1. ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΒΑΘΜΟΙ ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ
Τι είναι οι βαθμοί του επιθέτου: Βαθμοί του επιθέτου λέγονται οι τύποι που
φανερώνουν σε ποιο βαθμό ένα ουσιαστικό έχει μια ιδιότητα ή ποιότητα.
Πόσοι είναι οι βαθμοί του επιθέτου: Οι βαθμοί του επιθέτου είναι τρεις: ο
θετικός, ο συγκριτικός και ο υπερθετικός.
Θετικός βαθμός: Είναι ο βαθμός που φανερώνει ότι ένα ουσιαστικό έχει μια
ιδιότητα ή ποιότητα π.χ: Ο Όλυμπος είναι ψηλός
Συγκριτικός βαθμός: Είναι ο βαθμός που φανερώνει πως ένα ουσιαστικό έχει
μια ποιότητα ή μια ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο π.χ: Ο
Όλυμπος είναι ψηλότερος από τον Κίσαβο.
Υπερθετικός βαθμός
Σχετικός υπερθετικός: Είναι ο βαθμός που φανερώνει πως το ουσιαστικό
έχει μια ποιότητα ή ιδιότητα σε βαθμό ανώτερο από όλα τα όμοια του π.χ: Ο
Όλυμπος είναι το ψηλότερο από τα βουνά της Ελλάδας.
Απόλυτος υπερθετικός: Είναι ο βαθμός που φανερώνει πως το ουσιαστικό
έχει μια ποιότητα ή ιδιότητα σε πολύ μεγάλο βαθμό, χωρίς να γίνεται
σύγκριση με άλλα ουσιαστικά π.χ: Ο Όλυμπος είναι πολύ ψηλός ή
υψηλότατος.
Σχηματισμός Συγκριτικού βαθμού
Περιφραστικός σχηματισμός: πιο +επίθετο θετικού βαθμού: πιο καλός
Μονολεκτικός σχηματισμός: -ότερος= νεότερος -ύτερος= βαρύτερος,
καλύτερος, μεγαλύτερος, πρωτύτερος -έστερος= τα επίθετα σε –ης:
επιμελέστερος, υγιέστερος....
Σχηματισμός υπερθετικού
Σχετικός υπερθετικός: περιφραστικό ή μονολεκτικό συγκριτικό με
το άρθρο: ο πιο καλός ή ο καλύτερος
Απόλυτος υπερθετικός: Θετικός βαθμός μαζί με τις καταλήξεις: -
ότατος= νεότατος -ύτατος= γλυκύτατος -έστατος= επιμελέστατος
1

2. Απόλυτος υπερθετικός: μπορεί να σχηματιστεί και με το
επίρρημα πολύ ή πολύ-πολύ και το θετικό βαθμό: πολύ πλούσιος ή
πολύ-πολύ πλούσιος
2

3. Όλα τα επίθετα έχουν παραθετικά; Όχι! Δε σχηματίζουν παραθετικά τα
επίθετα που σημαίνουν α) ύλη: ασημένιος, μάλλινος, ξύλινος... Β)καταγωγή ή
συγγένεια: προγονικός, Ελληνικός, φράγκικος..... γ) τόπο ή χρόνο: ουράνιος,
γήινος, θαλασσινός, χτεσινός, τωρινός δ) κατάσταση που δεν αλλάζει: μισός,
αθάνατος, πρωτότοκος........
3

4. Σύγκριση: Οι όροι της σύγκρισης
α όρος β όρος
1. Ο Γιώργος είναι προσεκτικότερος από τον Πέτρο.
α όρος β όρος
2. Το σπίτι μας είναι ομορφότερο από το δικό σας.
α όρος β όρος
3. Καλύτερα κακοντυμένος παρά νηστικός.
4. Η σύγκριση γίνεται με συγκριτικά επίθετα ή επιρρήματα ανάμεσα : σε
δύο πρόσωπα ή πράγματα που έχουν μια κοινή ιδιότητα (παραδείγματα
1 και 2) ή ανάμεσα σε δυο ιδιότητες ή καταστάσεις του ίδιου
προσώπου(παράδειγμα 3).
5. Υπάρχουν δύο όροι σύγκρισης: Εκείνος από τον οποίο ξεκινάμε για να
κάνουμε τη σύγκριση και λέγεται πρώτος όρος και εκείνος με τον
οποίο γίνεται η σύγκριση και λέγεται δεύτερος όρος.
4

5. 6. Ο πρώτος όρος σύγκρισης μπορεί να είναι ουσιαστικό ή αντωνυμία
αλλά και επίθετο, ρήμα, πρόταση ή επίρρημα.
7. Ο δεύτερος όρος σύγκρισης μπορεί να είναι ό,τι και ο πρώτος:
ουσιαστικό, αν ο πρώτος είναι ουσιαστικό , επίθετο...........
8. Ο δεύτερος όρος σύγκρισης παραλείπεται όταν εύκολα εννοείται από
τα συμφραζόμενα.
Όταν ο δεύτερος όρος σύγκρισης είναι ουσιαστικό ή άλλη λέξη σε θέση
ουσιαστικού , κανονικά εκφέρεται με την πρόθεση από + αιτιατική
(Παραδείγματα 1,3,5)και σπανιότερα με την πρόθεση παρά
(Παράδειγμα 2) και την ίδια πτώση με τον πρώτο όρο.
Με τα συγκριτικά επίθετα: μεγαλύτερος, μικρότερος, ανώτερος,
κατώτερος, καλύτερος , ο δεύτερος όρος , όταν είναι προσωπική
αντωνυμία, συνήθως εκφέρεται με απλή γενική (Παράδειγμα 4).
Όταν ο δεύτερος όρος της σύγκρισης δεν είναι ουσιαστικό αλλά άλλη
λέξη ή φράση, εκφέρεται με την πρόθεση παρά και όμοια με τον
πρώτο όρο(Παραδείγματα 2,6,7,8). Σπανιότερα όταν συγκρίνονται
επιρρήματα , έχουμε την πρόθεση από(Παράδειγμα 9).
5

6. ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Α. Να σχηματίσετε τα παραθετικά των παρακάτω επιθέτων:
Λαμπερός
Επιμελής
Απλή
Βαθύς
Ακριβές
Καλό
Δυνατή
Μικρή
Β. Να αντικαταστήσετε τα μονολεκτικά παραθετικά με τον περιφραστικό τους
τύπο και το αντίστροφο.
1. Έγραψες την πιο καλή ιστορία. ………………………………………………
2. Πολύ ωραία διηγήθηκες τα γεγονότα. …………………………………….
3. Ήταν το πιο γλυκό κρασί που έχω δοκιμάσει. ……………………..
4. Η άποψη σου είναι σαφέστατη. ……………………………………………….
5. Με την Ελένη γνωριζόμαστε ελάχιστα. ………………………………..
6. Είναι το πιο απλό που μπορείς να κάνεις. ……………………………..
7. Είναι πολύ επιεικής με τους μαθητές. …………………………………….
8. Ήταν ο γραφικότερος τύπος του χωριού. ………………………………
9. Είναι το πιο βαθύ ποτάμι της Ελλάδας. …………………………………..
10. Είμαι πιο ειλικρινής από εσένα. ………………………………………………..
6

7. Γ. Να βρείτε ποια από τα παρακάτω επίθετα δε σχηματίζουν παραθετικά και
να τα κατατάξετε στη σωστή κατηγορία:
τωρινός, ασημένιος, πολύτεκνος, αιώνιος, ελληνικός, επίγειος, χθεσινός,
ουράνιος, χρυσός, θαλάσσιος, σιδερένιος, άνισος, αρχαίος, παντοτινός,
άοσμος, προγονικός, ιταλικός, γυναικείος, παρελθοντικός, άγνωστος
Ύλη:………………………………………………………………………………………………………………………..
Καταγωγή:………………………………………………………………………………………………………………
Χρόνος ή Τόπος: ………………………………………………………………………………………………….
Κατάσταση που δεν αλλάζει:………………………………………………………………………………...
Σύνθετα με –α στερητικό: ……………………………………………………………………………………..
Δ. Στις παρακάτω προτάσεις να βρείτε τον α και β όρο σύγκρισης.
1. Καλύτερα να του μιλήσεις εσύ παρά εγώ.
2. Ο Κώστας είναι πέντε χρόνια μεγαλύτερος μου.
3. Προτιμώ να πεθάνω παρά να ζω δυστυχισμένος.
4. Αγαπάει τα παιδιά του περισσότερο από τη ζωή του.
5. Είσαι καλύτερος από εμένα στα μαθηματικά.
6. Είναι προτιμότερος ο θάνατος από τη σκλαβιά.
7. Με αντιμετωπίζεις πιο αυστηρά από τους άλλους.
Ε. Στις παρακάτω προτάσεις να συμπληρώσετε το β όρο σύγκρισης.
1. Είναι καλύτερα να κοιμάσαι νωρίς…………………………………………..
2. Το Λύκειο είναι πιο δύσκολο ……………………………………………………
3. Νιώθω πιο άνετα τώρα……………………………………………………………..
4. Είσαι καλύτερος ……………………………………………………..στη Φυσική.
5. Ο καιρός σήμερα είναι πιο άστατος…………………………………………
7

8. ΤΟ Β ΣΥΝΘΕΤΙΚΟ
Το Β συνθετικό σε μια λέξη μπορεί να είναι: ουσιαστικό, επίθετο, ρήμα,
μετοχή επίρρημα.
Το είδος του β συνθετικού καθορίζει και το είδος της σύνθετης λέξης που
προκύπτει:
Όταν το β συνθετικό Τότε το σύνθετο Παραδείγματα
είναι: είναι:
Ουσιαστικό Ουσιαστικό, χίλια+ μέτρα= χιλιόμετρα
Επίθετο μεγάλος+ σώμα= μεγαλόσωμος
Επίρρημα κατά+ σάρκα= κατάσαρκα
Επίθετο Επίθετο γλυκός + πικρός= γλυκόπικρος
Ρήμα Ρήμα από+ γράφω= απογράφω
Ουσιαστικό συμβόλαιο+ γράφω= συμβολαιογράφος
Επίρρημα ένα+ ρουφάω= μονορούφι
Μετοχή Μετοχή πολύ+ διαβασμένος= πολυδιαβασμένος
Επίρρημα Επίρρημα προ+ χτές= προχτές
Σε λέξεις από –ο, όπως οδύνη, όλεθρος, ομαλός, όνομα, όροφος, ορυχείο το
αρχικό –ο γίνεται –ω όταν οι λέξεις γίνονται β συνθετικά ή παράγουν λέξεις με
αχώριστα μόρια(επώδυνος, πανωλεθρία, ανώμαλος, επώνυμο, διώροφο,
μεταλλωρυχείο).
8

9. ΑΣΚΗΣΗ 1
Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις χρησιμοποιώντας ως α και β συνθετικό τα
παρακάτω ζεύγη λέξεων:
εν + πείρα
κατά+ κεφάλι
σύνταξη + έχω
πέντε+ ημέρα
δείγμα +λαμβάνω
μετά+ αύριο
φεύγω +πόνος
νερό+ χύνω
πολύς + τιμή
φως+ γράφω
ΑΣΚΗΣΗ 2
Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα:
Σύνθετη λέξη Α συνθετικό Β συνθετικό
Μέρος του λόγου Μέρος του λόγου
Απόμακρος
Καλότυχος
Υπόγειος
Πρωταγωνιστής
Μονάκριβος
Μακροχρόνιος
Μεσοπέλαγα
9

10. Εργασία (και χαρά) από το σπίτι
Υπέρ της δουλειάς από... το σαλόνι ή το υπνοδωμάτιο του σπιτιού τους
τάσσονται όλο και περισσότεροι Ελληνες εργαζόμενοι, σύμφωνα με έρευνα της
εταιρίας παροχής ευέλικτων λύσεων γραφείου Regus. Η εργασία από το σπίτι
κερδίζει συνεχώς έδαφος, καθώς πολλοί εργαζόμενοι - κυρίως στελέχη
επιχειρήσεων- θεωρούν ότι πρόκειται για μια πρακτική λύση, που τους
επιτρέπει να μειώσουν τις καθημερινές μετακινήσεις τους και να αφιερώσουν
περισσότερο χρόνο στην προσωπική ζωή τους.
Στην έρευνα συμμετείχαν περίπου 24.000 εργαζόμενοι από 90 χώρες, που
έδειξαν σαφή προτίμηση στην τηλεργασία, αλλά αναφέρθηκαν και στα
μειονεκτήματα της συγκεκριμένης επιλογής. Το κυριότερο πρόβλημα που
αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι από το σπίτι είναι η δυσκολία συγκέντρωσης
λόγω εξωγενών παραγόντων, με έξι στους 10 ερωτηθέντες να δηλώνουν ότι
διακόπτονται συχνά από τα παιδιά τους, άλλους συγγενείς, ακόμα και από τα
κατοικίδιά τους.
Άλλα σημαντικά προβλήματα είναι η αδυναμία πρόσβασης των εργαζομένων
σε χρήσιμα εταιρικά δεδομένα, η έλλειψη κατάλληλων επιφανειών εργασίας
στους χώρους του σπιτιού και η καταπόνηση του οργανισμού εξαιτίας της
κακής στάσης του σώματος, που μπορεί να προκαλέσει ακόμα και μόνιμες
βλάβες. Αρκετοί από τους εργαζομένους που συμπλήρωσαν τα
ερωτηματολόγια της Regus τόνισαν επίσης ότι η δουλειά στο σπίτι σημαίνει
προσαρμογή της προσωπικής ζωής τους στις επαγγελματικές υποχρεώσεις,
μοναξιά, αποκοπή από τους συναδέλφους τους που δουλεύουν στο γραφείο
και μειωμένες πιθανότητες προαγωγής.
Παρ' όλα αυτά, φαίνεται ότι η αποφυγή του (συνήθως υποχρεωτικού)
πρωινού ξυπνήματος, των μετακινήσεων, της καθημερινής προετοιμασίας για
το γραφείο και των προστριβών με συναδέλφους αποτελούν ισχυρά κίνητρα
για έναν μεγάλο αριθμό εργαζομένων, που παραμένουν... πιστοί στο
δρομολόγιο «κουζίνα - σαλόνι - υπνοδωμάτιο».
Εφημερίδα Δημοκρατία, 14/11/2012
ΕΡΩΤΗΣΗ
Γνωρίζετε τι είναι η τηλεργασία; Ποια είναι η γνώμη σας γι’ αυτή τη μορφή
εργασίας; Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα της;
10