Mediageletterdheid

Inhoud
VERSCHILLEN BEVOLKINGSGROEPEN IN HUN MEDIABEZIT EN IN
HUN MEDIAGEBRUIK? IS ER NOG EEN (DIGITALE) MEDIAKLOOF?

1. Enkele mediastatistieken
2. Evolutie (digitale) mediakloof
3. Verdieping van de (digitale) mediakloof
4. Verbreding van de (digitale) mediakloof
5. Impact van interactieve digitale TV en smartphones

STUDIEDIENST VAN DE VLAAMSE REGERING STUDIEDAG ACW 24 NOVEMBER 2011

Bevolkingsgroepen

 Leeftijd: 18-30, 31-45, 46-60, 60+
 Geslacht: man, vrouw
 Gezinsinkomen: onder of boven 2000 euro
 Aantal opleidingsjaren: 0-9, 10-13, ≥ 14 jaar
 Het hebben van kinderen ten laste: ja, nee

Jaarlijkse opvolging op de SVR-website.


1. Mediastatistieken totale bevolking
per implementatiefase

Toestel In huis Thuisgebruik Gebruik Gemiddeld
beschikbaar ≥1 laatste 3 aantal
keer/maand maanden toepassingen
Radio 98 87 93
Televisie 98 98 98 0,86
Smartphone, 93 88 90 1,50
gsm
Laptop, pc 77 69 72
Internet 75 68 72 5,16
Dagblad 43 41 74
Spelconsole 33 15 17


2. Evolutie digitale mediakloof
van Dijk (2003):
‘Op afzienbare termijn zal de overgrote meerderheid van de
Nederlandse bevolking een computer en internetverbinding
hebben. Dat betekent niet dat de digitale kloof gedicht is. De kloof
zal er een worden tussen mensen die ICT en informatie kunnen
inzetten voor het verbeteren van de eigen positie, en mensen die
dat niet kunnen.’

Kloof voor bezit en algemeen gebruik van al goed verspreide ICT
wordt kleiner
Verschillen in de breedte van het gebruik worden groter


Evolutie digitale kloof
Een voorbeeld: internetgebruik naar leeftijd

18-30 31-45 46-60 60+ verschil
2005 94 80 61 16 78
2010 96 93 75 35 61


Evolutie kloof eerste graad
Groen: verkleint met 5% ; rood: vergroot met 5%

Leeftijd Geslacht Opleiding Inkomen Kind
Bezit gsm
Thuisgebruik gsm
Bezit spelconsole
Thuis spelconsole
Computerbezit ! 39-40 ! 44-50
Thuis computer
Alg. computer ! 29-29 ! 41-45
Internetaansluiting ! 33-37
Thuis internet
Alg. internet ! 22-28


Evolutie kloof tweede graad

Een voorbeeld: internetgebruik naar leeftijd

18-30 31-45 46-60 60+ verschil
2007 6,11 5,34 4,37 3,27 2,84
2010 9,14 7,77 5,75 4,66 4,48

De kloof van de tweede graad vergroot voor leeftijd en voor het
aantal opleidingsjaren met 1 toepassing. Voor geslacht,
gezinsinkomen en het hebben van kinderen zijn de verschillen
klein tot onbestaande.


3. Verdiepende digitale kloof

Hypothese
Moreas, 2007.
 Digitale kloof verdiept van bezit naar algemeen gebruik
 Digitale kloof verdiept van algemeen gebruik naar de breedte van de
gebruikte internettoepassingen
 Verschillende kenmerken kunnen weliswaar een differentiële rol spelen
naargelang de fase van het implementatieproces, bv. inkomen is alleen
belangrijk als de variabele bezit inhoudt.


Bezit naar thuisgebruik
(Bezit bij bevolking, gebruik bij bezitters)

Rood= kloof, blauw kloof in tegengestelde richting

Gsm Bezit
Gebruik
Computer Bezit
Gebruik
Internet Bezit
Gebruik
Spelconsole Bezit
Gebruik


Van algemeen gebruik naar
breedte gebruikte toepassingen
(gebruik bij bevolking, breedte gebruik bij gebruikers toestel)

Rood= kloof, blauw kloof in tegengestelde richting
Tv Gebruik
Breedte
Gsm Gebruik
Breedte
Internet Gebruik
Breedte


Virtuele gemeenschappen zoals
facebook, netlog, …
Regelmatig gebruik bij internet = minstens enkele keren per jaar
Totale bevolking Internetgebruikers
2010 2011 2010 2011
Regelmatig gebruiker 30 34 42 45

Verdiept de kloof?
Niet voor geslacht en inkomen
Wel voor leeftijd en opleiding
 Blijf dus alternatieve informatiekanalen voorzien


Besluit verdiepende kloof
De kloof verdiept over het algemeen naargelang men verder
vordert in het implementatieproces: ouderen, laaggeschoolden,
vrouwen en mensen met een laag gezinsinkomen zien hun
achterstand steeds verder vergroten van mediabeschikbaarheid,
over algemeen gebruik naar effectief gebruik in het kader van de
eigen doelstellingen.
Maar ook de uitzonderingen kunnen interessante
ingangspoorten zijn om de mediageletterdheid te vergroten. Ze
geven aan dat voor verschillende groepen en voor verschillende
toestellen andere processen belangrijk kunnen zijn.
Bijv. televisie, gsm, spelconsole minder verschil.


4. Verbredende kloof
In wat vooraf ging zagen we dat er een verdiepende kloof is
wanneer we vorderen in het adoptieproces met steeds dezelfde
bevolkingsgroepen die achter blijven.
Geldt dit ook over de media heen? Zijn het steeds dezelfde
bevolkingsgroepen die de verschillende media minder goed
kunnen inzetten in het kader van hun eigen doelstellingen? Of
hebben verschillende bevolkingsgroepen gewoon andere media
waarmee ze hun doelstellingen van informatie vergaren,
ontspanning, … kunnen bereiken?


Verbredende kloof

Hypothese op basis van de “Uses and Gratifications”-theorie en de
sociale leertheorie van Bandura

Voor zover de nieuwe media niet in alle situaties en voor alle
doelstellingen superieur zijn aan de traditionele media, gaat de
geavanceerde mediagebruiker de digitale media incorporeren in zijn
totale mediagebruik waarin ook de traditionele media een plaats
behouden.


Gebruiksprofielen
(laatste 3 maanden)
Gebruiksprofiel %
Tv en radio 2,9
Tv, radio, gsm 5,1
Tv, radio, krant 3,2
Tv, radio, gsm, krant 10,9
Tv, radio, gsm, pc, internet 10,1
Tv, radio, gsm, krant, pc, internet 39,7
Tv, radio, gsm, pc, internet, spelconsole 2,4
Tv, radio, gsm, pc, internet, spelconsole, 13,1
krant
Andere combinatie 12,7


Kloof breedte mediagebruik
(hier vereenvoudiging: boek plus krant)


Besluit verbredende kloof

Van de media-innovaties genieten vooral de “beteren” uit de
maatschappij. Zij weten deze opportuniteiten beter te integreren
in hun totale mediabezit en –gebruik, waar traditionele media ook
hun plaats behouden.


5. Impact van iDTV en
smartphones
2005, Commissievergadering Vlaams Parlement:
‘Ondertussen is er de interactieve digitale televisie van Belgacom en
Telenet… Ongeveer de helft van de Vlamingen beschikt over een PC en
internetverbinding, terwijl de kabel en tv een penetratie hebben van
bijna 98%. Met andere woorden: interactieve televisie kan een
instrument zijn om de digitale kloof te dichten.’
Daarentegen (Rao):
the “lean backward and watch” nature of TV viewing
↔ the “lean forward and type” nature of PC interaction


iDTV en Smartphones
Voor een aantal media- en internettoepassingen is een computer
met internetaansluiting niet meer noodzakelijk
Kunnen ook via gsm/smartphone of iDTV:
» Informatie zoeken
» E-mailen
» Media-inhoud downloaden
» Deelnemen aan virtuele gemeenschappen
» …
Achterstandsgroepen op het vlak van pc/internet, beschikken
wel vaak over een gsm en/of televisie
Onderzoek moet eerder uitgaan van het gebruik van
toepassingen en niet louter van bezit en (algemeen) gebruik van
een computer met internetaansluiting

iDTV en Smartphones
Gsm en iDTV worden wel frequent gebruikt maar tegelijkertijd
ook beperkt aangewend: voor veel minder toepassingen dan
internet via pc


iDTV en Smartphones
Bijkomende toegangen slagen er op dit moment niet in de kloof
te verkleinen: te weinig “nieuwe” gebruikers
Voor sommige toepassingen wel “kloofverkleinend” potentieel
Sociale ongelijkheid soms kleiner voor nieuwe medium
Als gebruik van toepassing via dat medium ruimer verspreid geraakt,
kan de kloof verkleinen


ALGEMEEN BESLUIT

De verschuiving van de kloof volgt twee dimensies:

In de diepte van bezit over gebruik naar een effectief gebruik in het
kader van de eigen doelstellingen;

In de breedte naar een steeds breder arsenaal aan mogelijke media
waar de “beter geplaatsten” gebruik van kunnen maken in het kader
van hun mediabehoeften.


Vragen en Suggesties

Marie-Anne Moreas:
marieanne.moreas@dar.vlaanderen.be

Jan Pickery:
jan.pickery@dar.vlaanderen.be

Studiedienst van de Vlaamse Regering:
http://www.vlaanderen.be/svr

SVR-Studie 2011/1
Mediageletterheid in een digitale wereld


Mediageletterdheid

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à Mediageletterdheid

Similaire à Mediageletterdheid (20)

Plus de beweging.net

Plus de beweging.net (20)

Mediageletterdheid