3. Bahasa kepada ahli-ahli linguistik adalah suatu
sistem lambang-lambang pertuturan yang
arbitrari yang digunakan oleh ahli-ahli sesebuah
masyarakat untuk bergotong-royong dan
bekerjasama
(Raja Mukhtaruddin, 1982, hlm. 33).
DEFINISI DAN LINGUISTIK

4. BAhASA SEBAGAI SATU SISTEm
• Bahasa mempunyai susunan yang tertentu, samada
dalam bentuk bunyi-bunyi perkataan, susunan
perkataan , nahu atau bentuk sintaksis.
• Terdapat beberapa unit tertentu yang dicantumkan
menjadi satu susunan yang sempurna dari segi
strukturnya (klausa, ayat, kata).
• Tidak semua pencatuman unit-unit itu boleh
dilakukan, melainkan mengikut cara-cara tertentu.

5. • Sistem yang dimaksudkan ialah aturan.
• Sistem itu telah ditetapkan oleh susunan
bahasa.
• Setiap bahasa mempunyai bahasa masing-
masing.
• Sebagai contoh :

6. BAHASA MELAYU
1. buku itu
2.sebuah buku merah
3.pensel ini
BAHASA INGGERIS
1. that car (kereta itu)
2.three red books (tiga buah bukuyang merah)
3.the beautiful book (buku yang cantik itu)

7. BAhASA BErSIFAT DINAmIS
• Bahasa adalah berubah dan berkembang selagi
penuturnya bergaul dan berinteraksi dengan
manusia lain.
• Pertembungan kebudayaan, pertembungan
manusia dengan manusia lain menyebabkan
pertambahan dan pengurangan perbendaharaan
kata sesuatu bahasa itu.
• Walaupun begitu, struktur dan tatabahasanya
tidak berubah.

8. BAhASA BErSIFAT ArBITrArI
• Arbitrari ialah pertalian sesuatu bentuk atau
lambang dalam bahasa dengan makna yang
diberikan secara kebetulan dan ditentukan oleh
budaya sesuatu masyarakat.
• Tidak semestinya ada hubungan antara bunyi
yang dilafazkan dengan benda-benda yang
dimaksudkan.
• Oleh kerana sifat-sifat arbitrari inilah maka kita
dapati tiap-tiap bahasa mempunyai perkataan
yang berlainan bagi benda-benda sama.

9. • Sebagai contoh :
• dalam Bahasa Melayu itu
dipanggil “pintu”
• dalam Bahasa Inggeris
dipanggil “door”
• “puerta” dalam Bahasa
Sepanyol.

10. BAhASA SEBAGAI ALAT
BErKomUNIKASI
• Proses komunikasi ialah adanya maklumat yang
hendak di sampaikan oleh penutur kepada
pendengar.
• Faktor yang mengubah bahasanya.
– Pendengar : orang yang dilawan bercakap.
– Tempat : situasi sekeliling dimana pertuturan itu
mengambil tempat, termasuklah benda-benda yang
berada di sekitarnya.
– Butir pertuturan : tajuk percakapan antara penutur
dengan pendengar sama ada terdiri daripada hal-hal
peribadi atau rasmi.

11. Bahasa mempunyai makna
• Makna beerti yang dimaksudkan dan yang
dipercakapkan.
• Sesuatu perkataan yang diujarkan mempunyai
maksud.

12. Bahasa itu linear
• Bunyi-bunyi itu dihasilkan satu demi satu, iaitu
dengan pergerakan alat-alat artikulasi satu demi
satu.
• Sebagai contoh untuk menyebut kalam , bunyi-
bunyi yang dihasilkan ialah ‘k’, ’ a’, ’l’, ’a’, dan ‘m’.
• Ini dikatakan linear dimana apa yang ingin
dituturkan disebut satu demi satu untuk
melambangkan sesuatu bunyi.

14. Hubungan Sintagmatik
 Hubungan sintagmatik adalah hubungan
antara unsur-unsur yang terdapat dalam suatu
tuturan, yang tersusun secara berurutan,
bersifat linear.
 Hubungan sintagmatik ini terdapat, baik
dalam tataran fonologi, morfologi, ataupun
sintaksis.

15. Tataran Fonologi
 Hubungan dalam tataran fonologi boleh dilihat
pada urutan fonem-fonem pada sebuah kata yang
tidak dapat diubah tanpa merosakkan makna kata
itu. Umpamanya pada kata kita, terdapat hubungan
fonem-fonem dengan urutan / k, i, t, a. Apabila
urutannya diubah, maka maknanya akan berubah,
atau tidak bermakna sama sekali.
Contoh : kita, kiat, kati, kait, ikat

16. Tataran Morfologi
 Hubungan dalam tataran morfologi boleh
dilihat pada urutan morfem-morfem pada
suatu kata, yang juga tidak dapat diubah tanpa
merosakkan makna daripada kata tersebut.
Ada kalanya maknanya berubah dan ada
kalanya tidak mempunyai makna langsung.
Contoh:
segi tiga, tiga segi,

17. Tataran Sintaksis
 Hubungan sintagmatik pada tataran sintaksis
boleh dilihat pada urutan kata-kata yang
mungkin dapat diubah, tetapi mungkin juga
tidak dapat diubah tanpa mengubah makna
ayat tersebut, atau menyebabkan tak bermakna
sama sekali.
Contoh:
Hari barangkali dia sakit
Barangkali dia sakit hari ini
Dia sakit hari ini barangkali
Dia sakit barangkali hari ini.

18. Hubungan Paradigmatik
 Hubungan paradigmatik adalah hubungan
antara unsur-unsur yang terdapat dapal suatu
tuturan dengan unsur-unsur sejenis yang
tidak terdapat dalam tuturan yang
bersangkutan.
 Hubungan paradigmatik dapat dilihat
dengan cara penggantian, baik pada tataran
fonologi, morfologi mahupun sintasksis.

19. Tataran Fonologi
Antara bunyi /r/, /k/, /b/, /m/, dan /d/ yang
terdapat pada perkataan rata, kata, bata,
mata, dan data.

20. Tataran Morfologi
Hubungan paradigmatik pada tataran
morfologi dapat dilihat pada contoh perfiks
me- di-, pe-, dan te- yang terdapat pada kata-
kata merawat, dirawat, pesawat, dan terawat.

21. Tataran Sintaksis
Hubungan paradigmatik pada tataran sintaksis
dapat dilihat pada,
Contoh:
Ahmad membaca buku
Kucing melaw an ayam

22. Kesimpulan
Hubungan sintagmatik dan paradigmatik
adalah hubungan secara mendatar atau
secara linier tetapi hubungan paradigmatik
bermaksud hubungannya adalah secara
mengufuk.

24. Bagi ahli-ahli bahasa, mereka memberikan
takrif yang lebih terperinci atau lebih
tepat, iaitu bahasa sebagai sistem
lambang-lambang sebagai alat untuk
berkomunikasi sesama mereka, dan juga
sebagai alat untuk mengidentifikasikan diri
mereka.
(Harimurti 1984 : 19)
Bagi ahli-ahli bahasa, mereka memberikan
takrif yang lebih terperinci atau lebih
tepat, iaitu bahasa sebagai sistem
lambang-lambang sebagai alat untuk
berkomunikasi sesama mereka, dan juga
sebagai alat untuk mengidentifikasikan diri
mereka.
(Harimurti 1984 : 19)

25.  Istilah bahasa dalam BM, sama dengan taal (Belanda),
langue (Perancis), language (Inggeris), sprache
(Jerman), kokugo (Jepun),lughatun (Arab), bhasa
(Sanskrit).
 Melalui bahasa, kita dapat:
* berkomunikasi
* meluahkan perasaan
* menyampaikan ilmu
* mengungkapkan keindahan dalam pelbagai
wahana (perantaraan)
* mewariskan ilmu, budaya, peradaban dan
agama
 Istilah bahasa dalam BM, sama dengan taal (Belanda),
langue (Perancis), language (Inggeris), sprache
(Jerman), kokugo (Jepun),lughatun (Arab), bhasa
(Sanskrit).
 Melalui bahasa, kita dapat:
* berkomunikasi
* meluahkan perasaan
* menyampaikan ilmu
* mengungkapkan keindahan dalam pelbagai
wahana (perantaraan)
* mewariskan ilmu, budaya, peradaban dan
agama

26.  Melalui pengkajian bahasa, kita akan menemui
hakikat kemanusiaan dan dapat memberikan
sumbangan ke arah kebahagiaan.
 Menurut Kamus Dewan Edisi Ketiga, Bahasa
ialah sistem lambang bunyi suara yang dipakai sebagai
alat perhubungan dalam lingkungan satu kelompok
manusia (antara individu dengan individu yang
lain).
 Secara rumusan, bahasa ialah satu sistem simbol
bunyi ucapan yang arbitrari, dan melaluinyalah
manusia berkomunikasi.
 Melalui pengkajian bahasa, kita akan menemui
hakikat kemanusiaan dan dapat memberikan
sumbangan ke arah kebahagiaan.
 Menurut Kamus Dewan Edisi Ketiga, Bahasa
ialah sistem lambang bunyi suara yang dipakai sebagai
alat perhubungan dalam lingkungan satu kelompok
manusia (antara individu dengan individu yang
lain).
 Secara rumusan, bahasa ialah satu sistem simbol
bunyi ucapan yang arbitrari, dan melaluinyalah
manusia berkomunikasi.

27. Bahagian-
bahagian
bahasa
Pengucapan Isi

28.  Pengucapan merupakan penglahiran atau pertuturan atau
penyampaian maklumat atau makna yang terbit
daripada akal budi atau pemikiran mereka kepada
khalayak, sama ada khalayak pendengar atau pembaca,
dan membolehkan mereka menerima maklumat sama
ada dalam bentuk secara lisan ataupun bukan lisan.
 Melalui pengucapan satu bahasa yang mudah difahami,
masyarakat dapat berinteraksi antara satu sama lain
dan menggunakan pengucapan bahasa sebagai wahana
komunikasi.
 Pengucapan merupakan penglahiran atau pertuturan atau
penyampaian maklumat atau makna yang terbit
daripada akal budi atau pemikiran mereka kepada
khalayak, sama ada khalayak pendengar atau pembaca,
dan membolehkan mereka menerima maklumat sama
ada dalam bentuk secara lisan ataupun bukan lisan.
 Melalui pengucapan satu bahasa yang mudah difahami,
masyarakat dapat berinteraksi antara satu sama lain
dan menggunakan pengucapan bahasa sebagai wahana
komunikasi.
Pengucapan

29.  Isi merupakan bahagian penting dalam bahasa.
Dengan kata lain, isi adalah sesuatu yang termuat
dalam sesuatu kandungan. Melalui bahagian
bahasa, isi yang disampaikan melalui pengucapan
hendaklah benar-benar menepati dan sampai
kepada pendengar serta dapat memahami
penerimaan maklumat dengan baik dan mudah.
 Isi merupakan bahagian penting dalam bahasa.
Dengan kata lain, isi adalah sesuatu yang termuat
dalam sesuatu kandungan. Melalui bahagian
bahasa, isi yang disampaikan melalui pengucapan
hendaklah benar-benar menepati dan sampai
kepada pendengar serta dapat memahami
penerimaan maklumat dengan baik dan mudah.
Isi

30.  Bahasa manusia adalah satu sistem perhubungan
utama yang bergantung kepada kebolehan manusia
untuk membentuk dan menggunakan simbol.
Dengan simbol dimaksudkan sebagai satuan
struktur yang mengandungi dua bahagian iaitu :
(a)Satu rentetan bunyi atau bunyi-bunyi yang diterima oleh
telinga
(b)Makna atau fikiran yang terkandung di dalam otak manusia.
Kedua-duanya berkaitan antara satu sama lain oleh apa yang
dipanggil proses asosiasi iaitu berlakunya perkaitan kedua-dua
bahagian tersebut.
 Bahasa manusia adalah satu sistem perhubungan
utama yang bergantung kepada kebolehan manusia
untuk membentuk dan menggunakan simbol.
Dengan simbol dimaksudkan sebagai satuan
struktur yang mengandungi dua bahagian iaitu :
(a)Satu rentetan bunyi atau bunyi-bunyi yang diterima oleh
telinga
(b)Makna atau fikiran yang terkandung di dalam otak manusia.
Kedua-duanya berkaitan antara satu sama lain oleh apa yang
dipanggil proses asosiasi iaitu berlakunya perkaitan kedua-dua
bahagian tersebut.

31.  Oleh yang demikian, dalam bahasa Melayu, rentetan
bunyi [rusa] pada satu bahagian adalah berkaitan
dengan maknanya pada bahagian yang lain, dan tiap-
tiap satu bahagian itu berkaitan dengan bahagian yang
lain bagi menghasilkan simbol.
 Simbol merupakan suatu tanda mewakili idea, fikiran,
perasaan, benda dan tindakan secara langsung dan
alamiah
 Beberapa istilah telah diberikan bagi menentukan
kedua-dua bahagian simbol (sign) itu iaitu signifiant
atau bentuk pengucapan untuk bahagian yang
kedengaran, dan signifie, isi atau makna atau fikiran
untuk bahagian yang tidak mudah difahami.
 Oleh yang demikian, dalam bahasa Melayu, rentetan
bunyi [rusa] pada satu bahagian adalah berkaitan
dengan maknanya pada bahagian yang lain, dan tiap-
tiap satu bahagian itu berkaitan dengan bahagian yang
lain bagi menghasilkan simbol.
 Simbol merupakan suatu tanda mewakili idea, fikiran,
perasaan, benda dan tindakan secara langsung dan
alamiah
 Beberapa istilah telah diberikan bagi menentukan
kedua-dua bahagian simbol (sign) itu iaitu signifiant
atau bentuk pengucapan untuk bahagian yang
kedengaran, dan signifie, isi atau makna atau fikiran
untuk bahagian yang tidak mudah difahami.

32.  Dengan kata lain, bahasa bertindak melalui
dua bahagian iaitu :
(a)bunyi-bunyi bahasa yang biasanya diistilahkan
sebagai exspression dan
(b)buah fikiran, situasi sosial atau makna yang lebih
dikenali dengan istilah content.
Perkaitan di antara bentuk pengucapan
(expression) dan makna (content) dalam apa segi
sekalipun adalah arbitrari dan kovensional
kewujudannya.
 Dengan kata lain, bahasa bertindak melalui
dua bahagian iaitu :
(a)bunyi-bunyi bahasa yang biasanya diistilahkan
sebagai exspression dan
(b)buah fikiran, situasi sosial atau makna yang lebih
dikenali dengan istilah content.
Perkaitan di antara bentuk pengucapan
(expression) dan makna (content) dalam apa segi
sekalipun adalah arbitrari dan kovensional
kewujudannya.

33.  Bahasa sebagai lambang, tentulah ada yang
dilambangkannya.Yang dilambangkan itu ialah
pengertian, konsep, idea atau fikiran yang
disampaikan dalam bentuk wujud bunyi.
Oleh itu, bahasa tentulah mempunyai makna.
Contoh:
 Bahasa sebagai lambang, tentulah ada yang
dilambangkannya.Yang dilambangkan itu ialah
pengertian, konsep, idea atau fikiran yang
disampaikan dalam bentuk wujud bunyi.
Oleh itu, bahasa tentulah mempunyai makna.
Contoh:
binatang besar yang lehernya
panjang (kuku berbelah dan
belakangnya berbonggol)
ISI/MAKNAPENGUCAPAN
Unta
Lambang
bentuk
wujud
bunyi

34.  Secara sosialnya, dikatakan bahawa lambang
bahasa dicipta sesuka hati. Oleh sebab sifat yang
arbitrari itu, maka bahasa mewujudkan perkataan
lain dalam pelbagai untuk menerangkan atau
melambangkan maksud yang sama.
Sebagai contoh :
 Secara sosialnya, dikatakan bahawa lambang
bahasa dicipta sesuka hati. Oleh sebab sifat yang
arbitrari itu, maka bahasa mewujudkan perkataan
lain dalam pelbagai untuk menerangkan atau
melambangkan maksud yang sama.
Sebagai contoh :
BAHASA KATA NAMA
Bahasa Melayu Bulan
Bahasa Inggeris Moon
Bahasa Jerman Mond
Bahasa Greek Men
Bahasa Arab Al-Gamar
Bahasa bersifat
arbitrari

35.  Penggunaan lambang untuk sesuatu konsep
tertentu bersifat konvensional iaitu sebagaimana
ditentukan. Ahli masyarakat mematuhi
persetujuan bahawa lambang tertentu mewakili
konsep tertentu. Jika persetujuan itu diubah,
komunikasi akan terganggu.
 Penggunaan lambang untuk sesuatu konsep
tertentu bersifat konvensional iaitu sebagaimana
ditentukan. Ahli masyarakat mematuhi
persetujuan bahawa lambang tertentu mewakili
konsep tertentu. Jika persetujuan itu diubah,
komunikasi akan terganggu.
Bahasa bersifat
konvensional

36. Terdapat tiga keadaan konvensi, iaitu:
 Satu lambang dapat melambangkan konsep lebih
daripada satu: polisemi (bentuk kata yang mempunyai
lebih daripada satu makna yang berkaitan antara satu
sama lain)
 kepala = ketua, lutut, kain…
 Satu konsep dapat dilambangkan oleh lebih daripada
satu lambang: sinonim
(meninggal dunia, mati, mampus, korban…)
 Satu lambang untuk satu konsep: Istilah baharu dalam
bentuk akronim
 (gasar (kasar), curat , pulihara…)
Terdapat tiga keadaan konvensi, iaitu:
 Satu lambang dapat melambangkan konsep lebih
daripada satu: polisemi (bentuk kata yang mempunyai
lebih daripada satu makna yang berkaitan antara satu
sama lain)
 kepala = ketua, lutut, kain…
 Satu konsep dapat dilambangkan oleh lebih daripada
satu lambang: sinonim
(meninggal dunia, mati, mampus, korban…)
 Satu lambang untuk satu konsep: Istilah baharu dalam
bentuk akronim
 (gasar (kasar), curat , pulihara…)

37. SEKIAN TERIMA KASIH