Marijn de Valk (Boekrestauratie de Valk), Erna Van Looveren (Ruusbroecgenootschap) en Sam Capiau (Vlaamse Erfgoedbibliotheek) Dit jaar ontwikkelt de Vlaamse Erfgoedbibliotheek de Universal Procedure for Library Assessment. UPLA is een steekproefmethode voor schaderegistratie die een betrouwbaar beeld schetst van de algemene bewaarsituatie van een bibliotheekcollectie. U hoort wat het model inhoudt, hoe een UPLA-traject in een bibliotheek wordt opgestart en uitgevoerd, en wat de eerste ervaringen zijn met dit model.

1. Marijn de Valk
Conservator-Restaurator Boekrestauratie De Valk
Erna Van Looveren
Bibliothecaris Ruusbroecgenootschap
Sam Capiau
Projectmedewerker preservering en conservering
Overlegplatform voor erfgoedbibliotheken, 2013-09-03
UPLA
Een model voor schaderegistratie in
erfgoedbibliotheken

2. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
22013-10-03

3. DOEL
 Betrouwbare schaderegistratie voor bibliotheken
(0p basis van steekproeven)
 Inzicht in conserveringsachterstanden
 Beleidsinstrument conservering
 Sensibilisering bibliotheekmedewerkers
32013-10-03

4. UPLA SAMENGEVAT
 Pragmatisch
 Snel en efficiënt
 Eenvoudig
 Uniform
42013-10-03

5. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
52013-10-03

6. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
62013-10-03

7. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
72013-10-03

8. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
82013-10-03

9. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
92013-10-03

10. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
102013-10-03

11. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
112013-10-03

12. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
122013-10-03

13. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
132013-10-03

14. WERKWIJZE UPLA-ONDERZOEK
 Invullen checklist bewaaromstandigheden
 Monsters nemen van de collectie
(300 steekproeven)
 Visueel beoordelen van de boeken met behulp van de
schadeatlas
 Verwerken van de resultaten
142013-10-03

15. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
152013-10-03

16. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
162013-10-03

17. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
172013-10-03

18. NEMEN VAN DE STEEKPROEF
 Aselecte steekproef
 300 items per collectie
 Betrouwbaarheid van 95%
 Meten van totale planklengte (gevuld met boeken)
 Bepalen van het gemiddelde aantal boeken per plank
 Rekenen
 Uitzetten en markeren
182013-10-03

19. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
192013-10-03

20. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
202013-10-03

21. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
212013-10-03

22. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
222013-10-03

23. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
232013-10-03

24. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
242013-10-03

25. BEOORDELINGSCRITERIA
 Aandacht papier en perkament, maar ook voor de
boekband
 Raadpleegbaarheid
 (In)stabiliteit/autonoom verval
252013-10-03

26. BEOORLING IN TWEE STAPPEN
 Schade matig / ernstig
 Raadpleegbaar / niet raadpleegbaar
262013-10-03

27. BEOORDELING IN TWEE STAPPEN
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
Matige schade Ernstige schade
Opmerkingen
Gebruik geen
probleem
Gebruik
verergert
schade
Gebruik geen
probleem
Gebruik
verergert
schade
Schade band
1. Stof en oppervlaktevuil op de band en de `
boeksneden
™ ™ ™ ™
2. Rode rot ™ ™ ™ ™
3. Conditie bekleding ™ ™ ™ ™
4. Tapes en schadelijke reparaties ™ ™ ™ ™
5. Losse delen rug en bekleding ™ ™ ™ ™
6. Ontbrekende delen ™ ™ ™ ™
7. Beschadigde platkernen/hoeken/platkanten
™ ™ ™ ™
8. Beschadigde sluitingen/beschadigd beslag
™ ™ ™ ™
272013-10-03

28. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
282013-10-03

29. SCHADEFORMULIER VOOR BEOORDELING
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
292013-10-03

30. SCHADEFORMULIER VOOR BEOORDELING
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
302013-10-03

31. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
312013-10-03

32. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
322013-10-03

33. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
332013-10-03

34. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
342013-10-03

35. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
352013-10-03

36. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
362013-10-03

37.  UPLA = ontwikkeld door en eigendom van de
Vlaamse Erfgoedbibliotheek
 UPLA wordt vrij ter beschikking gesteld
 ‘Omkadering’ of ‘traject’ om UPLA onder begeleiding
(en betalend) te gebruiken
 Afsprakennota met de Vlaamse Erfgoedbibliotheek
om een traject op maat af te spreken
 Voorwaarden
 Timing
 Kosten
UPLA in de praktijk
372013-10-03

38.  Vorming
 2-daagse cursus
 1 x per jaar georganiseerd
 Voor medewerkers van bibliotheken die op (korte)
termijn een UPLA onderzoek plannen
 Inhoudelijk:
 Boekterminologie
 Materialenkennis
 Omgaan met boeken
 Gebruik van de UPLA-schadeatlas en schadevormen
UPLA traject
382013-10-03

39.  Checklist bewaaromstandigheden
 Vragen m.b.t.
gebouw, verwarmingsapparatuur, klimatisering, manie
r van schoonmaken, risicobeheer
 Gedetailleerde vragenlijst per bewaarruimte
 Eventueel met meegeleverde testkit
(luxmeter, dataloggers voor temperatuur- en
vochtigheidsmetingen, lokdoosjes voor insecten…)
UPLA traject
392013-10-03

40.  Begeleiding op de werkvloer door een opgeleide
boekrestaurator
 Selectie van de steekproef (+/- 2 dagen) o.l.v. de
deskundige
 Beoordeling van de steekproefitems op schade
 2 bibliotheekmedewerkers registreren
 Start en afronding o.l.v. deskundige
 +/- 3 dagen
 Doel = evenwichtige wisselwerking tussen
conservatoren-restauratoren en
bibliotheekmedewerkers
UPLA traject
402013-10-03

41.  Opmaak van een eindrapport
 Taak van de deskundige
 Analyse van de resultaten
 Praktische aanbevelingen, in relatie tot de checklist
UPLA traject
412013-10-03

42. UPLA / Universal Procedure for Library Assessment
Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
422013-10-03

43. KLANKBORDGROEP
 Pierre Delsaerdt
 Eva Wuyts
 Sam Capiau
 Leen Breyne
 Gerrit de Bruin
 Guy De Witte
 Serafien Hulpiau
 Imke Neels
 Hilde Schalkx
 Ellen Storms
 Dorrit Van Camp
 Elke Van Herck
 Ludo Vandamme
 Marleen Vandenreyt
 Lieuwe Watteeuw
432013-10-03

44. Digitalisering
Depot
Ontsluiting
Werking
442013-10-03

45. Contactgegevens
Marijn de Valk
Conservator-restaurator Boekrestauratie De Valk
marijn@boekrestauratiedevalk.com
http://www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be