR www.sir.nl
Selected Indonesian Restaurants: 10 leden. De organisatie staat voor culinaire
authenticiteit, perfect gastheerschap en een sfeervolle ambiance. De leden
maken zich hard voor vernieuwingen in de Indonesische keuken door die
gerechten te creëren die de volmaakte combinatie vormen tussen de
Indonesische tradities en de Europese trends. Jaarlijks organiseren zij
bijvoorbeeld een saté / rosé party waarbij elk restaurant zijn eigen saté maakt
en daar een perfect passende rosé laat proeven.

11. Concurreren & samenwerken
10
Concentratiegebieden
De Chinezen die in de naoorlogse periode buiten China terecht kwamen,
vormden een hechte gemeenschap. Zeker in Amerika waar een immigrant
veel makkelijker zijn eigen stempel op zijn omgeving kan drukken, werden de
Chinatown’s populair. De sfeer, het eten, de vriendelijkheid van de Chinezen,
de fortune cookies, de lagere prijzen en de combinatie met retail zorgen voor
deze populariteit.
In Londen zien we little India, waar bovenstaande sterke punten met Indiase
retail en horeca worden uitgebaat. Voor de Westerse mens zijn de buurten
veilige plekken waar men met een totaal andere sfeer en leefwijze kennis kan
maken. Ook alle Oosterse geneeswijzen, ontspanningstherapieën zijn hier
terug te vinden.
Ook bij de Indonesische gemeenschap in Nederland kennen we al heel lange
een grote trekpleister, de Pasar Malam Besar. Bij de trends vermelden we
een festival van retail, horeca en kunst vanuit India. Mooie momenten om
kennis te maken met een land. Wij denken dat deze vormen van
samenwerken zeker door ook ondernemers uit andere Aziatische landen
moeten worden gezocht.
Foto’s: www.tongtong.nl www.fisher.osu.edu www.travelover.files.wordpress.com farm4.static.flickr.com www.eropuit.nl www.geledraak.nl

12. Consument & consumptie
Het bedrijfschap Horeca en Catering beschikt niet over de cijfers van de
sector Aziatische restaurants, maar wel over de cijfers van het Chinees-
Indisch restaurant. De sector Aziatische restaurants bestaat voor 78% uit
Chinees-Indische restaurants.
Bezoek en besteding
In 2008 besteedde de consument gemiddeld € 11,80 per bezoek aan een
Chinees-Indisch restaurant. In 2009 is dit met ruim 2% gestegen naar
€ 12,10 per gast per bezoek. Vanwege de afhaal mogelijkheden in de
Aziatische sector is dit bedrag relatief laag.
Hoewel in 2009 het gemiddelde uitgavenpatroon van de consument is
gestegen, liep het aantal bezoekers procentueel terug. In 2008 bezocht nog
15% van de Nederlanders (16-60 jaar) een Chinees-Indisch restaurant, in
2009 was dit nog maar ruim 12%. Dit is een daling die zich al sinds de jaren
negentig heeft ingezet. De keuzemogelijkheden voor de consument zijn
toegenomen, meer mensen eten bewust light en de Chinees heeft het imago
van grote porties. De aanpassing naar kleinere porties zoals bij de wok to go
formules speelt hierop in. Evenals de sushi trend met name het imago heeft
van slanke, op hun lijn lettende, shoppende dames.
Het Chinees-Indische restaurant vergeleken met de gehele restaurantsector
In de totale restaurantsector besteedde de consument in 2008 gemiddeld
€ 17,90 per bezoek aan een restaurant, in 2009 was dat € 18,10.
Ruim 40% van de Nederlander (16-60 jaar) bezocht in 2008 eens of vaker
een restaurant, in 2009 daalde dit percentage naar 35,5%.
Ook in de gehele restaurantsector geldt dus dat in 2009 minder gasten
werden verwelkomt, maar dat zij wel iets meer spendeerde ten opzichte van
2008.
Waardering Chinees-Indisch restaurant consument
In zowel 2008 als in 2009 waardeert de consument het Chinees-Indisch
restaurant met een 7,9. De ondervraagden beoordeelden o.a. kwaliteit van
de producten, dienstverlening, sfeer, hygiëne en veiligheid en de
prijs/kwaliteit verhouding op een schaal van 1 tot 10. In het eerste
kwartaal van 2010 kwam de waardering op 7,7.
11Foto: www.pao.ucsd.edu

13. Li Ping Lin – Sectormanager KHN
12
De naam van uw sector is onlangs veranderd van Chinees-Indische
bedrijven naar Chinees-Indische ondernemers. Waarom?
“Dat hebben wij gedaan omdat de Chinese ondernemer vandaag de dag
niet alleen meer actief zijn in Chinese bedrijven, maar ook in andere
segmenten. Zo zijn bijvoorbeeld 20% van alle oer-Hollandse snackbars in
handen van Chinese ondernemers, en 90% van de Aziatische restaurants
wordt ook door Chinezen gerund. Ook zie je in de hotelsector dat Chinezen
aan de weg aan het timmeren zijn. Vanwege de crisis is het nu
aantrekkelijk om hotels over te nemen. Chinezen zijn bereid dat risico te
nemen. Al deze ondernemers hebben echter veel dezelfde behoeften. Zo is
de Nederlandse taal nog vaak een struikelblok voor de Chinese
ondernemer.”
Wat zijn volgens u de belangrijkste ontwikkelingen van de Aziatische
restaurants in Nederland?
“Ten eerste de schaalvergroting. Vroeger had je alleen de afhaalchinees
om de hoek, tegenwoordig hebben deze afhaalchinezen een restaurant
voor gasten die blijven eten. Ten tweede is er de branchevervaging. De
Chinees biedt niet alleen Chinees-Indische gerechten, maar ook Japans en
Nederlands. Het is meer een wereldkeuken geworden. En ten derde de
verjonging van de ondernemers. De huidige generatie Chinezen zijn hoog
opgeleid en spreken de Nederlandse taal ook beter. Dit resulteert in betere
marketing en communicatie ten opzichte van de eerste generatie Chinese
ondernemers.”
Mevrouw Li Ping Lin is al bijna 15 jaar
actief als manager van de sector
‘Chinese ondernemers’ bij de Koninklijke
Horeca Nederland. De KHN levert
diensten voor Chinees-Indische
ondernemers zoals kokopleidingen en
tolkdiensten.
Hoe heeft u de branche zien veranderen de afgelopen jaren?
“Chinese ondernemers zijn veel opener geworden. De Nederlandse consument wil zien
wat er gebeurt met hun eten. Aangezien de restaurants niets te verbergen hebben zijn
zij open gaan koken. Het wokrestaurant is daar een prima voorbeeld van. Daarnaast is
de jonge generatie ondernemers heel vernieuwend, waardoor allerlei nieuwe concepten
op de markt zijn toegetreden. ”
Wat voor nieuwe concepten heeft u zien toetreden op de markt?
“De concepten met het ‘all you can eat’ principe. De Nederlander stelt het op prijs om
van te voren te weten wat een avondje eten gaat kosten. Ook zie ik steeds meer
concepten waar het gaat om een belevenis in plaats van enkel een maag vullen.
Mensen willen vermaakt worden. Wat bijvoorbeeld in Azië ook steeds meer opkomt zijn
de geautomatiseerde restaurants. De gasten worden bediend door middel van lopende
banden en zelfservice. Dit vindt de gast leuk en het scheelt de ondernemer
personeelskosten. ”
Is de gast veranderd door de economische crisis?
“Je ziet dat gasten minder lang van te voren reserveren. Daardoor is het voor de
ondernemer lastig in te schatten hoeveel personeel het moet gaan inzetten en ook het
inkopen is lastiger. Daarnaast willen gasten van te voren weten wat ze kwijt zijn op een
avondje uit. Vandaar dat de wokrestaurants bijna niets merken van de recessie, deze
blijven populair omdat de gast weet wat ze kwijt zullen zijn in deze economisch mindere
tijden.”
Hoe ziet u de toekomst er uit wat betreft de Aziatische restaurants?
“De toekomst ziet er goed uit. Dat heeft ook te maken met de ontwikkeling van het land
China zelf. China komt steeds vaker positief in het nieuws, Nederlandse kinderen
krijgen Chinese taal op school en ook steeds meer toeristen weten Azië te vinden.
Daardoor wordt de Chinese cultuur en daarmee ook de Chinese keuken meer
gewaardeerd. Deze ontwikkelingen bieden daarom veel kansen voor de Chinese
keuken. Verder zie ik dat de Aziatische ondernemer meer maatschappelijk te werk zal
gaan. Een ontwikkeling die rechtstreeks uit Azië komt overwaaien. Eten wordt daar al
gelabeld als ‘greenfood’ als het daarvoor in aanmerking komt. Ook zal in Aziatische
restaurants per product het aantal calorieën worden aangegeven. Efficiënt koken past
ook in dit plaatje.
Hoe minder grondstoffen je verspeeld, des te beter voor het milieu. En voor de
ondernemer zelf natuurlijk, het bespaart je kosten wanneer je duurzaam te werk gaat.”

14. 13
Concepten
All you can eat sushi
De all-you-can-eat sushi concepten zijn in
opkomst. Diverse ketens als Shabu Shabu en
Sumo richten zich op dit concept. Eigenaren zijn
vaak jongere Chinese ondernemers die een
andere weg dan hun ouders inslaan. Vaak
komen de producten die worden gebruikt uit
Thailand en de koks uit China.
Het idee is simpel. Voor een vast bedrag kunnen
gasten onbeperkt sushi eten (bepaalde
specialiteiten buiten beschouwing gelaten).
Traditionele Chinees
De traditionele Chinees blijft populair in
Nederland. Binnen China zijn er weer
verschillende streken die de keukens kenmerken,
zoals Canton, Mandarijn, Shanghai en Szechuan.
Misschien wel het bekendste typisch Chinese
restaurant is Nam Kee in Amsterdam. Het
restaurant in het hart van Chinatown, staat
bekend om zijn oesters (het boek van Kees van
Beijnum) en andere Cantonese gerechten.
De traditionele Chinees zal naar verwachting ook
efficiënter gaan koken en portioneren, zodat ook
zij duurzaamheid meer in hun bedrijfsstrategie
kunnen opnemen.
Wokrestaurants
De wokrestaurants zijn erg geliefd bij gezinnen. Voor
een vast bedrag kunnen gasten hun ingrediënten
kiezen en door een chef laten wokken. Enkele
voorbeelden.
In november 2004 opende de Nederlandse franchise
formule ‘Wok to walk’ haar eerste vestiging in
Amsterdam. Inmiddels telt de keten vijf vestigingen.
De keten heeft ook vestigingen in Amerika, het
Verenigd Koninkrijk, Spanje, Portugal, Litouwen, Polen,
Servië en Mexico.
Wok to go, een franchiseformule die in Nederland elf
vestigingen heeft. Snel, gezonde, lekkere gerechten uit
heel Azië. De maaltijd wordt voor de ogen van de gast
bereid, en worden gepresenteerd in een American
style take-away box, die magnetron bestendig zijn.
Foto: www.namkee.net
Om ‘misbruik’ te
voorkomen is er wel één
regel ingesteld. Per
gerecht dat wordt besteld,
maar niet geconsumeerd
word, moet een kleine
boete betaald worden.
Dat Wok to go zich richt
op de gast die haast
heeft, blijkt uit het feit
dat de vestiging in
Roermond sinds maart
2008 beschikt over een
wok-drive, zodat de gast
niet eens zijn auto meer
uit hoeft.

15. Concepten
14
Wagamama, positive eating & positive living
‘Wagamama’ is een internationale formule met drie vestigingen in Nederland, twee in
Amsterdam en één in Groningen.
De Wagamama-restaurants zijn opgezet naar het voorbeeld van de hippe ramenbars in
Japan. Hier kun je geen tafel voor twee bestellen, maar schuif je aan op de lange banken
aan de lange tafels. Als je een keuze hebt gemaakt, staat je maaltijd in no time op tafel.
Je krijgt lekkere, verse en razendsnel gemaakte gerechten, waarvan het merendeel in de
wok is bereid. Voor kinderen is er een aparte kaart maar wel met Aziatische variaties.
Een hoofdgerecht kost tussen € 10,95 en € 15,75 en kan eventueel worden uitgebreid
met een bijgerecht. De prijs van een bijgerecht varieert tussen € 2,= en € 6,95. Het
assortiment bestaat uit allerlei Aziatische gerechten, veelal gebaseerd op kip. Naast
restaurantgedeelte kun je ook gerechten afhalen, en sinds kort ook laten bezorgen.
De website is volledig geïntegreerd de bedrijfsvoering, er zijn spelletjes voor kinderen te
vinden, een desktop background, screensavers, animaties en recepten.
Foto: www.wagamama.nl
A 1 Plaza – totaal formule Meet & Eat
A1-PLAZA is gelegen langs de A1 bij Amersfoort. Er zijn vier horeca formules te vinden.
Zo is er een wokrestaurant met live & show cooking voor zo’n 300 gasten op de begane
grond. Op de eerste verdieping is een Japans restaurant met all-you-can-eat sushi lounge
& teppanyaki voor zo’n 150 gasten. Het woord Teppanyaki is een samenvoegsel van de
twee Japanse woorden Teppan (ijzeren plaat) en Yaki (gegrild). Een bezoek aan een
Teppanyaki restaurant is een avondje uit. Alle gerechten worden voor het oog van de
gast klaargemaakt.
Op dezelfde verdieping is tevens een meeting point waar meetings, events & seminars
gehouden kunnen worden voor maximaal 150 personen. Op de begane grond is tevens
een take away voor fastfood.
De prijzen variëren per formule, beginnend bij enkele euro’s oplopend tot € 65,= voor
een uitgebreid menu bij het Japans Teppanyaki restaurant.

16. 15
Verenigde Staten
Chinees eten is in de Verenigde Staten enorm populair. Er zijn maar liefst drie
keer zoveel Chinese restaurants, dan McDonald’s vestigingen. De Chinese
gemeenschap in de Verenigde Staten heeft zich in een aantal steden
geconcentreerd, de zogenaamde Chinatowns. Typisch Amerikaans is dat bij
de rekening een ‘fortune cookie’ gegeven wordt.
Engeland
Ook Londen kent een eigen Chinatown, waar men traditioneel Chinees kunt
eten. Maar in Engeland wonen ook veel Indiërs. In Londen is dan ook de wijk
Little India te vinden. Curry’s zijn inmiddels helemaal ingeburgerd in het
Engelse eetpatroon. Lange tijd werd in Engeland voornamelijk ‘verengelst’
Oosters eten geserveerd. Met name in de jaren ’60 en ’70 zijn deze
restaurants populair geworden. Vanaf de jaren ’90 hebben ook nieuwe
Aziatische concepten voet aan de grond gekregen in Engeland. Enkele
bekende ketens vanuit Londen: Itsu (24 shops en 4 restaurants) & Yo! Sushi
met 64 restaurants in Engeland.
Duitsland
Vanaf de jaren ’50 werd, net als in Nederland, de Aziatische keuken in
Duitsland vooral geassocieerd met ‘de Chinees’. Sinds tien jaar is er ook in
Duitsland een revolutie gaande. De traditionele ‘Chinees’ blijft populair maar
er zijn steeds meer vernieuwende concepten te vinden. Deze vernieuwende
concepten hebben vaak maar één vestiging, er is echter ook een aantal
kleine ketens ontstaan.
Een voorbeeld is ‘Mongo’s’ dat inmiddels acht vestigingen in Duitsland telt.
‘Mongo’s is een Mongolisch ‘all-you-can-eat’ barbecue concept.
De laatste jaren heeft ook de keten ‘MoschMosch’ zich sterk ontwikkeld.
‘MoschMosch’ is een concept dat zich voornamelijk richt op de verkoop van
typisch Japanse noedelsoep. De keten telt inmiddels zes restaurants.
Frankrijk
Vanaf de jaren ’90 is de Aziatische keuken op grote schaal geïntroduceerd in
Frankrijk. In eerste instantie verschenen er diverse sushi en sashimi
restaurants, hierna maakte het wokrestaurant zijn opmars.
Buitenland
Er zijn diverse concepten te vinden in Frankrijk; bijvoorbeeld TSÉ, een
restaurant dat volledig Aziatisch is ingericht, hier wordt echter voornamelijk
Frans eten geserveerd (met Oosterse invloeden). ‘Zenzen’ is een Aziatisch
fastfood concept te vinden in Frankrijk, er wordt uitsluitend organisch Aziatisch
eten geserveerd. Maar er zijn ook traditionele concepten te vinden, zoals Crazy
Wok dat zich uitsluitend richt op drie Chinese specialiteiten; wokgerechten,
dim-sum en Chinese fondue. Vanoudsher zijn er ook veel Vietnamesische
restaurants te vinden in Frankrijk.
Japan
In Japan is vis veruit het meest gebruikte ingrediënt. De Japanners eten
gemiddeld meer dan 65 kilo vis per jaar per persoon. Ter vergelijking in 2009
aten wij Nederlanders 3,6 kg vis per jaar per persoon! In Japan is het aanbod
ook erg divers, er zijn meer dan 400 soorten vis verkrijgbaar.
Vanaf 2010 wordt Tokio gezien als culinaire hoofdstad van de wereld.
Voorheen was het altijd Parijs dat de meeste Michelin sterrenrestaurants
bezat. Dit jaar beschikt Tokio voor het eerst over elf restaurants bekroond met
drie Michelin sterren. In Parijs zijn dit er tien. In totaal beschikt Tokio over 192
sterrenrestaurants die in totaal goed zijn voor 261 Michelin sterren.

17. Trends & Ontwikkelingen
Wagamama iPhone app
In Engeland kunnen gasten van Wagagama met de speciale iPhone app
direct online bestellen en betalen en je kan het ook nog thuis laten
bezorgen!
Foto: www.wagamama
Hupsake & bubble saké
Diverse variaties van saké betreden de markt.
Zo wilden de makers van Hupsaké een
positieve boodschap meegeven met de saké,
grappig verpakt in een glazen potje. De saké
van Hana-Awaka heeft een licht bubbeltje.
Zoete sushi
Sushi kent vele variaties, ook een zoete variant.
Ingrediënten kunnen bestaan uit snoep, chocolade en
andere zoete ingrediënten. De Belgische chocolatier
Cosijns wijdde een hele chocolade-lijn met bijbehorend
kookboek aan zoete sushi met chocolade.
16
Taste India Festival
De Tong Tong Fair (voorheen Pasar Malam
Besar) kennen we al heel lang, in juli nu ook een
India festival op het Malieveld in Den Haag. Een
nieuw, groot, cultureel en culinair festival gericht
op alle facetten van India. Bollywood
entertainment, dans, muziek, culinaire
specialiteiten, workshops en masterclasses.
Foto: www.tasteindia.eu
www.?
www.hupsake.nl

18. 17
Toekomstvisie
Foto: www.hirecentral.net
Aanbod Chinees-Indische restaurant neemt verder af
Het aanbod van Chinees-Indische restaurants zal de komende jaren blijven
afnemen. Door de verschuiving van de populariteit naar met name de Japanse
en Thaise restaurants, “all-you-can-eat” concepten en “to-go” formules, zal het
aanbod over vijf jaar zijn gedaald naar circa 1900 Chinees-Indische
restaurants (-6,5%). Laatste tien jaar daalde het aantal met ruim 7%.
Aanbod totaal Aziatische restaurant blijft gelijk
Alle andere Aziatische restaurants zullen de komende vijf jaar nog een lichte
groei laten zien. Niet meer de bijna 80% groei zoals de afgelopen tien jaar
maar wel een dusdanige groei dat het totaal aantal Aziatische restaurants
gelijk zal blijven.
“To-go” wordt thuisbezorgd
Er valt nog een slag te maken bij de Aziatische restaurants wanneer ze ook op
grote schaal gaan thuisbezorgen. In een tijd waarin gemak de mens dient is
het het vreemd dat dit nog steeds niet het geval is. Bovendien biedt de
hedendaagse techniek talloze mogelijkheden om het de consument zo
makkelijk mogelijk te maken, zoals blijkt bij Wagamama, die een eigen iPhone
app heeft ontwikkeld. Deze ontwikkeling geldt niet alleen voor de Chinees-
Indische restaurants, maar ook zeker voor de sushi-concepten. In Londen rijdt
Itsu al een paar jaar rond met duidelijk herkenbare wagentjes.
Wok op zijn retour, all-you-can-eat sushi neemt toe
De populariteit van het “all-you-can-eat” wokconcept is over het hoogtepunt
heen. Verdwijnen zal het wokrestaurant niet, maar dit type restaurant wordt
steeds vaker opgenomen in totaalconcepten, zoals A-1, waarbij gasten de
keuze hebben tussen diverse Aziatische keukenrichtingen. Bijna alle keukens
koken relatief gezond, veel groenten en vis. De vaste prijs waardoor de gast
van tevoren weet waaraan hij toe, is ook in de totaal concepten erg belangrijk.
Daarnaast kan ook in deze concepten worden gekozen voor relatief goedkope
locaties. We verwachten voornamelijk een groei in aantal vestigingen van
verschillende “all-you-can-eat” sushi ketens, zoals Shabu Shabu en Sumo.
Bedreiging Japanse keuken
De bluefin tonijn, een belangrijk ingrediënt in de sushi, heeft de status van een
ernstig bedreigd diersoort. En ook de yellowfin tonijn wordt steeds schaarser!
In Japan is de kwaliteit van tonijn in gevangenschap echter hoog genoeg voor
de toprestaurants en de universiteit van Kinki probeert al jaren de gekweekte
vis te perfectioneren.
Aziatische haute cuisine
In 2002 kreeg de Japanse chefkok van het Yamazato restaurant (Okura hotel),
Akira Oshima, als eerste Japanse chef in Nederland één Michelinster. Het
mooie van het Japans eten op dit niveau is dat de smaak authentiek is en niet
afgestemd op de westerse smaak. Er wordt alleen met verse producten
gewerkt van hoge kwaliteit. Er zijn een aantal indicaties die, onder betere
economische tijden, ruimte biedt aan meer Aziatische restaurants op
kwalitatief hoog niveau. Zoals beschreven bij de diverse samen-
werkingsvormen zijn deze hier druk mee bezig. Met name de combinatie van
nieuwe kooktechnieken en Europese producten met eigen stijl, kruiden en
specerijen verwerken, zal onze “culinaire” elite gaan verrassen.
Ook de ontwikkelingen in Japan zelf, zijn een
indicatie voor een nieuw export product vanuit
Japan. Zoals ook de meeste koks van
Yamazato Japans zijn. De wijze waarop deze
ontwikkeling vanuit Japan is opgepakt, met
een eigen opleidingscircuit bij de topchefs in
Frankrijk (en een eigen school in Frankrijk)
heeft duidelijk zijn vruchten afgeworpen. Ik
verheug me erop het effect van deze
ontwikkelingen vaker in Nederland te gaan
zien.
Guido Verschoor

19. Bronnenlijst:
Bedrijfschap Horeca en Catering
www.kenniscentrumhoreca.nl
Foodservice Europe & Middle East
www.horecatrends.com
www.woktowalk.com
www.yamazato.nl
www.restaurantdynasty.nl
www.geledraak.nl
www.visbureau.nl
www.nos.nl
Met dank aan:
Mevrouw Li Ping Lin (Koninklijk Horeca Nederland)
De heer Bram Stokman (Adhoc horecamakelaars)
18
Bekijk deze en andere brancheprofielen op www.spronsen.com/Brancheinfo