1. Η Πανελλινια Ιδζα
Η πολιτικι του Φιλίππου Βϋ
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 1

2. Ἰσοκράτης, Πανηγυρικὸς λόγος 173-174
ἔστι δ’ ἁπλοῦς καὶ ῥᾴδιος ὁ λόγος ὁ περὶ τούτων· οὔτε
γὰρ εἰρήνην οἷόν τε βεβαίαν ἀγαγεῖν, ἥν μὴ κοινῇ τοῖς
βαρβάροις πολεμήσωμεν, οὔθ’ ὁμονοῆσαι τοὺς Ἕλληνας,
πρὶν ἂν καὶ τὰς ὠφελείας ἐκ τῶν αὐτῶν καὶ τοὺς
κινδύνους πρὸς τοὺς αὐτοὺς ποιησώμεθα. τούτων δὲ
γενομένων, καὶ τῆς ἀπορίας τῆς περὶ τὸν βίον ἡμῶν
ἀφαιρεθείσης, ἣ καὶ τὰς ἑταιρίας διαλύει καὶ τὰς
συγγενείας εἰς ἔχθραν προάγει καὶ πάντας ἀνθρώπους
εἰς πολέμους καὶ στάσεις καθίστησιν, οὐκ ἔστιν ὅπως
οὐχ ὁμονοήσομεν καὶ τὰς εὐνοίας ἀληθινὰς πρὸς ἡμᾶς
αὐτοὺς ἕξομεν. ὧν ἕνεκα περὶ παντὸς ποιητέον ὅπως ὡς
τάχιστα τὸν ἐνθένδε πόλεμον εἰς τὴν ἤπειρον
διοριοῦμεν, ὡς μόνον ἂν τοῦτ’ ἀγαθὸν ἀπολαύσαιμεν
τῶν κινδύνων τῶν πρὸς ἡμᾶς αὐτούς, εἰ ταῖς ἐμπειρίαις
ταῖς ἐκ τούτων γεγενημέναις πρὸς τὸν βάρβαρον
καταχρήσασθαι δόξειεν ἡμῖν.
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 2

3. Η Πανελλινια Ιδζα
«Δθλαδι είναι αδφνατο να εξαςφαλίςουμε μια ςίγουρθ ειρινθ,
άμα δεν πολεμιςουμε όλοι μαηί ομόφωνα τουσ Πζρςεσ· αδφνατο
να ομονοιςουν οι Ζλλθνεσ, προτοφ πειςτοφν και τισ ωφζλειεσ από
τον κοινό εχκρό να επιηθτοφν και τουσ πολζμουσ με τον ίδιο
αντίπαλο να κάνουν. Και όταν γίνουν όλα αυτά και λείψει από τθ
μζςθ θ φτϊχια, που καταςτρζφει τισ φιλίεσ και οδθγεί τουσ
ςυγγενείσ ςε διαμάχεσ, αναςτατϊνει όλουσ τουσ ανκρϊπουσ και
φζρνει τουσ πολζμουσ, δεν είναι δυνατό να μθν ομονοιςουμε και
να μθ νιϊκουμε αγάπθ αλθκινι ο ζνασ για τον άλλο. Για όλουσ
αυτοφσ τουσ λόγουσ πρζπει να κάνουμε το παν, για να μεταφερκεί
το γρθγορότερο από δω ο πόλεμοσ ςτο χϊρο τθσ Αςίασ. Είναι το
μόνο αγακό που κα ιταν δυνατό ίςωσ να βγάλουμε από τουσ
ανόςιουσ πολζμουσ μεταξφ μασ, αν κα το αποφαςίηαμε επιτζλουσ
να εκμεταλλευτοφμε ενάντια ςτουσ βαρβάρουσ για το δικό μασ το
καλό τθν πικρι πείρα που μασ εξαςφάλιςαν εδϊ.»
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 3

4. Η Μακεδονία πριν τον Φίλιππο
«Ο Φίλιπποσ ςάσ βρικε νομάδεσ και φτωχοφσ, τουσ πιο πολλοφσ
ντυμζνουσ με προβιζσ, να βόςκετε τα λιγοςτά ςασ πρόβατα επάνω
ςτα βουνά και να τα υπεραςπίηεςτε προβάλλοντασ αδφναμθ
αντίςταςθ ςτουσ Ιλλυριοφσ, τουσ Τριβαλλοφσ και τουσ Θράκεσ των
ςυνόρων ςασ. Σασ ζντυςε με μανδφεσ αντί για προβιζσ και ςασ
κατζβαςε από τα βουνά ςτισ πεδιάδεσ και ςασ ζκανε ικανοφσ να
αντιμετωπίηετε ςτθ μάχθ τουσ βάρβαρουσ γείτονζσ ςασ και να
ςτθρίηεςκε πια ςτο ίδιο ςασ το κάρροσ μάλλον παρά ςτα
οχυρϊματα. Σασ ανζδειξε ςε κατοίκουσ πόλεων και ςασ εκπολίτιςε
με τθν προςφορά ορκϊν νόμων και ςυνθκειϊν».
Ο Αρριανόσ (Ἀνάβασις 7. 9, 2) παρουςιάηει τον Αλζξανδρο να
περιγράφει με αυτόν το γλαφυρό, αν και κάπωσ υπερβολικό, τρόπο
τουσ Μακεδόνεσ.
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 4

5. Ο Φίλιπποσ και θ ζνωςθ των Ελλινων
Βαςικοί άξονεσ τθσ πολιτικισ του Φιλίππου:
 Η ιςχυροποίθςθ του μακεδονικοφ κράτουσ
 Η επζκταςθ τθσ εξουςίασ του
Βαςικζσ ενζργειεσ για τθν υλοποίθςθ τθσ πολιτικισ του:
1. Αποτελεςματικι αντιμετϊπιςθ των επιδρομϊν ςτα βόρεια
ςφνορα (Ιλλυριοί, Παιόνεσ)
2. Οργάνωςθ αποτελεςματικοφ ςτρατοφ – Μακεδονικι
φάλαγγα
3. Δθμιουργία ιςχυρισ οικονομίασ (ορυχεία Παγγαίου -
χρυςοί ςτατιρεσ)
4. Επεκτατικι εξωτερικι πολιτικι
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 5

6. Η μακεδονικι φάλαγγα
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 6

7. Η μακεδονικι φάλαγγα αποτζλεςε το κυριότερο
ςτρατιωτικό ςϊμα των Μακεδόνων και αναδείχτθκε ςτον
κακοριςτικότερο παράγοντα για τα επιτεφγματα του
μακεδονικοφ ςτρατοφ. Κφρια γνωρίςματα τθσ φάλαγγασ,
τα οποία τθ διακρίνουν από το οπλιτικό ςϊμα των άλλων
ελλθνικϊν πόλεων, ιταν θ ςφνταξι τθσ και ο οπλιςμόσ
των ςτρατιωτϊν τθσ. Οι άνδρεσ τθσ φάλαγγασ ζφεραν
περικεφαλαία, κϊρακα και περικνθμίδεσ, κρατοφςαν
ςτρογγυλι αςπίδα και ξίφοσ. Το διακριτικό τουσ όμωσ
όπλο ιταν ζνα μακρφ δόρυ μικουσ 4-5 μζτρων, θ
λεγόμενθ ςάριςα.
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 7

8. Οι ςτρατιϊτεσ παρατάςςονταν ςυνικωσ ςε 16 ςειρζσ· οι 5
πρϊτεσ κρατοφςαν προτεταμζνεσ ςε οριηόντια διάταξθ τισ
ςάριςεσ, ενϊ οι πίςω ςειρζσ τισ ςτιριηαν ςτουσ ϊμουσ των
μπροςτινϊν τουσ ςτρατιωτϊν. Με τθ διάταξθ αυτι θ φάλαγγα
ςυγκροτοφςε ζνα απόλυτα ςυμπαγζσ ςϊμα που παρζμενε
αδιάςπαςτο ςτισ εχκρικζσ επικζςεισ από οποιαδιποτε
κατεφκυνςθ, ενϊ παράλλθλα μποροφςε να διειςδφςει ςτισ
αντίπαλεσ παρατάξεισ που δεν είχαν ανάλογο ςχθματιςμό.
Απαραίτθτθ βζβαια προχπόκεςθ, για να λειτουργιςει
αρμονικά όλο αυτό το ςφςτθμα ανδρϊν και όπλων, ιταν θ
τζλεια εξάςκθςθ των ςτρατιωτϊν χάρισ ςτθν οποία γινόταν
εφικτι ςε περιοριςμζνο χϊρο θ απαιτοφμενθ ακρίβεια,
ταχφτθτα και εναρμόνιςθ για το ςυγχρονιςμό τόςο
περίτεχνων μαηικϊν κινιςεων και μαχθτικϊν ελιγμϊν.
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 8

9. Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 9

10. Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 10

11. Οι ςτρατιωτικζσ κινιςεισ του Φιλίππου
 Κατάλθψθ των πόλεων τθσ Χαλκιδικισ
 Κατάλθψθ των εδαφϊν τθσ Ανατολικισ Μακεδονίασ και
Θράκθσ
 Επζμβαςθ ςτθ Θεςςαλία και ςτθ νότιο Ελλάδα
 Νίκθ ζναντι των Θθβαίων και των Ακθναίων (338 π.Χ.)
ςτθ μάχθ τθσ Χαιρϊνειασ
⇩
Αδιαφιλονίκθτοσ θγζτθσ που κα ζνωνε τουσ Ζλλθνεσ και
κα θγοφνταν του κοινοφ αγϊνα εναντίον των Περςϊν.
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 11

12. Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 12

13. Η Πανελλινια ζνωςθ
(ςυνζδριο Κορίνκου 337 π.Χ.)
 Απαγορεφτθκαν οι ςυγκροφςεισ μεταξφ των ελλθνικϊν
πόλεων και θ βίαιθ μεταβολι των κακεςτϊτων τουσ.
 Προςτατεφκθκε θ ελεφκερθ ναυςιπλοΐα και
καταδικάςτθκε θ πειρατεία.
 Ιδρφκθκε θ πανελλινια ςυμμαχία, αμυντικι και
επικετικι, με ιςόβιο αρχθγό τον Φίλιππο, τον οποίο
διαδζχκθκε τον επόμενο χρόνο ο Αλζξανδροσ.
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 13

14. Το αρχαίο κείμενο τθσ ςυνκικθσ τθσ Κορίνκου
“ [․․․․․․․․․21․․․․․․․․․․ Ποσ]ειδῶ ․․5․․ ․․․․․․․․․․22․․․․․․․․․․ς
ἐμμεν[ῶ ․․․․] ․․․․․․․․․․22․․․․․․․․․․νον[τ]ας τ․․․․ [․․․․․․․․18․․․․․․․․
οὐδ]ὲ ὅπλα ἐ[π]οί[σω ἐ]- [πὶ πημονῆι ἐπ’ οὐδένα τῶν] ἐμμενόντ[ω]ν ἐν τ-
[οῖς ὅρκοις οὔτε κατὰ γῆν] οὔτε κατὰ [θ]άλασ- [σαν· οὐδὲ πόλιν οὐδὲ
φρο]ύριον καταλήψομ- [αι οὔτε λιμένα ἐπὶ πολέ]μωι οὐθενὸς τῶν τ- [ῆς
εἰρήνης κοινωνούντ]ων τέχνηι οὐδεμι- [ᾶι οὔτε μηχανῆι· οὐδὲ τ]ὴν
βασιλείαν [τ]ὴν Φ- [ιλίππου καὶ τῶν ἐκγόν]ων καταλύσω ὀδὲ τὰ- [ς
πολιτείας τὰς οὔσας] παρ’ ἑκάστοις ὅτε τ- [οὺς ὅρκους τοὺς περὶ τ]ῆς
εἰρήνης ὤμνυον· [οὐδὲ ποιήσω οὐδὲν ἐνα]ντίον ταῖσδε ταῖς [σπονδαῖς οὔτ’
ἐγὼ οὔτ’ ἄλ]λωι ἐπιτρέψω εἰς [δύναμιν, ἀλλ’ ἐάν τις ποε̑ι τι]
παράσπονδ[ον] πε- [ρὶ τὰς συνθήκας, βοηθήσω] καθότι ἂν παραγ-
[γέλλωσιν οἱ ἀεὶ δεόμενοι] καὶ πολεμήσω τῶ- [ι τὴν κοινὴν εἰρήνην
παρ]αβαίνοντι καθότι [ἂν ἦι συντεταγμένον ἐμαυ]τῶι καὶ ὁ ἡγε[μὼ]- [ν
κελεύηι ․․․․․12․․․․․ κα]ταλείψω τε․․ — — — — — — — — — — — —
— ∶ 𐅃 [— — — — — — — — — — ∶ Θεσ]σαλῶν ∶Δ [— — — — — — — —
— — — ῶ]ν ∶ΙΙ [— — — — — — — — — Ἐλειμ]ιωτῶν ∶Ι [— — — —
Σαμοθράικων καὶ] Θασίων ∶ΙΙ — — — — — — — — — ων ∶ΙΙ∶
Ἀμβρακιωτ[ῶν] [— — — — — — — ἀ]πὸ Θράικης καὶ [— — — — — ∶]
Φωκέων ∶ΙΙΙ∶ Λοκρῶν ∶ΙΙΙ [— — — — Οἰτ]αίων καὶ Μαλιέων καὶ [Αἰνιάνων
∶ΙΙΙ∶ — καὶ Ἀγ]ραίων καὶ Δολόπων ∶ [— — — — — — ∶ Πε]ρραιβῶν ∶ΙΙ [—
— — — — ∶ Ζακύνθο]υ καὶ Κεφαληνίας ∶ΙΙΙ
Ι.Π. ΑΜΠΕΛΑ΢ ΠΕΙΡΑΜΑΣΙΚΟ ΛΤΚΕΙΟ ΕΤΑΓΓΕΛΙΚΗ΢ ΢ΧΟΛΗ΢ 14