SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  842
Télécharger pour lire hors ligne
1




                                                                   Ÿtpai(a
                                   sasaAr ka‹ Ÿtpai(a
                                     M                                             jaoitayana idna ka‹ rAta sa ŒLÜgÜ aA” de”. ” jaoitayana KaAsa
                         paihLÜA idna ŸijayaArA                                     yaQhAr ka‹ idnana ka‹ Œva” ŒŸr idna ŒŸ rAta ho” Ž«ka‹re
                                                            2                                                     15

1     sau¨ ma< parmae§sar Œka‹Asa ŒŸ Bau”<yaA ka‹ rcaesa. Bau”<yaA
      saunasaAna rhI; ŒŸ Bau”yaA< pa ka‹CÜà BaI naAhIå rhA. samaud•dr
pa Œ<iDayaArA CÜAvaA rhA/ ŒŸ parmae§sar ka‹ ŒAitamaA paAnaI pa
                                                                                   bare ma< Žka‹ caINhA hobyaA. ” jaoitayana Bau”yaA< pa Paka‹Asa de”
                                                                                   bare Œka‹Asae ma< WÜhAir jaA”<.® ŒŸr Œ”saA hI BavaA.
                                                                                       16
                                                                                          taba parmae§sar du” baùfka‹I jaoitayana banaŽsa. parmae§sar
                   3
ma<ùfrAta rhA. taba parmae§sar ka‹hesa/ "ŸijayaArA ho”® ŒŸ                         ŒohmaA< sa baùfka‹I jaoita ka‹ idna pa rAja ka‹r” bare banaŽsa
                           4
ŸijayaArA ho” gÜÜavaA. parmae§sar ŸijayaArA ka‹ LÜKaesa ŒŸ Ÿ                       ŒŸ CÜowÜka‹I jaoita ka‹ rAita pa rAja ka‹r” KaAitar banaŽsa.
                                                                                                                  17
jaAina gÜÜavaA ika‹ ” naIka‹ baAwÜ”. tabaihM Ÿ ŸijayaArA ka‹A                      parmae§sar taArA BaI banaŽsa. parmae§sar ” jaoitayana ka‹ Œka‹Asae
                                      5                                                                                                18
Œ<DayaArA sae ŒLÜgÜ a ka‹”R idhesa. parmae§sar ŸijayaArA ka‹ naAŸ<                 ma< Ž«h bare Daresa ika‹ pa]TvaI pa” camaka‹”. parmae§sar ”
"idna® ŒŸ Œ<iDayaArA ka‹ naAŸ< "rAta® idhesa.                                      jaoitayana ka‹ Œka‹Asae ma< Ž«h bare Daresa ika‹ Ÿ idna ŒŸ rAita
     saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” paihLÜA idna rhA.                             pa rAja ka‹r”. ” saba” jaoitayana ŸijayaArA ka‹ Œ<iDayaArA sa
                                                                                   ŒLÜgÜ aA” idhna ŒŸ parmae§sar ” LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ baA.
                                                                                       19
                          dsar idna-Œka‹Asa
                           U                                                              taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” caŸTaA idna rhA.
       6
      tabba” parmae§sar ka‹hesa/ "paAnaI ka‹ Žka‹ Fer ka‹ dUsar Fer
                                                         7
sa ŒLÜgÜÜaAva” bare vaAyauma,ÜÜfLÜ* ho” jaA”.® Ž«h bare                                              pacavaA idna-maCÜiryana ŒŸ paiM CÜna
                                                                                                       <
                                                                                      20
parmae§sar vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ banaŽsa ŒŸ paAnaI ka‹ ŒLÜgÜÜa                               tabahIå parmae§sar ka‹hesa/ "paAnaI bahota saArI jaIba jantaUŒna
ika‹hesa. ka‹CÜU paAnaI vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ ¬par rhA ŒŸ ka‹CÜU                      sa Bair jaA” ŒŸ paMCÜI Bau”yaA< ka‹ ¬par vaAyau ma< ibacar”<.®
                             8                                                     21
vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ naIcae. parmae§sar vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ "Œka‹Asa®                    Ž«h bare parmae§sar samaud•dr ma< baùfvaAr baùfvaAr jaLÜjantau
ka‹hesa. taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” dUsar idna rhA.                      banaŽsa. parmae§sar Œona sabaihM parAinayana ka‹ banaŽsa jaŸna
                                                                                   samaud•dr ma< ibacarta hIå. saAgÜÜar ma< ika‹isama ika‹isama ka‹
                            u       u <          ùe
             taIsar idna-JarAna Ba”yaA ŒŸ paf-paQDaA                               jaLÜjantau baAweÜna. parmae§sar ” sabana ka‹ rcanaA ika‹hesa.
       9
      ŒŸr taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA ka‹ paAnaI Žka‹ WÜŸre                 parmae§sar hr tarh ka‹ paMCÜI BaI banaŽsa jaŸna Œka‹Asae ma< Ÿùfta
pa bawÜur jaA” jaehsae JaurAna Bau”<yaA deKaA” de”® ŒŸ Œ”saA hI                    hIå. parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”.
         10                                                                            22
BavaA. parmae§sar JaurAna Bau”<yaA ka‹ naAŸ< "DartaI® Daresa ŒŸ                           parmae§sar ” janaAvarna ka‹ ŒAsaIbaARd idhesa/ ŒŸ ka‹hesa/
jaŸna paAnaI bawÜurA rhA/ Œoka‹A "samaud•dr® ka‹ naAŸ< idhesa.                     "jaA ŒŸ bahota sa baccana ka‹ pa”dA ka‹rA ŒŸ saAgÜÜare ka‹
parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”.                                              ŒApana santaAnana sa Bair d•yaA.® Ÿ paMCÜI ka‹ BaI ka‹hesa ika‹
    11
       taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA/ GaAsa ŒŸ paQDaA jaŸna                   ŒApana sa–taAnana ka‹ ka‹” gÜÜaunaA baùFAvaA.
                                                                                       23
Œnna pa”dA ka‹rta hIå ŒŸr pa‹LÜna ka‹ ibarvaA ŸgÜÜaAva”. pa‹LÜna                          taba saA<Ja Ba” ŒŸ Baor BavaA. ” pa<cavaA idna rhA.
ka‹ ibarvaa jaeka‹re pa‹LÜna ka‹ BaItar ibayaA ho” Œ”saA pa‹LÜ
pa”dA ka‹r”< ŒŸ hr Žka‹ WÜu paQDaA ŒApana jaAita ka‹ ibayaA
banaAva”. ” paQDana ka‹ Bau”yaA< pa inaka‹r” d•yaA.® ŒŸ Œ”saA hI                               CÜWÜA< idna-Ba”yaA ka‹ jaIva ja–tau ŒŸ mana”R
                                                                                                             u <
         12                                                                           24
BavaA. Bau”yaA< GaAsa ŒŸ paQDaA pa”dA ika‹hsa jaŸna ŒnaAja                                taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA hr jaAita ka‹ jaIva ja–tau
pa”dA ka‹rta hIå ŒŸ Œ”saA ibarvaA ŒŸ paQDaA ŸgÜÜaAŽsa jaenakae‹                    pa”dA ka‹r”. bahota sa ŒLÜgÜ a ŒLÜgÜ a jaAita ka‹ janaAvar ho”<.
pa‹LÜna ka‹ BaItar ibayaA hota hIå. hr Žka‹ WÜu paQDaA ŒApana                      hr jaAita ka‹ baùfka‹A janaAvar ŒŸ naANh naANh reÎgÜ a”vaALÜA
ŒApana jaAita ka‹ mautaAibaka‹ ibayaA pa”dA ika‹hsa ŒŸ parmae§sar                  janaAvar ho”< ŒŸ ” janaAvar ŒApana jaAita ka‹ mautaAibaka‹ ŒŸr
                                   13
LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”. taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr                             janaAvar banaAva”<® ŒŸ ”h” saba BavaA.
                                                                                       25
BavaA. ” taIsar idna rhA.                                                                 taŸ/ parmae§sar hr jaAita ka‹ janaAvar banaŽsa. Ÿ jaMgÜ aLÜI
                                                                                   janaAvar/ paALÜtaU janaAvar/ ŒŸ sabaihM naANh naANh reÎgÜ a”vaALÜA
                       caŸTaA idna-sarja/ caAd ŒŸ taArA
                                       U      <                                    jaIŸ banaAŽsa ŒŸr parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”.
       14                                                                              26
             taba parmae§sar ka‹hesa/ "Œka‹Asa ma< jaoitayana ho” d•yaA. ”                taba parmae§sar ka‹hesa/ "Œba mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ŒŸr
                                                                                   ŒApana ja”saA banaAŽ< mana”R hmarI tarh ho”. Ÿ saAgÜÜar ka‹ saba
v a A y a um a , Ü Üf L Ü   ihb˜aU BaAKaA ma< Žka‹r ŒrTa Œh” "pa‹”LÜAva® yaA
                                                                                   maCÜiryana pa Œka‹Asae ka‹ paMiCÜyana pa rAja ka‹rI. Ÿ Bau”<yaA ka‹
"ma,ÜÜfLÜ.®
Ÿtpai(a 1:27-3:1                                                            2
                                                                                   10
saba baùfvaAr janaAvarna ŒŸ saba naANh regÜ aM”vaALÜna jaIŸ pa rAja                      Œdna sa ho”kae‹ Žka‹ WÜu nadI bahta rhI ŒŸ Ÿ baAgÜÜa
ka‹rI.®                                                                         ka‹ saIåcata rhI. Ÿ h¦vaA< sa ŒgÜÜavaA jaA”kae‹ caAr WÜu naANh naANh
    27                                                                                                         11
       Ž«h bare parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaŽsa.                 DaArA ma< badLÜ gÜÜa” rhI. paihLÜI nadI ka‹ naAŸ< paIsaona rhA.
                                                                                                                                              12
parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana hI sa¨pa ma< isarjaesa. parmae§sar                 ” nadI hvaILÜA pah<wÜA ka‹ caAirh¦< ka‹”<taI bahta rhI. :Ÿ
                                    28
Œonaka‹” nar ŒŸ naArI banaAŽsa. parmae§sar Œonaka‹A ŒsaIsaesa.                  pah<wÜA ma< saonaA Œh” ŒŸ Ÿ saonaA naIka‹ baAwÜ”. maotaI ŒŸr
                                                                                                                            13
parmae§sar Œonasae ka‹hesa/ "bahota saAre saMtaAnana pa”dA ka‹rA/               gÜÜaomaedka‹ rtana Ÿ pah<wÜA ma< Œh”<.ò dUsarI nadI ka‹ naAŸ<
nasaLÜna ka‹ baùFAvaA ŒŸr Bau”<yaA ka‹ Bair d•yaA. Bau”<yaA pa”                 gÜÜaIhona Œh” jaŸna ”TaoipayaA desa ka‹ caAro tarpa‹ bahta h.
                                                                                14
ka‹bjaA ka‹r lyaA. ŒŸ Œoh pa rAja ka‹rA. saAgÜÜar ka‹                               taIsarI nadI ka‹ naAŸ< djaLÜA baA. ” nadI Œ§saUr ka‹ paUrba ma<
maCÜiryana pa ŒŸ Œka‹Asae ka‹ paMiCÜna pa rAja ka‹rA. Bau”<yaA ka‹              bahta h. caŸTaI nadI pa‹rAta Œh”.
                                                                                     15
hr jaIŸ-jantau pa rAja ka‹rA.®                                                           yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ Œdna ka‹ baAgÜÜa ma< rKaesa.
    29
       parmae§sar ka‹hesa/ "LÜKaA/ ma”< taU pacana ka‹ saba ika‹isama           mana”R ka‹ ka‹Ama paeùf-paQDaA LÜgÜ aAŸba ŒŸ baigÜÜayaA ka‹ rKavaArI
                                                                                                16
ka‹ ibaŒAdAr b£cCÜ paQDaA ŒŸ saArA pa‹LÜdAr b£•CÜ idheŸ< h.                     ka‹rba rhA. yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ h¦kau‹ma idhesa. yahovaA
                                                    30
” saba” Œnna ŒŸ pa‹LÜ taohAr Baojana ho”. ma”< hr Žka‹                          parmae§sar ka‹hesa/ "taU baigÜÜayaA ka‹ ka‹Ÿnao BaI b£•CÜ sa pa‹LÜ
                                                                                                        17
WÜu hirŒr paeùf paQDaA gÜÜao¨ bare deta ŒhŸ<. ” saba” hirŒr                     KaA” saka‹ta h. mauLÜA taU naIka‹ ŒŸ KaowÜ ka‹ igÜÜayaAna
b£•CÜÜ paQDaA Œonaka‹” caArA ho”. Bau”<yaA ka‹ hr Žka‹ WÜu                      de”vaALÜA b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ naAhIå caKa saka‹ta h. ŒgÜÜar taU Ÿ
janaAvar/ Œka‹Asae ka‹ hr Žka‹ paMCÜI ŒŸ Bau”<yaA pa rÎgÜ a”vaALÜA              b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ KaA” LeÜbyaA taŸ taU mair jaAbyaA.®
saba jaIŸ ja–tau ” caArA ka‹ Ka”hIå.® ” saba” baAtana Ba”<na.
    31
       parmae§sar Œpanae jairyae hr Žka‹ WÜu caIja LÜKaesa jaeka‹A Ÿ                                         paihLÜI mahrA¨
                                                                                                                       e
                                                                                   18
banaAŽsa rhA. ŒŸ Ÿ inahAresa ika‹ hr caIja bahota” naIka‹                                taba yahovaA parmae§sar ka‹hesa/ "mana”R ka‹ Œkae‹LeÜ rhba
baAwÜ”. saA<Ja Ba” ŒŸ Baor BavaA. ” CÜWÜvaA< idna rhA.                          naIka‹ naAhI. ma”< Œoka‹re tarh Žka‹ mana”R Œoka‹A madd bare
                                                                                banaŸba.®
                                                                                    19
                        satavaA< idna-ŒArAma                                             yahovaA parmae§sar DartaI ka‹ hr Žka‹ janaAvar ŒŸ Œka‹Asae

2       ” tarh DartaI/ Œka‹Asa ŒŸ Œoka‹r hr Žka‹ caIja ka‹
                                2
        rcaba paUr ho” gÜÜavaA. parmae§sar ŒApana ka‹INh jaAta ka‹Ama
ka‹ paUrA ka‹” iLÜhesa. Ž«h bare sataŽ< idna parmae§sar Œpanae
                                                                                ka‹ hr paMCÜI ka‹ Bau”<yaA ka‹ maAwÜI sa banaŽsa. yahovaA parmae§sar
                                                                                ” sabaihM jaIŸna ka‹ mana”R ka‹ samanvaA LÜ” ŒAvaA ŒŸ mana”R
                                                                                                                  20
                                                                                hr Žka‹ ka‹ naAŸ< rAKaesa. mana”R paALÜtaU gÜÜao¨/ Œka‹Asae ka‹
                               3
ka‹Ama ma< ŒrAma ika‹hesa. parmae§sar sataŽ< idna ka‹ ŒsaIsaesa                 saba paMiCÜna ŒŸ jaMgÜ aLÜ ka‹ sAbaihM janaAvar ka‹ naAŸ< rKaesa.
ŒŸ Œoka‹A paiva¤a idna bana” idhesa. parmae§sar Ÿ idnaA ka‹                     mana”R Fer ka‹ janaAvar ŒŸ paMiCÜna ka‹ LÜKaesa. mauLÜA mana”R
paiva¤a idna Ž«h bare banaŽsa ika‹ saMsaAr ka‹ banavata sama” jaŸna             ka‹Ÿnao Œ”saA madd ka‹r”yaA naAhIå paA” saka‹A jaŸna Œoka‹re
                                                                                                  21
Ÿ ka‹Ama ka‹rta rhA Ÿ sabaihM ka‹Amae sa Ÿ idna Ÿ ŒrAma                         jaogÜÜgÜ a ho”. Ž«h bare yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ gÜÜahrI naIåde
ika‹hesa.                                                                       ma< sauvaA” idhesa ŒŸ jaba Ÿ saovata rhA; yahovaA parmae§sar
                                                                                mana”R ka‹ tana sa Žka‹ pasauLÜI inaka‹Air iLÜhsa. taba yahovaA
                         mana”R jaAita ka‹ sa¨ŒAta
                                             u                                  mana”R ka‹ caAma ka‹ baNd ka‹” idhsa jahA< sa Ÿ pasauLÜI inaka‹Are
   4                                                                                      22
         ” DartaI ŒŸ Œka‹Asa ka‹ ”itahAsa Œh”. ” ka‹TaA Ÿ                       rhA. yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ pasauLÜI sa maehrA¨ ka‹
icaijayana ka‹ Œh”/ jaŸna parmae§sar ka‹ jairyae DartaI ŒŸ                      banaŽsa. taba yahovaA parmae§sar maehrA¨ ka‹ mana”R ka‹ LÜgÜ ae
                                          5                                                   23
Œka‹Asa banavata weÜma pa Ba”na. taba DartaI pa ka‹Ÿnao b£•C                    iLÜŒAvaA. ŒŸr mana”R ka‹hesa/
paQDaA naAhIå rhA. ŒŸ Kaetana ma< ka‹CÜà BaI naAhIå ŸgÜÜata rhA.                    "ŒAiKar ma<? hmare tarh Žka‹ mana”R. Ž«ka‹r hAùf maore hAùf
ka‹Aheika‹ yahovaA taba taLÜka‹ DartaI pa barKaA naAhIå paWŽ rhA                ma< sa ŒAvaA Ž«ka‹r tana maore tana sa ŒAvaA. ka‹Aheika‹ ” mana”R
ŒŸ b£•CÜ paQDana ka‹ deKa” BaALÜ” vaALÜA ka‹Ÿnao mana”R BaI                     sa inaka‹ArI gÜÜa”/ Ž«h bare ma”< Ž«ka‹A maehrA¨ ka‹h•ba.®
                 6                                                                  24
naAhIå rhA. mauLÜA kau‹ihrA Bau”<yaA sa ŸWÜta rhA ŒŸ paAnaI                              ”h” ka‹Ar,ÜÜa sa mana”R ŒApana mahtaArI-baApa ka‹ taijakae‹
samaUca” DartaI ka‹ saIåcata rhA.                                               ŒApana maehrA¨ ka‹ saMgÜ a rhI ŒŸ Ÿ du”naŸ< Žka‹ tana ho”
      7                                                                                     25
         taba yahovaA parmae§sar Bau”<yaA sa DaUir ŸWÜAŽsa ŒŸ mana”R            ja”hIå. mana”R ŒŸ Œoka‹r maehrA¨ baigÜÜayaA ma< naMgÜ aA rhena;
ka‹ banaŽsa. yahovaA mana”R ka‹ naAkae‹ ma< ijannagÜÜaI ka‹ saA<sa              mauLÜA Ÿ pacae LÜjaAta naAhIå rhena.
                                                                 8
paU‹<kae‹sa ŒŸ mana”R Žka‹ WÜu ijaŒta parAnaI bana gÜÜavaA. pau‹na
yahovaA parmae§sar paUrba ma< Œdna naAŸ< ka‹ WÜŸre ma< Žka‹ baAgÜÜa
LÜgÜ aAŽsa. yahovaA parmae§sar ŒApana banaAvaA BavaA mana”R ka‹ ”h”                                        paApa ka‹ sa¨ hoba
                                                                                                                       u
                           9
baigÜÜayaA ma< rAKaesa. yahovaA parmae§sar hr Žka‹ saunnar b£•CÜ
ŒŸ Ka”yaA bare sabaihM ika‹isama ka‹ naIka‹ b£•CÜ ka‹ Ÿ baigÜÜayaA
ma< ŸgÜÜaAŽsa. baigÜÜayaA ka‹ baIcaŸ baIca yahovaA parmae§sar ijannagÜÜaI
                                                                                3      yahovaA parmae§sar jaŸna jaMgÜ aLÜI janaAvarna ka‹ banaŽsa
                                                                                       ŒohmaA< sa sarpa sabana ta ijaŒAdA hoisayaAr ŒŸr
                                                                                DaoKaebaAja rhA. Ÿ maehrA¨ ka‹ DaoKaA de” caAhta rhA. sarpa
ka‹ b£•CÜ ka‹ Daresa ŒŸ Ÿ b£•CÜ ka‹ BaI rAKaesa jaŸna                           maehrA¨ sa ka‹hesa/ "he maesarA¨? ka‹A pau‹r” parmae§sar taohsae
Œ•CÜA”R ŒŸ baurA”R ka‹ jaAnaka‹ArI deta rhA.                                    ka‹hesa h ika‹ taU baigÜÜayaA ka‹ ka‹Ÿnao pa‹LÜ ijana caKyaAÀ®
3                                                 Ÿtpai(a 3:2-4:4
   2                                                                                17
         maehrA¨ sarpa sa ka‹hesa/ "naAhIå parmae§sar ” naAhIå ka‹hesa.                  taba yahovaA parmae§sar mana”R sa ka‹hesa/
                                                           3
hma baigÜÜayaA ka‹ paeùfe sa pa‹LÜ KaA” saika‹ta h. mauLÜA Žka‹ WÜu                   "ma”< h¦kau‹ma idheŸ< rhe ika‹ taU ivasaeKa b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ ijana
b£•CÜ baAw” jaeka‹r pa‹LÜ hma pacae naAhIå KaA” saika‹ta. parmae§sar             KaAyaA. mauLÜA taU ŒApana maehrA¨ ka‹ baAta sauNyaA ŒŸr Ÿ b£•CÜ
hma pacana sa ka‹hesa h/ 'taohka‹A Ÿ b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ naAhIå KaA”                 ka‹ pa‹LÜ KaAyaA h. Ž«h bare ma”< taohre ka‹Ar,ÜÜa ” Bau”<yaA ka‹
caAhI jaŸna baigÜÜayaA ka‹ baIca ma< baAwÜ”. taohka‹A Ÿ b£•CÜ ka‹                sarApa deta hŸ< ŒApana ijannagÜÜaI ka‹ paUre wÜema< taLÜka‹ Ÿ Baojana
CܦŒ” taLÜka‹ naAhIå caAhIå naAhIå taŸ mair jaAbyaA.®¾                           bare jaŸna DartaI deta h taohka‹A ka‹iWÜna maehnata ka‹r” ka‹ paùfI.
       4                                                                              18
         mauLÜA sarpa maehrA¨ sa ka‹hesa/ "taU mairbyaA naAhIå.                          mauLÜA DartaI taohre bare ka‹A<wÜna ŒŸr Kar-patavaAr pa”dA
5
  parmae§sar jaAnata h ika‹ taU pacae Ÿ b£•CÜ sa pa‹LÜ KaAbyaA taŸ               ka‹rI. ŒŸr taU Œona paQDana ka‹ KaAbyaA jaŸna Kaeta ma< ŸgÜÜata
naIka‹ ŒŸ baurA ka‹ baAre ma< jaAina LeÜbyaA. ŒŸr taba taU Ÿh”                   h.
                                                                                      19
hobyaA ja”sae parmae§sar Œh”.®                                                           taU ŒApana Ka”yaA bare ka‹WÜor maehnata ka‹rbyaA. taU taba
       6
         pau‹na maehrA¨ inahAresa ika‹ b£•CÜ saunnar baAwÜ”. Ÿ LÜKaesa           taLÜka‹ maehnata ka‹rbyaA jaba taLÜka‹ maATaA pa pasaInaA na ŒAva”.
ika‹ pa‹LÜ KaA” bare naIka‹ baAwÜ” ŒŸ Ÿ b£•CÜ Œoka‹A bauiëmataI                  taU taba taLÜka‹ ka‹WÜor maehnata ka‹rbyaA jaba taLÜka‹ taohAr maŸta
banaA”. taŸ b£•CÜ sa ka‹CÜà pa‹LÜ taoùfesa ŒŸ KaAŽsa BaI. taba                   na ŒA” jaA”. Ÿ weÜma< taU dUsarI dA”Rª maAwÜI bana jaAbyaA. jaba
Ÿ Œpanae BataAr ka‹ ka‹CÜà pa‹LÜ KaA” bare idhsa jaŸna Œoka‹re                   ma”< taohka‹A banaŽ rh•yaoå/ tabaihM taohka‹A maAwÜI sa banaŽ rh•yaoå
saMgÜ a rhA.                                                                     ŒŸr jaba taU mairbyaA taba taU Ÿh” maAwÜI ma< pau‹na imaiLÜ
       7
         taba Œonaka‹” ŒiKayaA< KauiLÜ gÜÜaŽna. du”naŸ< jaAnaena ika‹ Ÿ          jaAbyaA.®
                                                                                      20
pacae naMgÜ aA baAweÜna. Ÿ du”naŸ< ka‹ LÜjjaA ŒnauBava BavaA. taŸ Ÿ                      ŒAdma ŒApana maehrA¨ ka‹ naAŸ< hÃvaA rAKaesa/ ka‹Aheika‹
pacae ŒMjaIre ka‹ pattaA iLÜhena ŒŸ Œoka‹A isaŽna ŒŸ ŒApana                      saba mana”yana ka‹ Ÿ ŒAid mahtaArI rhI.
                                                                                      21
naMgÜ aApana ka‹ FA<ipa iLÜhena.                                                         yahovaA parmae§sar mana”R ŒŸ Œoka‹re maehrA¨ bare janaAvar
       8
         taba manasaeDaU ŒŸ maehrA¨ saA<Ja ka‹ WÜMfI bayaAr ma< yahovaA          ka‹ caAma sa paosaAka‹ banaAŽsa. taba yahovaA ” saba” paosaAka‹
parmae§sar ka‹ ŒAva” ka‹ ŒvaAja baigÜÜayaA ma< Œnakae‹na. Ÿ pacae                Œonaka‹A idhsa.
                                                         9                            22
baigÜÜayaA ma< b£•CÜna ka‹ baIca Âka‹A” gÜÜaŽnaA. yahovaA parmae§sar                     yahovaA parmae§sarÊka‹hesa/ "LÜKaA/ mana”R hmare ja”saA ho”
gÜÜaohrA”kae‹ mana”R sa paUCÜesa/ "taU ka‹hA< baAwÜ•yaAÀ®                        gÜÜavaA Œh”. mana”R Œ•CÜA”R ŒŸ baurA”R jaAnata h ŒŸr Œba
       10
          mana”R javaAba idhesa/ "ma”< taohre wÜhr” ka‹ ŒvaAja                   mana”R ijannagÜÜaI ka‹ b£•CÜ sa BaI pa‹LÜ LÜ” saka‹ta h. ŒgÜÜar
baigÜÜayaA ma< saunaeŸ< ŒŸ ma”< ferA” gÜÜaŽŸ< ka‹Aheika‹ ma” naMgÜ aA            mana”R Ÿ pa‹LeÜ ka‹ KaA”R taŸ sadA hI ijaŒta rhI.®
                                                                                      23
rheŸ<. Ž«h bare ma”< Âka‹A” gÜÜaŽŸ<.®                                                    taba yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ Œdna ka‹ baigÜÜayaA taja”
       11
          yahovaA parmae§sar mana”R sa paUCÜesa/ "taohka‹A ka‹Ÿna bataAŽsa       bare baebasa ika‹hsa. jaŸnae maAwÜI sa ŒAdma banaA rhA Ÿ Bau”<yaA
                                                                                                                                      24
h ika‹ taU naMgÜ a DaùfMgÜ a ŒhAÀ taU ka‹Ÿnae vajah sa sarmaA” gÜÜayaA           pa ŒAdma ka‹ ka‹WÜor maehnata ka‹r” ka‹ paùfI. parmae§sar ŒAdma
hÀ ka‹A taU Ÿ ibasaeKa b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ caKyaA h jaeka‹A ma”<                     ka‹ baAgÜÜa sa baAher Kader idhsa. taba parmae§sar ka‹äba
taohka‹A na KaA” bare h¦kau‹ma idheŸ< hÀ®                                        sargÜÜadUtana ka‹ baigÜÜayaA ka‹ pa‹AwÜka‹ ka‹ rKavaArI bare rAKaesa. Ÿ
       12
          taba mana”R ka‹hesa/ "taU jaŸna maehrA¨ maore bare banayaA h Ÿ         Žka‹ ŒAgÜÜaI ka‹ tarvaAr BaI rAKaesa. ” tarvaAr ijannagÜÜaI ka‹
Ÿh” b£•CÜ sa maoka‹A pa‹LÜA idhsa h/ ŒŸr ma”< Œoka‹A                             b£•CÜ ka‹ rAh ka‹ rKavaArI ka‹rta Ba” caAirh¦< ka‹”<taI camaka‹ta
KaAŽŸ< h.®                                                                       rhI.
       13
          pau‹na yahovaA parmae§sar maehrA¨ sa ka‹hesa/ "” taU ka‹A
ika‹h•yaA hÀ® maehrA¨ ka‹hesa/ "sarpa maoka‹A bagÜÜadA” idhsA. Ÿ                                            paihLÜA pairvaAr
maoka‹A maUrKa banaAŽsa ŒŸr ma”< pa‹LÜ caiKa iLÜheŸ<.®
       14
          taba yahovaA parmae§sar ka‹IrA sa ka‹hesa/
       "taU ” bahota” baurA ika‹hA. Ž«h bare taohAr baurA hI ho”.
                                                                                 4        Œadma ŒŸ Œoka‹r maehrA¨ hvvaA ka‹ baIca ma< tanae ka‹
                                                                                          ir§taA BavaA ŒŸ hÃvaA Žka‹ WÜu ba•caA ja–maesa. ba•caA
                                                                                 ka‹ naAŸ< ka‹AbaILÜ rKaA gÜÜavaA. hvvaA ka‹hesa/ "yahovaA ka‹ madd
dUsar janaAvar ka‹ baina§bata taohAr bahota” baurA ho”. taU ŒApana               sa ma”< Žka‹ mana”R paAŽŸ< h.®
                                                                                     2
paewÜ ka‹ sahArA regÜ aM” bare baebasa hobyaA. ŒŸr taU DaUir pa‹<Aka‹”                 Ž«ka‹re paACÜe hvvaA Žka‹ WÜu dUsar ba•caA ka‹ ja–maesa. ”
ka‹ baebasa hobyaA ijannagÜÜaI ka‹ saba idna ma<.                                LÜirka‹A ka‹AbaILÜ ka‹ BaA”R hAibaLÜ rhA. hAibaLÜ gÜÜaùfiryaA banaA.
       15
          ma”< taohka‹A ŒŸ maehrA¨ ka‹ Žka‹ dUsare ka‹ duSmana                   ka‹AbaILÜ ika‹saAna banaA.
banaAŸba. taohAr gÜÜadeLÜna ŒŸ Ž«ka‹r ba•caA ŒApasa ma< du§mana
ho”hIå. taU Ž«naka‹” gÜÜadeLÜna ka‹ gÜÜaoùfe ma< fsabyaA ŒŸ Ÿ taohAr                                        paihLÜA ka‹taLÜ
                                                                                    3 4
maU<ùf kau‹caLÜ de”hIå.®                                                             - pa‹isaLÜ ka‹ weÜma< ka‹AbaILÜ Žka‹ WÜu BaeÎwÜ yahovaA ka‹ LÜgÜ ae
       16
          taba yahovaA parmae§sar maehrA¨ sa ka‹hesa/                            LÜ” ŒAvaA. jaŸna ŒnaAja ka‹AbaILÜ ŒApana jamaIna ma< ŸpajaAvata
       "ma”< taohka‹A gÜÜaAiBana ho” ka‹ hALÜta ma< bahota” duKaI                rhA/ ŒohmaA< sa tainaka‹ Œnna Ÿ LÜ” ŒAvaA. mauLÜA hAibaLÜ
ka‹rba. ŒŸr jaba taU LÜirka‹A pa”dA ka‹iribaŸ/ taohka‹A bahota                   ŒApana janaAvarna ka‹ Jau,Ü f ma< sa ka‹CÜà janaAvar LÜAvaA. hAibaLÜ
ijayaAdA paIrA ho”. taU ŒApana BataAr ka‹ bahota” caihibaŸ/ mauLÜA               ŒApana sabana ta naIka‹ BaeùfI ka‹ sabana ta baiùFyaA hIåsaA LÜ”
Ÿ taoh pa PaBautaA”R ka‹rI.®                                                     ŒAvaA. yahovaA hAibaLÜ ŒŸ Œoka‹rI BaeÎwÜ ka‹ ŒMgÜÜaIka‹Ar
Ÿtpai(a 4:5-5:13                                                            4
          5
ika‹hsa. mauLÜA yahovaA ka‹AbaILÜ ŒŸ Œoka‹re jairyae LÜA” gÜÜa”                 rhta rhena ŒŸ gÜÜao¨ ka‹ paALÜ paosa ka‹ ŒApana gÜÜaujar basar
                                                                                                 21
BaÎwÜ ka‹ ŒMgÜ aIka‹Ar naAhIå ika‹hsa. Œoka‹r caehrA ŸdAsa ho”                  ka‹rta rhena. ŒadA ka‹ dUsar paUta yaUbaALÜ BaI rhA. yaUbaALÜ/
           6
gÜÜavaA. yahovaA ka‹AbaILÜ sa paUCÜesa/ "taU ka‹Ahe ka‹ohAna ŒhAÀ               yaAbaALÜ ka‹ BaA”R rhA. yaUbaALÜ Œona mana”yana ka‹ baApa rhA
                                                                 7                                                             22
taohAr caehrA ka‹Ahe bahota ŸdAsa BavaA deKaAta baAwÜ”À ŒgÜÜar                  jaŸna baI,ÜÜaA ŒŸ baA<saurI bajaAvata rhena. isalLÜA taUbaLÜkaq‹na
taU naIka‹ ka‹Ama ka‹irbyaA taŸ taU maorI inagÜÜaAh ma< WÜIka‹ rhbyaA.          ka‹ ja–ma idhsa. taUbaLÜkaq‹na Œona mana”yana ka‹ baApa rhA jaŸna
taba ma”< taohka‹A ŒpanaAŸba. mauLÜA ŒgÜÜar taU Ÿ ka‹Ama naAhIå                 ka‹A<saA ŒŸ LÜohA ka‹ paesaA ka‹rta rhena. taUbaLÜkaq‹na ka‹ baihna
                                                                                                        23
ka‹irbyaA jaŸna ika‹ naIka‹ Œh” taŸ paApa taohAr drvaAjae pa”                   ka‹ naAŸ< naAmaA rhA. LeÜmaeka‹ ŒApana maehr¨Œna sa ka‹hesa>
GaAta ma< rhbyaA. ” taohka‹A tabaAh ka‹r” caAhta h. mauLÜA                           "Že ŒAdA ŒŸ isalLÜA maorŸ baAta saunaA. LeÜmaeka‹ ka‹
taohka‹A Ž«ka‹A ŒApana basa ma< rKa” caAhI.®                                    maehr¨Œo? jaŸna baitayana ma”< ka‹hta hŸ</ saunaA. Žka‹ mana”R
     8
       ka‹AbaILÜ ŒApana BaA”R hAibaLÜ sa ka‹hesa/ "ŒAvaA hma maqdAna            maoka‹A caowÜ pah¦<caAŽsa/ ma”< Œoka‹A maAir fALeÜŸ<. Žka‹ javaAna
ma< caLÜI.® Ž«h bare ka‹AbaILÜ ŒŸ hAibaLÜ maqdAna ma< gÜÜaŽna. taba             maoka‹A caowÜ pah¦<caAŽsa Ž«h bare ma”< Œoka‹A maAir fAŽŸ<.
                                                                                     24
ka‹AbaILÜ ŒApana BaA”R pa hmaLÜA ka‹” idhsa ŒŸ Œoka‹A maAir                             jaid ka‹AbaILÜ ka‹ ka‹taLÜ ka‹r” ka‹ sajaA saAta gÜÜaunaA Œh”
fAŽsa.                                                                          taŸ LeÜmaka‹ ka‹ ka‹taLÜ ka‹ sajaA satahttar gÜÜaunaA hobyaA?®
     9
       paACÜe yahovaA ka‹AbaILÜ sa paUCÜesa/ "taohAr BaA”R hAibaLÜ ka‹hA<
baAÀ®                                                                                        ŒAdma ŒŸ hÃvaA ka‹ navaA pata pa”dA BavaA
                                                                                                                          U
                                                                                   25
     ka‹AbaILÜ javaAba idhesa/ "maoka‹A naAhIå maAñma. ka‹A ” maor                     ŒAdma ŒŸ hvvaA ka‹ saMgÜ a pauna tanae ka‹ ir§taA BavaA ŒŸ
ka‹Ama Œh” ika‹ ma”< ŒApana BaA”R ka‹ caŸka‹saI ŒŸ deKaBaALÜ                    hÃvaA Žka‹ WÜu ŒŸr ba•caA ka‹ ja–ma idhesa. Ÿ pacae ” LÜirka‹A
ka‹rŸ<À®                                                                        ka‹ naaŸ< saeta rAKaena. hvvaA ka‹hesa/ "parmae§sar maoka‹A Žka‹
     10
        tabba” yahovaA ka‹hesa/ "taU ” ka‹A ika‹hAÀ taohre BaA”R ka‹            ŒŸr paUta idhesa h. ka‹AbaILÜ hAibaLÜ ka‹ maAir fAŽsaÜ mauLÜA
                                                                    11                                         26
rka‹ta jamaIna sa baoLÜta Œh” ika‹ ka‹A ho” gÜÜa Œh”À taU                       saeta Œba maore LÜgÜ ae Œh”.® saeta ka‹ BaI Žka‹ paUta rhA.
ŒApana BaA”R ka‹ ka‹taLÜ ika‹hA h/ Bau”<yaA taohre hATae sa Œoka‹r              Žka‹r naAŸ< Žnaosa rhA. Ÿ weÜma< LÜogÜÜana yahovaA ka‹ ŒArADanaA
rka‹ta LeÜ” bare KauLÜ gÜÜa” Œh”. Ž«h bare taohka‹A ŒigÜÜayaA                   ka‹r”R LÜAgÜÜaena.*
                                                                 12
naAhI Œh” ika‹ taU DartaI sa ka‹Ÿnao LÜABa ŸWÜAvaA. baItaA
jamaAnaA ma< taU pa‹saLÜ LÜgÜ aAyaA ŒŸ Ÿ Œ•CÜI jaAmaI. mauLÜA                                       ŒAdma ka‹ pairvaAre ka‹ ”itahAsa
Œba taU baiùFyaA pa‹saLÜ baoŸbyaA ŒŸ jamaIna taohAr Œ•CÜI
pa‹saLÜ ho” ma< madd na ka‹rI. taohka‹A Bau”<yaA pa Gar na imaLÜI.
taU jagÜÜah-jagÜÜah BawÜka‹ta rhbyaA.®
                                                                            5   2
                                                                                         ” ŒDyaAya ma< ŒAdma ka‹ pairvaAr ka‹ baMsaja ka‹ baAre ma<
                                                                                         Œh”. parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaAŽsa.
                                                                                  parmae§sar Œonaka‹A nar ŒŸr maAdA banaAŽsa. jaŸna idna
     13
        taba ka‹AbaILÜ ka‹hesa/ "” sajaA Ž«tanaI ijayaAdA Œh” ika‹              Œonaka‹A banaAŽsa Ÿh” idna Ÿ Œonaka‹A ŒsaIsaesa ŒŸr
                                  14
ma”< sah naAhIå saka‹ta hŸ<. LÜKaA/ taU ŒAja maoka‹A DartaI sa                  Œonaka‹A naAŸ< "ŒAdma® rAKaesa.
                                                                                     3
taija idhsa ma”< na taŸ taoka‹A deKa paAŸba ŒŸr na hI taor                             jaba ŒAdma Žka‹ saQ taIsa bairsa ka‹ ho” gÜÜavaA taba Ÿ
inaka‹wÜ rh paAŸba. maor Gar naAhIå baA. maoka‹A jagÜÜah-jagÜÜah                Žka‹ ŒŸr bacavaA ka‹ baApa BavaA. ” paUta WÜIka‹ ŒAdma ka‹
BawÜka‹” pa baebasa ka‹INh jaA”R. ŒŸr jaid ka‹Ÿnao mana”R maoka‹A               tarh deKaA” deta rhA. Œdma ŒApana paUta ka‹ naAŸ< saeta rAKaesa.
                                                                                4
paA” taŸ Ÿ maoka‹A maAir fA”.®                                                    saeta ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe ŒAdma ŒAWÜ saQ bairsa ijaŒta rhA.
     15                                                                                                                                            5
        taba yahovaA ka‹AbaILÜ sa ka‹hesa/ "ma”< ” naAhIå ho” deba.             ” idnana ma< ŒAdma ka‹ dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana Ba”na. ”
jaid ka‹Ÿnao taohka‹A maArI taŸ ma”< Ÿ mana”R ka‹ bahota ka‹WÜor                tarh ŒAdma paUrA naQ saQ taIsa bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
                                                                                     6
sajaA deba.® taba yahovaA ka‹AbaILÜ pa Žka‹ caINhA banaAŽsa. ”                         jaba saeta Žka‹ saQ paA<ca bairsa ka‹ ho” gÜÜavaA taba Œoka‹A
                                                                                                                      7
caINhA Ÿ bataAvata rhA ika‹ ka‹AbaILÜ ka‹ ka‹Ÿnao na maAr”.                     Žnaosa naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA. Žnaosa ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe saeta
                                                                                ŒAWÜ saQ saAta bairsa ijaŒta rhA. ”h” saeta ka‹ dUsar baewÜvana
                                                                                                                  8
                         ka‹AbaILÜ ka‹ pairvaAr                                 ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh saeta paUrA naQ saQ baArh
   16
       taba ka‹AbaILÜ yahovaA ka‹ taija ka‹ caLÜA gÜÜavaA. ka‹AbaILÜ            bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
                                                                                     9
naod desa ma< rh” LÜAgÜÜa.                                                             Žnaosa jaba nabbae bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A kae‹naAna naAŸ< ka‹
    17                                                                                                10
       ka‹AbaILÜ ŒApana maehrA¨ ka‹ saMgÜ a tanae ka‹ ir§taA ika‹hsa.           paUta pa”dA BavaA. kae‹naAna ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe Žnaosa ŒAWÜ saQ
Ÿ gÜÜaAiBana ho” gÜÜa”. Ÿ hnaoka‹ naAŸ< ka‹ ba•caA ja–ma idhsa.                 paN™h bairsa ijaŒta rhA. ” idnana Žka‹r dUsar baewÜvana ŒŸ
                                                                                                           11
ka‹AbaILÜ Žka‹ sahr basaAŽsa/ ŒŸr Œoka‹r naAŸ< ŒApana paUta ka‹                 ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh Žnaosa paUrA naQ saQ paA<ca bairsa
                                   18
naAŸM pa hnaoka‹ hI rAKaesa. hnaoka‹ sa ”RrAd pa”dA BavaA/                      ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
                                                                                     12
”RrAd sa mahàyaAŽLÜ pa”dA BavaA/ mahàyaAŽLÜ sa mataUsaAŽLÜ pa”dA                        jaba kae‹naAna sattar bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A mahLÜLeÜLÜ
                                                                                                                  13
BavaA ŒŸr mataUsaAŽLÜ sa LeÜmaeka‹ pa”dA BavaA.                                 naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA. mahLÜLeÜLÜ ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe
    19
       LeÜmaeka‹ du” maehrA¨ sa ibayaAh ika‹hsa. Žka‹ maehrA¨ ka‹               kae‹naAna ŒAWÜ saQ caALÜIsa bairsa ijaŒta rhA. ” idnana kae‹naAna
                                                     20
naAŸ< ŒAdA ŒŸ dUsar ka‹ naAŸ< isalLÜA rhA. ŒAdA yaAbaLÜ
                                                                                Ÿ wÜe ma< ² LÜAgÜ ana ” sabd ka‹ ŒrTa Œh” yahovaA ka‹ gÜÜaohrAva”
                                                                                                   e
ka‹ ja–maesa. yaAbaALÜ Œona mana”yana ka‹ baApa rhA jaŸna tambaU ma<
                                                                                LÜAgÜÜaena.
5                                                Ÿtpai(a 5:14-6:19
                                                       14
ka‹ dUsar baewvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh kae‹naAna                     BaŽna. Ÿ pacae masahàr LÜogÜÜa rhena. Ÿ pacae paurAnae jamaAnae sa
paUrA naQ saQ dsa bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.                                  bahAdur rhena.
      15                                                                               5
         jaba mahLÜLeÜLÜ paqsaMWÜ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A yaered naAŸ<                  yahovaA LÜKaesa ika‹ Bau”<yaA pa mana”R bahota ijaŒAdA paApaI
                             16
ka‹ paUta pa”dA BavaA. yaered ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe mahLÜLeÜLÜ                      Œh”<. yahovaA LÜKaesa ika‹ mana”R LÜgÜ aAtaAr baurI baAta hI
ŒAWÜ saQ taIsa bairsa ijaŒta rhA. ” idnana ma< Œoka‹A dUsar                        saocata h.
                                             17                                        6
baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh mahLÜLeÜLÜ paUrA                             yahovaA ka‹ ” baAta ka‹ du>Ka BavaA ika‹ ma”< Bau”<yaA pa mana”R
                                                                                                                                                    7
ŒAWÜ saQ paMcaAnnabae bairsa ijaŒta rhA. taba Ÿ marA.                              ka‹ ka‹Ahe banaAŽŸ<À yahovaA ” baAta sa bahota du>KaI BavaA. Ž«h
      18
         jaba yaered Žka‹ saQ baAsaWÜ bairsa ka‹ BavaA taŸ Œoka‹A                  bare yahovaA ka‹hesa/ "ma”< ŒApana bana”R Ba” Bau”<yaA ka‹ saba
                                          19
hnaoka‹ naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA. hnaoka‹ ka‹ janama ka‹ paACÜe                 mana”yana ka‹ Katama ka‹” deba. ma”< hr Žka‹ mana”R/ janaAvar ŒŸ
yaered ŒAWÜ saQ bairsa ijaŒta rhA. ” idnana ma< Œoka‹A dUsar                       Bau”<yaA pa regÜ aM”vaALÜA hr Žka‹ jaIŸ ja–tau ka‹ naAsa ka‹rba. ma”<
                                            20
baewvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh yaered paUrA naQ saQ                    Œka‹Asae ka‹ icar”yana ka‹ BaI Katama ka‹” deba. ka‹AheÀ ka‹Aheika‹
baAsaWÜ bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.                                            ma”< ” baAta sa du>KaI ŒhŸ< ika‹ ma”< ” sabaihM caIjana ka‹
      21
         jaba hnaoka‹ paÏsaWÜ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A mataUsaeLÜh naAŸ<           banaŽŸ<.®
                             22                                                        8
ka‹ paUta pa”dA BavaA. mataUsaeLÜh ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe hnaoka‹                          mauLÜA Bau”<yaA pa yahovaA ka‹ Kausa ka‹r” vaALÜA Žka‹ mana”R
parmae§sar ka‹ saMgÜ a taIna saQ bairsa rhA. ” idnana Œoka‹r dUsar                 rhA-naUh.
                                            23
baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh hnaoka‹ paUrA taIna
                                     24
saQ paqsaMWÜ bairsa ijaŒta rhA. Žka‹ idnaA hnaoka‹ parmae§sar ka‹                                            nah ŒŸ jaLÜ ka‹ PaLÜya
                                                                                                               U
                                                                                       9
saMgÜ a caLÜta* rhA ŒŸ ŒCÜnna ho” gÜÜavaA ka‹Aheika‹ parmae§sar                           ” naUh ka‹ ijannagÜÜaI ka‹ ka‹hAnaI baAwÜ”. Ÿ ŒApana sama” ma<
ŸWÜA” iLÜhsa.                                                                      Žka‹ bahota hI ŒcCÜA mana” rhA. ŒŸr Ÿ hmaesaA parmae§sar
      25                                                                                                         10
         jaba mataUsaeLÜh Žka‹ saQ sattaAsaI bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A              ka‹ Œnausar,ÜÜa ika‹hesa. naUh ka‹ taIna paUta rhena/ saema/ hAma
                                           26
LeÜmaeka‹ naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA. LeÜmaeka‹ ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe              ŒŸ yaepaeta.
                                                                                        11 12
mataUsaeLÜh saAta saQ bayaAsaI bairsa ijaŒta rhA. ” idnaA Œoka‹re                            - parmae§sar DartaI pa inagÜÜaAh dŸùfAŽsa ŒŸ Ÿ inahAresa
                                                     27
dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh mataUsaeLÜh                      ika‹ Bau”<yaA ka‹ mana”yana babaARd ka‹” idhe Œh”<. hr Žka‹ WÜŸre
paUrA naQ saQ Œonahttar bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.                            pa maArka‹AwÜ pa‹”LÜA rhA. mana”R paipayaA” gÜÜa rhena ŒŸ k•aà‹r
      28
         jaba LeÜmaeka‹ Žka‹ saQ byaAsaI bairsa ka‹ BavaA/ Ÿ Žka‹ WÜu              ho” gÜÜa rhena/ ŒŸr Ÿ pacae DartaI pa ŒApana ijannagÜÜaI babaARd
                          29
paUta ka‹ baApa banaA. LeÜmaeka‹ ŒApana paUta ka‹ naAŸ< naUh Daresa.               ka‹” idhe rhena.
                                                                                        13
LeÜmaeka‹ ka‹hesa/ "hma ika‹saAna LÜogÜÜa ka‹WÜor maehnata ka‹irta h                         Ž«h bare parmae§sar naUh sa ka‹hesa/ "saba mana”yana DartaI ka‹
ka‹Aheika‹ parmae§sar Bau”<yaA ka‹ sarApae Œh”. mauLÜA naUh hma pacana             ika‹roDa ŒŸ ihMsaA sa paAwÜ idhe Œh”<. ” KaAitar ma”< sabaihM
ka‹ ŒrAma deba.®                                                                   ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ naAsa ka‹” deba. ma”< Œonaka‹A Bau”<yaA sa
      30                                                                                             14
         naUh ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe/ LeÜmaeka‹ paA<ca saQ paMcaAnnabae bairsa       hwÜA” deba. gÜÜaopaer ka‹ ka‹AWÜ ba”parA ŒŸ ŒApana KaAitar Žka‹
ijaŒta rhA. ” idnana Œoka‹re dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA                   WÜu jahAja banaAvaA. jahAja ma< ka‹marna banaAvaA ŒŸ jahAja ka‹
            31
Ba”na. ” tarh LeÜmaeka‹ paUrA saAta saQ satahttar bairsa ijaŒta                    rALÜ sa BaItare ŒŸ baAher LÜIipa d•yaA.
                                                                                        15
rhA/ taba Ÿ marA.                                                                            "jaŸna jahAja ma”< banaAva” caAhta hŸ< Œoka‹r naApa jaoKa
      32
         jaba naUh paA<ca saQ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹re saema/ hAma                taIna saQ hATa LÜmbaA/ pacaAsa hATa caQùfA/ taIsa hATa ¬<ca
                                                                                                16
ŒŸr yaepata naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BaŽna.                                           Œh”. jahAja bare CÜta sa ka‹rIba Žka‹ hATa KaALÜe iKarka‹I
                                                                                   banaAvaA. jahAja ka‹ bagÜÜaLÜ ma< pa‹AwÜka‹ banaAvaA. jahAjae ma< taIna
                        LÜogÜ a paApaI ho” gÜ aŽna                                 maMijaLÜ banaAvaA. ¬par ka‹ maMijaLÜ/ ibacaka‹Ÿ maMijaLÜ ŒŸ

6       Bau”<yaA pa mana”yana ka‹ gÜÜanataI baAùF” LÜAgÜÜa. ” mana”yana
                                           2
        ka‹ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. Œba parmae§sar ka‹ paUtana
LÜKaena ika‹ mana”R ka‹ ibaiwÜyana saunnar Œh”<. Ž«h bare parmae§sar
                                                                                   tarKaALeÜ ka‹ maMijaLÜ.
                                                                                        17
                                                                                             "taU pacana ka‹ jaŸna bataAva” caAhta hŸ< Œoka‹A iDayaAna sa
                                                                                   saunaA. ma”< DartaI pa baùfvaAr BaArI paAnaI ka‹ baAùF iLÜŒAŸba.
ka‹ paUtana ŒApana ŒApana ”•CÜA ka‹ mautaAibaka‹ jaesae caAhena Œosae              Œka‹Asae ka‹ naIcae sabaihM jaIŸna ka‹ naAsa ka‹rba. DartaI ka‹ saba
                                                                                                            18
ibayaAh ika‹hena.                                                                  jaIŸ mair ja”hIå. mauLÜA ma”< taU sabana ka‹ bacaAŸba. taba ma”<
    3
      taba yahovaA ka‹hesa/ "LÜogÜÜa isairpa‹ maAnava Œh”. ma”<                    taohsae Žka‹ KaAsa ka‹rAr ka‹rba. taU/ taohAr paUtana/ taohAr
hmaesaA ŒApana ŒAitamaA ka‹ ” sabana sa du>KaI na ho” deba. ma”<                   maehrA¨ ŒŸ taohAr pataohuŒna sabaihM jahAja ma< savaAr ho”hIå.
                                                                                   19
Œonaka‹A Žka‹ saQ baIsa bairsa ka‹ ijannagÜÜaI deba.®                                  saMgÜ a ma< taohka‹A ijaŒta PaA,ÜÜaI ka‹ jaoùfA BaI LÜ” ŒAva” ka‹
    4
      Œona idnana ŒŸr Œoka‹r paACeÜ BaI h¦ŒA< naeöpa‹iLÜma
LÜogÜÜa* Ÿ DartaI ma< rhta rhena. jaba parmae§sar ka‹ paUtana                      naöe pa‹iLÜma LÜogÜÜa naeöpa‹iLÜma LÜogÜÜa Ÿ idnaA Ÿh” desa ma< rhta rhena. ”
mana”yana ka‹ ibaiwÜyana saAdI ika‹hena taŸ Œona sa baccae paqdA                   saba” Žka‹re paACÜe BaI h¦ŒA< rhta rhena jaba parmae§sar ka‹ paUta LÜogÜÜa
                                                                                   mana”R ka‹ ibaiwÜyana sa ibayaAh ika‹hena ŒŸ ” maehr¨Œna LÜirka‹na ka‹
hnaoka‹ caLÜta sabd ka‹ ŒrTa Œh” "hnaoka‹ parmae§sar ka‹ saMgÜ a                   ja–ma idhnaA. ” LÜirka‹na masahàr BaŽna. ” saba” paurAnaA jamaAnaA sa
saMgÜ a caLÜta rhA.®                                                               bahAdur rhena.
Ÿtpai(a 6:20-8:14                                                          6
                                                                                  17
ho”. hr Žka‹ PaA,ÜÜaI ka‹ nar ŒŸ maAdA jaoùfA jahAjaeÜ ma<                            caALÜIsa idnaA taLÜka‹ Bau”<yaA pa paAnaI ka‹ PaLÜya hota rhA.
                                                   20
iLÜŒAvaA. ŒApana saMgÜ a Œonaka‹A ijaŒta rAKaA. DartaI ka‹ hr                  paAnaI baAùFba sau¨ BavaA ŒŸ Ÿ jahAjae ka‹ DartaI sa ¬par
                                                                                                   18
ika‹isama ka‹ icar”yana ka‹ jaoùfA BaI herA. DartaI ka‹ hr                     ŸWÜA” idhsa. paAnaI baAùFta rhA ŒŸ jahAja DartaI sa
                                                                                                              19
ika‹isama ka‹ janaAvarna ka‹ jaoùfA herA. DartaI pa rÎgÜ a”vaALÜA hr           bahota”R ¬par taqrta rhA. paAnaI Ž«tanaA ¬<ca ŸWÜA ika‹ ¬<caA
                                                                                                                                   20
Žka‹ jaIŸ ka‹ jaoùfA ka‹ BaI herA. DartaI pa hr ika‹isama ka‹                  ta ¬<caA pahAùf BaI paAnaI ma< baUùf gÜÜaŽna. paAnaI pahAùfe ka‹
janaAvarna ka‹ nar ŒŸ maAdA taohre saMgÜ a ho”hIå. jahAjae pa                  ¬par bahta rhA. paAnaI saba sa ¬<ca pahAùfe sa paN™h hATa
                          21
Œonaka‹A ijaŒta rAKaA. DartaI pa saba ika‹isama ka‹ Baojana BaI                ¬<ca rhA.
                                                                                   21 22
LÜ” jahAjae pa LÜ” ŒAvaA. ” Baojana taohre bare ŒŸ janaAvarna                         - DartaI ka‹ saba jaIŸ maArA gÜÜaŽna. hr Žka‹ maehrA¨
bare ho”.®                                                                     ŒŸr mana”R mair gÜÜaŽna. sabaihM paMCÜI ŒŸ sabaihM tarh ka‹
    22
       naUh ” saba ka‹CÜà ika‹hsa. naUh parmae§sar ka‹ saba h¦kau‹ma           janaAvar mar gÜÜaŽna. sabaihM tarh ka‹ janaAvarna ŒŸr rÎgÜa”vaALÜna
ka‹ maAna iLÜhsa.                                                              janaAvarna mair gÜÜaŽna. DartaI ka‹ hr Žka‹ jaIŸ/ saAMsa LeÜ”vaALÜna
                                                                                                       23
                                                                               parAnaI mair gÜÜaŽna. ” tarh parmae§sar DartaI ka‹ saba ijaŒta
                         jaLÜ PaLÜya sa¨ hota h
                                        u                                      hr Žka‹ mana”R/ hr Žka‹ janaAvar/ hr Žka‹ regÜ aM”vaALÜA jaIŸ

7          taba yahovaA naUh sa ka‹hesa/ "ma”< LÜKaeŸ< h ika‹ ” sama”
           ka‹ baure mana”yana ma< taU hI Žka‹ naIka‹ mana”R ŒhA. Ž«h
bare taU ŒApana pairvaAr ka‹ bawÜorA ŒŸ taU pacae sabaihM jahAjae ma<
                                                                               ŒŸ hr Žka‹ paMCÜI ka‹ naAsa ka‹” idhsa. ” saba” DartaI sa
                                                                               Katama ho” gÜÜaŽna. isairpa‹ naUh/ Œoka‹re saMgÜ a jahAjae ma< caùFe
                                                                                                                                       24
                                                                               mana”yana ŒŸ janaAvarna ka‹ ijannagÜÜaI bacaI rhI. ŒŸr paAnaI
                2
caLÜA jaA. hr Žka‹ sauë janaAvar ka‹ saAta jaoùfA/ :saAta WÜu nar              Žka‹ saQ pacaAsa idnaA taLÜka‹ Bau”<yaA ka‹ baore rhA.
ŒŸ saAta WÜu maAdAò saMgÜ a ma< LÜ” lyaA ŒŸ DartaI ka‹ ¬par
dUsar Œsauë janaAvarna ma< sa Žka‹ Žka‹ jaoùfA nar ŒŸ maAdA                                          paAnaI ka‹ PaLÜya Katama hota h
iLÜŒAvaA. ” sabaihM janaAvarna ka‹ ŒApana saMgÜ a jahAjae ma< LÜ”
            3
ŒAvaA. hvaA ma< Ÿùf”vaALÜA saba paMiCÜna ka‹ saAta WÜu jaoùfA
:saata WÜu nar ŒŸ saata WÜu maAdAò iLÜŒAvaA. Žhsae ” saba”
                                                                               8          mauLÜA parmae§sar naUh ka‹ naAhIå ibasarA. parmae§sar naUh ŒŸ
                                                                                          jahAjae ma< Œoka‹re saMgÜ a rÜh”vaALÜna saba pasauŒna ŒŸ
                                                                               janaAvarna ka‹ sauimare rhA. parmae§sar DartaI pa hAvaA caLÜAŽsa
                                                                                                                                2
janaAvarna Bau”<yaA pa ijaŒta r”hIå/ jaba ika‹ dUsar janaAvarna                ŒŸ saArA paAnaI GawÜ” ho” LÜAgÜÜa. Œka‹Asae sa baKaAR Taima
                    4                                                                                                                               3
imaiwÜ ja”hIå. Œba sa sataŽ< idna ma”<M Bau”<yaA pa bahota” BaArI              gÜÜa” ŒŸ DartaI ka‹ naIcae sa paAnaI bahba ¨ika‹ gÜÜavaA. DartaI
baKaAR paWÜŸba. ” baKaAR caALÜIsa idna ŒŸ caALÜIsa rAta rhI.                   ka‹ baor”vaALÜA paAnaI LÜgÜ aAtaAr GawÜta caLÜA gÜÜavaA. Žka‹ saQ
p£TvaI ka‹ sabaihM ijaŒ”vaALeÜ PaA,ÜÜaI mar ibaLÜA” ja”hIå. maor               pacaAsa idna paACeÜ paAnaI Ž«tanaA Ÿtair gÜÜavaA ika‹ jahAja pau‹ina sa
                                                    5                                                   4
bana”R saba icaijayana na§wÜ ho” ja”hIå.® naUh Œona sabaihM                    DartaI pa ŸtarA. jahAja ŒrArAta ka‹ pahAùfna ma< sa Žka‹ pa
                                                                 6
baitayana ka‹ maAnaesa jaŸna yahovaA h¦kau‹ma idhe rhA. baKaAR                 ŒA”kae‹ iwÜka‹ gÜÜavaA. ” sataŽ< mahInaA ka‹ sa¤ahvaA< idna rhA.
                                                      7                        5
ŒAva” ka‹ weÜ<ma naUh CÜ> saQ bairsa ka‹ rhA. naUh ŒŸ Œoka‹r                     paAnaI Ÿtarta gÜÜavaA ŒŸ dsavaeÎ mahInaA ka‹ paihLÜA idna pahAùfna
pairvaAr baAùF ka‹ paAnaI sa baca” bare jahAjae ma< caLÜA gÜÜavaA. naUh        ka‹ caowÜI paAnaI ka‹ ¬par deKa««AŽ de” LÜAgÜÜa.
                                                                                    6
ka‹ maehrA¨/ Œoka‹r paUtana ŒŸ Œonaka‹” maehr¨Œna Œoka‹re                             jahAjae ma< banaI iKaùfka‹I ka‹ naUh caALÜIsa idna paACeÜ
                    8                                                                          7
saMgÜ a rihna. p£TvaI ka‹ saba sauDd janaAvarna ŒŸ ŒsauDd                      KaoLeÜsa. naUh Žka‹ ka‹QŒA ka‹ baAher ŸùfAŽsa. ka‹QŒA Ÿiùfkae‹
janaAvarna/ paMiCÜyana ŒŸ Bau”<yaA pa regÜ aM”vaALÜA saba jaIŸ. naUh ka‹       taba taLÜka‹ öpa‹rta” rhA jaba taLÜka‹ DartaI paUrI tarh JaurA” na
                               9                                                         8
saMgÜ a jahAjae ma< caùFena. ” saba” janaAvarna ka‹ nar ŒŸ maAdA               gÜÜa”. naUh Žka‹ WÜu ùpa‹Aka›taA BaI baAher paWŽsa. Ÿ ” jaAna”
                                                           10
jaoùfA parmae§sar ka‹ h¦kau‹ma sa jahAjae ma< caùFena. saAta idnaA             caAhta rhA ika‹ paAnaI DartaI pa GaiwÜ gÜÜavaA yaA naAhIå.
                                                                                    9
paACÜe baAùF sau¨ Ba”. DartaI pa baKaAR ho” LÜAgÜÜa.                                  ùpa‹Aka›taA ka‹ ka‹hà< ba”WÜ” ka‹ WÜŸr naAhIå imaLÜA ka‹Aheika‹
       11 13
         - dUsar mahInaA ka‹ satarhÎ idna/ jaba naUh CÜ>saQ bairsa             Œbah¦< taLÜka‹ paAnaI DartaI pa pa‹”LÜA rhA. Ž«h bare Ÿ naUh ka‹
ka‹ rhA/ DartaI ka‹ naIcae ka‹ saba saotaA paU‹wÜ paùfena ŒŸ DartaI            inaŒre jahAjae pa pauina LÜQiwÜ ŒAvaA. naUh ŒApana hATa
sa paAnaI bahba sau¨ ho” gÜÜavaA. Ÿh” idna DartaI pa BaArI baKaAR              pa‹”LÜA”kae‹ ùpa‹Aka›taA ka‹ jahAjae pa vaApasa iBatare LÜ” iLÜhesa.
                                                                                    10                                                          11
ho” LÜAgÜÜa. Œ”saA LÜAgÜÜa maAnaA ika‹ Œka‹Asae ka‹ iKaùfka‹I KauLÜ                     saAta idna paACeÜ naUh pau‹ina ùpa‹Aka›taA ka‹ paWŽsa. Ÿ idna
gÜÜa” ho”. caALÜIsa idna ŒŸ caALÜIsa rAta taLÜka‹ baKaAR DartaI                dupahr ka‹ paACeÜ ùpa‹Aka›taA naUh ka‹ LÜgÜ ae ŒAvaA. ùpa‹Aka›taA ka‹ mau<h
pa hota rhI.® WÜIka‹ Ÿh” idna naUh/ Œoka‹r maehrA¨/ Œoka‹r                     ma< Žka‹ WÜu taAjaI ja”taUna ka‹ paAtaI rhI. ” caINhA naUh ka‹ ”
                                                                                                                                                     12
paUta/ saema/ hAma ŒŸ yaepaeta ŒŸr Œoka‹r maehr¨Œna jahAjae pa                 bataAva” bare rhA ika‹ Œba DartaI pa JaurAna Bau”<yaA Œh”. naUh
            14
caùFena. Ÿ pacae ŒŸ DartaI pa hr ika‹isama ika‹isama ka‹                       saAta idna paACeÜ pau‹na ùpa‹Aka›taA ka‹ paWŽsa. mauLÜA ” weÜma ùpa‹Aka›taA
janaAvar jahAjae ma< rhena. hr tarh ka‹ gÜÜao¨/ DartaI pa                      LÜQwÜA hI naAhIå.
                                                                                    13
regÜ aM”vaALeÜ hr ika‹isama ka‹ jaIŸ ŒŸ hr tarh ka‹ paMCÜI jahAjae                      Œoka‹re paACeÜ naUh jahAjae ka‹ drvaAjaA KaoLeÜsa. naUh
               15
ma< rhena. ” saba” janaAvarna naUh ka‹ saMgÜ a jahAjae ma< rhena hr            LÜKaesa ŒŸ paAŽsa ika‹ Bau”<yaA JaurAna baA. ” naUh ka‹ CÜÉ saQ
                                                             16                                                                                    14
jaAita ka‹ ijaŒta janaAvarna ka‹ ” saba” jaoùfA rhena. parmae§sar              Žka‹ bairsa ka‹ paihLeÜ mahInaA ka‹ paihLÜA idna rhA. dUsar
ka‹ h¦kau‹ma ka‹ mautaAibaka‹ sabaihM janaAvarna jahAjae ma< caùFena.          mahInaA ka‹ sattaA”savaA< idna taLÜka‹ Bau”<yaA paUrI tarh JaurA”
Œoka‹re BaItar jaAŽ ka‹ paACÜe yahovaA drvaAjaA baNd ka‹” idhsa.               gÜÜa”.
7                                              Ÿtpai(a 8:15-9:29
   15                                      16
         taba parmae§sar naUh sa ka‹hesa/ "jahAja ka‹ tajaA. taU/               bacana deta hŸ</ "paAnaI ka‹ baAùF sa DartaI ka‹ saba ijannagÜÜaI
taohAr patnaI taohAr paUta LÜogÜÜa ŒŸ Œonaka‹” maehr¨Œna saba                   babaARd ho” gÜÜa” mauLÜA Œba ” ka‹bah<¦ na ho”. Œba baAùF öpa‹na
                            17
Œba baAher ŒAvaA. hr Žka‹ ijaŒta PaA,ÜÜaI/ saba paMCÜI/                         ka‹bah¦< DartaI ka‹ ijannagÜÜaI ka‹ babaARd na ka‹rI.®
                                                                                     12
janaAvarna ŒŸ Bau”<yaA pa regÜ aMvaALÜna sabaihM ka‹ jahAja sa baAher                   ŒŸr parmae§sar ka‹hesa/ "” isad•Da ka‹r” bare ma”< taohka‹A
iLÜŒAvaA. ” saba” janaAvarna bahota sa janaAvarna pa”dA ka‹irhIå                ” bacana idheŸ< h ika‹ ma”< taohka‹A ka‹CÜU deba. ” sabaUta bataA”
ŒŸ Bau”<yaA ka‹ Bair de”hIå.®                                                   ika‹ ma”< taohsae ŒŸ Bau”<yaA ka‹ sabaihM ijaŒta PaAi,ÜÜayana sa Žka‹
      18
         Ž«h bare naUh ŒApana paUtana/ ŒApana maehrA¨/ ŒApana paUtana           WÜu ka‹rAr ika‹heŸ< h. ” ka‹rAr Baiva§sa ma< sadA banaI rhI jaeka‹r
                                                                 19                                   13
ka‹ maehrA¨Œna ka‹ saMgÜ a jahAja sa baAher ŒAvaA. sabaihM                      sabaUta ” Œh”. ika‹ ma”< badrna ma< ”N™ DanauKa banaAŽŸ< h.
janaAvarna/ saba regÜ aM”vaALÜA jaIŸ ŒŸ saba paMCÜI jahAja ka‹ taija            ”n™ DanauKa maore ŒŸ Bau”<yaA ka‹ baIca ka‹rAr ka‹ sabaUta Œh”.
                                                                                14
idhena. saba janaAvar jahAja sa nar ŒŸ maAdA ka‹ jaoùfA ka‹                         jaba ma”< Bau”<yaA ka‹ ¬par badre ka‹ iLÜŒAŸba taŸ taU baAdrna
                                                                                                               15
saMgÜ a baAher ŒAŽna.                                                           ma< ”N™ DanauKa deKabyaA. jaba ma”< ” ”N™ DanauKa ka‹ inahArba
      20
         taba naUh yahovaA bare Žka‹ vaedI banaAŽsa. Ÿ ka‹CÜU sauDd             tabaih ma”< taohre/ Bau”<yaA ka‹ sabaihM ijaŒta PaAi,ÜÜayana ŒŸ
paMiCÜyana ŒŸ ka‹CÜU sauDd janaAvarna ka‹ iLÜhesa ŒŸ Œonaka‹A                   ŒApana baIca Ba”R ka‹rAr ka‹ sauimarba. ” ka‹rAr ” baAta ka‹
vaedI pa parmae§sar ka‹ BaeMwÜ ka‹ ¨pa ma< baAresa.                             baAwÜ” ika‹ baaùF pau‹na ka‹bah¦< Bau”<yaA ka‹ PaAi,ÜÜayana ka‹ naAsa na
      21                                                                                 16
         yahovaA ” saba baiLÜdAnana ka‹ saugÜ aönDa paA”kae‹ Kausa BavaA.       ka‹rI. jaba ma”< iDayaAna sa baAdrna ma< ”N™ DanauKa ka‹ inahArba
yahovaA mana-hI-mana ka‹hesa/ "ma”< öpa‹na ka‹bah¦< mana”R ka‹ ka‹Ar,ÜÜa        taba ma”< sadA banaI rh”vaALÜI ka‹rAr ka‹ sauimarba. ma”< ŒApana
Bau”<yaA ka‹ na sarApaba. mana”R CÜowÜI Ÿm˜a sa hI baurI baAta saoca”           ŒŸ Bau”<yaA ka‹ saba ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ baIca Ba” ka‹rAr ka‹
LÜAgÜÜata h. Ž«h bare ja”saA ma”< ŒbaihM ika‹heŸ< h. ” tarh                     sauimarba.®
                                                          22                         17
Œba ma”< ka‹bah¦< saba PaAi,ÜÜayana ka‹ sajaA na deba. jaba taLÜka‹                     ” tarh yahovaA naUh sa ka‹hesa/ "Ÿ ”N™ DanauKa maore ŒŸ
” Bau”<yaA rhI taba taLÜka‹ yah pa” pa‹saLÜ pa”dA ka‹r” ŒŸ                      Bau”<yaA ka‹ saba ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ baIca Ba” ka‹rAr ka‹ sabaUta
pa‹saLÜ ka‹AwÜ” ka‹ sama” hmaesaa rhI. Bau”<yaA pa gÜÜarmaI ŒŸ                  baAwÜ”.®
jaAùfA ŒŸ idna ŒŸ rAta hmaesaA hota r”hIå.®
                                                                                                           samaSyaA pa‹na sa¨ hota hIå
                                                                                                                      u     u
                                                                                   18
                               na”R sa¨ŒAta
                                      u                                                   naUh ka‹ paUta LÜogÜÜa Œoka‹re saMgÜ a jahAja sa baAher ŒAŽna.

9        parmae§sar naUh ŒŸ Œoka‹r paUtana ka‹ ŒsaIsaesa ŒŸ
         Œonasae ka‹hesa/ "bahota sa ba•caA pa”dA ka‹rA ŒŸ ŒApana
                                     2
LÜogÜÜana sa Bau”<yaA Bair d•yaA. Bau”<yaA ka‹ saba janaAvarna taohre
                                                                                Œonaka‹” naAŸM saema/ hAma ŒŸ yaepaeta rhena. :hAma taŸ ka‹naAna
                                                                                                        19
                                                                                ka‹ baApa rhA.ò ” taInaŸ naUh ka‹ paUtana rhena ŒŸ saMsaAre ka‹
                                                                                sabaih mana”R ” taInaŸ sa pa”dA rhena.
                                                                                       20                                                            21
fre sa TarTar”hIå ŒŸ Œka‹Asae ka‹ hr Žka‹ paMCÜI taohsae                                  naUh ika‹saAna banaA. ŒMgÜ aUr ka‹ baigÜÜayaA LÜgÜ aAŽsa. naUh
firhIå. Bau”<yaA pa reMgÜ a”vaALÜA hr Žka‹ jaIŸ ŒŸ samaud•dr ka‹                ŒMgÜ aUr ka‹ dAKarsa banaAŽsa ŒŸ ipaŽsa. Ÿ dAKarsa paIkae‹ ma§ta
hr Žka‹ maCÜrI taU mana”yana ka‹ Œdba ka‹rI ŒŸ taU pacana sa                    ho” gÜÜavaA ŒŸ taµbaU ma< LÜoiwÜ gÜÜavaA. Ÿ ka‹Ÿnao ŒoùFnaA naAhIå
                                                              3                                      22
ferA”. taU ” sabaihM ka‹ ¬par h¦kau‹ma caLŸbyaA. baItae BaŽ                     paihre rhA.             ka‹naAna ka‹ baApa hAma Œpanae baApa ka‹ naMgÜ aA
                                                                                                                                                   23
sama” ma< taU pacana ka‹ ma”< hr Žka‹ WÜu paeùf-paQDaA KaA” bare                deKaesa. Ÿ taµbaU sa baAher ŒApana Ba”yana ka‹ bataAŽsa. tabaihM
idheŸ< rheŸ<. Œba hr Žka‹ janaAvar BaI taohAr Baojana ho”.                      saema ŒŸ yaepaeta Žka‹ WÜu ŒoùFnaA iLÜhsa. Ÿ du”naŸ< ŒoùFnaA ka‹
ma”< Bau”<yaA ka‹ hr caIja taU pacana ka‹ deta hŸ<-Œba ” saba”                  paIWÜ pa fA”kae‹ ŸLÜwÜe mauh< tambaU ma< gÜÜaŽna. Ÿ pacae ŒApanaA baApa
                     4
taohAr Œh”<. ika‹ntau ma”< taU pacana ka‹ Žka‹ h¦kau‹ma deta ŒhŸ<               Ÿ naMgÜ aApana ka‹ FA<ka‹ idhsa jabaika‹ Ÿ sama” Œoka‹r mauh< ka‹
ika‹ taU ka‹Ÿnao janaAvarna ka‹ taba taLÜka‹ na KAAyaA jaba taLÜka‹             ¨Ka tambaU ka‹ samanvaA rhA. ” tarh Ÿ pacae ŒApana baApa ka‹
                                        5
Œohmaa Œonaka‹A rka‹ta baAwÜ”. ma”< taohrI ijannagÜÜaI ka‹ badLeÜ               naMgÜ aApana naAhIå LÜKaena.
                                                                                       24
taohAr rka‹ta maA<gÜ aba ka‹h” ka‹ ŒrTa Œh” ma<” Ÿ jaAnavare ka‹                          paACeÜ naUh sao”kae‹ ŸWÜA. :Ÿ dAKarsa ka‹ nasaA ka‹ ka‹Ar,ÜÜa
ijannagÜÜaI maA<gÜ aba jaŸna ka‹Ÿnao mana”R ka‹ maArI. ŒŸr ma<” Ÿ               saoŒta rhA.ò taba Œoka‹A pataA LÜAgÜÜa ika‹ Œoka‹r saba ta naANh
mana”R ka‹ ija÷anaI maA<gÜ aba jaŸna dUsare mana”R ka‹ maArI.                   paUta hAma Œoka‹re saMgÜ a ka‹A ika‹he rhA.
    6                                                                                  25
      "parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaAŽsa h. Ž«h bare                        Ž«h bare naUh sarApa idhesa/
jaŸna ka‹Ÿnao mana”R ka‹ KaUna bahA”/ Œoka‹r KaUna mana”R ka‹                          "” sarApa ka‹naAna bare ho” ika‹ Ÿ ŒApana Ba”yana ka‹ dAsa
jairyae bahAvaA jaA”.                                                           ho”.®
    7                                                                                  26
      "naUh taohka‹A ŒŸ taohre paUtana ka‹ Fer LÜirka‹A ho”< ŒŸ                           naUh ” BaI ka‹hesa/
DartaI ka‹ mana”yana sa BaA<iWÜ d•yaA.®                                                "saema ka‹ parmae§sar yahovaA Danna ho”? ka‹naAna saema ka‹ dAsa
    8                                                             9
      taba parmae§sar naUh ŒŸ Œoka‹re paUtana sa ka‹hesa/ "Œba                  ho”.
                                                                10                     27
ma”< taohka‹A ŒŸ taohre sa–taAnae ka‹ bacana deta hŸ<. ma”< ”                             parmaessar yaepaeta ka‹ ijaŒAdA Bau”<yaA de”. parmae§sar saema
bacana taohre saMgÜ a jahAjae sa baAher ŒAva”vaALÜna sabaihM paMiCÜna/          ka‹ taµbaU ma< rh” ŒŸr ka‹naAna Œoka‹r dAsa bana”.®
                                                                                       28
saba gÜÜao¨Œna ŒŸ saba janaAvarna ka‹ deta hŸ<. ma”< DartaI pa”                           baAùF ka‹ paACeÜ naUh saAùFe taIna saQ bairsa ijaŒta rhA.
                                                          11                    29
rh”vaALÜna sabaihM vastauŒna ka‹ bacana deta hŸ<. ma”< taohka‹A                     naUh paUrA saAùFe naQ saQ bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
Ÿtpai(a 10:1-11:9                                                            8
                                                                                    22
                         rAswÜ° baAF” ŒŸ pa‹”LÜ jaA”
                                   ù                                                        saema ka‹ paUta ŽLÜama/ ŒssaUr/ ŒpaRKad/ ñd ŒŸ Œrama

10               naUh ka‹ paUta saema. hAma ŒŸ yaepaeta rhena. baAùF ka‹ rhena.
                 paACeÜ ” taInaŸ< bahota sa paUtana ka‹ baApa BaŽna. ihŒA<
saema/ hAma ŒŸ yaepaeta sa pa”dA ho”vaALÜna paUtana ka‹ saUcaI dINh
                                                                                         23
                                                                                         24
                                                                                            Œrama ka‹ paUta ¬sa/ hàLÜ/ gÜÜaetaer ŒŸ masa rhena.
                                                                                            ŒpaRKad saeLÜh ka‹ baapa rha. saeLÜh Žbaer ka‹ baapa rha.
                                                                                     25
jaAta Œh”>                                                                              Žbaer ka‹ du” paUta rhena. Žka‹ paUta ka‹ naaŸ< paeLeÜgÜ a rha.
                                                                                     Œoka‹a ” naaŸ< Ž«h bare dInh gÜÜavaa ka‹Aheika‹ ijannagÜÜaI ka‹ weÜma ma<
                                yapata ka‹ sataanana
                                  e e             M                                  DartaI ka‹ bawÜvaara Bavaa. dUsar Baa”R ka‹ naaŸ< yaoka›taana rha.
      2                                                                                  26                                                      27
        yaepaeta ka‹ paUta rhena> gÜÜaomaer/ maagÜÜaogÜÜa/ maadq/ yaavaana/ taUbaLÜ/        yaoka›taana Œlmaodad/ saeLeÜpa/ hsamaRavaeta/ yaerh/ yadorvaama/
                                                                                                              28                                    29
maesaeka‹ ŒŸ taIrasa.                                                                ¬jaaLÜ/ idka›LÜa/           ŒobaaLÜ/ ŒbaImaaŽLÜ/ sabaa/           ŒopaIr
      3
        gÜÜaomaer ka‹ paUta rhena> Œsaka‹naja/ rIpata ŒŸ taogÜÜamaAR                 hvaILÜa ŒŸ yaobaaba ka‹ baapa rha. ” sabaihM LÜogÜÜa yaoka›taana ka‹
      4                                                                                                  30
        yaavaana ka‹ paUta rhena> ŽLÜIsaa/ tasaIRsa/ ika‹ttaI ŒŸ dodanaI. saMtaana BaŽna. ” saba” LÜogÜÜa maesaA ŒŸ pauibaRha pahaùfI Padesa
      5
        BaUmaDya saagÜÜar ka‹ caairh¦< ka‹”<taI taweÜ pa jaŸna mana”R rh” ka‹ baIca ka‹ Bau”<yaa ma< rhta rhena. maesaa sapaara Padesa ka‹”«taI
LÜagÜÜaena Ÿ pacae yaepaeta ka‹ saMtaana hI rhena. hr Žka‹ paUta ka‹ rha.
                                                                                         31
Œapana ŒLÜgÜ a Padesa rha. saba pairvaar baaùFena ŒŸ ŒLÜgÜ a                                Ÿ LÜogÜÜa saema ka‹ pairvaare sa rhena. Ÿ saba” pairvaar/
ŒLÜgÜ a rAsw°Ü bana gÜÜaŽna. hr Žka‹ rAsw°Ü ka‹ Œapana Œapana pairvaAr ka‹ ŒADaAr pa”/ BaAKaA ka‹ ŒADaAr pa”/ desa ka‹
BaaKaa rhI.                                                                          ŒADaAr pa” ŒŸr rA§w°Ü ka‹ ŒADaAr pa” ba<wÜA BavaA rhA.
                                                                                         32
                                                                                            naUh ka‹ paUtana sa caLÜ” vaaLÜa pairvaarna ka‹ ” saUcaI
                                 hama ka‹ sataanana
                                                M                                    Œh”. Ÿ pacae Œapana Œapana rAsw°Ü ma< ba<wÜa Bavaa rhta rhena.
      6                                                                       7
        hama ka‹ paUta rhena> kaU‹sa/ imaêa/ paU‹ta ŒŸ ka‹naana. kaU‹sa baaùF ka‹ paaCeÜ saarI Bau”<yaa pa pa‹”LÜ”vaaLÜa LÜogÜÜa BaI ŽnahI
ka‹ paUta rhena> sabaa/ hvaILÜa/ sabataa/ ramaa/ sabaUtaka‹a. ramaa ka‹ pairvaare sa inaka‹ir ŒaŽna.
                                          8
paUta rhena> sabaa ŒŸ ddana. kaU‹sa ka‹ Žka‹ paUta inam˜aod naaŸM
ka‹ BaI rha. inam˜aod Bau”<yaa pa bahota bairŒar mana”R Bavaa rha.                                                sasaar bai< wÜ gÜ avaa
                                                                                                                    M
9
  yahovaa ka‹ samanvaa inam˜aod/ Žka‹ baùfka‹a isaka‹rI rha. Ž«h bare
LÜogÜÜa dUsar mana”yana ka‹ barabarI inam˜aod sa ka‹rta hIå ŒŸr                11                 baaùF ka‹ paaCeÜ saMsaar Žka‹ hI BaaKaa baoLÜta rha. saba
                                                                                                  LÜogÜÜa Žka‹ hI sabd-Ba,ÜÜfar ba”parta rhena. LÜogÜÜa
ka‹hta hIå/ "” mana”R/ yahovaa ka‹ samanvaa baùfka‹a isaka‹arI inam˜aod paUrba ka‹”<taI sa baùFena. Œonaka‹a isanaar desa ma< Žka‹ ma”dana
                                                                                                                                                       2


                                                                                                                               3
ka‹ tarh Œh”.®                                                                       imaLÜa. LÜogÜÜa h¦vaa< basa” gÜÜaŽna. LÜogÜÜa ka‹hena/ "hma pacana ka‹
      10
          inam˜aod ka‹ rajja isanaar desa ma< baabauLÜ/ ŽreKa/ ka‹LÜnaA ”RªwÜa banaŸba ŒŸ Œoka‹a pajaavaa ma< tapaava” caahI/ taaika‹ Ÿ
                                                     11
ŒŸ Œka›ka‹d Padesa sa sau¨ Bavaa. inam˜aod ŒssaUr ma< BaI saba” paka›ka‹I ho” jaa”<.® Ž«h bare mana”yana Œapana Gar banaava”
                                                                 12
gÜÜavaa. h¦vaa< Ÿ naInavae/ rhobaotaIr/ ka‹aLÜh ŒŸ resaena naaŸ< ka‹ bare paaTarna ka‹ jagÜÜah ”ªwÜa ka‹ ba”parena. ŒŸ mana”yana caUnaa ka‹
nagÜÜarna ka‹ basaaŽsa. :resaena/ naInavae ŒŸ baùfka‹a sahr ka‹aLÜh/ gÜÜaara ka‹ jagÜÜah rALÜ ka‹ PayaogÜÜa ika‹hena.
                                                                                         4
ka‹ baIca ka‹ sahr baÜawÜ”.ò                                                               LÜogÜÜa ka‹hena/ "hma pacae Œapana Kaaitar Žka‹ WÜu sahr banaa”R
      13                                                                   14
          imaêapa :imaêaò - Üñd/ Œnaama/ LÜhaba/ naptaUh/ pa¤aUsa/ ŒŸ hma saba” Žka‹ bahota ¬<ca ”maarta banaaŸba jaŸna Œka‹asae
ka‹saÜñh ŒŸ ka‹ptaor desana ka‹ LÜogÜÜana ka‹ baapa rha. ka‹ CÜu”. hma pacae naamaI ho” jaaba. ŒgÜÜar hma pacae Œ”saa
                                                                           15
:paiLÜstaI LÜogÜÜa ka‹saÜñh LÜogÜÜana sa ŒaŽ rhena.ò ka‹naana ka‹rba taŸ paUrI DartaI pa ibaKareba naahIå. hma pacae Žka‹ hI
saIdona ka‹ baapa rha. isadona ka‹naana ka‹ paihLÜa paUta rha. WÜŸr pa Žka‹ saMgÜ a rhba.®
                                                                                         5
ka‹naana/ ihta ka‹ BaI baapa rha. ihta/ ihttaI LÜogÜÜana ka‹ baApa                         yahovaa sahr ŒŸ bahota ¬<ca ”maarta ka‹ LÜKa” bare
             16                                                          17
rhA.            ŒŸr ka‹naana/ yabaUsaI/ ŽmaorI/ igÜÜagÜÜaARsaI/ ihvvaI/ tarKaaLeÜ Œavaa. yahovaa mana”yana ka‹ ” saba banaavata LÜKaesa.
                        18                                                           6
Œka‹IR/ saInaI/ ŒvaRdI/ samaarI/ hmaataI LÜogÜÜana ka‹ BaI baapa                       yahovaa ka‹hesa/ "” saba” LÜogÜÜa Žka‹ BaaKaa baoLÜta hIå ŒŸr
rha. ka‹naana ka‹ pairvaar saMsaar ka‹ ŒLÜgÜ a ŒLÜgÜ a hIåsaa ma< ma”< inaharta hŸ< ika‹ Ÿ pacae ” ka‹ama Katama ka‹r” bare Žka‹ŸwÜa
pa‹”LÜA rhena/                                                                       Œh”<. ” taŸ/ ” saba” jaŸna ka‹CÜU ka‹” saka‹ta hIå Œoka‹r/
      19
          ka‹naAna LÜogÜÜana ka‹ Bau”<yaA Ÿ(ar ma< saIdona sa döka›Kana ma< isairpa‹ sau¨Œata ŒMh”. haLÜI hI Ÿ pacae saba ka‹CÜU ka‹r”
                                                                                                                                               7
gÜÜarar taLÜka‹/ paöcCÜma ma< Œjjaa sa paUrba ma< sadoma ŒŸ jaogÜÜgÜ a ho” ja”hIå jaŸna ” pacae ka‹r” ca”hIå. Ž«h bare Œavaa
Œmaora taLÜka‹/ Œdmaa ŒŸ sabaoyaIma sa LÜasaa taLÜka‹ rha.                           hma tarKaaLeÜ caLÜI ŒŸ Žnaka‹” BaaKaa ka‹ gÜÜaf•fmaf•f ka‹”
      20
          ” saba” LÜogÜÜa hama ka‹ saMtaanana rhena. Ÿ pacae de”. taba Ÿ pacae Žka‹ dUsar ka‹ baata na baUiJa pa”hIå.®
                                                                                         8
pairvaArna/ BaAKaAna/ desana ŒŸr rAsw°Üna ka‹ ŒnausaAr vyavaisTata                         yahovaa mana”yana ka‹ samaUca” DartaI pa pa‹”LÜa” idhsa.
                                                                                                                                                    9
rhena.                                                                               Ž«hsae mana”yana sahr ka‹ banaaŸba paUra naahIå ika‹hna. ”h” Ÿ
                                                                                     WÜŸr rha jah<a yahovaa samaUca” saMsaar ka‹ BaaKaa ka‹ gÜÜaf•fmaf•f
                                 sama ka‹ sataanana
                                     e        M                                      ka‹” idhsa. Ž«h bare ” WÜŸr ka‹ naAŸ< baAbauLÜ DarA gÜÜavaA. ”
      21
          saema yaepaeta ka‹ baùfka‹a Baa”R rha. saema ka‹ Žka‹ saMtaanana tarh yahovaA Ÿ jagÜÜaihyaa sa mana”yana ka‹ pa&TvaI ka‹ saba desana
Žbaer ihb˜aU LÜogÜÜana ka‹ baapa rha.                                                ma< pa‹”LÜaŽsa.
9                                           Ÿtpai(a 11:10-12:13
                                                                                                                                                    32
                          sama ka‹ pairvaar ka‹ ka‹hanaI
                            e                                                   taLÜka‹ jaa¤aa ika‹hna ŒŸ h¦Œ<a WÜhraŸba taya ika‹hna. taerh
   10
          ” saema ka‹ pairvaare ka‹ ka‹hanaI baawÜ”. baaùF ka‹ du” bairsa       du” saQ paa<ca bairsa ijaŒta rha. taba Ÿ harana ma< mair gÜÜavaa.
paaCeÜ jaba saema saQ bairsa ka‹ rha Œoka‹r paUta ŒpaRKad ka‹
                   11
janama Bavaa. Œoka‹re paaCeÜ saema paa<ca saQ bairsa ijaŒta rha.                                   parmassar Œba˜ ama ka‹ baoLÜavata h
                                                                                                        e
Œoka‹re dUsar paUta ŒŸ ibaiwÜyana rhIå.
     12
          jaba ŒpaRKad paÏtaIsa bairsa ka‹ rha Œoka‹r paUta saeLÜh ka‹
                  13
janama Bavaa. saeLÜh ka‹ pa”da ho” ka‹ paaCeÜ ŒpaRKad caar saQ
                                                                            12              yahovaa Œb˜aama sa ka‹hesa/ "Œapana desa ŒŸ Œapana
                                                                                            LÜogÜÜana ka‹ taija d•yaa. Œapana baapa ka‹ pairvaare ka‹
                                                                                taija d•yaa ŒŸr Ÿsa desa jaa jaeka‹a ma”< taohka‹a deKaaŸba.
                                                                                    2
taIna bairsa ijaŒta rha. ” idna Œoka‹r dUsar paUtana ŒŸ                               ma”< taohka‹a ŒasaIbaARd deba. ma”< taU pacana sa Žka‹ mahana
ibaiwÜyana pa”da Ba”na.                                                         rasw°Ü banaaŸba. ma”< taU sabana ka‹ naaŸ< masahàr ka‹rba. LÜogÜÜa
     14
          saeLÜh ka‹ taIsa bairsa ho” ka‹ paaCeÜ Œoka‹r paUta Žbaer ka‹         taohre naaŸ< ka‹ PayaogÜÜa dUsar LÜogÜÜana ka‹ ŒAsaIbaARd de” bare
                   15
janma Bavaa. Žbaer ka‹ janma ka‹ paaCeÜ saeLÜh caar saQ taIna                   ka‹r”hIå.
                                                                                    3
bairsa ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re paUtana ŒŸ ibaiwÜyana                         ma”< Ÿ pacana ka‹ ŒsaIsaba/ jaŸna taohka‹a ŒsaIisahIå. mauLÜa
pa”da BaŽna.                                                                    ma”< Œonaka‹a sarApa deba jaŸna taohka‹A sarApa idhesa. ma”< DartaI
     16
          Žbaer ka‹ caQåtaIsa bairsa ka‹ ho” ka‹ paaCeÜ Œoka‹re paUta           pa saba mana”yana ka‹ ŒsaIsa” bare taohka‹a ba”parba.®
                                 17
paeLeÜgÜ a ka‹ janma Bavaa. paeLeÜgÜ a ka‹ janmae ka‹ paaCeÜ Žbaer caar
saQ taIsa bairsa ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar                                               Œba˜ ama ka‹naana jaata h
                                                                                   4
paUtana ŒŸ ibaiwÜyana pa”da Ba”na.                                                    taŸ Œb˜aama yahovaa ka‹ h¦kau‹ma maanaesa. Ÿ harana ka‹ taija
     18
          jaba paeLeÜgÜ a taIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹r paUta '¨¾ ka‹          idhsa ŒŸ ñta Œoka‹re saMgÜ a gÜÜavaa. ” sama” Œb˜aama pacah(ar
                  19                                                                                 5
janma Bavaa. '¨¾ ka‹ janma ka‹ paaCeÜ paeLeÜgÜ a du” saQ naQ bairsa             bairsa ka‹ rha. Œb˜aama jaba harana tajaesa taŸ Ÿ Œkae‹lLÜa
ŒŸr ijaŒta rha. Ÿ idnana ma< Œoka‹re dUsar ibaiwÜyana ŒŸ                        naahIå rha. Œb˜aama Œapana maehra¨ saarq/ BataIjaa Üñta ŒŸ harana
baewÜvana ka‹ janma Bavaa.                                                      ma< Œonaka‹” saMgÜ a jaŸna ka‹CÜU rha/ sabaka‹ saMgÜ a LÜ” Œavaa.
     20
          jaba ¨ battaIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta sa¨gÜÜa ka‹           Œb˜aama ka‹ jaŸna saba dasa LÜogÜÜa imaLÜa rhena/ Ÿ saba” BaI
                  21
janma Bavaa. sa¨gÜÜa ka‹ janmae ka‹ paaCeÜ ¨ du” saQ saata bairsa               Œoka‹re saMgÜ a gÜÜaŽna. Œb˜aama ŒŸ Œoka‹r dLÜ CÜarana ka‹ taija
                                                                                                                                       6
ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana Œoka‹re dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana                  idhesa ŒŸ ka‹naana desa taLÜka‹ jaa¤aa ika‹hesa. Œb˜aama ka‹naana
pa”da BaŽna.                                                                    desa ma< sakae‹ma ka‹ sahr ŒŸ maore ka‹ baùfka‹a ba&cCÜ taLÜka‹
     22
          jaba sa¨gÜÜa taIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta naahor ka‹         jaa¤aa ika‹hsa. Ÿ sama” ka‹naanaI LÜogÜÜa h¦Œ<a rhta rhena.
                  23                                                                7
janma Bavaa. naahor ka‹ janma ka‹ paaCeÜ sa¨gÜÜa du” saQ bairsa                       yahovaa Œb˜aama ka‹ samanvaa pargÜÜawÜ Bavaa. yahovaa ka‹hesa/
ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar paUtana ŒŸ                           "ma”< ” desa taohre saMtaanana ka‹ deba.®
ibaiwÜyana ka‹ janma Bavaa.                                                         yahovaa Œb˜aama ka‹ samanvaa jaŸnae jagÜÜah pa pargÜÜawÜ Bavaa Ÿ
     24
          jaba naahor ŸnataIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹r paUta taerh ka‹         jagÜÜah pa Œb˜aama Žka‹ vaedI yahovaa ka‹ ŒaraDanaa bare banaaŽsa.
                  25                                                            8
janma Bavaa. taerh ka‹ janma ka‹ paaCeÜ naahor Žka‹ saQ Ÿ÷aIsa                    taba Œb˜aama Ÿ jagÜÜah ka‹ taija idhesa ŒŸ baetaeLÜ ka‹ paUrba
bairsa ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar ibaiwÜyana                    pahaùfe pa jaa¤aa ika‹hsa. Œb˜aama h¦vaa< Œapana tambaU gÜÜaaùfesa. baetaeLÜ
ŒŸ baewÜvana ka‹ janma Bavaa.                                                   sahr paöcCÜma ma< rha. Œa” sahr paUrba ma< rha. Ÿ jagÜÜah
     26
          taerh jaba sattar bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta Œb˜aama/            Œb˜aama yahovaa bare dUsar vaedI banaaŽsa ŒŸ Œb˜aama h¦va<a yahovaa
                                                                                                            9
naahor ŒŸ harana ka‹ janma Bavaa.                                               ka‹ ŸpaAsanaA ika‹hesa. Žka‹re paaCeÜ Œb˜aama pau‹na jaa¤aa ika‹hsa.
                                                                                Ÿ naegÜ ava ka‹”<taI jaa¤aa ika‹hsa.
                      tarh ka‹ pairvaar ka‹ ka‹hanaI
                        e
   27
       ” taerh ka‹ pairvaar ka‹ ka‹hanaI Œh”. taerh Œb˜aama/                                               imaêa ma< Œba˜ ama
                                                                                   10
naahor ŒŸ harana ka‹ baapa rha. harana Üñta ka‹ baapa rha.                             ” idnana Bau”<yaa bahota” Jaurana rhI ŒŸ ka‹Ÿnao Kaa” ka‹
28
   harana Œapana janmaBaUima ka‹saidyana ka‹ Ÿr sahr ma< mara. jaba             caIja naahIå jamata rhI. Ž«h bare Œb˜aama ijaŒta rh” bare imaêa
                                                     29                                        11
harana mara taba Œoka‹r ipataa taerh ijaŒta rha. Œb˜aama ŒŸ                     caLÜa gÜÜavaa. Œb˜aama LÜKaesa ika‹ Œoka‹r maehra¨ saarq bahota
naahor du”naŸ< Œapana Œapana ibayaah ika‹hna. Œb˜aama ka‹ maehra¨               saunnar rhI. Ž«h bare imaêa ma< Œava” ka‹ paihLeÜ Œb˜aama saarq sa
                                                                                                                                           12
saarq rhI. naahor ka‹ maehra¨ imalka‹a rhI. imalka‹a harana ka‹                 ka‹hesa/ "ma”< jaanata hŸ< ika‹ taU bahota” saunnar Œha. jaba
                                                              30
ibaiwÜyaa rhI. harana imalka‹a ŒŸ iyaska‹a ka‹ baapa rha. saarq                 imaêa ka‹ LÜogÜÜa taohka‹a inahirhIå taŸ Ÿ pacae ka‹ihhIå/ '”
ka‹ ka‹Ÿnao baccaa naahIå rha ka‹Aheika‹ Ÿ ka‹Ÿnao baccaa ka‹ janma             maehra¨ Žka‹r patnaI Œh”.¾ taba Ÿ saba” maoka‹a maair f”hIå
                            31                                                                                         13
de” jaogÜÜgÜ a naahIå rhI. taerh Œapana pairvaar ka‹ saMgÜ a iLÜhesa            ka‹Aheika‹ taohka‹a ba”WÜa” LeÜ”hIå. ” Kaaitar taU mana”yana sa
ŒŸ ka‹saidyana ka‹ Ÿr sahr ka‹ taija idhsa. Ÿ pacae ka‹naana                    ka‹h•yaa ika‹ taU maor baihna Œha. taba Ÿ pacae maoka‹a naahIå
ka‹ jaa¤aa ka‹r” ka‹ mana ma< WÜana iLÜhna. taerh Œapana paUta                  mairhIå. Ÿ pacae maohe pa dyaa ka‹irhIå ka‹Aheika‹ Ÿ pacae baUiJa
Œb˜aama/ Œapana paotaa Üñta :harana ka‹ paUtaò/ Œapana pataohà                  LeÜ”hIå ika‹ ma”< taohar Baa”R ŒhŸ<. ” tarh taU maor ijannagÜÜaI
:Œb˜aama ka‹ maehra¨ò saarq ka‹ saMgÜ a iLÜhsa. Ÿ pacae harana                  bacaŸibaŸ.®
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament
Awadhi bible 80)_old_testament

Contenu connexe

Tendances

Gujarati bible 80)_old_testament
Gujarati bible 80)_old_testamentGujarati bible 80)_old_testament
Gujarati bible 80)_old_testamentWorldBibles
 
ბანკები და ფინანსები #457
ბანკები და ფინანსები #457ბანკები და ფინანსები #457
ბანკები და ფინანსები #457BFM2015
 
B&F #558
B&F #558B&F #558
B&F #558BFM2015
 
ბანკები და ფინანსები #442
ბანკები და ფინანსები #442ბანკები და ფინანსები #442
ბანკები და ფინანსები #442BFM2015
 
ბანკები და ფინანსები #443
ბანკები და ფინანსები #443ბანკები და ფინანსები #443
ბანკები და ფინანსები #443BFM2015
 
ბანკები და ფინანსები #523
ბანკები და ფინანსები #523ბანკები და ფინანსები #523
ბანკები და ფინანსები #523BFM2015
 
ბანკები და ფინანსები #441
ბანკები და ფინანსები #441ბანკები და ფინანსები #441
ბანკები და ფინანსები #441BFM2015
 
Aya iran bare digar aghab mimanad
Aya iran bare digar aghab mimanadAya iran bare digar aghab mimanad
Aya iran bare digar aghab mimanadghndsl
 
B&F #569
B&F #569B&F #569
B&F #569BFM2015
 
B&F #557
B&F #557B&F #557
B&F #557BFM2015
 

Tendances (13)

Bf 548
Bf 548Bf 548
Bf 548
 
Gujarati bible 80)_old_testament
Gujarati bible 80)_old_testamentGujarati bible 80)_old_testament
Gujarati bible 80)_old_testament
 
ბანკები და ფინანსები #457
ბანკები და ფინანსები #457ბანკები და ფინანსები #457
ბანკები და ფინანსები #457
 
Ho so-nang-luc-kad
Ho so-nang-luc-kadHo so-nang-luc-kad
Ho so-nang-luc-kad
 
B&F #558
B&F #558B&F #558
B&F #558
 
ბანკები და ფინანსები #442
ბანკები და ფინანსები #442ბანკები და ფინანსები #442
ბანკები და ფინანსები #442
 
ბანკები და ფინანსები #443
ბანკები და ფინანსები #443ბანკები და ფინანსები #443
ბანკები და ფინანსები #443
 
ბანკები და ფინანსები #523
ბანკები და ფინანსები #523ბანკები და ფინანსები #523
ბანკები და ფინანსები #523
 
BF 547
BF 547BF 547
BF 547
 
ბანკები და ფინანსები #441
ბანკები და ფინანსები #441ბანკები და ფინანსები #441
ბანკები და ფინანსები #441
 
Aya iran bare digar aghab mimanad
Aya iran bare digar aghab mimanadAya iran bare digar aghab mimanad
Aya iran bare digar aghab mimanad
 
B&F #569
B&F #569B&F #569
B&F #569
 
B&F #557
B&F #557B&F #557
B&F #557
 

Plus de WorldBibles

Let’s praise the lord! kreyol
Let’s praise the lord! kreyolLet’s praise the lord! kreyol
Let’s praise the lord! kreyolWorldBibles
 
Let’s praise the lord! english
Let’s praise the lord! englishLet’s praise the lord! english
Let’s praise the lord! englishWorldBibles
 
How to know god thai
How to know god thaiHow to know god thai
How to know god thaiWorldBibles
 
How to know god persian farsi
How to know god persian farsiHow to know god persian farsi
How to know god persian farsiWorldBibles
 
How to know god miskito
How to know god miskitoHow to know god miskito
How to know god miskitoWorldBibles
 
How to know god malayalam
How to know god malayalamHow to know god malayalam
How to know god malayalamWorldBibles
 
How to know god kreyol
How to know god kreyolHow to know god kreyol
How to know god kreyolWorldBibles
 
How to know god kannada
How to know god kannadaHow to know god kannada
How to know god kannadaWorldBibles
 
How to know god hausa
How to know god hausaHow to know god hausa
How to know god hausaWorldBibles
 
How to know god georgian
How to know god georgianHow to know god georgian
How to know god georgianWorldBibles
 
How to know god ewe
How to know god eweHow to know god ewe
How to know god eweWorldBibles
 
How to know god estonian
How to know god estonianHow to know god estonian
How to know god estonianWorldBibles
 
How to know god english
How to know god englishHow to know god english
How to know god englishWorldBibles
 
How to know god chinese simplified
How to know god chinese simplifiedHow to know god chinese simplified
How to know god chinese simplifiedWorldBibles
 
How to know god ateso
How to know god atesoHow to know god ateso
How to know god atesoWorldBibles
 
How to know god arabic
How to know god arabicHow to know god arabic
How to know god arabicWorldBibles
 
Help from above urdu
Help from above urduHelp from above urdu
Help from above urduWorldBibles
 
Help from above tswana
Help from above tswanaHelp from above tswana
Help from above tswanaWorldBibles
 
Help from above traditional chinese
Help from above traditional chineseHelp from above traditional chinese
Help from above traditional chineseWorldBibles
 
Help from above tibetan
Help from above tibetanHelp from above tibetan
Help from above tibetanWorldBibles
 

Plus de WorldBibles (20)

Let’s praise the lord! kreyol
Let’s praise the lord! kreyolLet’s praise the lord! kreyol
Let’s praise the lord! kreyol
 
Let’s praise the lord! english
Let’s praise the lord! englishLet’s praise the lord! english
Let’s praise the lord! english
 
How to know god thai
How to know god thaiHow to know god thai
How to know god thai
 
How to know god persian farsi
How to know god persian farsiHow to know god persian farsi
How to know god persian farsi
 
How to know god miskito
How to know god miskitoHow to know god miskito
How to know god miskito
 
How to know god malayalam
How to know god malayalamHow to know god malayalam
How to know god malayalam
 
How to know god kreyol
How to know god kreyolHow to know god kreyol
How to know god kreyol
 
How to know god kannada
How to know god kannadaHow to know god kannada
How to know god kannada
 
How to know god hausa
How to know god hausaHow to know god hausa
How to know god hausa
 
How to know god georgian
How to know god georgianHow to know god georgian
How to know god georgian
 
How to know god ewe
How to know god eweHow to know god ewe
How to know god ewe
 
How to know god estonian
How to know god estonianHow to know god estonian
How to know god estonian
 
How to know god english
How to know god englishHow to know god english
How to know god english
 
How to know god chinese simplified
How to know god chinese simplifiedHow to know god chinese simplified
How to know god chinese simplified
 
How to know god ateso
How to know god atesoHow to know god ateso
How to know god ateso
 
How to know god arabic
How to know god arabicHow to know god arabic
How to know god arabic
 
Help from above urdu
Help from above urduHelp from above urdu
Help from above urdu
 
Help from above tswana
Help from above tswanaHelp from above tswana
Help from above tswana
 
Help from above traditional chinese
Help from above traditional chineseHelp from above traditional chinese
Help from above traditional chinese
 
Help from above tibetan
Help from above tibetanHelp from above tibetan
Help from above tibetan
 

Awadhi bible 80)_old_testament

  • 1. 1 Ÿtpai(a sasaAr ka‹ Ÿtpai(a M jaoitayana idna ka‹ rAta sa ŒLÜgÜ aA” de”. ” jaoitayana KaAsa paihLÜA idna ŸijayaArA yaQhAr ka‹ idnana ka‹ Œva” ŒŸr idna ŒŸ rAta ho” Ž«ka‹re 2 15 1 sau¨ ma< parmae§sar Œka‹Asa ŒŸ Bau”<yaA ka‹ rcaesa. Bau”<yaA saunasaAna rhI; ŒŸ Bau”yaA< pa ka‹CÜà BaI naAhIå rhA. samaud•dr pa Œ<iDayaArA CÜAvaA rhA/ ŒŸ parmae§sar ka‹ ŒAitamaA paAnaI pa bare ma< Žka‹ caINhA hobyaA. ” jaoitayana Bau”yaA< pa Paka‹Asa de” bare Œka‹Asae ma< WÜhAir jaA”<.® ŒŸr Œ”saA hI BavaA. 16 taba parmae§sar du” baùfka‹I jaoitayana banaŽsa. parmae§sar 3 ma<ùfrAta rhA. taba parmae§sar ka‹hesa/ "ŸijayaArA ho”® ŒŸ ŒohmaA< sa baùfka‹I jaoita ka‹ idna pa rAja ka‹r” bare banaŽsa 4 ŸijayaArA ho” gÜÜavaA. parmae§sar ŸijayaArA ka‹ LÜKaesa ŒŸ Ÿ ŒŸ CÜowÜka‹I jaoita ka‹ rAita pa rAja ka‹r” KaAitar banaŽsa. 17 jaAina gÜÜavaA ika‹ ” naIka‹ baAwÜ”. tabaihM Ÿ ŸijayaArA ka‹A parmae§sar taArA BaI banaŽsa. parmae§sar ” jaoitayana ka‹ Œka‹Asae 5 18 Œ<DayaArA sae ŒLÜgÜ a ka‹”R idhesa. parmae§sar ŸijayaArA ka‹ naAŸ< ma< Ž«h bare Daresa ika‹ pa]TvaI pa” camaka‹”. parmae§sar ” "idna® ŒŸ Œ<iDayaArA ka‹ naAŸ< "rAta® idhesa. jaoitayana ka‹ Œka‹Asae ma< Ž«h bare Daresa ika‹ Ÿ idna ŒŸ rAita saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” paihLÜA idna rhA. pa rAja ka‹r”. ” saba” jaoitayana ŸijayaArA ka‹ Œ<iDayaArA sa ŒLÜgÜ aA” idhna ŒŸ parmae§sar ” LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ baA. 19 dsar idna-Œka‹Asa U taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” caŸTaA idna rhA. 6 tabba” parmae§sar ka‹hesa/ "paAnaI ka‹ Žka‹ Fer ka‹ dUsar Fer 7 sa ŒLÜgÜÜaAva” bare vaAyauma,ÜÜfLÜ* ho” jaA”.® Ž«h bare pacavaA idna-maCÜiryana ŒŸ paiM CÜna < 20 parmae§sar vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ banaŽsa ŒŸ paAnaI ka‹ ŒLÜgÜÜa tabahIå parmae§sar ka‹hesa/ "paAnaI bahota saArI jaIba jantaUŒna ika‹hesa. ka‹CÜU paAnaI vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ ¬par rhA ŒŸ ka‹CÜU sa Bair jaA” ŒŸ paMCÜI Bau”yaA< ka‹ ¬par vaAyau ma< ibacar”<.® 8 21 vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ naIcae. parmae§sar vaAyauma,ÜÜfLÜ ka‹ "Œka‹Asa® Ž«h bare parmae§sar samaud•dr ma< baùfvaAr baùfvaAr jaLÜjantau ka‹hesa. taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr BavaA. ” dUsar idna rhA. banaŽsa. parmae§sar Œona sabaihM parAinayana ka‹ banaŽsa jaŸna samaud•dr ma< ibacarta hIå. saAgÜÜar ma< ika‹isama ika‹isama ka‹ u u < ùe taIsar idna-JarAna Ba”yaA ŒŸ paf-paQDaA jaLÜjantau baAweÜna. parmae§sar ” sabana ka‹ rcanaA ika‹hesa. 9 ŒŸr taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA ka‹ paAnaI Žka‹ WÜŸre parmae§sar hr tarh ka‹ paMCÜI BaI banaŽsa jaŸna Œka‹Asae ma< Ÿùfta pa bawÜur jaA” jaehsae JaurAna Bau”<yaA deKaA” de”® ŒŸ Œ”saA hI hIå. parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”. 10 22 BavaA. parmae§sar JaurAna Bau”<yaA ka‹ naAŸ< "DartaI® Daresa ŒŸ parmae§sar ” janaAvarna ka‹ ŒAsaIbaARd idhesa/ ŒŸ ka‹hesa/ jaŸna paAnaI bawÜurA rhA/ Œoka‹A "samaud•dr® ka‹ naAŸ< idhesa. "jaA ŒŸ bahota sa baccana ka‹ pa”dA ka‹rA ŒŸ saAgÜÜare ka‹ parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”. ŒApana santaAnana sa Bair d•yaA.® Ÿ paMCÜI ka‹ BaI ka‹hesa ika‹ 11 taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA/ GaAsa ŒŸ paQDaA jaŸna ŒApana sa–taAnana ka‹ ka‹” gÜÜaunaA baùFAvaA. 23 Œnna pa”dA ka‹rta hIå ŒŸr pa‹LÜna ka‹ ibarvaA ŸgÜÜaAva”. pa‹LÜna taba saA<Ja Ba” ŒŸ Baor BavaA. ” pa<cavaA idna rhA. ka‹ ibarvaa jaeka‹re pa‹LÜna ka‹ BaItar ibayaA ho” Œ”saA pa‹LÜ pa”dA ka‹r”< ŒŸ hr Žka‹ WÜu paQDaA ŒApana jaAita ka‹ ibayaA banaAva”. ” paQDana ka‹ Bau”yaA< pa inaka‹r” d•yaA.® ŒŸ Œ”saA hI CÜWÜA< idna-Ba”yaA ka‹ jaIva ja–tau ŒŸ mana”R u < 12 24 BavaA. Bau”yaA< GaAsa ŒŸ paQDaA pa”dA ika‹hsa jaŸna ŒnaAja taba parmae§sar ka‹hesa/ "Bau”<yaA hr jaAita ka‹ jaIva ja–tau pa”dA ka‹rta hIå ŒŸ Œ”saA ibarvaA ŒŸ paQDaA ŸgÜÜaAŽsa jaenakae‹ pa”dA ka‹r”. bahota sa ŒLÜgÜ a ŒLÜgÜ a jaAita ka‹ janaAvar ho”<. pa‹LÜna ka‹ BaItar ibayaA hota hIå. hr Žka‹ WÜu paQDaA ŒApana hr jaAita ka‹ baùfka‹A janaAvar ŒŸ naANh naANh reÎgÜ a”vaALÜA ŒApana jaAita ka‹ mautaAibaka‹ ibayaA pa”dA ika‹hsa ŒŸ parmae§sar janaAvar ho”< ŒŸ ” janaAvar ŒApana jaAita ka‹ mautaAibaka‹ ŒŸr 13 LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”. taba saA<Ja Ba” ŒŸ iBansaAr janaAvar banaAva”<® ŒŸ ”h” saba BavaA. 25 BavaA. ” taIsar idna rhA. taŸ/ parmae§sar hr jaAita ka‹ janaAvar banaŽsa. Ÿ jaMgÜ aLÜI janaAvar/ paALÜtaU janaAvar/ ŒŸ sabaihM naANh naANh reÎgÜ a”vaALÜA caŸTaA idna-sarja/ caAd ŒŸ taArA U < jaIŸ banaAŽsa ŒŸr parmae§sar LÜKaesa ika‹ ” naIka‹ Œh”. 14 26 taba parmae§sar ka‹hesa/ "Œka‹Asa ma< jaoitayana ho” d•yaA. ” taba parmae§sar ka‹hesa/ "Œba mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ŒŸr ŒApana ja”saA banaAŽ< mana”R hmarI tarh ho”. Ÿ saAgÜÜar ka‹ saba v a A y a um a , Ü Üf L Ü ihb˜aU BaAKaA ma< Žka‹r ŒrTa Œh” "pa‹”LÜAva® yaA maCÜiryana pa Œka‹Asae ka‹ paMiCÜyana pa rAja ka‹rI. Ÿ Bau”<yaA ka‹ "ma,ÜÜfLÜ.®
  • 2. Ÿtpai(a 1:27-3:1 2 10 saba baùfvaAr janaAvarna ŒŸ saba naANh regÜ aM”vaALÜna jaIŸ pa rAja Œdna sa ho”kae‹ Žka‹ WÜu nadI bahta rhI ŒŸ Ÿ baAgÜÜa ka‹rI.® ka‹ saIåcata rhI. Ÿ h¦vaA< sa ŒgÜÜavaA jaA”kae‹ caAr WÜu naANh naANh 27 11 Ž«h bare parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaŽsa. DaArA ma< badLÜ gÜÜa” rhI. paihLÜI nadI ka‹ naAŸ< paIsaona rhA. 12 parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana hI sa¨pa ma< isarjaesa. parmae§sar ” nadI hvaILÜA pah<wÜA ka‹ caAirh¦< ka‹”<taI bahta rhI. :Ÿ 28 Œonaka‹” nar ŒŸ naArI banaAŽsa. parmae§sar Œonaka‹A ŒsaIsaesa. pah<wÜA ma< saonaA Œh” ŒŸ Ÿ saonaA naIka‹ baAwÜ”. maotaI ŒŸr 13 parmae§sar Œonasae ka‹hesa/ "bahota saAre saMtaAnana pa”dA ka‹rA/ gÜÜaomaedka‹ rtana Ÿ pah<wÜA ma< Œh”<.ò dUsarI nadI ka‹ naAŸ< nasaLÜna ka‹ baùFAvaA ŒŸr Bau”<yaA ka‹ Bair d•yaA. Bau”<yaA pa” gÜÜaIhona Œh” jaŸna ”TaoipayaA desa ka‹ caAro tarpa‹ bahta h. 14 ka‹bjaA ka‹r lyaA. ŒŸ Œoh pa rAja ka‹rA. saAgÜÜar ka‹ taIsarI nadI ka‹ naAŸ< djaLÜA baA. ” nadI Œ§saUr ka‹ paUrba ma< maCÜiryana pa ŒŸ Œka‹Asae ka‹ paMiCÜna pa rAja ka‹rA. Bau”<yaA ka‹ bahta h. caŸTaI nadI pa‹rAta Œh”. 15 hr jaIŸ-jantau pa rAja ka‹rA.® yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ Œdna ka‹ baAgÜÜa ma< rKaesa. 29 parmae§sar ka‹hesa/ "LÜKaA/ ma”< taU pacana ka‹ saba ika‹isama mana”R ka‹ ka‹Ama paeùf-paQDaA LÜgÜ aAŸba ŒŸ baigÜÜayaA ka‹ rKavaArI 16 ka‹ ibaŒAdAr b£cCÜ paQDaA ŒŸ saArA pa‹LÜdAr b£•CÜ idheŸ< h. ka‹rba rhA. yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ h¦kau‹ma idhesa. yahovaA 30 ” saba” Œnna ŒŸ pa‹LÜ taohAr Baojana ho”. ma”< hr Žka‹ parmae§sar ka‹hesa/ "taU baigÜÜayaA ka‹ ka‹Ÿnao BaI b£•CÜ sa pa‹LÜ 17 WÜu hirŒr paeùf paQDaA gÜÜao¨ bare deta ŒhŸ<. ” saba” hirŒr KaA” saka‹ta h. mauLÜA taU naIka‹ ŒŸ KaowÜ ka‹ igÜÜayaAna b£•CÜÜ paQDaA Œonaka‹” caArA ho”. Bau”<yaA ka‹ hr Žka‹ WÜu de”vaALÜA b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ naAhIå caKa saka‹ta h. ŒgÜÜar taU Ÿ janaAvar/ Œka‹Asae ka‹ hr Žka‹ paMCÜI ŒŸ Bau”<yaA pa rÎgÜ a”vaALÜA b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ KaA” LeÜbyaA taŸ taU mair jaAbyaA.® saba jaIŸ ja–tau ” caArA ka‹ Ka”hIå.® ” saba” baAtana Ba”<na. 31 parmae§sar Œpanae jairyae hr Žka‹ WÜu caIja LÜKaesa jaeka‹A Ÿ paihLÜI mahrA¨ e 18 banaAŽsa rhA. ŒŸ Ÿ inahAresa ika‹ hr caIja bahota” naIka‹ taba yahovaA parmae§sar ka‹hesa/ "mana”R ka‹ Œkae‹LeÜ rhba baAwÜ”. saA<Ja Ba” ŒŸ Baor BavaA. ” CÜWÜvaA< idna rhA. naIka‹ naAhI. ma”< Œoka‹re tarh Žka‹ mana”R Œoka‹A madd bare banaŸba.® 19 satavaA< idna-ŒArAma yahovaA parmae§sar DartaI ka‹ hr Žka‹ janaAvar ŒŸ Œka‹Asae 2 ” tarh DartaI/ Œka‹Asa ŒŸ Œoka‹r hr Žka‹ caIja ka‹ 2 rcaba paUr ho” gÜÜavaA. parmae§sar ŒApana ka‹INh jaAta ka‹Ama ka‹ paUrA ka‹” iLÜhesa. Ž«h bare sataŽ< idna parmae§sar Œpanae ka‹ hr paMCÜI ka‹ Bau”<yaA ka‹ maAwÜI sa banaŽsa. yahovaA parmae§sar ” sabaihM jaIŸna ka‹ mana”R ka‹ samanvaA LÜ” ŒAvaA ŒŸ mana”R 20 hr Žka‹ ka‹ naAŸ< rAKaesa. mana”R paALÜtaU gÜÜao¨/ Œka‹Asae ka‹ 3 ka‹Ama ma< ŒrAma ika‹hesa. parmae§sar sataŽ< idna ka‹ ŒsaIsaesa saba paMiCÜna ŒŸ jaMgÜ aLÜ ka‹ sAbaihM janaAvar ka‹ naAŸ< rKaesa. ŒŸ Œoka‹A paiva¤a idna bana” idhesa. parmae§sar Ÿ idnaA ka‹ mana”R Fer ka‹ janaAvar ŒŸ paMiCÜna ka‹ LÜKaesa. mauLÜA mana”R paiva¤a idna Ž«h bare banaŽsa ika‹ saMsaAr ka‹ banavata sama” jaŸna ka‹Ÿnao Œ”saA madd ka‹r”yaA naAhIå paA” saka‹A jaŸna Œoka‹re 21 Ÿ ka‹Ama ka‹rta rhA Ÿ sabaihM ka‹Amae sa Ÿ idna Ÿ ŒrAma jaogÜÜgÜ a ho”. Ž«h bare yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ gÜÜahrI naIåde ika‹hesa. ma< sauvaA” idhesa ŒŸ jaba Ÿ saovata rhA; yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ tana sa Žka‹ pasauLÜI inaka‹Air iLÜhsa. taba yahovaA mana”R jaAita ka‹ sa¨ŒAta u mana”R ka‹ caAma ka‹ baNd ka‹” idhsa jahA< sa Ÿ pasauLÜI inaka‹Are 4 22 ” DartaI ŒŸ Œka‹Asa ka‹ ”itahAsa Œh”. ” ka‹TaA Ÿ rhA. yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ pasauLÜI sa maehrA¨ ka‹ icaijayana ka‹ Œh”/ jaŸna parmae§sar ka‹ jairyae DartaI ŒŸ banaŽsa. taba yahovaA parmae§sar maehrA¨ ka‹ mana”R ka‹ LÜgÜ ae 5 23 Œka‹Asa banavata weÜma pa Ba”na. taba DartaI pa ka‹Ÿnao b£•C iLÜŒAvaA. ŒŸr mana”R ka‹hesa/ paQDaA naAhIå rhA. ŒŸ Kaetana ma< ka‹CÜà BaI naAhIå ŸgÜÜata rhA. "ŒAiKar ma<? hmare tarh Žka‹ mana”R. Ž«ka‹r hAùf maore hAùf ka‹Aheika‹ yahovaA taba taLÜka‹ DartaI pa barKaA naAhIå paWŽ rhA ma< sa ŒAvaA Ž«ka‹r tana maore tana sa ŒAvaA. ka‹Aheika‹ ” mana”R ŒŸ b£•CÜ paQDana ka‹ deKa” BaALÜ” vaALÜA ka‹Ÿnao mana”R BaI sa inaka‹ArI gÜÜa”/ Ž«h bare ma”< Ž«ka‹A maehrA¨ ka‹h•ba.® 6 24 naAhIå rhA. mauLÜA kau‹ihrA Bau”<yaA sa ŸWÜta rhA ŒŸ paAnaI ”h” ka‹Ar,ÜÜa sa mana”R ŒApana mahtaArI-baApa ka‹ taijakae‹ samaUca” DartaI ka‹ saIåcata rhA. ŒApana maehrA¨ ka‹ saMgÜ a rhI ŒŸ Ÿ du”naŸ< Žka‹ tana ho” 7 25 taba yahovaA parmae§sar Bau”<yaA sa DaUir ŸWÜAŽsa ŒŸ mana”R ja”hIå. mana”R ŒŸ Œoka‹r maehrA¨ baigÜÜayaA ma< naMgÜ aA rhena; ka‹ banaŽsa. yahovaA mana”R ka‹ naAkae‹ ma< ijannagÜÜaI ka‹ saA<sa mauLÜA Ÿ pacae LÜjaAta naAhIå rhena. 8 paU‹<kae‹sa ŒŸ mana”R Žka‹ WÜu ijaŒta parAnaI bana gÜÜavaA. pau‹na yahovaA parmae§sar paUrba ma< Œdna naAŸ< ka‹ WÜŸre ma< Žka‹ baAgÜÜa LÜgÜ aAŽsa. yahovaA parmae§sar ŒApana banaAvaA BavaA mana”R ka‹ ”h” paApa ka‹ sa¨ hoba u 9 baigÜÜayaA ma< rAKaesa. yahovaA parmae§sar hr Žka‹ saunnar b£•CÜ ŒŸ Ka”yaA bare sabaihM ika‹isama ka‹ naIka‹ b£•CÜ ka‹ Ÿ baigÜÜayaA ma< ŸgÜÜaAŽsa. baigÜÜayaA ka‹ baIcaŸ baIca yahovaA parmae§sar ijannagÜÜaI 3 yahovaA parmae§sar jaŸna jaMgÜ aLÜI janaAvarna ka‹ banaŽsa ŒohmaA< sa sarpa sabana ta ijaŒAdA hoisayaAr ŒŸr DaoKaebaAja rhA. Ÿ maehrA¨ ka‹ DaoKaA de” caAhta rhA. sarpa ka‹ b£•CÜ ka‹ Daresa ŒŸ Ÿ b£•CÜ ka‹ BaI rAKaesa jaŸna maehrA¨ sa ka‹hesa/ "he maesarA¨? ka‹A pau‹r” parmae§sar taohsae Œ•CÜA”R ŒŸ baurA”R ka‹ jaAnaka‹ArI deta rhA. ka‹hesa h ika‹ taU baigÜÜayaA ka‹ ka‹Ÿnao pa‹LÜ ijana caKyaAÀ®
  • 3. 3 Ÿtpai(a 3:2-4:4 2 17 maehrA¨ sarpa sa ka‹hesa/ "naAhIå parmae§sar ” naAhIå ka‹hesa. taba yahovaA parmae§sar mana”R sa ka‹hesa/ 3 hma baigÜÜayaA ka‹ paeùfe sa pa‹LÜ KaA” saika‹ta h. mauLÜA Žka‹ WÜu "ma”< h¦kau‹ma idheŸ< rhe ika‹ taU ivasaeKa b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ ijana b£•CÜ baAw” jaeka‹r pa‹LÜ hma pacae naAhIå KaA” saika‹ta. parmae§sar KaAyaA. mauLÜA taU ŒApana maehrA¨ ka‹ baAta sauNyaA ŒŸr Ÿ b£•CÜ hma pacana sa ka‹hesa h/ 'taohka‹A Ÿ b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ naAhIå KaA” ka‹ pa‹LÜ KaAyaA h. Ž«h bare ma”< taohre ka‹Ar,ÜÜa ” Bau”<yaA ka‹ caAhI jaŸna baigÜÜayaA ka‹ baIca ma< baAwÜ”. taohka‹A Ÿ b£•CÜ ka‹ sarApa deta hŸ< ŒApana ijannagÜÜaI ka‹ paUre wÜema< taLÜka‹ Ÿ Baojana CܦŒ” taLÜka‹ naAhIå caAhIå naAhIå taŸ mair jaAbyaA.®¾ bare jaŸna DartaI deta h taohka‹A ka‹iWÜna maehnata ka‹r” ka‹ paùfI. 4 18 mauLÜA sarpa maehrA¨ sa ka‹hesa/ "taU mairbyaA naAhIå. mauLÜA DartaI taohre bare ka‹A<wÜna ŒŸr Kar-patavaAr pa”dA 5 parmae§sar jaAnata h ika‹ taU pacae Ÿ b£•CÜ sa pa‹LÜ KaAbyaA taŸ ka‹rI. ŒŸr taU Œona paQDana ka‹ KaAbyaA jaŸna Kaeta ma< ŸgÜÜata naIka‹ ŒŸ baurA ka‹ baAre ma< jaAina LeÜbyaA. ŒŸr taba taU Ÿh” h. 19 hobyaA ja”sae parmae§sar Œh”.® taU ŒApana Ka”yaA bare ka‹WÜor maehnata ka‹rbyaA. taU taba 6 pau‹na maehrA¨ inahAresa ika‹ b£•CÜ saunnar baAwÜ”. Ÿ LÜKaesa taLÜka‹ maehnata ka‹rbyaA jaba taLÜka‹ maATaA pa pasaInaA na ŒAva”. ika‹ pa‹LÜ KaA” bare naIka‹ baAwÜ” ŒŸ Ÿ b£•CÜ Œoka‹A bauiëmataI taU taba taLÜka‹ ka‹WÜor maehnata ka‹rbyaA jaba taLÜka‹ taohAr maŸta banaA”. taŸ b£•CÜ sa ka‹CÜà pa‹LÜ taoùfesa ŒŸ KaAŽsa BaI. taba na ŒA” jaA”. Ÿ weÜma< taU dUsarI dA”Rª maAwÜI bana jaAbyaA. jaba Ÿ Œpanae BataAr ka‹ ka‹CÜà pa‹LÜ KaA” bare idhsa jaŸna Œoka‹re ma”< taohka‹A banaŽ rh•yaoå/ tabaihM taohka‹A maAwÜI sa banaŽ rh•yaoå saMgÜ a rhA. ŒŸr jaba taU mairbyaA taba taU Ÿh” maAwÜI ma< pau‹na imaiLÜ 7 taba Œonaka‹” ŒiKayaA< KauiLÜ gÜÜaŽna. du”naŸ< jaAnaena ika‹ Ÿ jaAbyaA.® 20 pacae naMgÜ aA baAweÜna. Ÿ du”naŸ< ka‹ LÜjjaA ŒnauBava BavaA. taŸ Ÿ ŒAdma ŒApana maehrA¨ ka‹ naAŸ< hÃvaA rAKaesa/ ka‹Aheika‹ pacae ŒMjaIre ka‹ pattaA iLÜhena ŒŸ Œoka‹A isaŽna ŒŸ ŒApana saba mana”yana ka‹ Ÿ ŒAid mahtaArI rhI. 21 naMgÜ aApana ka‹ FA<ipa iLÜhena. yahovaA parmae§sar mana”R ŒŸ Œoka‹re maehrA¨ bare janaAvar 8 taba manasaeDaU ŒŸ maehrA¨ saA<Ja ka‹ WÜMfI bayaAr ma< yahovaA ka‹ caAma sa paosaAka‹ banaAŽsa. taba yahovaA ” saba” paosaAka‹ parmae§sar ka‹ ŒAva” ka‹ ŒvaAja baigÜÜayaA ma< Œnakae‹na. Ÿ pacae Œonaka‹A idhsa. 9 22 baigÜÜayaA ma< b£•CÜna ka‹ baIca Âka‹A” gÜÜaŽnaA. yahovaA parmae§sar yahovaA parmae§sarÊka‹hesa/ "LÜKaA/ mana”R hmare ja”saA ho” gÜÜaohrA”kae‹ mana”R sa paUCÜesa/ "taU ka‹hA< baAwÜ•yaAÀ® gÜÜavaA Œh”. mana”R Œ•CÜA”R ŒŸ baurA”R jaAnata h ŒŸr Œba 10 mana”R javaAba idhesa/ "ma”< taohre wÜhr” ka‹ ŒvaAja mana”R ijannagÜÜaI ka‹ b£•CÜ sa BaI pa‹LÜ LÜ” saka‹ta h. ŒgÜÜar baigÜÜayaA ma< saunaeŸ< ŒŸ ma”< ferA” gÜÜaŽŸ< ka‹Aheika‹ ma” naMgÜ aA mana”R Ÿ pa‹LeÜ ka‹ KaA”R taŸ sadA hI ijaŒta rhI.® 23 rheŸ<. Ž«h bare ma”< Âka‹A” gÜÜaŽŸ<.® taba yahovaA parmae§sar mana”R ka‹ Œdna ka‹ baigÜÜayaA taja” 11 yahovaA parmae§sar mana”R sa paUCÜesa/ "taohka‹A ka‹Ÿna bataAŽsa bare baebasa ika‹hsa. jaŸnae maAwÜI sa ŒAdma banaA rhA Ÿ Bau”<yaA 24 h ika‹ taU naMgÜ a DaùfMgÜ a ŒhAÀ taU ka‹Ÿnae vajah sa sarmaA” gÜÜayaA pa ŒAdma ka‹ ka‹WÜor maehnata ka‹r” ka‹ paùfI. parmae§sar ŒAdma hÀ ka‹A taU Ÿ ibasaeKa b£•CÜ ka‹ pa‹LÜ caKyaA h jaeka‹A ma”< ka‹ baAgÜÜa sa baAher Kader idhsa. taba parmae§sar ka‹äba taohka‹A na KaA” bare h¦kau‹ma idheŸ< hÀ® sargÜÜadUtana ka‹ baigÜÜayaA ka‹ pa‹AwÜka‹ ka‹ rKavaArI bare rAKaesa. Ÿ 12 taba mana”R ka‹hesa/ "taU jaŸna maehrA¨ maore bare banayaA h Ÿ Žka‹ ŒAgÜÜaI ka‹ tarvaAr BaI rAKaesa. ” tarvaAr ijannagÜÜaI ka‹ Ÿh” b£•CÜ sa maoka‹A pa‹LÜA idhsa h/ ŒŸr ma”< Œoka‹A b£•CÜ ka‹ rAh ka‹ rKavaArI ka‹rta Ba” caAirh¦< ka‹”<taI camaka‹ta KaAŽŸ< h.® rhI. 13 pau‹na yahovaA parmae§sar maehrA¨ sa ka‹hesa/ "” taU ka‹A ika‹h•yaA hÀ® maehrA¨ ka‹hesa/ "sarpa maoka‹A bagÜÜadA” idhsA. Ÿ paihLÜA pairvaAr maoka‹A maUrKa banaAŽsa ŒŸr ma”< pa‹LÜ caiKa iLÜheŸ<.® 14 taba yahovaA parmae§sar ka‹IrA sa ka‹hesa/ "taU ” bahota” baurA ika‹hA. Ž«h bare taohAr baurA hI ho”. 4 Œadma ŒŸ Œoka‹r maehrA¨ hvvaA ka‹ baIca ma< tanae ka‹ ir§taA BavaA ŒŸ hÃvaA Žka‹ WÜu ba•caA ja–maesa. ba•caA ka‹ naAŸ< ka‹AbaILÜ rKaA gÜÜavaA. hvvaA ka‹hesa/ "yahovaA ka‹ madd dUsar janaAvar ka‹ baina§bata taohAr bahota” baurA ho”. taU ŒApana sa ma”< Žka‹ mana”R paAŽŸ< h.® 2 paewÜ ka‹ sahArA regÜ aM” bare baebasa hobyaA. ŒŸr taU DaUir pa‹<Aka‹” Ž«ka‹re paACÜe hvvaA Žka‹ WÜu dUsar ba•caA ka‹ ja–maesa. ” ka‹ baebasa hobyaA ijannagÜÜaI ka‹ saba idna ma<. LÜirka‹A ka‹AbaILÜ ka‹ BaA”R hAibaLÜ rhA. hAibaLÜ gÜÜaùfiryaA banaA. 15 ma”< taohka‹A ŒŸ maehrA¨ ka‹ Žka‹ dUsare ka‹ duSmana ka‹AbaILÜ ika‹saAna banaA. banaAŸba. taohAr gÜÜadeLÜna ŒŸ Ž«ka‹r ba•caA ŒApasa ma< du§mana ho”hIå. taU Ž«naka‹” gÜÜadeLÜna ka‹ gÜÜaoùfe ma< fsabyaA ŒŸ Ÿ taohAr paihLÜA ka‹taLÜ 3 4 maU<ùf kau‹caLÜ de”hIå.® - pa‹isaLÜ ka‹ weÜma< ka‹AbaILÜ Žka‹ WÜu BaeÎwÜ yahovaA ka‹ LÜgÜ ae 16 taba yahovaA parmae§sar maehrA¨ sa ka‹hesa/ LÜ” ŒAvaA. jaŸna ŒnaAja ka‹AbaILÜ ŒApana jamaIna ma< ŸpajaAvata "ma”< taohka‹A gÜÜaAiBana ho” ka‹ hALÜta ma< bahota” duKaI rhA/ ŒohmaA< sa tainaka‹ Œnna Ÿ LÜ” ŒAvaA. mauLÜA hAibaLÜ ka‹rba. ŒŸr jaba taU LÜirka‹A pa”dA ka‹iribaŸ/ taohka‹A bahota ŒApana janaAvarna ka‹ Jau,Ü f ma< sa ka‹CÜà janaAvar LÜAvaA. hAibaLÜ ijayaAdA paIrA ho”. taU ŒApana BataAr ka‹ bahota” caihibaŸ/ mauLÜA ŒApana sabana ta naIka‹ BaeùfI ka‹ sabana ta baiùFyaA hIåsaA LÜ” Ÿ taoh pa PaBautaA”R ka‹rI.® ŒAvaA. yahovaA hAibaLÜ ŒŸ Œoka‹rI BaeÎwÜ ka‹ ŒMgÜÜaIka‹Ar
  • 4. Ÿtpai(a 4:5-5:13 4 5 ika‹hsa. mauLÜA yahovaA ka‹AbaILÜ ŒŸ Œoka‹re jairyae LÜA” gÜÜa” rhta rhena ŒŸ gÜÜao¨ ka‹ paALÜ paosa ka‹ ŒApana gÜÜaujar basar 21 BaÎwÜ ka‹ ŒMgÜ aIka‹Ar naAhIå ika‹hsa. Œoka‹r caehrA ŸdAsa ho” ka‹rta rhena. ŒadA ka‹ dUsar paUta yaUbaALÜ BaI rhA. yaUbaALÜ/ 6 gÜÜavaA. yahovaA ka‹AbaILÜ sa paUCÜesa/ "taU ka‹Ahe ka‹ohAna ŒhAÀ yaAbaALÜ ka‹ BaA”R rhA. yaUbaALÜ Œona mana”yana ka‹ baApa rhA 7 22 taohAr caehrA ka‹Ahe bahota ŸdAsa BavaA deKaAta baAwÜ”À ŒgÜÜar jaŸna baI,ÜÜaA ŒŸ baA<saurI bajaAvata rhena. isalLÜA taUbaLÜkaq‹na taU naIka‹ ka‹Ama ka‹irbyaA taŸ taU maorI inagÜÜaAh ma< WÜIka‹ rhbyaA. ka‹ ja–ma idhsa. taUbaLÜkaq‹na Œona mana”yana ka‹ baApa rhA jaŸna taba ma”< taohka‹A ŒpanaAŸba. mauLÜA ŒgÜÜar taU Ÿ ka‹Ama naAhIå ka‹A<saA ŒŸ LÜohA ka‹ paesaA ka‹rta rhena. taUbaLÜkaq‹na ka‹ baihna 23 ka‹irbyaA jaŸna ika‹ naIka‹ Œh” taŸ paApa taohAr drvaAjae pa” ka‹ naAŸ< naAmaA rhA. LeÜmaeka‹ ŒApana maehr¨Œna sa ka‹hesa> GaAta ma< rhbyaA. ” taohka‹A tabaAh ka‹r” caAhta h. mauLÜA "Že ŒAdA ŒŸ isalLÜA maorŸ baAta saunaA. LeÜmaeka‹ ka‹ taohka‹A Ž«ka‹A ŒApana basa ma< rKa” caAhI.® maehr¨Œo? jaŸna baitayana ma”< ka‹hta hŸ</ saunaA. Žka‹ mana”R 8 ka‹AbaILÜ ŒApana BaA”R hAibaLÜ sa ka‹hesa/ "ŒAvaA hma maqdAna maoka‹A caowÜ pah¦<caAŽsa/ ma”< Œoka‹A maAir fALeÜŸ<. Žka‹ javaAna ma< caLÜI.® Ž«h bare ka‹AbaILÜ ŒŸ hAibaLÜ maqdAna ma< gÜÜaŽna. taba maoka‹A caowÜ pah¦<caAŽsa Ž«h bare ma”< Œoka‹A maAir fAŽŸ<. 24 ka‹AbaILÜ ŒApana BaA”R pa hmaLÜA ka‹” idhsa ŒŸ Œoka‹A maAir jaid ka‹AbaILÜ ka‹ ka‹taLÜ ka‹r” ka‹ sajaA saAta gÜÜaunaA Œh” fAŽsa. taŸ LeÜmaka‹ ka‹ ka‹taLÜ ka‹ sajaA satahttar gÜÜaunaA hobyaA?® 9 paACÜe yahovaA ka‹AbaILÜ sa paUCÜesa/ "taohAr BaA”R hAibaLÜ ka‹hA< baAÀ® ŒAdma ŒŸ hÃvaA ka‹ navaA pata pa”dA BavaA U 25 ka‹AbaILÜ javaAba idhesa/ "maoka‹A naAhIå maAñma. ka‹A ” maor ŒAdma ŒŸ hvvaA ka‹ saMgÜ a pauna tanae ka‹ ir§taA BavaA ŒŸ ka‹Ama Œh” ika‹ ma”< ŒApana BaA”R ka‹ caŸka‹saI ŒŸ deKaBaALÜ hÃvaA Žka‹ WÜu ŒŸr ba•caA ka‹ ja–ma idhesa. Ÿ pacae ” LÜirka‹A ka‹rŸ<À® ka‹ naaŸ< saeta rAKaena. hvvaA ka‹hesa/ "parmae§sar maoka‹A Žka‹ 10 tabba” yahovaA ka‹hesa/ "taU ” ka‹A ika‹hAÀ taohre BaA”R ka‹ ŒŸr paUta idhesa h. ka‹AbaILÜ hAibaLÜ ka‹ maAir fAŽsaÜ mauLÜA 11 26 rka‹ta jamaIna sa baoLÜta Œh” ika‹ ka‹A ho” gÜÜa Œh”À taU saeta Œba maore LÜgÜ ae Œh”.® saeta ka‹ BaI Žka‹ paUta rhA. ŒApana BaA”R ka‹ ka‹taLÜ ika‹hA h/ Bau”<yaA taohre hATae sa Œoka‹r Žka‹r naAŸ< Žnaosa rhA. Ÿ weÜma< LÜogÜÜana yahovaA ka‹ ŒArADanaA rka‹ta LeÜ” bare KauLÜ gÜÜa” Œh”. Ž«h bare taohka‹A ŒigÜÜayaA ka‹r”R LÜAgÜÜaena.* 12 naAhI Œh” ika‹ taU DartaI sa ka‹Ÿnao LÜABa ŸWÜAvaA. baItaA jamaAnaA ma< taU pa‹saLÜ LÜgÜ aAyaA ŒŸ Ÿ Œ•CÜI jaAmaI. mauLÜA ŒAdma ka‹ pairvaAre ka‹ ”itahAsa Œba taU baiùFyaA pa‹saLÜ baoŸbyaA ŒŸ jamaIna taohAr Œ•CÜI pa‹saLÜ ho” ma< madd na ka‹rI. taohka‹A Bau”<yaA pa Gar na imaLÜI. taU jagÜÜah-jagÜÜah BawÜka‹ta rhbyaA.® 5 2 ” ŒDyaAya ma< ŒAdma ka‹ pairvaAr ka‹ baMsaja ka‹ baAre ma< Œh”. parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaAŽsa. parmae§sar Œonaka‹A nar ŒŸr maAdA banaAŽsa. jaŸna idna 13 taba ka‹AbaILÜ ka‹hesa/ "” sajaA Ž«tanaI ijayaAdA Œh” ika‹ Œonaka‹A banaAŽsa Ÿh” idna Ÿ Œonaka‹A ŒsaIsaesa ŒŸr 14 ma”< sah naAhIå saka‹ta hŸ<. LÜKaA/ taU ŒAja maoka‹A DartaI sa Œonaka‹A naAŸ< "ŒAdma® rAKaesa. 3 taija idhsa ma”< na taŸ taoka‹A deKa paAŸba ŒŸr na hI taor jaba ŒAdma Žka‹ saQ taIsa bairsa ka‹ ho” gÜÜavaA taba Ÿ inaka‹wÜ rh paAŸba. maor Gar naAhIå baA. maoka‹A jagÜÜah-jagÜÜah Žka‹ ŒŸr bacavaA ka‹ baApa BavaA. ” paUta WÜIka‹ ŒAdma ka‹ BawÜka‹” pa baebasa ka‹INh jaA”R. ŒŸr jaid ka‹Ÿnao mana”R maoka‹A tarh deKaA” deta rhA. Œdma ŒApana paUta ka‹ naAŸ< saeta rAKaesa. 4 paA” taŸ Ÿ maoka‹A maAir fA”.® saeta ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe ŒAdma ŒAWÜ saQ bairsa ijaŒta rhA. 15 5 taba yahovaA ka‹AbaILÜ sa ka‹hesa/ "ma”< ” naAhIå ho” deba. ” idnana ma< ŒAdma ka‹ dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana Ba”na. ” jaid ka‹Ÿnao taohka‹A maArI taŸ ma”< Ÿ mana”R ka‹ bahota ka‹WÜor tarh ŒAdma paUrA naQ saQ taIsa bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA. 6 sajaA deba.® taba yahovaA ka‹AbaILÜ pa Žka‹ caINhA banaAŽsa. ” jaba saeta Žka‹ saQ paA<ca bairsa ka‹ ho” gÜÜavaA taba Œoka‹A 7 caINhA Ÿ bataAvata rhA ika‹ ka‹AbaILÜ ka‹ ka‹Ÿnao na maAr”. Žnaosa naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA. Žnaosa ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe saeta ŒAWÜ saQ saAta bairsa ijaŒta rhA. ”h” saeta ka‹ dUsar baewÜvana 8 ka‹AbaILÜ ka‹ pairvaAr ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh saeta paUrA naQ saQ baArh 16 taba ka‹AbaILÜ yahovaA ka‹ taija ka‹ caLÜA gÜÜavaA. ka‹AbaILÜ bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA. 9 naod desa ma< rh” LÜAgÜÜa. Žnaosa jaba nabbae bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A kae‹naAna naAŸ< ka‹ 17 10 ka‹AbaILÜ ŒApana maehrA¨ ka‹ saMgÜ a tanae ka‹ ir§taA ika‹hsa. paUta pa”dA BavaA. kae‹naAna ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe Žnaosa ŒAWÜ saQ Ÿ gÜÜaAiBana ho” gÜÜa”. Ÿ hnaoka‹ naAŸ< ka‹ ba•caA ja–ma idhsa. paN™h bairsa ijaŒta rhA. ” idnana Žka‹r dUsar baewÜvana ŒŸ 11 ka‹AbaILÜ Žka‹ sahr basaAŽsa/ ŒŸr Œoka‹r naAŸ< ŒApana paUta ka‹ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh Žnaosa paUrA naQ saQ paA<ca bairsa 18 naAŸM pa hnaoka‹ hI rAKaesa. hnaoka‹ sa ”RrAd pa”dA BavaA/ ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA. 12 ”RrAd sa mahàyaAŽLÜ pa”dA BavaA/ mahàyaAŽLÜ sa mataUsaAŽLÜ pa”dA jaba kae‹naAna sattar bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A mahLÜLeÜLÜ 13 BavaA ŒŸr mataUsaAŽLÜ sa LeÜmaeka‹ pa”dA BavaA. naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA. mahLÜLeÜLÜ ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe 19 LeÜmaeka‹ du” maehrA¨ sa ibayaAh ika‹hsa. Žka‹ maehrA¨ ka‹ kae‹naAna ŒAWÜ saQ caALÜIsa bairsa ijaŒta rhA. ” idnana kae‹naAna 20 naAŸ< ŒAdA ŒŸ dUsar ka‹ naAŸ< isalLÜA rhA. ŒAdA yaAbaLÜ Ÿ wÜe ma< ² LÜAgÜ ana ” sabd ka‹ ŒrTa Œh” yahovaA ka‹ gÜÜaohrAva” e ka‹ ja–maesa. yaAbaALÜ Œona mana”yana ka‹ baApa rhA jaŸna tambaU ma< LÜAgÜÜaena.
  • 5. 5 Ÿtpai(a 5:14-6:19 14 ka‹ dUsar baewvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh kae‹naAna BaŽna. Ÿ pacae masahàr LÜogÜÜa rhena. Ÿ pacae paurAnae jamaAnae sa paUrA naQ saQ dsa bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA. bahAdur rhena. 15 5 jaba mahLÜLeÜLÜ paqsaMWÜ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A yaered naAŸ< yahovaA LÜKaesa ika‹ Bau”<yaA pa mana”R bahota ijaŒAdA paApaI 16 ka‹ paUta pa”dA BavaA. yaered ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe mahLÜLeÜLÜ Œh”<. yahovaA LÜKaesa ika‹ mana”R LÜgÜ aAtaAr baurI baAta hI ŒAWÜ saQ taIsa bairsa ijaŒta rhA. ” idnana ma< Œoka‹A dUsar saocata h. 17 6 baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh mahLÜLeÜLÜ paUrA yahovaA ka‹ ” baAta ka‹ du>Ka BavaA ika‹ ma”< Bau”<yaA pa mana”R 7 ŒAWÜ saQ paMcaAnnabae bairsa ijaŒta rhA. taba Ÿ marA. ka‹ ka‹Ahe banaAŽŸ<À yahovaA ” baAta sa bahota du>KaI BavaA. Ž«h 18 jaba yaered Žka‹ saQ baAsaWÜ bairsa ka‹ BavaA taŸ Œoka‹A bare yahovaA ka‹hesa/ "ma”< ŒApana bana”R Ba” Bau”<yaA ka‹ saba 19 hnaoka‹ naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA. hnaoka‹ ka‹ janama ka‹ paACÜe mana”yana ka‹ Katama ka‹” deba. ma”< hr Žka‹ mana”R/ janaAvar ŒŸ yaered ŒAWÜ saQ bairsa ijaŒta rhA. ” idnana ma< Œoka‹A dUsar Bau”<yaA pa regÜ aM”vaALÜA hr Žka‹ jaIŸ ja–tau ka‹ naAsa ka‹rba. ma”< 20 baewvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh yaered paUrA naQ saQ Œka‹Asae ka‹ icar”yana ka‹ BaI Katama ka‹” deba. ka‹AheÀ ka‹Aheika‹ baAsaWÜ bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA. ma”< ” baAta sa du>KaI ŒhŸ< ika‹ ma”< ” sabaihM caIjana ka‹ 21 jaba hnaoka‹ paÏsaWÜ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A mataUsaeLÜh naAŸ< banaŽŸ<.® 22 8 ka‹ paUta pa”dA BavaA. mataUsaeLÜh ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe hnaoka‹ mauLÜA Bau”<yaA pa yahovaA ka‹ Kausa ka‹r” vaALÜA Žka‹ mana”R parmae§sar ka‹ saMgÜ a taIna saQ bairsa rhA. ” idnana Œoka‹r dUsar rhA-naUh. 23 baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh hnaoka‹ paUrA taIna 24 saQ paqsaMWÜ bairsa ijaŒta rhA. Žka‹ idnaA hnaoka‹ parmae§sar ka‹ nah ŒŸ jaLÜ ka‹ PaLÜya U 9 saMgÜ a caLÜta* rhA ŒŸ ŒCÜnna ho” gÜÜavaA ka‹Aheika‹ parmae§sar ” naUh ka‹ ijannagÜÜaI ka‹ ka‹hAnaI baAwÜ”. Ÿ ŒApana sama” ma< ŸWÜA” iLÜhsa. Žka‹ bahota hI ŒcCÜA mana” rhA. ŒŸr Ÿ hmaesaA parmae§sar 25 10 jaba mataUsaeLÜh Žka‹ saQ sattaAsaI bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹A ka‹ Œnausar,ÜÜa ika‹hesa. naUh ka‹ taIna paUta rhena/ saema/ hAma 26 LeÜmaeka‹ naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BavaA. LeÜmaeka‹ ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe ŒŸ yaepaeta. 11 12 mataUsaeLÜh saAta saQ bayaAsaI bairsa ijaŒta rhA. ” idnaA Œoka‹re - parmae§sar DartaI pa inagÜÜaAh dŸùfAŽsa ŒŸ Ÿ inahAresa 27 dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. ” tarh mataUsaeLÜh ika‹ Bau”<yaA ka‹ mana”yana babaARd ka‹” idhe Œh”<. hr Žka‹ WÜŸre paUrA naQ saQ Œonahttar bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA. pa maArka‹AwÜ pa‹”LÜA rhA. mana”R paipayaA” gÜÜa rhena ŒŸ k•aà‹r 28 jaba LeÜmaeka‹ Žka‹ saQ byaAsaI bairsa ka‹ BavaA/ Ÿ Žka‹ WÜu ho” gÜÜa rhena/ ŒŸr Ÿ pacae DartaI pa ŒApana ijannagÜÜaI babaARd 29 paUta ka‹ baApa banaA. LeÜmaeka‹ ŒApana paUta ka‹ naAŸ< naUh Daresa. ka‹” idhe rhena. 13 LeÜmaeka‹ ka‹hesa/ "hma ika‹saAna LÜogÜÜa ka‹WÜor maehnata ka‹irta h Ž«h bare parmae§sar naUh sa ka‹hesa/ "saba mana”yana DartaI ka‹ ka‹Aheika‹ parmae§sar Bau”<yaA ka‹ sarApae Œh”. mauLÜA naUh hma pacana ika‹roDa ŒŸ ihMsaA sa paAwÜ idhe Œh”<. ” KaAitar ma”< sabaihM ka‹ ŒrAma deba.® ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ naAsa ka‹” deba. ma”< Œonaka‹A Bau”<yaA sa 30 14 naUh ka‹ ja–ma ka‹ paACÜe/ LeÜmaeka‹ paA<ca saQ paMcaAnnabae bairsa hwÜA” deba. gÜÜaopaer ka‹ ka‹AWÜ ba”parA ŒŸ ŒApana KaAitar Žka‹ ijaŒta rhA. ” idnana Œoka‹re dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana pa”dA WÜu jahAja banaAvaA. jahAja ma< ka‹marna banaAvaA ŒŸ jahAja ka‹ 31 Ba”na. ” tarh LeÜmaeka‹ paUrA saAta saQ satahttar bairsa ijaŒta rALÜ sa BaItare ŒŸ baAher LÜIipa d•yaA. 15 rhA/ taba Ÿ marA. "jaŸna jahAja ma”< banaAva” caAhta hŸ< Œoka‹r naApa jaoKa 32 jaba naUh paA<ca saQ bairsa ka‹ BavaA/ Œoka‹re saema/ hAma taIna saQ hATa LÜmbaA/ pacaAsa hATa caQùfA/ taIsa hATa ¬<ca 16 ŒŸr yaepata naAŸ< ka‹ paUta pa”dA BaŽna. Œh”. jahAja bare CÜta sa ka‹rIba Žka‹ hATa KaALÜe iKarka‹I banaAvaA. jahAja ka‹ bagÜÜaLÜ ma< pa‹AwÜka‹ banaAvaA. jahAjae ma< taIna LÜogÜ a paApaI ho” gÜ aŽna maMijaLÜ banaAvaA. ¬par ka‹ maMijaLÜ/ ibacaka‹Ÿ maMijaLÜ ŒŸ 6 Bau”<yaA pa mana”yana ka‹ gÜÜanataI baAùF” LÜAgÜÜa. ” mana”yana 2 ka‹ ibaiwÜyana pa”dA Ba”na. Œba parmae§sar ka‹ paUtana LÜKaena ika‹ mana”R ka‹ ibaiwÜyana saunnar Œh”<. Ž«h bare parmae§sar tarKaALeÜ ka‹ maMijaLÜ. 17 "taU pacana ka‹ jaŸna bataAva” caAhta hŸ< Œoka‹A iDayaAna sa saunaA. ma”< DartaI pa baùfvaAr BaArI paAnaI ka‹ baAùF iLÜŒAŸba. ka‹ paUtana ŒApana ŒApana ”•CÜA ka‹ mautaAibaka‹ jaesae caAhena Œosae Œka‹Asae ka‹ naIcae sabaihM jaIŸna ka‹ naAsa ka‹rba. DartaI ka‹ saba 18 ibayaAh ika‹hena. jaIŸ mair ja”hIå. mauLÜA ma”< taU sabana ka‹ bacaAŸba. taba ma”< 3 taba yahovaA ka‹hesa/ "LÜogÜÜa isairpa‹ maAnava Œh”. ma”< taohsae Žka‹ KaAsa ka‹rAr ka‹rba. taU/ taohAr paUtana/ taohAr hmaesaA ŒApana ŒAitamaA ka‹ ” sabana sa du>KaI na ho” deba. ma”< maehrA¨ ŒŸ taohAr pataohuŒna sabaihM jahAja ma< savaAr ho”hIå. 19 Œonaka‹A Žka‹ saQ baIsa bairsa ka‹ ijannagÜÜaI deba.® saMgÜ a ma< taohka‹A ijaŒta PaA,ÜÜaI ka‹ jaoùfA BaI LÜ” ŒAva” ka‹ 4 Œona idnana ŒŸr Œoka‹r paACeÜ BaI h¦ŒA< naeöpa‹iLÜma LÜogÜÜa* Ÿ DartaI ma< rhta rhena. jaba parmae§sar ka‹ paUtana naöe pa‹iLÜma LÜogÜÜa naeöpa‹iLÜma LÜogÜÜa Ÿ idnaA Ÿh” desa ma< rhta rhena. ” mana”yana ka‹ ibaiwÜyana saAdI ika‹hena taŸ Œona sa baccae paqdA saba” Žka‹re paACÜe BaI h¦ŒA< rhta rhena jaba parmae§sar ka‹ paUta LÜogÜÜa mana”R ka‹ ibaiwÜyana sa ibayaAh ika‹hena ŒŸ ” maehr¨Œna LÜirka‹na ka‹ hnaoka‹ caLÜta sabd ka‹ ŒrTa Œh” "hnaoka‹ parmae§sar ka‹ saMgÜ a ja–ma idhnaA. ” LÜirka‹na masahàr BaŽna. ” saba” paurAnaA jamaAnaA sa saMgÜ a caLÜta rhA.® bahAdur rhena.
  • 6. Ÿtpai(a 6:20-8:14 6 17 ho”. hr Žka‹ PaA,ÜÜaI ka‹ nar ŒŸ maAdA jaoùfA jahAjaeÜ ma< caALÜIsa idnaA taLÜka‹ Bau”<yaA pa paAnaI ka‹ PaLÜya hota rhA. 20 iLÜŒAvaA. ŒApana saMgÜ a Œonaka‹A ijaŒta rAKaA. DartaI ka‹ hr paAnaI baAùFba sau¨ BavaA ŒŸ Ÿ jahAjae ka‹ DartaI sa ¬par 18 ika‹isama ka‹ icar”yana ka‹ jaoùfA BaI herA. DartaI ka‹ hr ŸWÜA” idhsa. paAnaI baAùFta rhA ŒŸ jahAja DartaI sa 19 ika‹isama ka‹ janaAvarna ka‹ jaoùfA herA. DartaI pa rÎgÜ a”vaALÜA hr bahota”R ¬par taqrta rhA. paAnaI Ž«tanaA ¬<ca ŸWÜA ika‹ ¬<caA 20 Žka‹ jaIŸ ka‹ jaoùfA ka‹ BaI herA. DartaI pa hr ika‹isama ka‹ ta ¬<caA pahAùf BaI paAnaI ma< baUùf gÜÜaŽna. paAnaI pahAùfe ka‹ janaAvarna ka‹ nar ŒŸ maAdA taohre saMgÜ a ho”hIå. jahAjae pa ¬par bahta rhA. paAnaI saba sa ¬<ca pahAùfe sa paN™h hATa 21 Œonaka‹A ijaŒta rAKaA. DartaI pa saba ika‹isama ka‹ Baojana BaI ¬<ca rhA. 21 22 LÜ” jahAjae pa LÜ” ŒAvaA. ” Baojana taohre bare ŒŸ janaAvarna - DartaI ka‹ saba jaIŸ maArA gÜÜaŽna. hr Žka‹ maehrA¨ bare ho”.® ŒŸr mana”R mair gÜÜaŽna. sabaihM paMCÜI ŒŸ sabaihM tarh ka‹ 22 naUh ” saba ka‹CÜà ika‹hsa. naUh parmae§sar ka‹ saba h¦kau‹ma janaAvar mar gÜÜaŽna. sabaihM tarh ka‹ janaAvarna ŒŸr rÎgÜa”vaALÜna ka‹ maAna iLÜhsa. janaAvarna mair gÜÜaŽna. DartaI ka‹ hr Žka‹ jaIŸ/ saAMsa LeÜ”vaALÜna 23 parAnaI mair gÜÜaŽna. ” tarh parmae§sar DartaI ka‹ saba ijaŒta jaLÜ PaLÜya sa¨ hota h u hr Žka‹ mana”R/ hr Žka‹ janaAvar/ hr Žka‹ regÜ aM”vaALÜA jaIŸ 7 taba yahovaA naUh sa ka‹hesa/ "ma”< LÜKaeŸ< h ika‹ ” sama” ka‹ baure mana”yana ma< taU hI Žka‹ naIka‹ mana”R ŒhA. Ž«h bare taU ŒApana pairvaAr ka‹ bawÜorA ŒŸ taU pacae sabaihM jahAjae ma< ŒŸ hr Žka‹ paMCÜI ka‹ naAsa ka‹” idhsa. ” saba” DartaI sa Katama ho” gÜÜaŽna. isairpa‹ naUh/ Œoka‹re saMgÜ a jahAjae ma< caùFe 24 mana”yana ŒŸ janaAvarna ka‹ ijannagÜÜaI bacaI rhI. ŒŸr paAnaI 2 caLÜA jaA. hr Žka‹ sauë janaAvar ka‹ saAta jaoùfA/ :saAta WÜu nar Žka‹ saQ pacaAsa idnaA taLÜka‹ Bau”<yaA ka‹ baore rhA. ŒŸ saAta WÜu maAdAò saMgÜ a ma< LÜ” lyaA ŒŸ DartaI ka‹ ¬par dUsar Œsauë janaAvarna ma< sa Žka‹ Žka‹ jaoùfA nar ŒŸ maAdA paAnaI ka‹ PaLÜya Katama hota h iLÜŒAvaA. ” sabaihM janaAvarna ka‹ ŒApana saMgÜ a jahAjae ma< LÜ” 3 ŒAvaA. hvaA ma< Ÿùf”vaALÜA saba paMiCÜna ka‹ saAta WÜu jaoùfA :saata WÜu nar ŒŸ saata WÜu maAdAò iLÜŒAvaA. Žhsae ” saba” 8 mauLÜA parmae§sar naUh ka‹ naAhIå ibasarA. parmae§sar naUh ŒŸ jahAjae ma< Œoka‹re saMgÜ a rÜh”vaALÜna saba pasauŒna ŒŸ janaAvarna ka‹ sauimare rhA. parmae§sar DartaI pa hAvaA caLÜAŽsa 2 janaAvarna Bau”<yaA pa ijaŒta r”hIå/ jaba ika‹ dUsar janaAvarna ŒŸ saArA paAnaI GawÜ” ho” LÜAgÜÜa. Œka‹Asae sa baKaAR Taima 4 3 imaiwÜ ja”hIå. Œba sa sataŽ< idna ma”<M Bau”<yaA pa bahota” BaArI gÜÜa” ŒŸ DartaI ka‹ naIcae sa paAnaI bahba ¨ika‹ gÜÜavaA. DartaI baKaAR paWÜŸba. ” baKaAR caALÜIsa idna ŒŸ caALÜIsa rAta rhI. ka‹ baor”vaALÜA paAnaI LÜgÜ aAtaAr GawÜta caLÜA gÜÜavaA. Žka‹ saQ p£TvaI ka‹ sabaihM ijaŒ”vaALeÜ PaA,ÜÜaI mar ibaLÜA” ja”hIå. maor pacaAsa idna paACeÜ paAnaI Ž«tanaA Ÿtair gÜÜavaA ika‹ jahAja pau‹ina sa 5 4 bana”R saba icaijayana na§wÜ ho” ja”hIå.® naUh Œona sabaihM DartaI pa ŸtarA. jahAja ŒrArAta ka‹ pahAùfna ma< sa Žka‹ pa 6 baitayana ka‹ maAnaesa jaŸna yahovaA h¦kau‹ma idhe rhA. baKaAR ŒA”kae‹ iwÜka‹ gÜÜavaA. ” sataŽ< mahInaA ka‹ sa¤ahvaA< idna rhA. 7 5 ŒAva” ka‹ weÜ<ma naUh CÜ> saQ bairsa ka‹ rhA. naUh ŒŸ Œoka‹r paAnaI Ÿtarta gÜÜavaA ŒŸ dsavaeÎ mahInaA ka‹ paihLÜA idna pahAùfna pairvaAr baAùF ka‹ paAnaI sa baca” bare jahAjae ma< caLÜA gÜÜavaA. naUh ka‹ caowÜI paAnaI ka‹ ¬par deKa««AŽ de” LÜAgÜÜa. 6 ka‹ maehrA¨/ Œoka‹r paUtana ŒŸ Œonaka‹” maehr¨Œna Œoka‹re jahAjae ma< banaI iKaùfka‹I ka‹ naUh caALÜIsa idna paACeÜ 8 7 saMgÜ a rihna. p£TvaI ka‹ saba sauDd janaAvarna ŒŸ ŒsauDd KaoLeÜsa. naUh Žka‹ ka‹QŒA ka‹ baAher ŸùfAŽsa. ka‹QŒA Ÿiùfkae‹ janaAvarna/ paMiCÜyana ŒŸ Bau”<yaA pa regÜ aM”vaALÜA saba jaIŸ. naUh ka‹ taba taLÜka‹ öpa‹rta” rhA jaba taLÜka‹ DartaI paUrI tarh JaurA” na 9 8 saMgÜ a jahAjae ma< caùFena. ” saba” janaAvarna ka‹ nar ŒŸ maAdA gÜÜa”. naUh Žka‹ WÜu ùpa‹Aka›taA BaI baAher paWŽsa. Ÿ ” jaAna” 10 jaoùfA parmae§sar ka‹ h¦kau‹ma sa jahAjae ma< caùFena. saAta idnaA caAhta rhA ika‹ paAnaI DartaI pa GaiwÜ gÜÜavaA yaA naAhIå. 9 paACÜe baAùF sau¨ Ba”. DartaI pa baKaAR ho” LÜAgÜÜa. ùpa‹Aka›taA ka‹ ka‹hà< ba”WÜ” ka‹ WÜŸr naAhIå imaLÜA ka‹Aheika‹ 11 13 - dUsar mahInaA ka‹ satarhÎ idna/ jaba naUh CÜ>saQ bairsa Œbah¦< taLÜka‹ paAnaI DartaI pa pa‹”LÜA rhA. Ž«h bare Ÿ naUh ka‹ ka‹ rhA/ DartaI ka‹ naIcae ka‹ saba saotaA paU‹wÜ paùfena ŒŸ DartaI inaŒre jahAjae pa pauina LÜQiwÜ ŒAvaA. naUh ŒApana hATa sa paAnaI bahba sau¨ ho” gÜÜavaA. Ÿh” idna DartaI pa BaArI baKaAR pa‹”LÜA”kae‹ ùpa‹Aka›taA ka‹ jahAjae pa vaApasa iBatare LÜ” iLÜhesa. 10 11 ho” LÜAgÜÜa. Œ”saA LÜAgÜÜa maAnaA ika‹ Œka‹Asae ka‹ iKaùfka‹I KauLÜ saAta idna paACeÜ naUh pau‹ina ùpa‹Aka›taA ka‹ paWŽsa. Ÿ idna gÜÜa” ho”. caALÜIsa idna ŒŸ caALÜIsa rAta taLÜka‹ baKaAR DartaI dupahr ka‹ paACeÜ ùpa‹Aka›taA naUh ka‹ LÜgÜ ae ŒAvaA. ùpa‹Aka›taA ka‹ mau<h pa hota rhI.® WÜIka‹ Ÿh” idna naUh/ Œoka‹r maehrA¨/ Œoka‹r ma< Žka‹ WÜu taAjaI ja”taUna ka‹ paAtaI rhI. ” caINhA naUh ka‹ ” 12 paUta/ saema/ hAma ŒŸ yaepaeta ŒŸr Œoka‹r maehr¨Œna jahAjae pa bataAva” bare rhA ika‹ Œba DartaI pa JaurAna Bau”<yaA Œh”. naUh 14 caùFena. Ÿ pacae ŒŸ DartaI pa hr ika‹isama ika‹isama ka‹ saAta idna paACeÜ pau‹na ùpa‹Aka›taA ka‹ paWŽsa. mauLÜA ” weÜma ùpa‹Aka›taA janaAvar jahAjae ma< rhena. hr tarh ka‹ gÜÜao¨/ DartaI pa LÜQwÜA hI naAhIå. 13 regÜ aM”vaALeÜ hr ika‹isama ka‹ jaIŸ ŒŸ hr tarh ka‹ paMCÜI jahAjae Œoka‹re paACeÜ naUh jahAjae ka‹ drvaAjaA KaoLeÜsa. naUh 15 ma< rhena. ” saba” janaAvarna naUh ka‹ saMgÜ a jahAjae ma< rhena hr LÜKaesa ŒŸ paAŽsa ika‹ Bau”<yaA JaurAna baA. ” naUh ka‹ CÜÉ saQ 16 14 jaAita ka‹ ijaŒta janaAvarna ka‹ ” saba” jaoùfA rhena. parmae§sar Žka‹ bairsa ka‹ paihLeÜ mahInaA ka‹ paihLÜA idna rhA. dUsar ka‹ h¦kau‹ma ka‹ mautaAibaka‹ sabaihM janaAvarna jahAjae ma< caùFena. mahInaA ka‹ sattaA”savaA< idna taLÜka‹ Bau”<yaA paUrI tarh JaurA” Œoka‹re BaItar jaAŽ ka‹ paACÜe yahovaA drvaAjaA baNd ka‹” idhsa. gÜÜa”.
  • 7. 7 Ÿtpai(a 8:15-9:29 15 16 taba parmae§sar naUh sa ka‹hesa/ "jahAja ka‹ tajaA. taU/ bacana deta hŸ</ "paAnaI ka‹ baAùF sa DartaI ka‹ saba ijannagÜÜaI taohAr patnaI taohAr paUta LÜogÜÜa ŒŸ Œonaka‹” maehr¨Œna saba babaARd ho” gÜÜa” mauLÜA Œba ” ka‹bah<¦ na ho”. Œba baAùF öpa‹na 17 Œba baAher ŒAvaA. hr Žka‹ ijaŒta PaA,ÜÜaI/ saba paMCÜI/ ka‹bah¦< DartaI ka‹ ijannagÜÜaI ka‹ babaARd na ka‹rI.® 12 janaAvarna ŒŸ Bau”<yaA pa regÜ aMvaALÜna sabaihM ka‹ jahAja sa baAher ŒŸr parmae§sar ka‹hesa/ "” isad•Da ka‹r” bare ma”< taohka‹A iLÜŒAvaA. ” saba” janaAvarna bahota sa janaAvarna pa”dA ka‹irhIå ” bacana idheŸ< h ika‹ ma”< taohka‹A ka‹CÜU deba. ” sabaUta bataA” ŒŸ Bau”<yaA ka‹ Bair de”hIå.® ika‹ ma”< taohsae ŒŸ Bau”<yaA ka‹ sabaihM ijaŒta PaAi,ÜÜayana sa Žka‹ 18 Ž«h bare naUh ŒApana paUtana/ ŒApana maehrA¨/ ŒApana paUtana WÜu ka‹rAr ika‹heŸ< h. ” ka‹rAr Baiva§sa ma< sadA banaI rhI jaeka‹r 19 13 ka‹ maehrA¨Œna ka‹ saMgÜ a jahAja sa baAher ŒAvaA. sabaihM sabaUta ” Œh”. ika‹ ma”< badrna ma< ”N™ DanauKa banaAŽŸ< h. janaAvarna/ saba regÜ aM”vaALÜA jaIŸ ŒŸ saba paMCÜI jahAja ka‹ taija ”n™ DanauKa maore ŒŸ Bau”<yaA ka‹ baIca ka‹rAr ka‹ sabaUta Œh”. 14 idhena. saba janaAvar jahAja sa nar ŒŸ maAdA ka‹ jaoùfA ka‹ jaba ma”< Bau”<yaA ka‹ ¬par badre ka‹ iLÜŒAŸba taŸ taU baAdrna 15 saMgÜ a baAher ŒAŽna. ma< ”N™ DanauKa deKabyaA. jaba ma”< ” ”N™ DanauKa ka‹ inahArba 20 taba naUh yahovaA bare Žka‹ vaedI banaAŽsa. Ÿ ka‹CÜU sauDd tabaih ma”< taohre/ Bau”<yaA ka‹ sabaihM ijaŒta PaAi,ÜÜayana ŒŸ paMiCÜyana ŒŸ ka‹CÜU sauDd janaAvarna ka‹ iLÜhesa ŒŸ Œonaka‹A ŒApana baIca Ba”R ka‹rAr ka‹ sauimarba. ” ka‹rAr ” baAta ka‹ vaedI pa parmae§sar ka‹ BaeMwÜ ka‹ ¨pa ma< baAresa. baAwÜ” ika‹ baaùF pau‹na ka‹bah¦< Bau”<yaA ka‹ PaAi,ÜÜayana ka‹ naAsa na 21 16 yahovaA ” saba baiLÜdAnana ka‹ saugÜ aönDa paA”kae‹ Kausa BavaA. ka‹rI. jaba ma”< iDayaAna sa baAdrna ma< ”N™ DanauKa ka‹ inahArba yahovaA mana-hI-mana ka‹hesa/ "ma”< öpa‹na ka‹bah¦< mana”R ka‹ ka‹Ar,ÜÜa taba ma”< sadA banaI rh”vaALÜI ka‹rAr ka‹ sauimarba. ma”< ŒApana Bau”<yaA ka‹ na sarApaba. mana”R CÜowÜI Ÿm˜a sa hI baurI baAta saoca” ŒŸ Bau”<yaA ka‹ saba ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ baIca Ba” ka‹rAr ka‹ LÜAgÜÜata h. Ž«h bare ja”saA ma”< ŒbaihM ika‹heŸ< h. ” tarh sauimarba.® 22 17 Œba ma”< ka‹bah¦< saba PaAi,ÜÜayana ka‹ sajaA na deba. jaba taLÜka‹ ” tarh yahovaA naUh sa ka‹hesa/ "Ÿ ”N™ DanauKa maore ŒŸ ” Bau”<yaA rhI taba taLÜka‹ yah pa” pa‹saLÜ pa”dA ka‹r” ŒŸ Bau”<yaA ka‹ saba ijaŒta PaAi,ÜÜayana ka‹ baIca Ba” ka‹rAr ka‹ sabaUta pa‹saLÜ ka‹AwÜ” ka‹ sama” hmaesaa rhI. Bau”<yaA pa gÜÜarmaI ŒŸ baAwÜ”.® jaAùfA ŒŸ idna ŒŸ rAta hmaesaA hota r”hIå.® samaSyaA pa‹na sa¨ hota hIå u u 18 na”R sa¨ŒAta u naUh ka‹ paUta LÜogÜÜa Œoka‹re saMgÜ a jahAja sa baAher ŒAŽna. 9 parmae§sar naUh ŒŸ Œoka‹r paUtana ka‹ ŒsaIsaesa ŒŸ Œonasae ka‹hesa/ "bahota sa ba•caA pa”dA ka‹rA ŒŸ ŒApana 2 LÜogÜÜana sa Bau”<yaA Bair d•yaA. Bau”<yaA ka‹ saba janaAvarna taohre Œonaka‹” naAŸM saema/ hAma ŒŸ yaepaeta rhena. :hAma taŸ ka‹naAna 19 ka‹ baApa rhA.ò ” taInaŸ naUh ka‹ paUtana rhena ŒŸ saMsaAre ka‹ sabaih mana”R ” taInaŸ sa pa”dA rhena. 20 21 fre sa TarTar”hIå ŒŸ Œka‹Asae ka‹ hr Žka‹ paMCÜI taohsae naUh ika‹saAna banaA. ŒMgÜ aUr ka‹ baigÜÜayaA LÜgÜ aAŽsa. naUh firhIå. Bau”<yaA pa reMgÜ a”vaALÜA hr Žka‹ jaIŸ ŒŸ samaud•dr ka‹ ŒMgÜ aUr ka‹ dAKarsa banaAŽsa ŒŸ ipaŽsa. Ÿ dAKarsa paIkae‹ ma§ta hr Žka‹ maCÜrI taU mana”yana ka‹ Œdba ka‹rI ŒŸ taU pacana sa ho” gÜÜavaA ŒŸ taµbaU ma< LÜoiwÜ gÜÜavaA. Ÿ ka‹Ÿnao ŒoùFnaA naAhIå 3 22 ferA”. taU ” sabaihM ka‹ ¬par h¦kau‹ma caLŸbyaA. baItae BaŽ paihre rhA. ka‹naAna ka‹ baApa hAma Œpanae baApa ka‹ naMgÜ aA 23 sama” ma< taU pacana ka‹ ma”< hr Žka‹ WÜu paeùf-paQDaA KaA” bare deKaesa. Ÿ taµbaU sa baAher ŒApana Ba”yana ka‹ bataAŽsa. tabaihM idheŸ< rheŸ<. Œba hr Žka‹ janaAvar BaI taohAr Baojana ho”. saema ŒŸ yaepaeta Žka‹ WÜu ŒoùFnaA iLÜhsa. Ÿ du”naŸ< ŒoùFnaA ka‹ ma”< Bau”<yaA ka‹ hr caIja taU pacana ka‹ deta hŸ<-Œba ” saba” paIWÜ pa fA”kae‹ ŸLÜwÜe mauh< tambaU ma< gÜÜaŽna. Ÿ pacae ŒApanaA baApa 4 taohAr Œh”<. ika‹ntau ma”< taU pacana ka‹ Žka‹ h¦kau‹ma deta ŒhŸ< Ÿ naMgÜ aApana ka‹ FA<ka‹ idhsa jabaika‹ Ÿ sama” Œoka‹r mauh< ka‹ ika‹ taU ka‹Ÿnao janaAvarna ka‹ taba taLÜka‹ na KAAyaA jaba taLÜka‹ ¨Ka tambaU ka‹ samanvaA rhA. ” tarh Ÿ pacae ŒApana baApa ka‹ 5 Œohmaa Œonaka‹A rka‹ta baAwÜ”. ma”< taohrI ijannagÜÜaI ka‹ badLeÜ naMgÜ aApana naAhIå LÜKaena. 24 taohAr rka‹ta maA<gÜ aba ka‹h” ka‹ ŒrTa Œh” ma<” Ÿ jaAnavare ka‹ paACeÜ naUh sao”kae‹ ŸWÜA. :Ÿ dAKarsa ka‹ nasaA ka‹ ka‹Ar,ÜÜa ijannagÜÜaI maA<gÜ aba jaŸna ka‹Ÿnao mana”R ka‹ maArI. ŒŸr ma<” Ÿ saoŒta rhA.ò taba Œoka‹A pataA LÜAgÜÜa ika‹ Œoka‹r saba ta naANh mana”R ka‹ ija÷anaI maA<gÜ aba jaŸna dUsare mana”R ka‹ maArI. paUta hAma Œoka‹re saMgÜ a ka‹A ika‹he rhA. 6 25 "parmae§sar mana”R ka‹ ŒApana sa¨pa ma< banaAŽsa h. Ž«h bare Ž«h bare naUh sarApa idhesa/ jaŸna ka‹Ÿnao mana”R ka‹ KaUna bahA”/ Œoka‹r KaUna mana”R ka‹ "” sarApa ka‹naAna bare ho” ika‹ Ÿ ŒApana Ba”yana ka‹ dAsa jairyae bahAvaA jaA”. ho”.® 7 26 "naUh taohka‹A ŒŸ taohre paUtana ka‹ Fer LÜirka‹A ho”< ŒŸ naUh ” BaI ka‹hesa/ DartaI ka‹ mana”yana sa BaA<iWÜ d•yaA.® "saema ka‹ parmae§sar yahovaA Danna ho”? ka‹naAna saema ka‹ dAsa 8 9 taba parmae§sar naUh ŒŸ Œoka‹re paUtana sa ka‹hesa/ "Œba ho”. 10 27 ma”< taohka‹A ŒŸ taohre sa–taAnae ka‹ bacana deta hŸ<. ma”< ” parmaessar yaepaeta ka‹ ijaŒAdA Bau”<yaA de”. parmae§sar saema bacana taohre saMgÜ a jahAjae sa baAher ŒAva”vaALÜna sabaihM paMiCÜna/ ka‹ taµbaU ma< rh” ŒŸr ka‹naAna Œoka‹r dAsa bana”.® 28 saba gÜÜao¨Œna ŒŸ saba janaAvarna ka‹ deta hŸ<. ma”< DartaI pa” baAùF ka‹ paACeÜ naUh saAùFe taIna saQ bairsa ijaŒta rhA. 11 29 rh”vaALÜna sabaihM vastauŒna ka‹ bacana deta hŸ<. ma”< taohka‹A naUh paUrA saAùFe naQ saQ bairsa ijaŒta rhA/ taba Ÿ marA.
  • 8. Ÿtpai(a 10:1-11:9 8 22 rAswÜ° baAF” ŒŸ pa‹”LÜ jaA” ù saema ka‹ paUta ŽLÜama/ ŒssaUr/ ŒpaRKad/ ñd ŒŸ Œrama 10 naUh ka‹ paUta saema. hAma ŒŸ yaepaeta rhena. baAùF ka‹ rhena. paACeÜ ” taInaŸ< bahota sa paUtana ka‹ baApa BaŽna. ihŒA< saema/ hAma ŒŸ yaepaeta sa pa”dA ho”vaALÜna paUtana ka‹ saUcaI dINh 23 24 Œrama ka‹ paUta ¬sa/ hàLÜ/ gÜÜaetaer ŒŸ masa rhena. ŒpaRKad saeLÜh ka‹ baapa rha. saeLÜh Žbaer ka‹ baapa rha. 25 jaAta Œh”> Žbaer ka‹ du” paUta rhena. Žka‹ paUta ka‹ naaŸ< paeLeÜgÜ a rha. Œoka‹a ” naaŸ< Ž«h bare dInh gÜÜavaa ka‹Aheika‹ ijannagÜÜaI ka‹ weÜma ma< yapata ka‹ sataanana e e M DartaI ka‹ bawÜvaara Bavaa. dUsar Baa”R ka‹ naaŸ< yaoka›taana rha. 2 26 27 yaepaeta ka‹ paUta rhena> gÜÜaomaer/ maagÜÜaogÜÜa/ maadq/ yaavaana/ taUbaLÜ/ yaoka›taana Œlmaodad/ saeLeÜpa/ hsamaRavaeta/ yaerh/ yadorvaama/ 28 29 maesaeka‹ ŒŸ taIrasa. ¬jaaLÜ/ idka›LÜa/ ŒobaaLÜ/ ŒbaImaaŽLÜ/ sabaa/ ŒopaIr 3 gÜÜaomaer ka‹ paUta rhena> Œsaka‹naja/ rIpata ŒŸ taogÜÜamaAR hvaILÜa ŒŸ yaobaaba ka‹ baapa rha. ” sabaihM LÜogÜÜa yaoka›taana ka‹ 4 30 yaavaana ka‹ paUta rhena> ŽLÜIsaa/ tasaIRsa/ ika‹ttaI ŒŸ dodanaI. saMtaana BaŽna. ” saba” LÜogÜÜa maesaA ŒŸ pauibaRha pahaùfI Padesa 5 BaUmaDya saagÜÜar ka‹ caairh¦< ka‹”<taI taweÜ pa jaŸna mana”R rh” ka‹ baIca ka‹ Bau”<yaa ma< rhta rhena. maesaa sapaara Padesa ka‹”«taI LÜagÜÜaena Ÿ pacae yaepaeta ka‹ saMtaana hI rhena. hr Žka‹ paUta ka‹ rha. 31 Œapana ŒLÜgÜ a Padesa rha. saba pairvaar baaùFena ŒŸ ŒLÜgÜ a Ÿ LÜogÜÜa saema ka‹ pairvaare sa rhena. Ÿ saba” pairvaar/ ŒLÜgÜ a rAsw°Ü bana gÜÜaŽna. hr Žka‹ rAsw°Ü ka‹ Œapana Œapana pairvaAr ka‹ ŒADaAr pa”/ BaAKaA ka‹ ŒADaAr pa”/ desa ka‹ BaaKaa rhI. ŒADaAr pa” ŒŸr rA§w°Ü ka‹ ŒADaAr pa” ba<wÜA BavaA rhA. 32 naUh ka‹ paUtana sa caLÜ” vaaLÜa pairvaarna ka‹ ” saUcaI hama ka‹ sataanana M Œh”. Ÿ pacae Œapana Œapana rAsw°Ü ma< ba<wÜa Bavaa rhta rhena. 6 7 hama ka‹ paUta rhena> kaU‹sa/ imaêa/ paU‹ta ŒŸ ka‹naana. kaU‹sa baaùF ka‹ paaCeÜ saarI Bau”<yaa pa pa‹”LÜ”vaaLÜa LÜogÜÜa BaI ŽnahI ka‹ paUta rhena> sabaa/ hvaILÜa/ sabataa/ ramaa/ sabaUtaka‹a. ramaa ka‹ pairvaare sa inaka‹ir ŒaŽna. 8 paUta rhena> sabaa ŒŸ ddana. kaU‹sa ka‹ Žka‹ paUta inam˜aod naaŸM ka‹ BaI rha. inam˜aod Bau”<yaa pa bahota bairŒar mana”R Bavaa rha. sasaar bai< wÜ gÜ avaa M 9 yahovaa ka‹ samanvaa inam˜aod/ Žka‹ baùfka‹a isaka‹rI rha. Ž«h bare LÜogÜÜa dUsar mana”yana ka‹ barabarI inam˜aod sa ka‹rta hIå ŒŸr 11 baaùF ka‹ paaCeÜ saMsaar Žka‹ hI BaaKaa baoLÜta rha. saba LÜogÜÜa Žka‹ hI sabd-Ba,ÜÜfar ba”parta rhena. LÜogÜÜa ka‹hta hIå/ "” mana”R/ yahovaa ka‹ samanvaa baùfka‹a isaka‹arI inam˜aod paUrba ka‹”<taI sa baùFena. Œonaka‹a isanaar desa ma< Žka‹ ma”dana 2 3 ka‹ tarh Œh”.® imaLÜa. LÜogÜÜa h¦vaa< basa” gÜÜaŽna. LÜogÜÜa ka‹hena/ "hma pacana ka‹ 10 inam˜aod ka‹ rajja isanaar desa ma< baabauLÜ/ ŽreKa/ ka‹LÜnaA ”RªwÜa banaŸba ŒŸ Œoka‹a pajaavaa ma< tapaava” caahI/ taaika‹ Ÿ 11 ŒŸ Œka›ka‹d Padesa sa sau¨ Bavaa. inam˜aod ŒssaUr ma< BaI saba” paka›ka‹I ho” jaa”<.® Ž«h bare mana”yana Œapana Gar banaava” 12 gÜÜavaa. h¦vaa< Ÿ naInavae/ rhobaotaIr/ ka‹aLÜh ŒŸ resaena naaŸ< ka‹ bare paaTarna ka‹ jagÜÜah ”ªwÜa ka‹ ba”parena. ŒŸ mana”yana caUnaa ka‹ nagÜÜarna ka‹ basaaŽsa. :resaena/ naInavae ŒŸ baùfka‹a sahr ka‹aLÜh/ gÜÜaara ka‹ jagÜÜah rALÜ ka‹ PayaogÜÜa ika‹hena. 4 ka‹ baIca ka‹ sahr baÜawÜ”.ò LÜogÜÜa ka‹hena/ "hma pacae Œapana Kaaitar Žka‹ WÜu sahr banaa”R 13 14 imaêapa :imaêaò - Üñd/ Œnaama/ LÜhaba/ naptaUh/ pa¤aUsa/ ŒŸ hma saba” Žka‹ bahota ¬<ca ”maarta banaaŸba jaŸna Œka‹asae ka‹saÜñh ŒŸ ka‹ptaor desana ka‹ LÜogÜÜana ka‹ baapa rha. ka‹ CÜu”. hma pacae naamaI ho” jaaba. ŒgÜÜar hma pacae Œ”saa 15 :paiLÜstaI LÜogÜÜa ka‹saÜñh LÜogÜÜana sa ŒaŽ rhena.ò ka‹naana ka‹rba taŸ paUrI DartaI pa ibaKareba naahIå. hma pacae Žka‹ hI saIdona ka‹ baapa rha. isadona ka‹naana ka‹ paihLÜa paUta rha. WÜŸr pa Žka‹ saMgÜ a rhba.® 5 ka‹naana/ ihta ka‹ BaI baapa rha. ihta/ ihttaI LÜogÜÜana ka‹ baApa yahovaa sahr ŒŸ bahota ¬<ca ”maarta ka‹ LÜKa” bare 16 17 rhA. ŒŸr ka‹naana/ yabaUsaI/ ŽmaorI/ igÜÜagÜÜaARsaI/ ihvvaI/ tarKaaLeÜ Œavaa. yahovaa mana”yana ka‹ ” saba banaavata LÜKaesa. 18 6 Œka‹IR/ saInaI/ ŒvaRdI/ samaarI/ hmaataI LÜogÜÜana ka‹ BaI baapa yahovaa ka‹hesa/ "” saba” LÜogÜÜa Žka‹ BaaKaa baoLÜta hIå ŒŸr rha. ka‹naana ka‹ pairvaar saMsaar ka‹ ŒLÜgÜ a ŒLÜgÜ a hIåsaa ma< ma”< inaharta hŸ< ika‹ Ÿ pacae ” ka‹ama Katama ka‹r” bare Žka‹ŸwÜa pa‹”LÜA rhena/ Œh”<. ” taŸ/ ” saba” jaŸna ka‹CÜU ka‹” saka‹ta hIå Œoka‹r/ 19 ka‹naAna LÜogÜÜana ka‹ Bau”<yaA Ÿ(ar ma< saIdona sa döka›Kana ma< isairpa‹ sau¨Œata ŒMh”. haLÜI hI Ÿ pacae saba ka‹CÜU ka‹r” 7 gÜÜarar taLÜka‹/ paöcCÜma ma< Œjjaa sa paUrba ma< sadoma ŒŸ jaogÜÜgÜ a ho” ja”hIå jaŸna ” pacae ka‹r” ca”hIå. Ž«h bare Œavaa Œmaora taLÜka‹/ Œdmaa ŒŸ sabaoyaIma sa LÜasaa taLÜka‹ rha. hma tarKaaLeÜ caLÜI ŒŸ Žnaka‹” BaaKaa ka‹ gÜÜaf•fmaf•f ka‹” 20 ” saba” LÜogÜÜa hama ka‹ saMtaanana rhena. Ÿ pacae de”. taba Ÿ pacae Žka‹ dUsar ka‹ baata na baUiJa pa”hIå.® 8 pairvaArna/ BaAKaAna/ desana ŒŸr rAsw°Üna ka‹ ŒnausaAr vyavaisTata yahovaa mana”yana ka‹ samaUca” DartaI pa pa‹”LÜa” idhsa. 9 rhena. Ž«hsae mana”yana sahr ka‹ banaaŸba paUra naahIå ika‹hna. ”h” Ÿ WÜŸr rha jah<a yahovaa samaUca” saMsaar ka‹ BaaKaa ka‹ gÜÜaf•fmaf•f sama ka‹ sataanana e M ka‹” idhsa. Ž«h bare ” WÜŸr ka‹ naAŸ< baAbauLÜ DarA gÜÜavaA. ” 21 saema yaepaeta ka‹ baùfka‹a Baa”R rha. saema ka‹ Žka‹ saMtaanana tarh yahovaA Ÿ jagÜÜaihyaa sa mana”yana ka‹ pa&TvaI ka‹ saba desana Žbaer ihb˜aU LÜogÜÜana ka‹ baapa rha. ma< pa‹”LÜaŽsa.
  • 9. 9 Ÿtpai(a 11:10-12:13 32 sama ka‹ pairvaar ka‹ ka‹hanaI e taLÜka‹ jaa¤aa ika‹hna ŒŸ h¦Œ<a WÜhraŸba taya ika‹hna. taerh 10 ” saema ka‹ pairvaare ka‹ ka‹hanaI baawÜ”. baaùF ka‹ du” bairsa du” saQ paa<ca bairsa ijaŒta rha. taba Ÿ harana ma< mair gÜÜavaa. paaCeÜ jaba saema saQ bairsa ka‹ rha Œoka‹r paUta ŒpaRKad ka‹ 11 janama Bavaa. Œoka‹re paaCeÜ saema paa<ca saQ bairsa ijaŒta rha. parmassar Œba˜ ama ka‹ baoLÜavata h e Œoka‹re dUsar paUta ŒŸ ibaiwÜyana rhIå. 12 jaba ŒpaRKad paÏtaIsa bairsa ka‹ rha Œoka‹r paUta saeLÜh ka‹ 13 janama Bavaa. saeLÜh ka‹ pa”da ho” ka‹ paaCeÜ ŒpaRKad caar saQ 12 yahovaa Œb˜aama sa ka‹hesa/ "Œapana desa ŒŸ Œapana LÜogÜÜana ka‹ taija d•yaa. Œapana baapa ka‹ pairvaare ka‹ taija d•yaa ŒŸr Ÿsa desa jaa jaeka‹a ma”< taohka‹a deKaaŸba. 2 taIna bairsa ijaŒta rha. ” idna Œoka‹r dUsar paUtana ŒŸ ma”< taohka‹a ŒasaIbaARd deba. ma”< taU pacana sa Žka‹ mahana ibaiwÜyana pa”da Ba”na. rasw°Ü banaaŸba. ma”< taU sabana ka‹ naaŸ< masahàr ka‹rba. LÜogÜÜa 14 saeLÜh ka‹ taIsa bairsa ho” ka‹ paaCeÜ Œoka‹r paUta Žbaer ka‹ taohre naaŸ< ka‹ PayaogÜÜa dUsar LÜogÜÜana ka‹ ŒAsaIbaARd de” bare 15 janma Bavaa. Žbaer ka‹ janma ka‹ paaCeÜ saeLÜh caar saQ taIna ka‹r”hIå. 3 bairsa ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re paUtana ŒŸ ibaiwÜyana ma”< Ÿ pacana ka‹ ŒsaIsaba/ jaŸna taohka‹a ŒsaIisahIå. mauLÜa pa”da BaŽna. ma”< Œonaka‹a sarApa deba jaŸna taohka‹A sarApa idhesa. ma”< DartaI 16 Žbaer ka‹ caQåtaIsa bairsa ka‹ ho” ka‹ paaCeÜ Œoka‹re paUta pa saba mana”yana ka‹ ŒsaIsa” bare taohka‹a ba”parba.® 17 paeLeÜgÜ a ka‹ janma Bavaa. paeLeÜgÜ a ka‹ janmae ka‹ paaCeÜ Žbaer caar saQ taIsa bairsa ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar Œba˜ ama ka‹naana jaata h 4 paUtana ŒŸ ibaiwÜyana pa”da Ba”na. taŸ Œb˜aama yahovaa ka‹ h¦kau‹ma maanaesa. Ÿ harana ka‹ taija 18 jaba paeLeÜgÜ a taIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹r paUta '¨¾ ka‹ idhsa ŒŸ ñta Œoka‹re saMgÜ a gÜÜavaa. ” sama” Œb˜aama pacah(ar 19 5 janma Bavaa. '¨¾ ka‹ janma ka‹ paaCeÜ paeLeÜgÜ a du” saQ naQ bairsa bairsa ka‹ rha. Œb˜aama jaba harana tajaesa taŸ Ÿ Œkae‹lLÜa ŒŸr ijaŒta rha. Ÿ idnana ma< Œoka‹re dUsar ibaiwÜyana ŒŸ naahIå rha. Œb˜aama Œapana maehra¨ saarq/ BataIjaa Üñta ŒŸ harana baewÜvana ka‹ janma Bavaa. ma< Œonaka‹” saMgÜ a jaŸna ka‹CÜU rha/ sabaka‹ saMgÜ a LÜ” Œavaa. 20 jaba ¨ battaIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta sa¨gÜÜa ka‹ Œb˜aama ka‹ jaŸna saba dasa LÜogÜÜa imaLÜa rhena/ Ÿ saba” BaI 21 janma Bavaa. sa¨gÜÜa ka‹ janmae ka‹ paaCeÜ ¨ du” saQ saata bairsa Œoka‹re saMgÜ a gÜÜaŽna. Œb˜aama ŒŸ Œoka‹r dLÜ CÜarana ka‹ taija 6 ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana Œoka‹re dUsar baewÜvana ŒŸ ibaiwÜyana idhesa ŒŸ ka‹naana desa taLÜka‹ jaa¤aa ika‹hesa. Œb˜aama ka‹naana pa”da BaŽna. desa ma< sakae‹ma ka‹ sahr ŒŸ maore ka‹ baùfka‹a ba&cCÜ taLÜka‹ 22 jaba sa¨gÜÜa taIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta naahor ka‹ jaa¤aa ika‹hsa. Ÿ sama” ka‹naanaI LÜogÜÜa h¦Œ<a rhta rhena. 23 7 janma Bavaa. naahor ka‹ janma ka‹ paaCeÜ sa¨gÜÜa du” saQ bairsa yahovaa Œb˜aama ka‹ samanvaa pargÜÜawÜ Bavaa. yahovaa ka‹hesa/ ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar paUtana ŒŸ "ma”< ” desa taohre saMtaanana ka‹ deba.® ibaiwÜyana ka‹ janma Bavaa. yahovaa Œb˜aama ka‹ samanvaa jaŸnae jagÜÜah pa pargÜÜawÜ Bavaa Ÿ 24 jaba naahor ŸnataIsa bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹r paUta taerh ka‹ jagÜÜah pa Œb˜aama Žka‹ vaedI yahovaa ka‹ ŒaraDanaa bare banaaŽsa. 25 8 janma Bavaa. taerh ka‹ janma ka‹ paaCeÜ naahor Žka‹ saQ Ÿ÷aIsa taba Œb˜aama Ÿ jagÜÜah ka‹ taija idhesa ŒŸ baetaeLÜ ka‹ paUrba bairsa ŒŸr ijaŒta rha. ” idnana ma< Œoka‹re dUsar ibaiwÜyana pahaùfe pa jaa¤aa ika‹hsa. Œb˜aama h¦vaa< Œapana tambaU gÜÜaaùfesa. baetaeLÜ ŒŸ baewÜvana ka‹ janma Bavaa. sahr paöcCÜma ma< rha. Œa” sahr paUrba ma< rha. Ÿ jagÜÜah 26 taerh jaba sattar bairsa ka‹ Bavaa/ Œoka‹re paUta Œb˜aama/ Œb˜aama yahovaa bare dUsar vaedI banaaŽsa ŒŸ Œb˜aama h¦va<a yahovaa 9 naahor ŒŸ harana ka‹ janma Bavaa. ka‹ ŸpaAsanaA ika‹hesa. Žka‹re paaCeÜ Œb˜aama pau‹na jaa¤aa ika‹hsa. Ÿ naegÜ ava ka‹”<taI jaa¤aa ika‹hsa. tarh ka‹ pairvaar ka‹ ka‹hanaI e 27 ” taerh ka‹ pairvaar ka‹ ka‹hanaI Œh”. taerh Œb˜aama/ imaêa ma< Œba˜ ama 10 naahor ŒŸ harana ka‹ baapa rha. harana Üñta ka‹ baapa rha. ” idnana Bau”<yaa bahota” Jaurana rhI ŒŸ ka‹Ÿnao Kaa” ka‹ 28 harana Œapana janmaBaUima ka‹saidyana ka‹ Ÿr sahr ma< mara. jaba caIja naahIå jamata rhI. Ž«h bare Œb˜aama ijaŒta rh” bare imaêa 29 11 harana mara taba Œoka‹r ipataa taerh ijaŒta rha. Œb˜aama ŒŸ caLÜa gÜÜavaa. Œb˜aama LÜKaesa ika‹ Œoka‹r maehra¨ saarq bahota naahor du”naŸ< Œapana Œapana ibayaah ika‹hna. Œb˜aama ka‹ maehra¨ saunnar rhI. Ž«h bare imaêa ma< Œava” ka‹ paihLeÜ Œb˜aama saarq sa 12 saarq rhI. naahor ka‹ maehra¨ imalka‹a rhI. imalka‹a harana ka‹ ka‹hesa/ "ma”< jaanata hŸ< ika‹ taU bahota” saunnar Œha. jaba 30 ibaiwÜyaa rhI. harana imalka‹a ŒŸ iyaska‹a ka‹ baapa rha. saarq imaêa ka‹ LÜogÜÜa taohka‹a inahirhIå taŸ Ÿ pacae ka‹ihhIå/ '” ka‹ ka‹Ÿnao baccaa naahIå rha ka‹Aheika‹ Ÿ ka‹Ÿnao baccaa ka‹ janma maehra¨ Žka‹r patnaI Œh”.¾ taba Ÿ saba” maoka‹a maair f”hIå 31 13 de” jaogÜÜgÜ a naahIå rhI. taerh Œapana pairvaar ka‹ saMgÜ a iLÜhesa ka‹Aheika‹ taohka‹a ba”WÜa” LeÜ”hIå. ” Kaaitar taU mana”yana sa ŒŸ ka‹saidyana ka‹ Ÿr sahr ka‹ taija idhsa. Ÿ pacae ka‹naana ka‹h•yaa ika‹ taU maor baihna Œha. taba Ÿ pacae maoka‹a naahIå ka‹ jaa¤aa ka‹r” ka‹ mana ma< WÜana iLÜhna. taerh Œapana paUta mairhIå. Ÿ pacae maohe pa dyaa ka‹irhIå ka‹Aheika‹ Ÿ pacae baUiJa Œb˜aama/ Œapana paotaa Üñta :harana ka‹ paUtaò/ Œapana pataohà LeÜ”hIå ika‹ ma”< taohar Baa”R ŒhŸ<. ” tarh taU maor ijannagÜÜaI :Œb˜aama ka‹ maehra¨ò saarq ka‹ saMgÜ a iLÜhsa. Ÿ pacae harana bacaŸibaŸ.®