ACW - Vlaamse Sociale Week 2011 18 november: Workshop: "Toegankelijke gezondheidszorg", wijkgezondheidscentrum Leuven, CM, Familiehulp

1. Hoe werkt CM aan het
verminderen van de ongelijkheid
in de gezondheidszorg?
Sigrid Vancorenland, stafmedewerker;
Dr. Michiel Callens, departementsdirecteur;
Dienst onderzoek en ontwikkeling, LCM
ACW sociale week 18 november 2011

2. INHOUD
I. Sensibilisatie rond gezondheidsongelijkheid bij de CM
medewerkers.
II. Initiatieven vanuit de regionale ziekenfondsen.
III. Werkgroep meest kwetsbaren op de landsbond.
IV. Medewerking aan wetenschappelijk onderzoek rond
gezondheidsongelijkheden.
IV. Beleidsbeïnvloeding.

3. I. Sensibilisatie rond
gezondheidsongelijkheid bij de CM
medewerkers.

4. I. Sensibilisatie bij CM personeel
Gezondheidsongelijkheid als jaarthema op R&D in 2008 –
2009:
• Gezondheidsongelijkheid als rode draad doorheen de CM-Info
publicaties
• Onderzoek gezondheidsongelijkheden bij CM leden (2008)
• Onderzoek toont aan dat er ook een uitgesproken
gezondheidsongelijkheid bestaat bij onze leden
• Actie-onderzoeken gezondheidsongelijkheden (2008 – 2009)
• De ongelijkheid binnen de eigen ledenpopulatie aanpakken
• Een grotere bewustwording van deze problematiek creëren in
de eigen organisatie

5. I. Sensibilisatie bij CM personeel
• Actie-onderzoeken gezondheidsongelijkheid
• Er werden 4 onderzoeksthema’s gekozen:
• De toegankelijkheid tot de sociale betalende derde
• De toegankelijkheid tot het OMNIO statuut
• Het beheer van de problematiek van de personen ‘niet in regel’
• De gezondheidspromotie die meer specifiek toegespitst werd op de meest
kwetsbare groepen
• De regionale ziekenfondsen konden zich inschrijven op 1 van deze
thema’s
• Voor elk thema werd een werkgroep samengesteld, bestaande
uit:
• dienst R&D,
• deskundigen van het nationaal secretariaat,
• deskundigen van de deelnemende ziekenfondsen.

6. I. Sensibilisatie bij CM personeel
• Actie-onderzoeken gezondheidsongelijkheid
• Deze werkgroepen kwamen op regelmatige basis bijeen om de
actie-onderzoeken uit te werken
• Juni 2009: resultaten dag
• Voorstelling van de eerste resultaten van de actie-onderzoeken
• Lessen getrokken over de toe te passen methodes en strategieën bij
het beheer van actie-onderzoeken.
• Globaal resultaat actie-onderzoeken: bewustwording in de
organisatie gecreëerd om specifiek rond kansarmen
te werken

7. I. Sensibilisatie bij CM personeel
• Actie-onderzoeken gezondheidsongelijkheid
• Voorbeeld actie-onderzoek: OMNIO statuut (verhoogde tegemoetkoming voor lage
inkomens)
• Doelstelling: via vernieuwd communicatie-materiaal meer leden tot bij ons
krijgen voor een OMNIO aanvraag
• Verspreiding van materiaal via intermediairen (verenigingen waar armen
het woord nemen, OCMW’s, apothekers, huisartsen, CM kantoren, …)
• Verdere procedure: lid neemt contact op met ons
• naar CM personeel

8. II. Initiatieven vanuit de regionale
ziekenfondsen.
a) Initiatieven regionale ziekenfondsen
b) Armoedewerking
c) Vlaamse werkgroep kansarmoede
d) Diensten maatschappelijk werk

9. a) Initiatieven regionale ziekenfondsen
De initiatieven om gezondheidsongelijkheid te bestrijden
vanuit de regionale ziekenfondsen werken op een aantal
terreinen:
• Een duidelijke communicatie naar de kansarmen toe
(vb: leescomités)
• Gezondheidspromotie op maat van kansarmen
(vb: goed-gevoel-stoel, bewegen op voorschrift,
gezondheidswandelingen, sociaal restaurant, …)
• Beschermingsmaatregelen dichter bij doelgroep brengen
(vb: vorming via welzijnsschakels, film rond sociale betalende derde)
• Zorgverstrekkers informeren over beschermende maatregelen
(vb: symposium voor huisartsen rond sociale betalende derde)

10. a) Initiatieven regionale ziekenfondsen
Een duidelijke communicatie naar de kansarmen toe
• Voorbeeld: leescomité in CM Midden-Vlaanderen, CM Leuven, CM Sint
Michielsbond (in opstart)
• nalezen van reeds opgemaakte brieven en folders door personen uit de
doelgroep
• om na te gaan of ze leesbaar en begrijpbaar zijn voor mensen in
armoede
• de brieven en folders aanpassen aan de gegeven opmerkingen
• In samenwerking met:
• leerpunt Gent (lager geschoolden lezen brieven na) in CM-Midden
Vlaanderen
• in CM Leuven met het buurthuis ‘t Lampeke, CAW en Open School
• In 2009 haalde CM Midden Vlaanderen de Wablieft prijs

11. a) Initiatieven regionale ziekenfondsen
Gezondheidspromotie op maat van kansarmen
• Voorbeeld 1: goed-gevoel-stoel (proefproject in CM Midden-
Vlaanderen)
• Project rond geestelijke gezondheidszorg bij mensen in armoede
• Methodiek is uitgewerkt door VIGEZ, in samenwerking met CEDES, met
de financiële steun van de Vlaamse overheid
• In 3 sessies wordt gesproken over:
• Draaglast (met welke problemen wordt men geconfronteerd)
• Draagkracht (over welke kracht bezit men om deze lasten te dragen)
• De balans tussen draagkracht en draaglast
• Een aantal ‘goed-gevoel-acties’ (mensen weerbaarder maken en nieuwe
krachten ontwikkelen)
• In 2011 werden 5 ‘goed-gevoel’-reeksen georganiseerd
• In samenwerking met welzijnsschakels en andere lokale organisaties
waar armen het woord nemen

12. a) Initiatieven regionale ziekenfondsen
Gezondheidspromotie op maat van kansarmen
• Voorbeeld 2: bewegen op voorschrift (BOV) in CM Leuven
• Bevorderen van een actieve levensstijl door personen
regelmatig te laten deelnamen aan een bewegingsaanbod op maat
• Artsenteam wijkgezondheidscentrum geeft voorschrift voor gezonde
beweging
• Een beweegcoach adviseert en coacht de deelnemers.
• De Buurtsportmedewerker van de Stad voorziet mee in het beweeg-
aanbod op maat.
• CM als partner in het organiseren en faciliteren van het aanbod
• Concreet initiatief: yoga (organisatie CM ism RISO Vlaams Brabant)

13. a) Initiatieven regionale ziekenfondsen
Beschermingsmaatregelen dichter bij doelgroep brengen
• Voorbeeld 1: vorming ‘Hoe besparen op ziektekosten’ op
koffienamiddag van welzijnsschakels in CM Turnhout
• Belangrijk:
o geen actie vanuit CM organiseren,
o maar wel iets plannen op een activiteit van een kansarmoede vereniging
o Invalshoek ‘de portemonnee van de mensen’ is een goede manier om
binnen te geraken binnen een welzijnsschakel
• Vooraf afgecheckt met vrijwilligers kansarmoedeorganisaties of
verstaanbaarheid ok was  vorming werd nog bijgeschaafd
• Vorming gegeven op koffienamiddag door plaatselijke consulent en
maatschappelijk werker
• Achteraf mogelijkheid tot vragen stellen aan maatschappelijk werker 
mogelijk latere contactpersoon binnen CM
• Positieve reacties, mensen hebben er veel aan gehad

14. a) Initiatieven regionale ziekenfondsen
Beschermingsmaatregelen dichter bij doelgroep brengen
• Voorbeeld 2: kortfilm gemaakt in samenwerking tussen CM Brugge
en welzijnsschakel
o Inhoud film: mensen in armoede die naar dokter gaan en gebruik maken
van sociaal betalende derde (via klever ‘1’ achteraan of via kaartje SBD)
o Spelers in film: mensen uit armoedevereniging
o Doelstelling: aan andere armoedeverenigingen tonen welke
mogelijkheden er bestaan rond sociaal betalende derde, aan de mensen
in armoede tonen wat de mogelijkheden zijn

15. a) Initiatieven regionale ziekenfondsen
Zorgverstrekkers informeren over beschermende maatregelen
• voorbeeld: symposium voor huisartsen rond gezondheidsongelijkheid
en sociaal betalende derde in CM Leuven
• Sensibiliseren rond gezondheidsongelijkheid (presentatie Sara Willems)
• Getuigenissen van 3 personen in armoede
• Aanmoediging voor gebruik SDB (dienshoofd huisartsengeneeskunde
KUL)
• Informeren over het systeem van de sociaal betalende derde
(diensthoofd gezondheidszorg CM Leuven)

16. b) Armoedewerking (KAAP CM Oostende)
• Doelstelling:
• toegankelijkheid van de gezondheidszorg verbeteren
• Het opvangen van een hiaat (oa het leggen van contact) tussen de
administratie/de reguliere dienstverlening en de persoon.
• Methodieken:
• Outreachend werken en presentietheorie= naar de mensen toe gaan, het
recht tot bij hen brengen
• Aanklampend werken= proberen om de moeilijk bereikbare leden te
bereiken door langs te gaan, te bellen, te zoeken naar een
contactmogelijkheid en te blijven proberen contact te leggen tot het recht
in de ziekteverzekering in orde is.
• Drempelverlagend werken= In overleg gaan met mensen in armoede
over de verschillende drempels die mensen ondervinden (vb:
leesbaarheid brieven, lange wachttijden loket)
• Samenwerking met externe organisaties zoals Beweging van mensen
met laag inkomen en kinderen in Oostende

17. c) Vlaamse werkgroep kansarmoede
Werkgroep Vlaamse ziekenfondsen rond thema
kansarmoede (2 maandelijks):
• Informeren rond beschermingsmaatregelen
(vb: nieuwe regeling sociale betalende derde)
• Gezamenlijke acties uitwerken
(vb: deelname aan 17/10 werelddag tegen armoede)
• Intervisie over projecten die in elk ziekenfonds lopen:
• De ervaringen worden gedeeld met elkaar.
• Er wordt van elkaars projecten geleerd (succesfactoren, hindernissen, …).
• Het gebruikte materiaal wordt gedeeld (vb: powerpoints)
• Er worden ideeën opgedaan voor nieuwe projecten.

18. d) Dienst MW
• De pro-actieve acties aan de meest kwetsbaren.
• Het onderzoeken van invalidedossiers met een erkenning FODSZ
minstens 12 punten en geen hulp van derden ZIV en vice versa
• Initiatieven om omnio’s te vinden
• Informatie aan chronisch zieken over hun sociale voordelen
(Infopunt, maar ook prioriteit en pro-actief van diensten MW)
• Signalenbehandeling diensten MW

19. III. Werkgroep ‘Aandacht voor de meest
kwetsbaren’ landsbond.

20. III. Werkgroep ‘Aandacht voor de meest
kwetsbaren’ landsbond.
• Samenstelling werkgroep:
• diensten van het NS (directie, medische directe, maatschappelijk
werk, socio-educatieven, gezondheidspromotie, studiedienst),
• de bewegingen (Ziekenzorg CM en Altéo),
• vertegenwoordigers van chronisch zieken
• Doelstellingen:
• Initiatief nemen voor en opvolgen van maatregelen rond meest
kwetsbaren (vb: sociaal betalende derde, maatregelen chronisch
zieken)
• Resultaten onderzoek
• Acties van de verschillende diensten / bewegingen delen met
elkaar
• Samenkomst: 4 keer per jaar

21. IV. Medewerking aan wetenschappelijk
onderzoek rond
gezondheidsongelijkheden.

22. III. Medewerking aan wetenschappelijk
onderzoek
• Onderzoek rond gezondheidsongelijkheden:
• Als CM zelf onderzoek uitvoeren
• Vb: gezondheidsongelijkheid bij CM-leden
• Door CM data beschikbaar te stellen voor wetenschappelijk
onderzoek
• voorbeeld: ‘Sociale ongelijkheid bij niet georganiseerde inenting
tegen baarmoederhalskanker’
• Doelstelling:
• (blijven) sensibiliseren rond de gezondheidsproblematiek
• Aanbevelingen doen vanuit onderzoek om
gezondheidsongelijkheid te verminderen
• Vb: inenting baarmoederhalskanker
besluit: sociale ongelijkheid als de inenting op het initiatief
van de vrouw gebeurt
aanbeveling om vaccinatie systematisch te organiseren

23. V. Beleidsbeïnvloeding.

24. IV. Beleidsbeïnvloeding
• Beleid beïnvloeden  meer beschermende maatregelen
• Sociale betalende derde
• Verhoging invaliditeitsuitkeringen tot aan de armoedegrens
• Via onderzoek chronisch zieken  aanbevelingen formuleren om
de ziektekosten binnen de perken te houden