2. МАЗМҰНЫ
ЗАҢНАМА
«Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы
заңнаманы соттардың қолдануының кейбір
мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының 2004 жылғы 26 қарашадағы
№ 18 нормативтік қаулысына өзгерістер
мен толықтырулар енгізу туралы
Қазақстан Республикасы Жоғарғы
Сотының №2 нормативтік қаулысы............................4
«Жол қозғалысы және көлік құралдарын
пайдалану ережелерін бұзуға байланысты
қылмыстар жөніндегі істер бойынша
қылмыстық заңнаманы қолдану тәжірибесі
туралы» Қазақтан Республикасы Жоғарғы
Сотының № 3 нормативтік қаулысы........................13
СОТ АКТІЛЕРІ
ҮЗІНДІЛЕР
СОТ АКТІЛЕРІ
ҮЗІНДІЛЕР
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының
азаматтық және әкімшілік істер жөніндегі
қадағалау сот алқасының қаулылары ........................20
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының
қылмыстық істер жөніндегі қадағалау
сот алқасының қаулылары............................................27
СІЛТЕМЕ
Сот практикасына сілтеме...............................................35
2
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
1/2011
3. СОДЕРЖАНИЕ
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО
Нормативное постановление Верховного
Суда Республики Казахстан № 2 « О внесении
изменений и дополнений в нормативное
постановление Верховного Суда Республики
Казахстана № 18 от 26 ноября 2004 года
«О некоторых вопросах применения судами
законодательства об административных
правонарушениях».......................................................37
ПРОЕКТ ЗАКОНА
СУДЕБНЫЕ АКТЫ
ИЗВЛЕЧЕНИЯ
СУДЕБНЫЕ АКТЫ
ИЗВЛЕЧЕНИЯ
Нормативное постановление Верховного Суда
Республики Казахстан № 3 «О практике
применения уголовного законодательства
по делам о преступлениях, связанных
с нарушением правил дорожного движения и
эксплуатации транспортных средств»....................46
Постановления надзорной судебной коллегии
по гражданским и административным делам
Верховного Суда Республики Казахстан................54
Постановления надзорной судебной коллегии
по уголовным делам Верховного Суда
Республики Казахстан...............................................84
УКАЗАТЕЛЬ
Указатель судебной практики.........................................93
1/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
3
4. ЗАҢНАМА
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ
НОРМАТИВТІК ҚАУЛЫСЫ
2011 жылғы 29 маусым
№2
Астана қаласы
«Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы заңнаманы
соттардың қолдануының кейбір мәселелері туралы»
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2004 жылғы
26 қарашадағы № 18 нормативтік қаулысына
өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы
Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының нормативтік қаулысын
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексімен
сәйкес келтіру және әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнаманың кейбір нормаларын сот тәжірибесінде біркелкі қолдану мақсатында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы
қаулы етеді:
1. «Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы заңнаманы соттардың
қолдануының кейбір мәселелері туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы
Сотының 2004 жылғы 26 қарашадағы № 18 нормативтік қаулысына (2006 жылғы
16 қаңтардағы, 2007 жылғы 16 шілдедегі және 2008 жылғы 22 желтоқсандағы
өзгерістермен бірге) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:
1) 1-тармақтағы өзгерістің қазақ тіліндегі мәтінге қатысы жоқ;
2) 2-тармақтың екінші абзацында «жеке нотариустар» деген сөздерден
кейін «, жеке сот орындаушылар,» деген сөздермен толықтырылсын;
3) 4-тармақ мынадай мазмұндағы үшінші абзацпен толықтырылсын:
«ӘҚБтК-нің 46-бабының екінші бөлігіне сәйкес, шетел азаматтарын немесе
азаматтығы жоқ адамдарды Қазақстан Республикасынан тыс жерлерге әкімшілік
жолмен кетіруді тек әкімшілік қамау түрінде негізгі әкімшілік жазамен қатар
ӘҚБтК-нің 391-1-бабының үшінші бөлігі, 394-бабының екінші бөлігі бойынша
қосымша әкімшілік жаза ретінде қолдануға жол беріледі.»;
4) 9-бап мынадай мазмұндағы алтыншы, жетінші, сегізінші, тоғызыншы,
оныншы және он бірінші абзацтармен толықтырылсын:
4
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
5. ЗАҢНАМА
«ӘҚБтК-нің 636-бабында әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама
жасауға уәкілетті лауазымды адамдар тобы айқындалған. ӘҚБтК-нің 32-тарауында әкімшілік істердің қайда қарауға жататындығы және әкімшілік құқық
бұзушылық туралы істерді қарауға уәкілетті мемлекеттік органдардың, лауазымды адамдардың тізбесі белгіленген.
ӘҚБтК-нің 640-бабының бірінші бөлігінің мазмұны бойынша әкiмшiлiк
құқық бұзушылық туралы хаттама жасалған кезден бастап үш тәулiктің iшiнде
әкiмшiлiк құқық бұзушылық туралы iстi қарауға уәкiлетті мемлекеттік органға, лауазымды адамға жiберiледi. Заңның осы талабы әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттама жасаған лауазымды адамның өзі істі қарауға және әкімшілік жаза
қолдануға құқылы болмаған жағдайларда, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық
туралы хаттама жасаған адамның істерді қарауын болдырмайтын ӘҚБтК-де
көзделген өзге де жағдайларда қолданылады.
Өзге жағдайларға, мысалы, ӘҚБтК-нің 539-бабының бесінші бөлігінің
әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша өзіне қатысты іс жүргізілетін
адамның арызы бойынша ӘҚБтК-нің 2-тарауының Ерекше бөлігінде көзделген
кез келген құқық бұзушылық туралы істі судья қарайтындығы туралы талаптарын
орындау жатады.
Құқық бұзушының істің шешілуі үшін елеулі маңызы бар өтінішін әкімшілік
құқық бұзушылық жасалған жерде қанағаттандыру мүмкін болмаса, лауазымды
адамды сол жерде әкімшілік жаза қолдану құқығынан айырады.
ӘҚБтК-нің 27-бабының үшінші бөлігінде, 539-бабының үшінші және бесінші бөліктерінде, 541-бабында көзделген жағдайларда, әкімшілік құқық бұзушылық
туралы іс ӘҚБтК-нің 642-бабында белгіленген ережелерді сақтай отырып,
мамандандырылған әкімшілік сотқа немесе аудандық сотқа қарау үшін жіберілуге
тиіс.
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманы жасаған лауазымды адам
ӘҚБтК-де тікелей көзделген әрі істі қарауды және сол жерде жазалау шарасын
қолдануды болдырмайтын жағдайларды қоспағанда, әкімшілік істі өзі қарауға
құқылы.»;
5) 11-тармақтың бесінші абзацы мынадай редакцияда жазылсын:
«Кәмелетке толмағанның айыппұл төленуі мүмкін дербес табысының немесе мүлкінің болуы немесе жоқтығы туралы мәліметті әкімшілік құқық бұзушылық
туралы хаттаманы жасаған лауазымды адам әкімшілік құқық бұзушылық туралы
іспен бірге ұсынады. Мұндай мәліметтердің берілмеуі материалдарды хаттама
жасаған лауазымды адамға ӘҚБтК-нің 646-бабы 1-бөлігінің 4) тармақшасына
сәйкес қайтаруға негіз болып табылады.»;
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
5
6. ЗАҢНАМА
6) 12-тармақ мынадай мазмұндағы төртінші және бесінші абзацтармен
толықтырылсын:
«Егер ӘҚБтК-нің бабының диспозициясында жәбірленушінің денсаулығына
зиян келтіруге әкеп соқтырған құқық бұзушылық үшін жауапкершілік көзделсе
және осы зиянның ауырлығы көрсетілмесе, жәбірленуші сот-медициналық сараптамадан өтуден бас тартқан жағдайда, медициналық куәландыру актісі денсаулыққа
келтірілген зиянның ауырлық дәрежесі туралы деректер болмаса да осындай
құқық бұзушылық салдарының туындауына дәлел бола алады. Бұл ретте ӘҚБтКнің 605-бабының 5) тармақшасында көзделген әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша дәлелдеуге жататын мән-жайлар өзге де растайтын құжаттардың
(көрсетілген медициналық көмек туралы, уақытша еңбекке жарамсыз болу кезеңі
туралы анықтамалар, жәбірленушінің емделуден өткендігі туралы деректер және
т.б.) негізінде белгіленуі мүмкін.
Медициналық куәландыру актілері, соның ішінде алкогольден немесе есірткіден мастану жағдайын анықтау туралы куәландыру актісі әкімшілік құқық
бұзушылық туралы іс бойынша дәлелдеме болып табылатындықтан, ол іс бойынша жиналған басқа да дәлелдемелермен бірге зерттелуге әрі бағалануға тиіс және
азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен даулауға жатпайды.»;
7) 13-тармақ мынадай мазмұндағы төртінші абзацпен толықтырылсын:
«Хаттаманы жасаған лауазымды адам ӘҚБтК-нің 607, 618-баптарын бұзып,
ӘҚБтК-нің 584-бабының үшінші бөлігіне сәйкес қатысуы міндетті адамдардың
сотқа келуін қамтамасыз етпеген және соттың істі ӘҚБтК-нің 584-бабының
үшінші бөлігінің және 647-бабының үшінші бөлігінің талаптарын сақтай отырып
қарауына мүмкіндігі болмаса, судья ӘҚБтК-нің 646-бабы бірінші бөлігінің 4)
тармақшасының негізінде істі қарауға дайындау кезінде аталған адамдарды әкелу
туралы ұйғарымды дереу орындауға мүмкіндік болмаған жағдайда, толық емес деген себеппен әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттаманы және істі қарау кезінде толықтырылмайтын басқа да іс материалдарын хаттама жасаған лауазымды
адамға қайтару туралы шешім қабылдауға құқылы.»;
8) 15-тармақта «, жауаптылыққа тартылған адамның әрекетінде нақты
әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы болмаса,» деген сөздер алып тасталсын;
9) 16-тармақта:
бірінші абзацта «куәгердің» деген сөз алып тасталсын;
үшінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:
«Сот азаматтық немесе қылмыстық іс бойынша сот талқылауы барысында
(тиісінше Қазақстан Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің 121-бабы
6
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
7. ЗАҢНАМА
және Қылмыстық іс жүргізу кодексінің 327-бабының алтыншы бөлігі) ӘҚБтКнің 578-бабының екінші бөлігіне сәйкес тікелей сол сот отырысында ӘҚБтК-нің
648-бабының 1-1-бөлігінде және екінші бөлігінде белгіленген ережелерді сақтай
отырып, ӘҚБтК-нің 513-бабында көзделген әкімшілік құқық бұзушылық туралы
істі қарауға құқылы.»;
10) 18-тармақ мынадай мазмұндағы жетінші абзацпен толықтырылсын:
«Ішкі істер органдарының лауазымды адамдары олардың өкілеттіктеріне
кірмейтіндіктен, айыппұл салу туралы қаулыны мәжбүрлеп орындатуды жүзеге
асыруға құқылы емес.»;
11) 19-тармақта:
алтыншы абзац мынадай редакцияда жазылсын:
«Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша уәкілетті мемлекеттік
органның лауазымды адамының қаулысына шағым беру, наразылық келтіру және
оларды қарау тәртібі азаматтық іс жүргізу заңнамасымен анықталады (Қазақстан
Республикасы Азаматтық іс жүргізу кодексінің 26-тарауы).
мынадай мазмұндағы жетінші абзацпен толықтырылсын:
«ӘҚБтК-нің 658-бабының талаптарына сәйкес келмейтін шағымдар,
наразылықтар оларды қарауға құқығы бар соттың қарауынсыз қайтарылуы
мүмкін. Сот мұндай шешімді сот актісіне шағым беру немесе наразылық келтіру үшін ӘҚБтК-нің 657-бабында белгіленген мерзім өтіп кеткен жағдайда және
шағымданған қаулы шығарылған адамның өтіп кеткен мерзімді қалпына келтіру
туралы өтініші болмаған не осы мерзімді қалпына келтіру үшін негіз болмаған
кезде қабылдай алады.»;
12) 21-тармақта:
бірінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:
«Уәкілетті органның лауазымды адамының қаулысына шағымды,
наразылықты қарау нәтижелері жөніндегі мамандандырылған әкімшілік немесе аудандық соттың ұйғарымы, сондай-ақ әкімшілік құқық бұзушылық туралы
іс бойынша мамандандырылған әкімшілік немесе аудандық соттың қаулысына
шағым, наразылық жөніндегі облыстық және оған теңестірілген соттың
ұйғарымы қабылданған сәттен бастап заңды күшіне енеді. Мұндай ұйғарымды,
сол сияқты мамандандырылған әкімшілік немесе аудандық соттың не кәмелетке
толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған соттың заңды күшіне енген
қаулысын тек ӘҚБтК-нің 665-бабында көзделген негіздер бойынша Қазақстан
Республикасы Бас Прокурорының немесе оның орынбасарларының наразылығы
бойынша Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты қадағалау тәртібімен
қайта қарауы мүмкін.»;
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
7
8. ЗАҢНАМА
екінші және үшінші абзацтар алып тасталсын;
13) 25-2-тармақ мынадай мазмұндағы екінші, үшінші, төртінші, бесінші абзацтармен толықтырылсын:
«Механикалық көлік құралын жүргізуші жол қозғалысы немесе көлік
құралдарын пайдалану ережелерін бұзуға жол беріп, абайсызда әкімшілік құқық
бұзушылық жасаған кезде, жәбірленушінің денсаулығына ауырлығы орташа зиян
келтіргенде ӘҚБтК-нің 468-1-бабында көзделген жауапкершілік туындайды.
Егер механикалық көлік құралын жүргізуші жоғарыда аталған заңға қайшы
әрекеттердің нәтижесінде жәбірленушінің денсаулығына ауырлығы орташа
зиян келтірумен қатар көлік құралын, жүктерді, жолдарды, жол мен басқа да
құрылыстарды немесе өзге де мүлікті зақымдау түрінде материалдық залал келтірсе, не үшінші тұлғаның денсаулығына жеңіл зиян келтірсе, онда оның әрекеті
ӘҚБтК-нің 468-бабының тиісті бөліктерінде және 468-1-бапта көзделген құқық
бұзушылықтардың жиынтығы бойынша ӘҚБтК-нің 63-бабына сәйкес саралауға
жатады.
ӘҚБтК-нің 468-бабының екінші бөлігімен көзделген жауапкершілік бойынша жәбірленушінің денсаулығына келтірілген зиян деп, оның денсаулығының шамалы бұзылуына әкеп соқтырған немесе соқтырмаған жеңіл зиянды түсіну керек.
Жол полициясы органының лауазымды адамы жол қозғалысының қауіпсіздігі
және көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзғаны үшін әкімшілік құқық
бұзушылық туралы хаттаманы жасау кезінде ӘҚБтК-нің 577, 615-баптарының,
618-бабының бірінші бөлігі 5) тармақшасының ережелеріне сәйкес тек әкімшілік
құқық бұзушылық туралы іс бойынша іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын
қолдану тәртібімен ғана көлік жүргізу құқығын беретін куәлікті алып қоюға
құқылы.»;
14) 25-3-тармақ 25-4-тармақ деп есептелсін;
15) мынадай мазмұндағы 25-3-тармақпен толықтырылсын:
«25-3. Көлік құралын, өздігінен жүретін машинаны немесе өзге де
механикалық көлік құралын, кемені, әуе кемесін жүргізуге байланысты арнаулы
құқықтан айыру түрінде әкімшілік жаза қолданылатын құқық бұзушылықтың
анықталған мән-жайларына қарай, қаулының қарар бөлігінде аталған қозғалыс
(техника) құралдарының белгілі бір түрін жүргізу құқығынан айыру туралы нақты
көрсетіледі.
Қаулыдағы көлік құралдарын жүргізу құқығынан айыру туралы нұсқау
ӘҚБтК-нің 461 және 567-баптарына ескертуде көрсетілген автомобильдердің
барлық түрлерін, тракторларды және өздігінен жүретін өзге де машинаны,
8
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
9. ЗАҢНАМА
өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы, мелиорациялық және жол-құрылыс машиналарын, трамвайларды, троллейбустарды, сондай-ақ мотоциклдер мен басқа
да механикалық көлік құралдарын жүргізуге (пайдалануға) рұқсат ететін арнаулы құқықтан айыруды білдіреді. Қаулыдағы кемені, соның ішінде шағын кемені жүргізу құқығынан айыру туралы нұсқау ӘҚБтК-нің 450-бабына ескертуде
көрсетілген жүзу құралдарын пайдалануға рұқсат ететін арнаулы құқықтан айыруды білдіреді. ӘҚБтК-нің 445-бабы бойынша арнаулы құқықтан айыру түріндегі
жазаны қолдану кезінде әуе кемесін жүргізу құқығынан айыру туралы нақты
көрсетілуге тиіс.»;
16) 25-4-тармақ екінші және үшінші абзацтар мынадай редакцияда жазылып,
25-5-тармақ деп есептелсін:
«ӘҚБтК-нің 484-бабына қатысты көлік құралдарын пайдалану ережелерін
жиі бұзу деп адамның әрқайсысы үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылған,
тиісінше көрсетілген баптың бірінші немесе екінші бөліктерінде аталған кез келген үш әрекетті жасауын түсіну керек. ӘҚБтК-нің 484-бабы бойынша қозғалған
әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс материалдарына көлік құралдарын пайдалану
ережелерін немесе жол қозғалысы ережелерін жиі бұзғандығын куәландыратын,
заңды күшіне енген қаулылардың көшірмелері тіркелуі тиіс.»;
17) 25-5-тармақ 25-6-тармақ деп есептелсін;
18) 25-6-тармақ 25-9-тармақ деп есептелсін;
19) 25-7-тармақта «түрі мен мөлшерін» деген сөздер «түрін» деген сөзбен
ауыстырылып, 25-7-тармақ 25-10-тармақ деп есептелсін;
20) мынадай мазмұндағы 25-7-тармақпен толықтырылсын:
«25-7. Құқық бұзушы субъектінің ӘҚБтК-нің 532-бабында көзделген салық
кезеңінде мәмілелерді тиісті немесе уақытында ресімдеусіз не осындай мәмілені
тиісті мемлекеттік тіркеусіз салық салу объектісі болып табылатын мүлікті иеліктен айыруы, осы субъектінің қаржы бақылау шараларын бұзғаны үшін жауапкершілігін жоққа шығармайды.»;
21) 25-8-тармақ 25-11-тармақ деп есептелсін;
22) мынадай мазмұндағы 25-8-тармақпен толықтырылсын:
«25-8. ӘҚБтК-нің 354-3-бабында көзделген мерзімнің басталуы жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеуге құжаттарды тапсыру үшін қажетті
2-1306
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
9
10. ЗАҢНАМА
және жеткілікті тіркеу объектісін куәландыратын құжаттардың (құрылыстың
техникалық төлқұжаты, жер учаскесіне сәйкестендіру құжаты) нақты қолда болуы
мен уәкілетті органдардан адамның алуын ескере отырып, жылжымайтын мүлікке
құқықтардың туындауына негіз болған заңдық фактінің пайда болған сәтінен (атап
айтқанда, шарттың нотариалдық куәландырылуы, сот шешімінің күшіне енуі, өзге
құқық белгілейтін құжат алуынан) бастап саналады.»;
23) 25-9-тармақтың үшінші абзацы мынадай редакцияда жазылып, 25-12тармақ деп есептелсін:
«Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді қарағанда және әкімшілік
жаза шараларын белгілегенде ӘҚБтК-ге өзгерістер мен толықтырулар енгізуді
көздейтін заңдардың нормаларын дұрыс қолдану керек және әкімшілік құқық
бұзушылық жасалған күнге назар аудару қажет. Қылмыстық сипаттан арылуға
және жасаған әрекеті әкімшілік құқық бұзушылық санатына жатқызылуына байланысты қылмыстық ісі қысқарған адам, егер ӘҚБтК-нің 69-бабының бесінші
бөлігінде көзделген әкімшілік жауапкершілікке тартудың ескіру мерзімі өтіп кетпесе, ӘҚБтК-нің 2-тарауының Ерекше бөлімінің бабы бойынша әкімшілік жауапкершілікке тартылуға тиіс.»;
24) 25-10-тармақ мынадай мазмұндағы төртінші, бесінші және алтыншы абзацтармен толықтырылып, 25-13-тармақ деп есептелсін:
«Құқық бұзушының әрекеті (әрекетсіздігі) нәтижесінде заңда көзделген
әкімшілік құқық бұзушылық құрамының белгілері болған сәттен бастап әкімшілік
құқық бұзушылық аяқталған деп саналады.
Егер заңнамалық және нормативтік құқықтық актілерге сәйкес міндет белгілі
бір мерзімде орындалуға тиіс болған жағдайда, осы мерзім өткен сәттен бастап
құқық бұзушылық құрамы болды деп есептеледі.
Заңды тұлғаның және оның лауазымды адамының әрекеттерінде
(әрекетсіздігінде) әкімшілік құқық бұзушылық құрамы болған кезде әкімшілік жауапкершілікке тарту мерзімі туралы ӘҚБтК-нің 69-бабы бесінші бөлігінің ережелері қылмыстық істі қозғаудан бас тарту туралы не оны қысқарту туралы шешім
қабылданған адамға қатысты ғана қолданылады.»;
25) 25-11-тармақ 25-14-тармақ деп есептелсін;
26) 25-12-тармақ 25-15-тармақ деп есептелсін;
27) 25-13-тармақ мынадай мазмұндағы алтыншы абзацпен толықтырылып,
25-16-тармақ деп есептелсін:
10
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
11. ЗАҢНАМА
«Егер адам осындай қызметке қойылатын талаптарды бұзып, лицензияланатын қызмет түрін жүзеге асырғаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылса,
онда сот осындай қызметті тоқтата тұру немесе тоқтату туралы шешім қабылдауға
құқылы. Егер адам лицензияланатын қызмет түрін тиісті лицензиясыз жүзеге
асырғаны үшін не өзге де арнаулы рұқсатты талап ететін қызметті осындай арнаулы рұқсатсыз жүзеге асырғаны үшін әкімшілік жауапкершілікке тартылса, онда
сот заңда көрсетілген мерзімге осындай қызметке тыйым салу түрінде қосымша
әкімшілік жаза тағайындауға құқылы. Соттың мұндай шешімі адамға тыйым салу
мерзімі кезеңінде тиісті лицензия немесе өзге де арнаулы рұқсат алуға мүмкіндік
бермейді.»;
28) мынадай мазмұндағы 25-17-тармақпен толықтырылсын:
«25-17. ӘҚБтК-нің 320-бабының бірінші бөлігінде заңсыз айналымға
қатысқаны үшін әкімшілік жауапкершілік көзделген есірткінің, психотроптық заттар мен прекурсорлардың ең төменгі мөлшері белгіленбеген. Сондықтан есірткіні,
психотроптық заттар мен прекурсорларды заңсыз әзірлеу, қайта өңдеу, сатып алу,
сақтау, тасымалдау немесе жөнелту, олардың мөлшері «Есiрткi, психотроптық
заттар, прекурсорлар және олардың заңсыз айналымы мен терiс пайдаланылуына қарсы iс-қимыл шаралары туралы» Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген мөлшерден аспаған жағдайда да әкімшілік құқық бұзушылық құрамын
құрайды.»;
29) мынадай мазмұндағы 25-18-тармақпен толықтырылсын:
«25-18. Ойын бизнесі туралы заңнаманы бұзуға кінәлі құқық бұзушылардың
меншік құқығына тиесілі емес ойын жабдықтарын, заңдастырылған белгілерді
тәркілеуді көздейтін ӘҚБтК-нің 338-1-бабының бөліктері санкцияларының императивтік сипатын ескере отырып, соттар осындай істерді қараған кезде ойын
жабдықтары мен заңдастырылған белгілерді әкімшілік құқық бұзушылық жасау
құралы ретінде тәркілеуді қолдануға міндетті.»;
30) мынадай мазмұндағы 25-19-тармақпен толықтырылсын:
«25-19. Заңсыз құрылыс салған кінәлі адамға заңсыз тұрғызылған
құрылысты ысырып тастау түрінде қосымша әкімшілік жаза қолданған кезде
«Қазақстан Республикасындағы сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі
туралы» Заңның, «Құрылыс объектілерін жобалау үшін бастапқы материалдарды (деректерді) ресімдеу және беру ережесінің» талаптары бұзылғандығын,
заңсыз тұрғызылған құрылыстың құрылыс жөніндегі нормативтік құжаттаманың
талаптарына сәйкес келетіндігін, әкімшілік жауапкершілікке тартылған адамның
құқық белгілейтін құжаттарды алу мақсатында, сондай-ақ АК-нің 244-бабындағы
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
11
12. ЗАҢНАМА
тәртіппен өз бетімен салынған құрылысқа меншік құқығын тану туралы өтінішпен
тиісті органдарға жүгіну құқығын жоймағандығын ескеру керек. Заңсыз
тұрғызылған құрылысты ысырып тастау бөлігінде әкімшілік құқық бұзушылық
туралы іс бойынша қаулының орындалуы заңнамалық актілерде (атап айтқанда,
ӘҚБтК-нің 583-бабы 1-тармағының 5) тармақшасы, 659, 675-баптары, АІЖКнің 159-бабы 1-тармағының 5) тармақшасы, 396-бабы, «Атқарушылық іс жүргізу
және сот орындаушыларының мәртебесі туралы» Заң) көзделген негіздер бойынша және жағдайларда тоқтатыла тұруы мүмкін.»;
31) мынадай мазмұндағы 25-20-тармақпен толықтырылсын:
«25-20. ӘҚБтК-нің 147-бабының екінші бөлігі бойынша адамды әкімшілік
жауапкершілікке тарту туралы мәселені қарау кезінде соттар бәсекелестікті шектеуге бағытталған нарық субъектілерінің іс-әрекеттерін келісілген деп тану үшін
монополияға қарсы заңнамада көзделген шарттардың болуы қажет екендігін
назарға алуы керек (атап айтқанда, «Бәсекелестік туралы» Заңның 11-бабының
екінші бөлігі).
Нарық субъектілерінің қатар жасалған әрекеттері осындай шарттардың
бірі болып табылады. Екі немесе бірнеше нарық субъектілерінің үш ай мерзім
ішінде жасаған және нәтижесінде осы субъектілердің әрқайсысы келісілген ісәрекеттердің болмауы салдарынан көзделмеген пайда алған іс-әрекеттерін қатар
жасалған деп түсіну керек. Бұл ретте осы субъектілердің іс-әрекеттері олардың
әрқайсысына белгілі болуы және олар осы субъектілерге тең дәрежеде ықпал
ететін қандай да бір мән-жайлардың салдары болып табылмауға тиіс.
Оларды бірінші жасаған нарық субъектілерінің әрекеті басталған күндер
мен басқа нарық субъектілері жасаған осындай әрекеттер басталғанға дейінгі
күндердің арасындағы шекті уақыт кезеңін үш ай мерзім деп түсіну керек. Үш ай
мерзім өткен соң екінші және кейінгі нарық субъектілері қатар жасаған әрекеттер
келісілген деп саралана алмайды.».
2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес, осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, сондай-ақ жалпыға бірдей міндетті болып табылады әрі ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа
енгізіледі.
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының Төрағасы
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының судьясы,
жалпы отырыс хатшысы
12
Б. Бекназаров
Ж. Бәйішев
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
13. ЗАҢНАМА
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ
НОРМАТИВТІК ҚАУЛЫСЫ
2011 жыл 29 маусым
№3
Астана қаласы
Жол қозғалысы және көлік құралдарын пайдалану ережелерін
бұзуға байланысты қылмыстар жөніндегі істер бойынша
қылмыстық заңнаманы қолдану тәжірибесі туралы
Жол қозғалысы және көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзуға байланысты қылмыстар жөніндегі істерді қарау кезінде сот тәжірибесінде туындаған
мәселелерге байланысты және осы санаттағы істер бойынша заңнаманы дұрыс
әрі біркелкі қолдану мақсатында, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының
жалпы отырысы
қ а у л ы е т е д і:
1. Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің (бұдан әрі - ҚК) 296-бабында көзделген қылмыстар үшін қылмыстық жауапкершілік, егер жол қозғалысы
немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзу абайсызда адамның
денсаулығына ауыр зиян келтіруге немесе бір не одан да көп адамның өліміне әкеп
соқтырған жағдайларда ғана туындайтынына соттардың назары аударылсын.
Бұл ретте орын алған зардаптар жол қозғалысы немесе көлік құралдарын
пайдалану ережелерін бұзумен тікелей себептік байланыста болуы тиіс.
Аталған зардаптар орын алмаған жол қозғалысы немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерін өзге де бұзу тәртіптік, азаматтық-құқықтық немесе әкімшілік
жауапкершілікке әкеп соқтыруы мүмкін.
2. Қылмыс жасалған уақытта 16 жасқа толған, механикалық көлік құралын
жүргізген және жол қозғалысы немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерін
бұзуға жол берген адам ҚК-нің 296-бабында көзделген қылмыс субъектісі болып танылатыны түсіндірілсін. Бұл адамда көлік құралын жүргізуші куәлігінің,
сол сияқты білімінің және оны пайдалану дағдысының болуы немесе болмауы
қылмыстық жауапкершіліктен босатпайды.
Жол қозғалысы ережелерінің 1.2-тармағын негізге ала отырып, қатар
жүргізілетін оқу көлік құралын жүргізуге үйрететін адам, оның әрекеттерінде
кінәсі мен себептік байланысы болған қоғамдық қауіпті зардаптар туындаған
кезде, қылмыс субъектісі ретінде танылуы мүмкін.
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
13
14. ЗАҢНАМА
3. Көлік құралын механикалық құралдарға жатқызу кезінде соттар
ҚК-нің 296-бабының диспозициясына және осы баптың ескертуіне сәйкес автомобильдер, троллейбустар, трамвайлар, сондай-ақ тракторлар, мотоциклдер,
квадроциклдер және өзге де өздігінен жүретін машиналар механикалық көлік
құралдары болып табылатынын негізге алуы керек.
Жол қозғалысы ережелерінің 1.2-тармағына сәйкес жұмыс көлемі 50 см кубтан аспайтын қозғалтқышпен қозғалысқа келтірілетін және ең жоғары конструктивті жылдамдығы сағатына 50 шақырымнан аспайтын мопедтер мен басқа да
көлік құралдары, сондай-ақ велосипедтер, мокикалар және осыған сипаттамалары ұқсас басқа да көлік құралдары механикалық көлік құралдарына жатпайды.
Егер механикалық көлік құралдарына жатпайтын көліктерді жүргізетін
адамдардың жол қозғалысы ережелерін бұзуы абайсызда адамның денсаулығына
ауыр зиян келтіруге немесе бір не одан да көп адамның өлiмiне әкеп соқтырған
жағдайда, олар ҚК-нің 300-бабының тиісті бөлігінде көзделген қылмыс үшін жауапкершілікке тартылады.
4. Жол қозғалысымен байланысы жоқ жұмыстарды орындау кезінде (мысалы, тиеу-түсіру жұмыстары, көлік құралдарын жөндеу және май құю, құрылыс,
жол, ауыл шаруашылығы және басқа да көліктік емес жұмыстар өндірісі)
көлік құралдарын жүргізетін адамдардың ҚК-нің 296-бабында көрсетілген
зардаптардың орын алуына әкелген әрекеттері істің нақты мән-жайларына қарай
Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің белгілі бір жұмыстарды жүргізу
ережелерін, қауіпсіздік ережелерін бұзғаны үшін не жеке адамға қарсы қылмыстар
үшін жауапкершілік көздейтін тиісті баптары бойынша саралауға жатады.
5. Әскери қызметші деген мәртебесі бар адамның абайсызда адамның
денсаулығына ауыр зиян келтірген не оның өліміне әкеліп соқтырған Қазақстан
Республикасы Қарулы Күштерінің әскери, арнайы немесе көлік құралын жүргізу
немесе пайдалану ережелерін бұзуы ҚК-нің 391-бабының тиісті бөлігі бойынша
саралауға жатады.
Әскери қызметші өзге де көлік құралдарын жүргізу немесе оларды пайдалану кезінде Жол қозғалысы ережелерін бұзғаны үшін ҚК-нің 296-бабының тиісті
бөлігі бойынша жауапкершілікке тартылады.
6. ҚК-нің 296, 300-баптарының диспозицияларының бланкеттік сипатын
ескере отырып, айыпталушы ретінде жауапкершілікке тарту туралы қаулыда,
айыптау қорытындысында (айыптау хаттамасында, сотқа дейінгі жеңілдетілген іс
жүргізу хаттамасында), сот үкімінде (қаулысында) кінәлі адамның жол қозғалысы
14
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
15. ЗАҢНАМА
немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерінің бұзылған тармағына сілтеме
жасай отырып, ережені бұзған әрекеттерінің мазмұны ашылып көрсетілуі тиіс.
Орын алған қоғамдық қауіпті зардаптармен себептік байланысы жоқ
жол қозғалысы немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзу (мысалы,
жүргізушіде жол-көлік оқиғасы кезінде жүргізуші куәлігінің болмауы) аталған
қылмыстардың объективтік жағын құрай алмайды және айыптаудан алынып
тасталуға тиіс.
7. Қоғамдық қауіпті зардап көлік құралдарын жүргізген бірнеше адамдар
қатысқан жол-көлік оқиғасының салдарынан болса, онда олардың әрқайсысының
жол қозғалысының нақты қандай ережелерін бұзғандығын, әрқайсысының
әрекеттері мен қоғамдық қауіпті зардаптардың арасындағы себептік байланысты
анықтау қажет.
Осы мақсатта қайсысының әрекеті басқа жүргізушілерге қозғалыс үшін кедергі жасағанын немесе қауіп төндіргенін, соңғылары басқа көлік құралымен
немесе оның жолындағы өзге де кедергімен соқтығысуды немесе оны басып
кетуді болдырмаудың техникалық мүмкіндіктерінің болғандығын анықтау, сондай-ақ жүргізушінің көлік құралының қозғалысын тұрақты бақылау мүмкiндiгін
қамтамасыз ететін жылдамдықты таңдауын міндеттейтін Жол қозғалысы
ережелерінің 10.1-тармағын сақтағандығына да назар аудару керек.
Егер жол-көлік оқиғасы кезінде туындаған зиянды зардап бірнеше адамдардың бірлескен әрекетінің салдарынан болып табылса, бірақ олардың ішінде ҚК-нің 296-бабында көрсетілген көлік құралдарын жүргізушілер ғана емес,
басқалары да (мысалы, жаяу адамдар, велосипедшілер және т.б.) болса, онда көлік
құралын жүргізген адамдарға ҚК-нің 296-бабы қолданылады, ал басқа адамдардың
заңсыз әрекеттері ҚК-нің 300-бабы бойынша саралауға жатады.
8. Автотехникалық сараптаманы тағайындағанда сарапшылардың шешуіне
құқықтық сипаттағы сұрақтар қойылмайтындығын назарға алу керек.
Автотехникалық сараптама тек арнайы техникалық мәселелерді шешеді.
Оның сараптамалық зерттеу объектісі ретінде көлік құралын жүргізушінің және
жол қозғалысына басқа да қатысушылардың нақты көрінген әрекеттерімен байланысты мән-жайлар да болуы мүмкін.
Сот үкім шығара отырып, сарапшыға ұсынылған, есеп айырысу жүргізілген
бастапқы деректердің қайсысы нанымды деп танылғанын көрсетуге және
сараптамалық қорытындыға баға беруге міндетті. Бұл ретте сарапшының
қорытындысы ҚІЖК-нің 25-бабы 2-бөлігінің талаптарына байланысты басқа
дәлелдердің алдында басымдыққа ие емес, іс бойынша зерттелген басқа да
дәлелдермен талдауға, салыстыруға және жинақталып бағалауға жатады.
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
15
16. ЗАҢНАМА
9. Бір адамның әр уақытта жасаған ҚК-нің 296-бабының әртүрлі бөліктерінде
көзделген бірнеше әрекеті көрсетілген баптың тиісті бөлігі бойынша дербес
саралануға жатады.
Егер көлік құралын жүргізген адам жол қозғалысы немесе көлік құралдарын
пайдалану ережелерін бұзу кезінде бір мезгілде абайсызда бір немесе бірнеше
адамның денсаулығына зиян келтірсе, сондай-ақ бір немесе бірнеше адамның
өліміне әкелсе, онда әрекет тұтастай тиісінше аса ауыр зардаптың туындауын
көздейтін ҚК-нің 296-бабының тиісті бөлігі бойынша саралануға жатады. Бұл
ретте, осы әрекетпен келтірілген онша ауыр емес зардаптар айып тағылғанда
және үкімде көрсетілуі тиіс.
10. Егер адам кісі өлтіру, денсаулыққа зиян келтіру не бөтеннің мүлкін
жою немесе бүлдіру мақсатында көлік құралын қасақана пайдаланса, аталған
әрекеттерді ҚК-нің 296-бабы бойынша қосымша сараламай, Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің Ерекше бөлімінің жеке адамға қарсы не меншікке
қарсы қылмыстар туралы баптары бойынша саралау керек.
11. ҚК-нің 296-бабында көзделген зардаптар туындаған кезде Жол қозғалысы
немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзған және жол-көлік оқиғасы
болған жерді тастап кеткен кінәлі жүргізушінің әрекеті ҚК-нің 296 және 297-баптарында көзделген қылмыстардың жиынтығы бойынша саралауға жатады.
ҚК-нің 297-бабының ескертуіне сәйкес жәбірленушіге көмек көрсетуге
байланысты жол-көлік оқиғасы болған жерден кеткен адам осы бап бойынша
қылмыстық жауапкершіліктен босатылады.
Адам жол-көлік оқиғасы болған жерде өз күшімен жәбірленушіге көмек
көрсете алмайтын кезде полиция органдарына болған оқиға туралы хабарлау
мақсатында жол-көлік оқиғасы болған жерден кеткенде де ҚК-нің 297-бабы
бойынша жауапкершілік көтере алмайды.
12. Егер автокөлік құралын ұрлаған не айдап әкеткен адам оны жүргізу кезінде ҚК-нің 296-бабында көрсетілген зардаптарға әкеп соқтырған жол қозғалысы
қауіпсіздігі немесе көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзуға жол берсе, онда оның әрекеті тиісінше ҚК-нің 175 немесе 185-баптарында көрсетілген
жағдайларда жасалған қылмыстардың жиынтығы бойынша, сондай-ақ істің нақты
мән-жайларына байланысты – ҚК-нің 296, 297-баптары бойынша саралануға жатады.
13. ҚК-нің 298-бабының бірінші бөлігі бойынша қылмыстық жауапкершілік,
егер көлік құралдарын сапасыз жөндеу, сол сияқты көлік құралдарын көрінеу
16
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
17. ЗАҢНАМА
техникалық ақауларымен пайдалануға шығару осы бапта көзделген, кінәлі адам
алдын ала зардабы орын алуы мүмкін екендігін білген, бірақ оны жоюға болады
деп ұшқары ойлаған, не алдын алуға тиіс болса да, алдын ала білмеген зардаптармен себептік байланыста болған жағдайда ғана туындайды.
Зақымдалған көлік құралдарының және жабдықтардың пайдалануға
жарамдылығын қалпына келтіру жұмыстарын белгіленген технологиялық ережелер мен сапа нормативтерінен ауытқу арқылы орындау сапасыз жөндеуді білдіреді.
Көлік құралдарын техникалық ақауларымен пайдалануға шығару деп
уәкілетті тұлғаның техникалық ақауы бар, жол қозғалысына немесе көлік құралын
пайдалануға қауіп төндіретін (мысалы, тежегіш жүйесінің, рульмен басқарудың,
дөңгелектерді бекіткіштің, бақылау аспаптарының, автоматиканың және тағы
басқалардың ақаулары) көлік құралын нысанасы бойынша пайдалануға рұқсат
беруін түсіну керек.
Көлік құралын жөндеуге және оларды техникалық жарамды күйінде
пайдалануға шығаруға байланысты мәселелер арнайы білімді талап ететіндігін ескере отырып, істі дұрыс шешу үшін сараптамалар, соның ішінде автотехникалық
сараптамаларды жүргізу қажет.
14. ҚК-нің 298-бабының бірінші бөлігінде көзделген қылмыс субъектілері
ретінде ұйымдық-құқықтық және меншік нысандарына қарамастан, автомобиль
және қалалық электр көлігімен жолаушыларды және жүктерді тасымалдауды
жүзеге асыратын автокөлік ұйымдарының қызметкерлерімен қатар, қолданыстағы
нұсқаулықтармен, ережелермен немесе тиісті өкімдермен, не олардың айналысатын қызметтік жағдайына байланысты көлік құралдарының жөнделуі,
техникалық жай-күйі мен пайдаланылуы үшін жауапкершілік жүктелген, абайсызда денсаулыққа ауыр зиян келтіруге, не өлімге әкеп соқтырған сапасыз жөндеу
жүргізген басқа да ұйымдардың қызметкерлері танылуы мүмкін.
15. Қолданыстағы ережелерді бұзып, көлік құралын алкогольді, есірткі немесе өзге де мас күйдегі адамға жүргізуге берген көлік құралының жүргізушісі не
иесі, егер бұл абайсызда денсаулыққа ауыр зиян келтіруге, немесе бір не бірнеше
адамдардың өліміне әкеп соқтырса, ҚК-нің 298-бабының тиісінше екінші бөлігі,
үшінші бөлігі, төртінші бөлігі бойынша, ал бұл жағдайда көлік құралын жүргізген
адам – ҚК-нің 296-бабының тиісті бөлігі бойынша жауапкершілікке тартылады.
16. Сот ҚК-нің 296-бабының 3-бөлігі бойынша көлік құралын жүргізу
құқығынан айыру, ал ҚК-нің 298-бабы бойынша белгілі бір қызметпен айналы3-1306
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
17
18. ЗАҢНАМА
су құқығынан айыру түріндегі қосымша жазаны ҚК-нің 41-бабының 3-бөлігіне
сәйкес тағайындауға құқылы.
17. ҚК-нің 48-бабы бесінші бөлігінің а) тармағына сәйкес ҚК-нің 296,
298, 300-баптарында көзделген қылмыстар үшін сотталғандарға мерзіміне
қарамастан, бас бостандығынан айыру түріндегі жазаны өтеу қоныс-колонияларға
тағайындалады.
Сот қасақана және абайсызда жасалған қылмыстардың жиынтығы бойынша
сотталғандарға, егер қасақана қылмыс үшін бас бостандығынан айырумен байланысты емес жаза тағайындалған жағдайда ғана бас бостандығынан айыруды
өтеуді қоныс-колонияда тағайындауға құқылы.
18. Жол қозғалысы және көлік құралдарын пайдалану ережелерін бұзуға байланысты қылмыстар туралы істерді қараған кезде, соттар материалдық және іс
жүргізу заңдарының талаптарын, сондай-ақ «Азаматтық талапты қылмыстық процесте қарау туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2005 жылғы
20 маусымдағы № 1 нормативтік қаулысында берілген түсіндірулерді сақтай отырып, азаматтық талап арыздардың дұрыс шешілуін қамтамасыз етуі тиіс.
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі - АК) 931бабының 1-бөлігіне сәйкес жоғары қауіптілік көздерінен келген зиянды өтеу
міндеті жүктелетін көлік құралдарының иелері осы санаттағы істер бойынша
азаматтық жауапкерлер ретінде тартылуы тиіс.
Бұл ретте соттар жол-көлік оқиғасының нәтижесінде өміріне, денсаулығына
немесе мүлкіне зиян келтірілгенде жәбірленушінің көлік құралдары иелерінің
азаматтық жауапкершілігінің міндетті сақтандыруға байланысты сақтандыру
өтеміне құқығы бар екенін ескеруі тиіс. Сондықтан АК-нің 924-бабына сәйкес
жәбірленушінің сақтандыру өтемі мен зиянның нақты мөлшері арасындағы
айырмашылықты өндіру туралы сотталушыға қойған талаптары шешілуі мүмкін.
Егер жол-көлік оқиғасы салдарынан келтірілген зиян сақтандыру жағдайы
болып табылмаса не иесінің азаматтық жауапкершілігі міндетті сақтандыруға жатпайтын механикалық емес көлік құралын жүргізушінің кінәсінен (мысалы, мал
көлігі құралы немесе велосипедпен басып кету салдарынан) келтірілсе, оны кінәлі
адам азаматтық заңнамада көзделген жалпы ережелер бойынша өтейді.
19. Моральдық зиянды өтеу туралы талап арыздарды қарау кезінде, соттар
АК-нің 951, 952-баптарының ережелерін және «Соттардың моральдық зиянды
өтеу туралы заңнаманы қолдануы туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы
Сотының 2001 жылғы 21 маусымдағы № 3 нормативтік қаулысында берілген
түсіндірулерді басшылыққа алуы керек. Соттар моральдық зиянды өтеу мөлшерін
айқындау кезінде белгіленген өтемақы мөлшері талапкердің мәлімдеген талапта18
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
19. ЗАҢНАМА
рын орынды қанағаттандыратындығы туралы қорытындыға келуге мүмкіндік беруі үшін әділдік пен жеткіліктілік қағидаттарын негізге алған жөн.
Жәбірленуші жол қозғалысына қатысушы ретінде айрықша абайсыздық
танытқан кезде (мас күйде болуы, жол қозғалысы ережелерін бұзуы және т.б.),
зиянды өтеу мөлшері азайтылуға немесе оны өндіруден бас тартылуға әкеп
соқтыруы мүмкін.
Сақтандыру оқиғаларының туындауына байланысты моральдық зиянды
үшінші тұлғаларға өтеп беру сақтандыру ұйымдарына жүктелмейді. Сақтандыру
оқиғасы туындаған кезде моральдық зиянды өтеу автокөлік құралының иесіне немесе тасымалдаушыға жүктелуге тиіс.
20. Жәбірленушімен татуласуға байланысты істерді қысқарту туралы
өтініш болғанда, соттар ҚК-нің 67-бабының талаптарын қатаң сақтауы және
«Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 67-бабын қолдану жөніндегі
сот практикасы туралы» Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2001 жылғы
21 маусымдағы № 4 нормативтік қаулысында берілген түсіндірулерді басшылыққа
алуы тиіс.
Егер адамдардың әрекеттері ҚК-нің 296-бабында және ҚК-нің 297-бабында көзделген қылмыстардың жиынтығын құрайтын болса, онда ҚК-нің 67-бабын
қолдану туралы мәселе әрбір әрекетке қатысты жеке шешіледі.
21. ҚК-нің 296-бабында көзделген қылмыстарды жасауға айыпталған адамға
қатысты қылмыстық іс қылмыстық және қылмыстық іс жүргізу заңдарында
көзделген негіздермен тоқтатылғаннан кейін, адам Әкімшілік құқық бұзушылық
туралы кодекстің 69-бабы 5-бөлігіне сәйкес, оның әрекеттерінде әкімшілік құқық
бұзушылық белгілері болған жағдайларда ғана қылмыстық істі тоқтату туралы
шешім қабылданған күннен бастап үш айдан кешіктірілмей әкімшілік жауапкершілікке тартылуы мүмкін.
Материалдық залалды өндіру мәселесі азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен
шешілуі мүмкін.
22. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес, осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, сондай-ақ жалпыға бірдей міндетті болып табылады әрі ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа
енгізіледі.
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының Төрағасы
Б. Бекназаров
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының судьясы,
жалпы отырыс хатшысы
Ж. Бәйішев
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
19
20. ҮЗIНДIЛЕР
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ
АЗАМАТТЫҚ ЖӘНЕ ӘКІМШІЛІК ІСТЕР ЖӨНІНДЕГІ
ҚАДАҒАЛАУ СОТ АЛҚАСЫНЫҢ ҚАУЛЫЛАРЫ
Борышқордың кепiлмен қамтамасыз етiлген
мiндеттеменi бұзуы болмашы болып және кепiл ұстаушының
талаптарының мөлшерi кепiлге салынған мүлiктiң құнына
көрiнеу сәйкес келмесе, кепiлге салынған мүлiктен ақы
өндiрiп алудан бас тартылуы мүмкiн
(үзінді)
қаулы № 3гп-329-11
«Казкоммерцбанк» АҚ (бұдан әрі - Банк) банк қарызын өндірту, көлемі
60,09 шаршы метр үш бөлмелі пәтерді (бұдан әрі – даулы пәтер) қарыз есебіне
айналдыру туралы М.-ға қарсы сотқа талап арыз берген.
Павлодар облысы Екібастұз қалалық сотының 2010 жылғы 31 мамырдағы
шешімімен Банктің талаптары қанағаттандырылған. М.-дан Банктің пайдасына 1 980 374 теңге қарыз ақша, 59 411 теңге сот шығындары, барлығы 2 039 785
теңге өндірілген. М. мен О.-ға тиесілі даулы пәтер 2 018 999 теңгеге бағаланып,
несие есебіне Банкке берілген.
Іс апелляциялық және кассациялық тәртіппен қаралмаған.
Жоғарғы Соттың қадағалау сот алқасына берген өтінішінде М. соттың
материалдық және іс жүргізу құқығы нормаларын бұзғанына орай, сот шешімінің
күшін бұзып, істі қайтадан қарауға жіберуді сұрайды. Ол даулы пәтерді кепілге
қойған кездегі нарықтық құны 2 018 909 теңге болғанын, пәтерді қарыз есебіне
айналдыру туралы талап арыз берілген кезде сот бастапқы сату бағасы ретінде
осы соманы белгілегенін, алайда талапкер сотқа осы белгіленген бағаның нарық
бағасына сәйкестігін растайтын дәлелдеме ұсынбағанын көрсетеді.
Өтінішке қарсы пікірінде Банк даулы пәтерді кепілге қойған кездегі оның
нарықтық құны 2 018 909 теңге болғанын, пәтерді қарыз есебіне айналдыру туралы талап арыз берілген кезде оның нарықтық құны өзгермегенін көрсетіп, сот
шешімін өзгеріссіз қалдыруды сұрайды.
М.-ның өтініш уәждерін қолдаған сөзін, прокурордың сот шешімінің күшін
жойып, істі жаңадан қарауға жіберу керектігі туралы пікірін тыңдап, іс материалдарын зерттеп, қадағалау сот алқасы шешімнің күші жойылып, іс жаңадан қарауға
жіберілуі тиіс деген тұжырым жасады.
20
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
21. ҮЗIНДIЛЕР
АІЖК-нің 387-бабына сәйкес, материалдық нормалардың немесе іс жүргізу
құқығының елеулі түрде бұзылуы соттың заңды күшіне енген шешімдерін,
үйғарымдарын, қаулыларын қадағалау тәртібімен қайта қарауға негіз болады.
Аталған істі қараған кезде сот осындай заң бұзушылықтарға жол берген.
Екіжақты шарттың негізінде Банк М.-ға 1 682 400 теңге қарыз берген, қарыз
мерзімі 180 ай (2007 жылғы 25 маусымнан 2022 жылғы 26 маусымға дейін, 16%
жылдық өсімақымен). Нарықтық құны 2 108909 теңге үш бөлмелі пәтер кепілге
қойылған.
Банктің көрсетуінше, М. қарызды уақытында төлемей, шарт талаптарын
бұзған. Нәтижесінде 2010 жылғы 5 ақпан айындағы есеп бойынша М.-ның Банкке берешегі 1 980 374 теңге болған, оның ішінде негізгі қарыз- 1 772163 теңге,
сыйақы -94270 теңге, қарыз есебін жүргізу үшін төлем – 6730 теңге, айыпақы
-10721 теңге. Банк филиалының Даулы несиелер комитеті 2010 жылғы 4 ақпанда
М.-ны қарыз төлеу қабілеті жоқ деп таныды. Қарыз міндеттемесін орындамағанын
М. жоққа шығармайды.
Сот АІЖК-нің 722-бабының - қарыз алушы шартта көзделген тәртiппен
және мерзiмде қарыз нысанасын қайтаруға мiндеттi, егер шартта бөлшектеп
(бөлiп-бөлiп) қайтару көзделсе, қарыз алушы қарыз нысанасының кезектi
бөлiгiн қайтару үшiн белгiленген мерзiмдi бұзған жағдайда қарыз берушi қарыз
нысанасының қалған барлық бөлiгiн тиесiлi сыйақымен бiрге мерзiмiнен бұрын
қайтаруды талап етуге құқылы деген ережелеріне сілтеме жасап, Банктың талаптарын қанағаттандырған.
Сот кепілге қойылған мүлікке қарызды аударғанда борышқор өзi жауап беретiн кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеменi орындамаған немесе
тиiсiнше орындамаған ретте кепiл ұстаушының (қарыз берушiнiң) талаптарын
қанағаттандыру үшiн кепiлге салынған мүлiктен ақы өндiрiп алуы мүмкiндігін
қарастыратын АК-нің 317-бабының 1-бөлігінің ережелеріне сүйенген.
Бұл ретте сот қолданылуға тиісті заңды қолданбаған, сондықтан сот шешімі
заңдылық пен негізділік талаптарына сәйкес келмейді.
Кепіл ұстаушы кепілмен қамтамасыз етілген міндеттемелерді мерзімінен
бұрын орындауды талап етуі негіздерінің тізбесі АК-нің 321-бабында белгіленген, кепiл ұстаушы кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттемелердi мерзiмiнен тыс
бұрын орындауды мына жағдайларда:
– кепiл туралы шарттың ережелерiне сәйкестендiрiлмей кепiлге салынған
нәрсе кепiл берушiнiң иелiгiнен шығып кеткенде;
– кепiл берушi кепiлге салынған нәрсенi ауыстыру туралы ережелердi бұзғанда
(осы Кодекстiң 314-бабы);
– егер кепiл берушi осы Кодекстiң 314-бабындағы 2-тармақта көзделген
құқықты пайдаланбаса, кепiл ұстаушы жауап бермейтiн (осы Кодекстiң 3138/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
21
22. ҮЗIНДIЛЕР
бабының 2-тармағы) мән-жайлар бойынша кепiлге берiлген нәрсе жоғалғанда талап етуге құқылы. Сондай-ақ:
– кепiл берушi кейiнгi кепiл туралы ережелердi бұзғанда;
– кепiл берушi осы Кодекстiң 312-бабы 1-тармағының 1 және 2 тармақшасында
және 2-тармақта көзделген мiндеттемелердi орындамағанда;
– кепiл берушi кепiлге салынған мүлiкке билiк ету туралы ережелерiн (осы
Кодекстiң 315-бабының 2-тармағы) бұзғанда кепiлге салынған нәрседен ақы
өндiрiп алуға құқылы.
Алайда, заңның осы нормаларын сот негізсіз қолданбаған. Түбегейлі орындалуы 2022 жылғы 26 маусымға дейін белгіленген кепiлмен қамтамасыз етiлген
мiндеттемелердi кепiл ұстаушы мерзiмiнен бұрын орындауды талап етуге негіз бар
ма немесе қарыздың өтелген сомасын, айыпақысын, өтемақысын есепке ала отырып мерзімі өткізілген ағымдағы төлемдерді өндіру керек пе, өндіруге ұсынылған
негізгі қарыз сомасы (1 772163 теңге) несиеге алынған сомадан (1 682 400 теңге)
неге артық деген мәселелерді сот тексермеген.
Сот отырысында жауапкер М. кепілге қойылған мүлік – даулы пәтерге қарызды аударуға қарсы болып, пәтердің жалғыз баспанасы екенін, кепілге қойылған
мүліктің құны мен қарыздың жалпы сомасымен салыстырғанда мерзімі өткізілген
қарыздың сомасы болмашы екенін көрсеткен. Жауапкер даулы пәтердің бастапқы
сату бағасымен келіспей, «Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы» Заңның 2-бабының 4-тармағына назар аударуды сұрайды. Заң нормасы
бағалау нысанының нарықтық не өзге бағасын анықтаған күн немесе кезең оны
бағалау мерзімі болатынын белгілейді. М. сот шешім шығарған кезде Екібастұз
қаласында үш бөлмелі, осы тектес пәтерлердің құны 2 800 000- 3 000 000 теңге
болғанын, бұл сот тағайындаған бастапқы сату бағасынан айтарлықтай жоғары
екенін, сондай-ақ соттың тараптар кепілге қойылған мүліктің бастапқы сату
бағасының сомасына келіскен деген тұжырымы негізсіз екенін, бұл оның меншік
құқына, мүліктік мүдделеріне нұқсан келтіретінін көрсеткен.
Сот АІЖК-нің 221-бабының талаптарына қайшы келіп, өз шешімінде
М.-ның уәждері қандай дәлелдермен жоққа шығарылатынын, АК-нің 317-бабының
2-бөлігінің борышқордың кепiлмен қамтамасыз етiлген мiндеттеменi бұзуы өте
болмашы болып және соның салдарынан кепiл ұстаушы талаптарының мөлшерi
кепiлге салынған мүлiктiң құнына көрiнеу сәйкес келмесе, кепiлге салынған
мүлiктен ақы өндiрiп алудан бас тартылуы мүмкiн екендігін қарастыратын ережелеріне Банктың әрекеттері сәйкес келетін-келмейтінін көрсетпеген.
Осындай заң бұзушылықтарға жол берілгендіктен сот шешімінің күші жойылып, іс жаңадан қарауға жіберілуге жатады.
Істі жаңадан қараған кезде сот дауды дұрыс шешу үшін маңызы бар мән-жайлар шеңберін дұрыс анықтап, тараптардың уәждерін мұқият зерттеп, қандай сома
22
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
23. ҮЗIНДIЛЕР
өндіруге жататынын, кепілге қойылған мүлікке қарызды аудару үшін негіздердің
бар-жоғын нақты анықтап, жоғарыда көрсетілген кемшіліктерді жойып, заңды
және негізді шешім қабылдауы керек.
Осы айтылғандардың негізінде, АІЖК-нің 398-бабы 4-бөлігінің 2) тармақшасын басшылыққа алып, қадағалау сот алқасы Павлодар облысы Екібастұз
қалалық сотының 2010 жылғы 31 мамырдағы шешімінің күшін бұзып, істі сол
сотқа, басқа құрамда қайта қарауға жіберді. М.-ның өтінішін қанағаттандырды.
Иеліктен шығарылған мүлік мемлекеттік тіркеуден
өткеннен кейін ғана мүлікке меншік құқығы пайда болады
қаулы № 3гп-482-11
(үзінді)
И. жанар-жағар май және техникалық қызмет көрсету станцияларын
қамтамасыз ету бойынша бірлескен кәсіпкерлік қызмет туралы 2008 жылғы
11 қыркүйектегі шартты бұзу туралы С., Х. және Д.-ға қарсы сотқа талап арыз беріп,
0,41 гектар жер телімін босатуға міндеттеу, Д.-дан жерді рұқсатсыз иемденіп, 2009
жылғы қаңтардан 2010 жылғы қырқүйекке дейін кәсіпкерлік қызметпен заңсыз
айналысқаны үшін жерді жалға алу төлемі ретінде 8 200 000 теңге өндіру, С., Х.,
Д.-дан теңдей тәртіппен 10 000 000 теңге моральдық зиян өндіру туралы сұраған.
Ол 0,41 гектар жер және сол жерде орналасқан құрылыс нысандары өзінің
жеке меншігінде екенін, аталған адамдармен заңды тұлға құрмастан осы нысандарды бірлесіп пайдалану арқылы табыс табу туралы шартқа отырғанын, алайда, жауапкерлер шарттың талаптарын бірнеше мәрте бұзғанын көрсеткен. Атап
айтқанда, шарттың 3-тармағына сәйкес, бірлескен кәсіпкерлік қызметтегі И.-дың
үлесі таза табыстың 25% болып белгіленген, ақшаға шаққанда 1 жыл 6 айдағы табысы 8 880 000 теңге болған. Бірақ С. мен Х. шарттың 3, 5, 8,12, 14, 17-тармақтарын
бұзып, шартқа еш қатысы жоқ Д.- ға жерді пайдаланып кәсіпкерлікпен айналысуға
мүмкіндік беріп, үшеуі түскен табысты өзара бөлісіп отырған. Олар И.-дың үлесін
бермей, оны қорлаған, қайғының салдарынан әкесі кенеттен қайтыс болып, ол
шексіз жан азабын тартқан.
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
23
24. ҮЗIНДIЛЕР
Өз кезегінде Д. - И.-ға қарсы талап арыз беріп, өзін заңсыз кәсіпкерлікпен
шұғылданды деп негізсіз айыптағаны үшін 1 000 000 моральдық зиян өндіруді
сұраған. Сондай-ақ С., Х., Д. өздерін мұнай өнімдерін заңсыз айналымға салды
және әкесінің өліміне кінәлі деп негізсіз айыптағаны үшін И. мен оның зайыбы
Т.-ның әрқайсынан 3 000 000 теңгеден моральдық зиян өндіруді талап еткен. Сонымен қоса, С. мен Х. шартты мәжбүрлеп орындату жөнінде И.-ға қарсы талап
арыз берген, ол шарттың 1-тармағына сәйкес, И. 0,41 гектар жерді С.-ның меншігіне беруге тиіс болғанын, бірақ екі жыл бойы жерді беруден жалтарғанымен
қоймай, үлес талап еткенін, ал шарт бойынша И. жерді мұның меншігіне берген
кезде ғана таза табыстың 25% алатынын көрсеткен.
Жамбыл облысы Қордай аудандық сотының 2010 жылғы 24 желтоқсандағы
шешімімен И.-дың талаптары ішінара қанағаттандырылған. Сот 2008 жылғы
11 қыркүйектегі бірлескен кәсіпкерлік қызмет туралы шартты бұзып, С.,
Х.-ны И.-дың жеке меншігі болып табылатын жер учаскесін қайтаруға міндеттеген. И.-дың С., Х., Д.-дан моральдық зиян өндіру туралы талабы да ішінара
қанағаттандырылған.
Д.-ның И.-дан моральдық зиян өндіру жөніндегі талабы қанағаттандырусыз
қалдырылған. С., Х. және Д.-ның моральдық зиян өндіру туралы талаптары ішінара қанағаттандырылып, И.-дан үшеуінің әрқайсысының пайдасына 10 000
теңгеден өндірілген, қалған бөліктерінде олардың талаптары қанағаттандырусыз
қалдырылған. Сондай-ақ олардың И.-ға шартты мәжбүрлеп орындату туралы талаптары да қанағаттандырылмаған.
Жамбыл облыстық соты апелляциялық алқасының 2011 жылғы 11 ақпандағы
қаулысымен бірінші сатыдағы соттың шешімі өзгертілген, бірлескен кәсіпкерлік
қызмет туралы шартты бұзу, жер учаскесін қайтару бөлігінде шешімнің күші
жойылып, осы бөлігінде И.-дың талабын қанағаттандырудан бас тартылған.
С. мен Х.-ның шартты мәжбүрлеп орындату туралы талаптары қанағаттандырылып, И. шарттың 1-тармағының талаптарын орындауға, яғни 0,41
гектар жерді С.-ның меншігіне беруге міндеттелген. Қалған бөлігінде бірінші
сатыдағы соттың шешімі күшінде қалдырылған. Облыстық соттың кассациялық
алқасы қаулыны өзгеріссіз қалдырған.
И. апелляциялық және кассациялық алқалардың шешімдерімен келіспей,
Жоғарғы Соттың қадағалау алқасына берген өтінішінде сот оның жеке меншігі
болып табылатын 0,41 гектар жерді С.-ның меншігіне беруге міндеттеу арқылы
жеке меншікті иелену жөніндегі конституциялық құқынан айырғанын көрсетіп,
сот актілерінің күшін осы бөлігінде жоюды сұрайды.
Шағымдалып отырған сот актілерінің күшін жойып, бірінші сатыдағы сот
шешімін күшінде қалдыру туралы прокурордың пікірін, талапкер И. мен оның
өкілдері А., Б.-ның өтініш уәждерін қолдаған сөздерін, өтінішке қарсылық білдірген С. мен оның өкілдері Ш., Ж.-ның жауаптарын тыңдап, іс материалда24
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ЖОҒАРҒЫ СОТЫНЫҢ БЮЛЛЕТЕНI
8/2011
25. ҮЗIНДIЛЕР
рын зерттеп, қадағалау сот алқасы апелляциялық және кассациялық сатылардың
қаулыларының күші жойылуға, бірінші сатыдағы сот шешімі күшінде қалдырылуға
жатады деген тұжырым жасады.
АІЖК-нің 387-бабына сәйкес, материалдық нормалардың немесе іс жүргізу
құқығының елеулі түрде бұзылуы соттың заңды күшіне енген шешімдерін,
үйғарымдарын, қаулыларын қадағалау тәртібімен қайта қарауға негіз болады.
АІЖК-нің 365, 366-баптарында көрсетілген заң бұзушылықтар материалдық
нормалардың немесе іс жүргізу құқығының елеулі түрде бұзылуы болып саналады.
АІЖК-нің 228-бабына сәйкес, жай серіктестік бірлескен қызмет туралы
шарттың негізінде құрылады. Бірлескен қызмет жөніндегі шарт бойынша тараптар табыс табу немесе заңға қайшы келмейтін басқа да мақсатқа жету үшін
бірлесіп әрекет етеді. Жай серіктестік заңды тұлға болып саналмайды. Бірлескен қызмет туралы шарт жеке адамдардың, жеке адамдар мен заңды тұлғалардың
арасында, өзара заңды тұлғалардың арасында жасалады. АК-нің 230-бабына орай,
көздеген мақсаттарына жету үшін тараптар ақшалай немесе мүліктей жарна салады не еңбегімен өтейді.Ақшалай және мүліктей жарналар, сондай-ақ бірлескен
қызмет нәтижесінде жасалған не сатып алынған мүлік олардың үлестік ортақ меншігі болып табылады.
Сарытөбе ауданы әкімінің шешімі негізінде берілген 2007 жылғы 4 шілдедегі № 83831 мемлекеттік актіге сәйкес, И.-ға Сарытөбе ауылынан 0,8223 гектар
бөлінбелі жер учаскесі берілген.
2008 жылғы 11 қыркүйекте И. мен С., Х. арасында бірлескен кәсіпкерлік
қызмет туралы нотариус куәландырған шарт жасалған. Шарттың тармақтарына
орай, И. өз меншігіндегі 0,41 гектар жер бөлігін С.-ның жеке меншігіне беруге, С.- Х.-мен бірлесіп жанар-жағармай және автокөліктерді жөндеу станцияларын салуға және үшеуі заңды тұлға құрмай бірлескен кәсіпкерлік қызметпен
шұғылданып, таза табысты өзара бөлісуге, С. мен Х. мүлік түрінде қосқан жарна,
бірлескен қызмет арқылы көрсетілген қызметтерден, жасалған өнімдерден түскен
пайда мен табыстар үшеуінің ортақ үлестік меншігін құрауға тиіс болатын.
Осы шартта үшеуінің әрқайсысының жалпы ортақ мүліктегі және таза
табыстағы үлестері көрсетілген, ол бойынша үлестер: И.-25%, С.-25%, Х.-50% болып белгіленіп, күнтізбелік жылдың әр тоқсаны сайын тараптар табысты бөлісуге
тиіс болатын. Атқарушы директорды тараптар сайлайды.
Бірінші сатыдағы сот анықтағандай, И.-дың жер учаскесінде жоспарланған
құрылыс нысандары салынып біткен, алайда, С. мен Х. шарт талаптарын бұзып,
жер учаскесін пайдаланғаннан түскен табыстағы И.-дың үлесін төлемеген. И.
2010 жылғы 13 қаңтарда екеуіне табыс көлемі жөнінде мәлімет беруді сұрап хат
жолдаған. Олар 0,41 гектар жер бөлігінің С.-ның меншігіне берілмегенін желеу
4-1306
8/2011
БЮЛЛЕТЕНЬ ВЕРХОВНОГО СУДА РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН
25
