Zubietan, Gipuzkoako hondakinak era jasangarrian tratatzeko eraikiko diren azpiegituren aurkezpena

1. GIPUZKOAKO
FORU ALDUNDIA
GIPUZKOAKO
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA

2. Sarrera
Hondakinak Kudeatzeko Zubietako Zentroa aurkezten dugu
dokumentu honetan. Multzo honek erantzun egokia emango
die gure lurraldeak hondakinen arloan gaur egun dituen
beharrei, baita etorkizunean izango dituen beharrei ere,
Europako erakundeek ezarritako bidean, errefusa murriztuz
baitoa, birziklatze tasak handitzen ari diren bitartean.
Zentro berriak Tratamendu Mekaniko Biologikorako (TMB)
planta bat izango du, sartzen den materiaren zati bat
birziklatzeko ahalmena izango duena; gainerakoa egonkortu
eta materia geldo bihurtuko du, usainik eta lixibaturik gabea,
gordailu batera eraman ahal izateko. TMBk berak ontzi arinak
tratatzeko aukera izango du, baita konpostatze azpiegitura
bat ere.
Gipuzkoako hondakinak kudeatzeko azpiegitura sarean –
Aldundiak eta GHK-k proposatu bezala– sartzen dira, beraz,
zentro hau, materia geldoaren gordailua, eta bi konpostatze
planta (lanean ari den Lapatxekoa, eta Epelen eraikitzen
ari dena): sare horrek ahalmena emango dio Gipuzkoari
hondakinak osorik eta modu iraunkor batean kudeatzeko,
eta gaur egungo zabortegi kutsagarriak ixteko. Lurraldeak,
bestalde, 24 garbigune, 3 ekocenter eta ontzi arinak
berreskuratzeko bi planta ditu.
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA

3. Testuingurua
Gipuzkoan hondakinek izan duten bilakaerari buruzko datu, txosten
eta dokumentuek egiaztatzen dute Gipuzkoako Hiri Hondakinak
Kudeatzeko Plan Orokorrean (GHHKPO) eta plan horren Aurrerapen
Dokumentuan 2002-2016 aldirako egiten ziren aurreikuspenak oso
urrun daudela errealitatetik.
Aurreikuspen horiek ez dira inola ere betetzen ari, gaikako bilketa
metodoak asko hedatu direnez, herritarrek kontzientzia handiagoa
hartu dutelako birziklatzearen beharraz. Hori gutxi balitz bezala,
kontsumo ohiturak aldatzen ari dira, krisi ekonomikoak eragin
nabarmenaizandujardueraindustrialean,etahondakinenprebentzio
politikak asko aurreratu dira.
2013an, Gipuzkoako zabortegietan 190.383 tona hiri hondakin bota
ziren; erraustegiaren dimentsioa, aldiz, 260.000 tonatarako zegoen
diseinatua.
2013an, gaikako bilketaren tasa sortutako hondakin guztien % 38,5ra
iritsi zen Gipuzkoan, eta 2014an sartuak garelarik, tasa hori % 40tik
gora doa, eta datozen hilabeteetan gora jarraituko du, aurreikuspen
guztien arabera. GHHKPOk ezarritako helburua da % 60ko birziklatze
tasa batera iristea 2016an.
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA

4. Helburu hori lortzeko, bi alderditan aldi berean lan egin
beharra dago. Alde batetik, gaikako bilketa indartu beharra
dago etxebizitzetan eta industria poligonoetan, udalen
eta mankomunitateen eskumeneko esparruetan, alegia.
Beste aldetik, azpiegiturak diseinatu behar dira gaur
egungo errealitatearen arauz, ahal den lehengai gehienak
berreskuratzeko; eta, aldi berean, azpiegitura horiek
egokitzeko gaitasuna izan behar dute, gaikako bilketa
handitzen den neurrian sortuko diren fluxu berrietara.
Hau da, modu berezi gabean bildutako hondakin guztiak
tratatzeko gai izan behar dira gure azpiegiturak, baina aldi
berean malguak ere bai, hondakinen murrizpen etengabera
egokitzeko, gaikako bilketa mailak handitzen diren neurrian,
bai Europako zuzentarauek bai tokiko legeriak eskatzen
duten eran.
Lege esparrua
BaiGipuzkoakoHiriHondakinakkudeatzekoPlanOrokorrean
(GHHKPO), bai plan orokor horren Aurrerapen Dokumentuan
(AD), baita Lurraldearen Arloko Planean ere aipatzen da
Tratamendu Mekaniko Biologikoko (TMB) planta bat egin
behar dela hondakinak kudeatzeko.
Hondakinei buruzko Europako Zuzentarauak hierarkia
garbi bat ezartzen du hondakinak kudeatzeko, hurrenkera
honen arabera: lehendabizi, Prebenitzea, hau da, hondakin
gutxiago sortzea; eta, ondoren, Berrerabili eta Birziklatzea,
hau da, Materialak Balioztatzea. Hurrenkera horren azken
mailan daude Balorizazio Energetikoa, hau da, erre eta
energia lortzea, eta, azkenik, Deuseztatzea, hau da, erretzea
(etekin energetikorik lortzen ez denean) eta zabortegira
isurtzea (aurretik tratatutako hondakinak bakarrik).
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA

5. Testuinguru horretan, Hondakinak Kudeatzeko Zentroak
lehentasuna emango dio materiala berreskuratu
edo birziklatzeari, Europar Batasunak bere hierarkian
gomendatzen duen bezala. Birziklatze tasa handitzea
izango da TMB plantaren helburu nagusia, bai lehengaiena,
ekoizpen sisteman berriro sar daitezen, bai materia
organikoarena, ongarri organiko bezala erabilia izan
dadin. Estrategia horrek arrakasta izan dezan, gakoa zera
da: plantak diseinu on bat izatea, batetik, eta hondakinen
gaikako bilketa indartzea, bestetik. Izan ere, gaikako bilketa
zenbat eta orokorragoa izan, orduan eta handiagoa izango
da plantaren eraginkortasuna.
Lurraldearen Arloko Planean, bestalde, zehazten da non
kokatuko diren GHHKPO planean eta haren Aurrerapen
Dokumentuan zerrendatzen diren azpiegiturak. Hala,
arloko plan horretan proposatzen da tratamenduko hainbat
azpiegitura egitea Zubietaren goi aldean (Artzabaletako
zelaiak), Gipuzkoako hondakinen kudeaketaren alorrean
orainari eta etorkizunari irtenbidea emateko.
GIPUZKOAKO
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTRO
BERRIA
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA

6. Proiektuaprestatzea:HEC
Proiektua HEC aholkularitza etxeak prestatu du. Egoitza Hanburgon
(Alemania) du, ingeniaritzako aholkularitza enpresa bat da, eta
hondakinak tratatzeko instalazioen diseinuan espezializatu da.
Besteak beste, mota honetako instalazioak diseinatzen ditu:
Hondakinak mekanikoki eta biologikoki tratatzeko plantak
(TMB).
Hondakin biologikoak tratatzeko plantak (konpostatze
plantak).
Digestio anaerobiko plantak.
Biogas plantak (BGA).
Beste birziklatze sistema batzuk; bereziki, etxeko
hondakinetako plastikoak berreskuratzekoak.
Plantak diseinatzeaz gain, adituak dira instalazioetako langileak
gaitzen eta instalazioak abian eta funtzionamenduan jartzen.
HEC etxearen proiektuak gidatzen dituzten printzipioen artean,
honako hauek nabarmendu behar dira: 1) lehengaiak ahalik eta
gehien berreskuratzea, ondoren berrerabili edo birziklatu ahal
izateko; eta 2) prozesu eta sistema guztien ingurumen inpaktua
ebaluatzea, dena delako prozesu edo sistema erabiltzen hasi aurretik.
Bi printzipio horiek erabat bat datoz Gipuzkoako Foru Aldundiaren
eta Gipuzkoako Hondakinen Kontsortzioaren filosofiarekin.
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA

7. GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA
Hondakinak
KudeatzekoZentroaren
funtzionamendua
Diseinuaren printzipioak
Proiektu hau egiterakoan, lau printzipio hauek hartu dira gidaritzat:
Ahalik eta gehien berreskuratzea orain arte egindako
inbertsioa
Nabarmendu behar da ezen proiektuari esker lortuko dela
erraustegia eraikitzeko egin ziren inbertsio gehien-gehienak
(50 bat milioi) “erreskatatzea”. Izan ere, inbertsio horiek erabili
ziren lurrak eskuratzeko, lur mugimenduak egiteko eta sarrerak
eta bideak egiteko, eta orduan egindakoak balio du proiektu
berri honetarako ere.
Gipuzkoako bilketaren egoera. 2016ko helburua: % 60
birziklatzea
Gaurtik ordura, balio absolututan gutxitu egingo da tratatu
beharreko hondakinen kopurua, eta gehitu, aldiz, gaika
bildutako zatiki bakoitzaren kopurua. Horrek behartzen du
orainari eta etorkizunari irtenbide bat emango dieten planta
bat diseinatzera.
Moldakortasuna
Eman zaion diseinuari esker, plantak hondakin bereizi gabe
bilduak tratatuko ditu balio bizitzaren hasieran, baina, denbora
iragan ahala, gaika bildutako frakzioak tratatuko ditu.

8. Hondakin mekanikoki eta biologikoki aurrez tratatua
arautzen duen Alemaniako araudia
Aztertu da ea hondakinen tratamenduari buruz zer araudi duten
ingurumenaren kudeaketan garatuen dauden herrialdeek.
Azterketa horien ondoren, Alemaniako arauak hartu dira,
horiek baitira zorrotzenak hondakinen eta horietatik ateratako
materialen tratamenduari dagokionez.
Lau horiei kontserbadurismoaren printzipioa erantsi behar zaie. Izan
ere, hondakinen fluxuak doitzeko eskura dauden datuei dagokienez,
tentuz jokatu da eta, horregatik, ingurumenean eragin negatiboa
izan dezaketen balioak gehieneko baliotzat hartu dira, hau da,
gehienez ere aterako dira edo balio horiek edo hortik behera; aldiz,
ingurumenean eragin positiboa duten balioak (esate baterako,
birziklatzea) gutxieneko baliotzat hartu dira, hau da, datuek adierazi
bezala birziklatuko da gutxienez, edo hortik gora.
Prozesuen deskribapena
TMB planta
Hemendik aurrerako deskribapena Trataera Mekaniko
Biologikoko (TMB) plantaren prozesuaren sarrera bat da.
Deskribapen honek sartzen diren hondakinen ibilbidea hartzen
du eta prozesuaren urrats ezberdinen eta konpostajedun TMB
plantan erabilitako osagarrien ikuspegi orokor bat ematen du.
Sartzen diren hiri hondakinak Trataera Mekanikoko harrera
gunean biltzen dira. Kargagailu baten bidez zorroak irekitzeko
solairua elikatzen da zuzenean, etenik gabeko jarioa eman
ahal izateko. Ondoren, hiri hondakinak jario bide ezberdinetan
bereizten dira, birziklatzera bideratzeko asmoz.
Tratamendu mekanikoan zati organiko xehe kopururen bat
ere bereizten da. Zati hori zuzenean konpostatze prozesura
bideratzen da.
GIPUZKOAKO
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTRO
BERRIA
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA

9. Konpostatze prozesuak bi aldi izaten ditu eskuarki. Lehen
urratsean, biodeskonposizio tuneletan jartzen da zati organiko
xehea, horietan osagarri organikoak bakterien bidez gai bio-
egonkortura degradatzen dira.
Jarraian, konpostaurreko gaia heltze gunera eramaten da.
Helburu nagusia da ezkortasun galtze handiagoa lortzea,
eta horretarako gaia pilatan bilduko da eta aldizka irauli egin
beharko da.
Heldu ondoren zatiki kutsakor txikiak, hala nola plastikozko
pelikulak, harriak, kristala eta abar, kendu egin behar dira
gai geldo bat lortzeko, jarduera biologikorik gabea, lurra
berritzen (erosioaren kontrako babesa) edo paisajismoan erabil
daitekeena.
TMBren fluxuen irudia
Irudi honek TMB plantaren sarrera eta irteera fluxuen berri
ematen du (lehen urtean):
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA
6.473 t tn/urte
1,9 tn/orduTMB
Tratamendu Mekaniko
eta Biologiko
BIZIGABETUTAKO
MATERIA
BESTE BALORIZAZIO
BATZUK % 4,0
BAPORIZAZIOA
% 30,0 BIRZIKLATZEA
% 22,6
Recepción de Residuos Urbanos
160.000 tns/año
46,3 tns/hora
irteera fluxuak
Ontzi Arinak
2.866 tn/urte
0,8 tn/ordu
% 1,8
Papera eta kartoia
9.090 tn/urte
2,6 tn/ordu
% 5,7
Film plastikoak
5.779 tn/urte
1,7 tn/ordu
% 3,6
Burdinak (FE)
4.350 tn/urte
1,3 tn/ordu
% 2,7
Material bioestabilizatua
13.873 tn/urte
4,0 tn/ordu
Ez burdinezkoak
199 tn/urte
0,1 tn/ordu
% 0,1 % 8,7
47.954 tn/urte
13,9 tn/ordu
69.415 tn/urte
20,1 tn/ordu
160.000 tn/urte
46,3 tn/ordu
Hiri Hondakinen Harrera
% 43,4

10. TMB plantaren erabilera ontzi arinen tratamendurako, eta
konpostaje azpiegitura
TMB plantak urtean 13.000 tona ontzi arin tratatu ahal izango
ditu hasieran. Ontzi horiek berariazko gune batean bilduko
dira, hiri hondakinen aurretratamendu mekanikoa amaitu
arte. Prozesu hori bukatu ondoren, operadore bakar batek
erraz birkonfiguratu ahal izango du ontzi arinak tratatzeko
ekipamendua.
Era berean, gune berriak konpostajerako azpiegitura bat
izango du, gai organiko garbiko 20.000 tona urtean tratatzeko
gaitasuna duena, gaikako bilketatik eratorritako % 5 baino
inpropio gutxiago duena, eta kalitate handiko konposta lortzen
duena.
Azpiegituraren guneak eta neurriak
3
12
4
5
6
7
8
9
1
2
3
4
5
6
7
8
9
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA
Administrazio gunea 1.000 m
12.300 m
5.600 m
9.600 m
8.100 m
540 m
4.500 m
540 m
Hiri-hondakinen deskarga gunea
Aurretratamendu mekanikorako gunea
Hartzitze aerobikoa MSW o RSU
Hiri hondakin solidoen heltze gunea
Bio-hondakinaren konpostatze gunea
Gai egituratzailearen biltegi gunea
Bioiragazkiaren instalazio gunea
Konpostaren azken biltegi gunea
Neurriak
2
2
2
2
6.200 m2
2
2
2
2
Lan eremuak

11. Langileria
Aurrekontua
Gipuzkoako Hondakinen Kudeaketarako Zentro berria hornitzeko
eta eraikitzeko aurrekontua 60 milioi euro da, errauskailuaren 223
milioiren aldean. Horrek 163 milioiren aurrezpena dakar, beraz.
Epeak
Proiektuaren egungo bilakaerak bideragarri egiten du lanak
esleitzeko epea 2014ko azaroan finkatzea. Lanak 2015aren bukaera
aldera amaituko lirateke.
CGRG berria lanean jartzeko beharrezkoak diren langile kopurua
Zuzendari teknika 1
Idazkaria
Administraria
Txanda burua
Kontrol arduraduna
Mekanikaria
Elektrizista
Personal Garbitzaileak
Harrera eremuko palista
1. txanda 2. txanda
Edukiontziak mugitzeko gidaria
Esku banatzaileak
Tratamendu mekanikoaren langilea
Konpostatze eremuko langilea
Baskulista
Bajak eta oporraldiak
3.txanda
1
1
1
1
11
1
1
1
2
Konpostatze eremuko palista 2
1
3
1
2
1
2
2
1
3
1
8
1
1
1
2
1
1
2 2
Guztira
OROTARA
21 16 17
54
GIPUZKOAKO
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTRO
BERRIA
GIPUZKOAKO FORU ALDUNDIA
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA
1 1
1 1

12. GIPUZKOAKO
HONDAKINAK
KUDEATZEKO
ZENTROA