sıfat

1. Mehmet ÖZCAN

2. Sıfat nedir?
 İsimleri niteleyen ya da belirten sözcüklerdir.
Sıfatlar ancak varlıklarla ortaya çıkar. Bu nedenle tek başlarına
kullanılamaz. Sıfat olarak kullanılan çoğu sözcük bazen bir kavramın
karşılığıdır. Örneğin “mavi”, bir renk ismidir, “iki”, bir sayı ismidir. Ancak bu
sözcükler isimlerin özelliklerini bildirecek duruma gelirse sıfat olur. Yani; “Mavi
gözlerine bayıldım.” cümlesinde “mavi” göz isminin rengini bildirdiğinden
sıfattır. Ya da “iki” sözü; “İki kalemi vardı.” cümlesinde kalemlerin sayısını
bildirdiğinden sıfat olmuştur.
 Ancak sıfatın mutlaka isimden önce gelmesi gerekmez. Bazen bir ismin
niteliğini bildirmesine rağmen isimden önce gelmediği de olur.

3. Sıfat türleri
 Sıfatlar ikiye ayrılır:
 Niteleme Sıfatları
 Belirtme Sıfatları:
İşaret sıfatları
Sayı sıfatları
Belgisiz sıfatlar
Soru sıfatları

4. Sıfatların özellikleri
 Sıfatlar isimlerden önce gelerek onları sayı, renk, durum, hareket, biçim, yer,
işaret ve soru yönlerinden tamamlar; onları niteler veya belirtir.
 Tek başlarına kullanıldıkları zaman isim değerindedirler. Çünkü ancak bir
isimden önce geldikleri zaman sıfat oldukları anlaşılabilir:
büyük park (sıfat) parkların en büyüğü (isim)
yeşil elbise (sıfat) yeşili severim (isim)

5.  Tek başlarına kullanıldıklarında isim değerinde oldukları için alabildikleri isim
çekim eklerini, yani hâl eklerini, iyelik eklerini ve çoğul ekini, bir isimden önce
gelerek onu niteledikleri ya da belirttikleri zaman, yani sıfat olarak
kullanıldıkları zaman alamazlar:
Bir basamak yukarı : Sıfat
Birler basamağı : isim

6.  Bir sıfatla onun nitelediği ya da belirttiği bir isim arasına noktalama işareti
(özellikle virgül) konmaz. Virgül konursa ilk kelime tek başına kalmış olur,
dolayısıyla isimleşir.
Genç adama gülümseyerek baktı. : sıfat
Genç, adama gülümseyerek baktı. : isim
• Birkaç sıfat, arka arkaya sıralanarak bir ismi niteleyebilir veya belirtebilir:
Karanlık, büyük, korkutucu ve nemli bir evdi.

7. Niteleme Sıfatları
Varlıkların yapısal özelliklerini ortaya koyan sıfatlardır. Bunlar varlığın
nasıl olduğunu bildirir ve isme sorulan “nasıl” sorusuna cevap verir.
“Kurumuş yapraklar yere döküldü.”
Bu cümledeki altı çizili sözcük, yaprağın nasıl olduğunu yani niteliğini
bildiriyor. İsme “Nasıl yapraklar?” diye sorarsak cevap olarak “kurumuş”
sözünün geldiğini görürüz.

8. Belirtme Sıfatları
 İsimleri sayı yönünden tamlayan; yerlerini işaret eden; özelliklerini belli
belirsiz olarak bildiren; onların özelliklerini soran sıfatların tümüne belirtme
sıfatları denir. Belirtme sıfatları varlıkların geçici özelliklerini bildirirler:
Bu adam, o adam, şuradaki adam, (herhangi) bir adam, bir (tane) adam, kaçıncı
adam, hangi adam…
Belirtme sıfatları alt başlıklara ayrılır:

9. İşaret sıfatları
 Varlıkların bulunduğu yerleri gösteren sıfatlardır. Söyleyen kişinin, sözünü
ettiği nesneye uzaklığına göre değişir.
Bu evi biz aldık.” cümlesinde evin yakın olduğu;
Şu evi biz aldık.” cümlesinde biraz uzak;
O evi biz aldık.” cümlesinde çok uzak ya da, sözü edilen bir evin olduğu
anlaşılır.
 Bu cümlelerde koyu sözcükler işaret sıfatıdır. Bu tür sıfatlar isme “hangi”
sorusunun sorulmasıyla bulunur. “Hangi ev?”, “ “Bu ev” gibi

10. Sayı sıfatları
 Asıl sayı sıfatı : İsimlerin sayılarını kesin olarak belirten sıfatlardır
Yedinci öğrenci gelsin.
 Sıra sayı sıfatı : İsimlerin sıralarını, derecelerini belirten sıfatlardır.
Yedinci kişi geldi.
 Kesir sayı sıfatları : İsimlerin, bütünün ne kadarı olduğunu gösteren sıfatlardır.
Çeyrek ekmek aldı.
 Üleştirme sayı sıfatları : İsimlerin bölümlere ayrıldığını, bölüştürüldüğünü
gösteren sıfatlardır.
Birer gün arayla spora gidiyor.

11. Belgisiz sıfatlar
 İsimlerin sayılarını ve miktarlarını kesin olarak değil, yaklaşık, aşağı yukarı,
belli belirsiz bildiren sıfatlardır.
Hiçbir öğrenci gelmemişti.
Her yer tertemizdi.
Bir gün bu iyiliğinizi ödeyeceğim.
cümlelerinde altı çizili sözcükler belgisiz sıfatlardır. İsimleri sayıca az çok belli
etmişler ancak tam bir özellik bildirmemişlerdir.

12. Soru sıfatları
 İsimlerin niteliğini, herhangi bir özelliğini soran sıfatlardır. Bu sözcüklerin
yerine konan sözcükler de sıfattır.
Nasıl filmleri seversin?
Kaçar lira ayırmamız gerekiyor?
Hangi soruyu çözemedi?

13. Adlaşmış sıfatlar
 Bazen kişinin tam olarak bilinmediği ya da niteliğinin vurgulanmak istendiği
durumlarda isim söylenmeyip sıfat, ismin yerine geçirilebilir. Bu tür sözcüklere
adlaşmış sıfat denir. Adlaşmış sıfatlar niteleme sıfatlarıyla yapılır.
“Korkak insanların kendine güveni yoktur.”
cümlesinde niteleme sıfatı olan “Korkak” sözcüğü,
“Korkakların kendine güveni yoktur.”
cümlesinde “insanlar” isminin düşmesiyle adlaşmış sıfat olmuştur.

14. Hazırlayan
Mehmet ÖZCAN
102109052
m3hm3tozc4n@gmail.com