trial

1. proGraMMa LeUven
berTeM - bierbeek - korTenberG - roTSeLaar
www.erfgoeddAg.be
SPECIALE DAGPAS VAN DE LIJN TE KOOP VOOR 2,50 EURO BIJ DE CHAUFFEUR

2. www.erfgoedcelleuven.be

3. Inhoudstafel
Woord VoorAF
2 Erfgoed, spiegel van ons verleden
3 Welkom op de Erfgoeddag in Leuven
Programma leuven-centrum
HISTArUZ
4-7 HistarUZ
8 MATRIX
BEIAArd
9 Campanae Lovanienses
10 JoorZANGErS
STAdHUIS
11-13 Stadsarchief
14-15 SIWE, Steunpunt voor Industrieel en Wetenschappelijk Erfgoed
16-18 vzw Cultureel Erfgoed Annuntiaten Heverlee
rIJKSArCHIEF
19 Rijksarchief Leuven
20 Vlaamse Vereniging voor Familiekunde, afdeling Leuven
21 LErEN oNdErNEMEN
22 M LEUVEN
GIdSENHUIS
23 Academie voor het Leuvens dialect
24 Koninklijke Leuvense Gidsenbond
24 KAdoC, DOCUMENTATIE- EN ONDERZOEKSCENTRUM VOOR RELIGIE,
CULTUUR EN SAMENLEVING
BEGIJNHoF
25 De Koerier van Navarra vzw
26-27 PArCoUrS Voor MENSEN MET EEN AUdITIEVE oF VISUELE BEPErKING
oF MET EEN BEPErKTE MoBILITEIT
28 JoNGErENWorKSHoP CJP
30-31 Programma Buurgemeenten
32 Praktisch en colofon
33 Bereikbaarheid/openbaar vervoer
Stadsplan Leuven
– PAGINA 1 –

4. Woord VoorAF
erfgoed,
sPIegel van ons verleden
Erfgoeddag met u willen delen. pen brengen. Winston Churchill,
Dat maakt van Erfgoeddag allicht de bekendste Britse
opnieuw een warm en verras­ premier ooit, wist dat “de
send gebeuren. geschiedenis door de over­
winnaars geschreven wordt”.
Erfgoeddag: voor de duur van Welnu, geldt dit ook voor
één dag focussen het publiek, cultureel erfgoed? Want wie
de media, de vele organisaties zich verdiept in de geschiede­
en mensen die het evenement nis van de armoede, stelt vast
mogelijk maken, zich volop op dat het begrip doorheen de tijd
een thema dat in ons cultureel verschillende definities kreeg,
erfgoed vervat zit. Uiteen­ en ook telkens opnieuw anders
© Philip Vanoutrive lopende (kunst)voorwerpen, werd bekeken én beoordeeld.
archiefstukken, verhalen, Een constante is er wel: het was
liederen en zoveel meer getui­ de macht die het discours over
Beste vrienden, gen over diverse aspecten ‘de arme’ voedde, inclusief alle
van armoede, vroeger en nu. vooroordelen, normen en waar­
Honderden organisaties, De gebundelde kracht van dit den die er betrekking op hadden.
waaronder musea, archieven, gebeuren zal opnieuw heel De stem van de arme zélf kreeg
heemkundige kringen, erfgoed­ duidelijk maken dat het erfgoed weinig gehoor. Vandaag breken
bibliotheken, erfgoedcellen, dat wij zo koesteren een spiegel we met deze traditie, want bij
maar ook amateurkunstenaars, is van het reilen en zeilen van diverse activiteiten werden
cultuurdiensten én verenigingen onze samenleving. Dat maakt verenigingen waar armen het
waar armen het woord nemen, van cultureel erfgoed net zo’n woord nemen betrokken, zodat
reiken u op Erfgoeddag 2011 een prikkelend, en in diversiteit dit thema ook vanuit hun per­
inzicht in het verleden aan. Dit haast eindeloos terrein. spectief kan getoond worden.
jaar staan we stil bij de oorzaken
en de gevolgen van armoede. Er is, in aanloop naar en tijdens Deze editie van Erfgoeddag
Laat ons daarbij niet vergeten het voorbije ‘Europees Jaar van biedt ons volop stof tot
dat ons huidige welvaartsniveau de bestrijding van armoede en nadenken en plaatst het
voor de meeste mensen een uitsluiting’ (2010) heel wat publieke debat over oorzaken
zeer recent gegeven is. En tot inkt gevloeid en gediscussieerd van, gevolgen en remedies voor
op vandaag slagen we er helaas over de mechanismen en de armoede, in een verhelderend
nog niet in om iedereen van deze impact van armoede. Mensen historisch kader.
welvaart te laten genieten. Het in armoede nemen veel minder
siert de erfgoedsector en alle deel aan het publieke culturele Graag tot op Erfgoeddag!
andere deelnemers die met cul­ leven dan een gemiddelde
tureel erfgoed bezig zijn, dat zij Vlaming. Deze (en alle nog Joke Schauvliege
hun kennis en vaardigheden zo volgende) editie(s) van Erfgoed­ Vlaams minister van
oprecht, spontaan en talrijk op dag wil daar verandering in hel­ Leefmilieu, Natuur en Cultuur
– PAGINA 2 –

5. erfgoeddag leuven
Welkom
oP de erfgoeddag In leuven
Zondag 1 mei is dit jaar dubbel letterlijk muziek naar de arbei­ universiteit en haar studenten
feest: we vieren niet alleen de ders bracht. De Leuvense vind je sporen van armoede.
dag van de arbeid, maar ook arbeiders worden vereerd door In het Rijksarchief kom je te
de Erfgoeddag, de jaarlijkse de Joorzangers met hun reper­ weten wat er in de vroegmo­
dag waarop ons cultureel toire van ‘Leivese poporris’ of derne tijd zoal werd gedaan
erfgoed extra in de kijker wordt liedjes die het leven van de voor de minder bemiddelde
gezet. Thema van deze arme arbeider vroeger vrolijker student. En nog… in M kan je
Erfgoeddag is ‘Armoe troef’! maakten. En drie van de vier de klassenstrijd opnieuw mee
Hiermee is ook op de Leuvense beiaarden spelen op uitvechten, in het gidsenhuis
Erfgoeddag sociaal engage­ verschillende tijdstippen aller­ kan je gaan luisteren naar
ment verzekerd. Wat staat er in lei songs over armoede. verhalen over ‘de rijkdom
Leuven zoal op het programma? van de armentaal’ en in
Via ‘Armoe troef’ komt ook de het stadhuis ontdek je
De vrijwilligers van HistarUZ sociale woningbouw en het prachtige foto’s over de
focussen in hun tentoonstel­ recht op wonen aan bod. Het vroegere Leuvense wel­
ling op de toegankelijkheid van Stadsarchief toont via originele dadigheidsinstellingen.
de gezondheidszorg, vroeger en plattegronden, tekeningen en
nu. Op basis van archiefmate­ foto’s de ambitieuze plannen ‘Armoe troef’… Het levert een
riaal, cijfers, beelden en ver­ die architect Renaat Braem had, rijk programma op in Leuven,
halen maken ze een bijzondere toen hij Sint­Maartensdal ont­ zoveel is zeker! Jij en iedereen
opstelling in hun fijne museum wierp. Met SIWE fiets je langs kunnen dit gratis komen mee­
aan de Kapucijnenvoer. Samen verschillende sociale woning­ beleven tussen 10 en 18 uur
met Buurtwerk ’t Lampeke bouwprojecten in en rond op verschillende locaties in de
en Wijkbureau Mannenstraat Leuven en kom je tijdens een stad. Mensen met een visuele,
van de stad Leuven verzamel­ lezing meer te weten over de auditieve of mobiele beperking
den we bovendien getuigenis­ evolutie van het ‘recht op wonen’. kunnen deelnemen aan bege­
sen van mensen die het ook leide parcours of kunnen via
vandaag met minder middelen Schoolplicht en onderwijs voor de icoontjes ( , , )
moeten stellen. Op Erfgoeddag iedereen. Het was niet altijd in deze brochure ontdekken
kan je hen aan het woord horen zo. De vzw Cultureel Erfgoed welke activiteiten voor hen het
in een mooie reportage, waar­ Annuntiaten presenteert in best toegankelijk zijn. Aan
aan Phara De Aguirre met het stadhuis een expo rond iedereen… van harte welkom
plezier meewerkte. 200 jaar sociale onderwijs­ op Erfgoeddag 2011 en grote
initiatieven in de Leuvense dank aan alle partners die aan
Zondag 1 mei zal ook sociaal regio. Wie wil, kan aanvullend deze Erfgoeddag meewerken!
klinken, want er zit veel muziek een bezoek brengen aan het
in deze Erfgoeddag. MATRIX Miniemeninstituut, een van de Denise Vandevoort,
werkt rond de socialistische Leuvense ‘armenscholen’ uit Schepen van cultuur,
opera ‘La fabbrica illuminata’ het begin van de vorige eeuw. sociale zaken, gelijke kansen
(de verlichte fabriek), die ook Ook in de geschiedenis van de en studentenzaken
– PAGINA 3 –

6. ProGrAmmA leuVeN
HistarUZ © Erfgoedcel Leuven
hIstaruZ
TenToonsTelling
Arm eN rIjk GelIjk:
GezoNdheIdszorG
doorbreekt
klAsseNVerschIl De gezondheidszorg is sinds 1850 grondig veranderd. Vanaf de
industrialisering werden er meer en meer voorzieningen door de
hIstAruz overheid gecreëerd om arme arbeiders op te vangen. HistarUZ gaat
In samenwerking met dieper in op deze evolutie tot op de dag van vandaag met boeiende
Buurtwerk ’t Lampeke verhalen en cijfermateriaal. Kon iedereen meegenieten van de
en Wijkbureau vooruitgang of werd de kloof tussen arm en rijk juist groter?
Mannenstraat En hoe zit het met de gezondheidszorg vandaag?
Welke sporen van het verleden zijn nu nog steeds aanwezig?...
De antwoorden op deze vragen vind je in HistarUZ.
Ook Buurtwerk ’t Lampeke en wijkbureau Mannenstraat werkten
mee: zij gingen op ontdekkingtocht doorheen de collectie van
HistarUZ. Hoe zij gezondheidszorg vandaag beleven, kom je te
weten in een bijzondere reportage!
– PAGINA 4 –

7. ProGrAmmA leuVeN
hoe toegankelIjk Is onZe medIsche
Zorg nog In de 20ste/ 21ste eeuW?
HistarUZ start het verhaal rond de jaren 1850: een
periode die gekenmerkt wordt door de groeiende in-
dustrialisering, de verstedelijking, de stijging van de
levensstandaard, betere huisvesting en hygiëne, het
meervoudig stemrecht en de eerste sociale wetten.
Armoedebestrijding was niet langer de opdracht van
vele liefdadigheidsinstellingen en congregaties, maar
ook de Belgische Overheid nam hierin nu haar ver-
antwoordelijkheid en richtte de Maatschappij voor
Onderlinge Bijstand op.
Rond 1880 verschenen de eerste sociale wetten
over onder meer stakingsrecht, reglementering van
HistarUZ © Erfgoedcel Leuven
kinder- en vrouwenarbeid, zondagsrust en maximum
arbeidstijden. Vakbonden werden opgericht en men
kreeg een landschap met drie grote zuilen: een li- deel van het loon hiervoor af te staan. Samen met
berale, een socialistische en een katholieke zuil. Rond de snelle wetenschappelijke vooruitgang in de
de eeuwwisseling ontstonden verschillende zieken- geneeskunde, heeft de ziekteverzekering ervoor
fondsen, op basis van solidariteit tussen gezonden gezorgd dat medische zorgen enerzijds beter
en zieken, tussen welstellenden en armen, tussen betaalbaar en dus toegankelijker werden en dat
jong en oud. Ziekenfondsen kregen de taak om te anderzijds de kwaliteit en diversiteit van de zorg
zorgen voor een vervangingsinkomen bij ziekte, peilsnel verbeterde.
werklozensteun, ouderdomspensioen, jaarlijks verlof,
een gezinsvergoeding, een gedeeltelijke terugbe- In de gouden jaren zestig van de vorige eeuw
taling van medische zorgen, tariefafspraken met art- leidde deze evolutie tot een explosie binnen de
sen, preventiebeleid enzovoort. gezondheidszorg. Overal werden ziekenhuizen, pre-
ventoria en gezondheidscentra gebouwd. De spe-
Tijdens en na WO I werd er volop gestreden en cialist trad meer op de voorgrond, dit soms ten koste
gesleuteld aan een degelijke en eerlijke ziekte- van de vertrouwde huisarts. Binnen de geneeskunde
verzekering. Na WO II kwam de besluitwet van won het ziekenhuis steeds meer aan belang. Om de
28/12/’44 die een nieuw tijdperk inluidde voor zorg betaalbaar te houden moesten er maatregelen
de ziekenfondsen, namelijk het uitvoeren en getroffen worden in nieuwe wetten en reglemen-
beheren van de verplichte ziekte- en invaliditeits- teringen. Zo kwam in 1963 de wet Leburton (Sociaal
verzekering voor alle loon- en weddetrekkenden. Pact) tot stand, waarbij iedereen, ook de zelfstandi-
Werkgever en werknemer werden verplicht een ge, verplicht werd sociale bijdragen te betalen.
HistarUZ © Erfgoedcel Leuven
“In 1925 werd de Commissie voor Openbare
Onderstand (COO) opgericht, dit ter vervanging
van de Maatschappij voor Onderlinge Bijstand.
Op haar beurt werd in 1976 de COO zowel in
naam als in functie gewijzigd tot OCMW met
ruimere maatschappelijke opdrachten.”
– PAGINA 5 –

8. ProGrAmmA leuVeN
In de jaren ‘70 en daarna kende
de geneeskunde een sterke
vooruitgang: meer specialisaties,
hogere technische diagnose en
behandelingstechnieken en
multidisciplinair overleg binnen
het gezondheidsteam. De huis-
arts werd nauwer betrokken bij
de zorg evenals maatschappelijke
werkers, OCMW’s, bejaarden-
tehuizen, thuiszorg, palliatieve
zorgorganisaties, kinderopvang
enzovoort. Hygiëne en woon-
kwaliteit werden gepromoot en
gesteund door allerlei overheids-
en sociale organisaties. © HistarUZ
De laatste jaren wordt, na deze
snelle evolutie, de individuele Waar stond de armenzorg in de 20ste eeuw?
solidariteit meer en meer over- Hoe paste deze in de maatschappelijke evolutie?
gelaten aan instellingen en aan Klopte de term ‘arm­zalig’? Konden armen mee­
de Overheid. Toch zijn het vaak genieten van de vooruitgang of werd de kloof tussen
de maatschappelijk zwakkeren in rijk en arm alsmaar groter? Of ligt de waarheid
onze samenleving die tussen de ergens tussenin?
mazen van het net glippen en in
de kou staan. Dankzij de op- Je komt het allemaal te weten in de kapel van campus
komende bewustmaking via Sint-Rafaël aan de Kapucijnenvoer. Via boeiende verhalen
media en verenigingen zijn het en cijfermateriaal; over hoe het was in grootmoederstijd
vooral de vrijwilligers die de stille - 40 jaar geleden, hoe het nu is, en over hoe het zal zijn
noden van de kansarmen aanvoe- in de toekomst…
len en streven naar een beter en In een bijzondere reportage gaat Phara de Aguirre in
aangepast leven voor iedereen. gesprek met enkele mensen van Buurtwerk ’t Lampeke en
Wijkbureau Mannenstraat. Geïnspireerd door de
Momenteel wordt het probleem collectie van HistarUZ, brengen deze Leuvenaars
van de kansarmoede vooral getuigenissen over hun leven met minder middelen,
decentraal aangepakt, dicht bij mogelijkheden en kansen.
het individu, in de wijk, door
gerichte zorgverlening niet » » LOcATIE: HISTARUZ
alleen op medisch vlak, maar Kapucijnenvoer»33,»3000»Leuven
ook op sociaal-cultureel vlak, op » » StadSpLan»Locatie»1
gebied van onderwijs, huisvesting » » open»van»10»tot»18»uur
enzovoort. »» deze»activiteit»Loopt»na»erfgoeddag»nog»tot»en»met»21»mei»2011
» » de»vaSte»coLLectie»iS»doorLopend»gratiS»te»bezoeKen
Gerda Ceulenaere (HistarUZ) » » deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»toeganKeLijK»
voor»menSen»met»een»viSueLe»beperKing,»zie»p.»26»
»»
– PAGINA 6 –

9. ProGrAmmA leuVeN
meer over hIstaruZ meer over meer over WIjkBureau
Een indrukwekkende unieke BuurtWerk ’t lamPeke mannenstraat
verzameling erfgoed van De werking van vzw Buurtwerk Om dichter bij haar bewoners te
instrumenten, medisch en ’t Lampeke is expliciet afgestemd staan, heeft het stadsbestuur in een
paramedisch materiaal tot allerhande op mensen binnen en buiten de aantal wijken een wijkbureau voor-
boeken, foto’s en documenten worden buurt die, om welke reden dan ook, zien. Een daarvan is het Wijkbureau
tentoongesteld in en om de oudste maatschappelijk kwetsbaar zijn of Mannenstraat. Een stedelijke buurt-
verpleegeenheid van UZ Sint-Rafaël: dat dreigen te worden. ’t Lampeke wil werker ter plaatse helpt de bewoners
de kapel met zijn oorspronkelijk armoede opmerken en doorbreken met vragen en problemen. Daarnaast
meubilair, inclusief originele luiklok en ondersteunt mensen door samen kan het wijkbureau rekenen op de
en het eerste auditorium. Enthou- met hen de problemen aan te pakken. inzet van een heel aantal vrij-
siaste vrijwilligers nemen je mee Buurtwerk ’t Lampeke is erkend als willigers. In de ontmoetingsruimte kan
doorheen het boeiende verleden vereniging waar armen het woord iedereen elke weekdag terecht voor
van het grootste ziekenhuis van nemen en als lokale dienst (binnen de een babbel, om te kaarten en ook om
België. sociale economie). allerhande sport- en hobbyactiviteiten
te beoefenen, van onderhoudsgym tot
UZ Leuven campus Sint-Rafaël, Riddersstraat 147, patchwork.
Kapucijnenvoer 33, 3000 Leuven, 3000 Leuven,
+32 (0)16 34 49 55, +32 (0) 16 23 80 19, Groefstraat 2, 3000 Leuven,
gerda.ceulenaere@uzleuven.be, info@lampeke.be, +32 (0)16 22 38 59,
www.uzleuven.be/histaruz www.lampeke.be wb.mannenstraat@leuven.be
© HistarUZ
– PAGINA 7 –

10. ProGrAmmA leuVeN: er zIt muzIek IN!
TenToonsTelling ToonmomenT
de VerlIchte FAbrIek – NIeuWe de VerlIchte FAbrIek
muzIek & socIAAl eNGAGemeNt
mAtrIX
mAtrIX In samenwerking met Buurtwerk ’t Lampeke
en Wijkbureau Mannenstraat
Doorheen de vorige eeuw gaven verschillende
componisten en musici muzikaal uiting aan hun Klassieke muziek was tot in de 20ste eeuw
sociaal engagement. Een bekend voorbeeld meestal het voorrecht van adel, kerk en burgerij.
is de Dreigröschenoper van Kurt Weill (naar Mee met de maatschappelijke omwentelingen
Berthold Brecht), waarin de componist een van de voorbije 100 jaar, deden heel wat
stem en een gezicht geeft aan de armoede in kunstenaars hun artistieke zeg over armoede
een havenstad. De tentoonstelling in HistarUZ en sociaal onrecht.
focust op enkele opmerkelijke sociaal geïn­
spireerde muzikale acties, hun context en hun Zo werd ook muziek een wapen in de strijd tegen
gevolgen. sociale ongelijkheid. Tegelijk vonden componisten
nieuwe inspiratie in stadsgeluiden, arbeidersliederen
Zo schreef Luigi Nono in 1964 de socialistische en fabriekslawaai. Claxons, fietsbellen, sirenes,
opera La fabbrica illuminata (De verlichte fabriek) motoren en stoomtreinen werden muziek-
en bracht ook letterlijk muziek naar de fabrieks- instrumenten.
arbeiders. Ook andere componisten verwerkten Mensen die in armoede leven, blijven ook vandaag
hun socialistische of communistische ideeën in vaak verstoken van kunst en muziek. Aansluitend bij
hun muziek: soms met enkel klank, soms hand in de tentoonstelling “De verlichte fabriek” werken we
hand met ruimere maatschappelijke actie. samen met enkele Leuvense welzijnsorganisaties.
Rond 1970 zetten de zogeheten ‘Notenkrakers’ We gaan aan de slag rond verhalen, klankbeleving,
Amsterdam op stelten met muzikale (en andere) creativiteit en expressiviteit. Geluiden van alledag
acties tegen de heersende bourgeoisie, de wo- worden zo een nieuw klankkunstwerk. Het resultaat
ningnood in Amsterdam, het arresteren van kra- hoor je enkele toonmomenten.
kers en straatmuzikanten en andere vormen van
maatschappelijk onrecht. Ze steunden ook ver- » » Locatie: HistarUZ
schillende andere, vooral socialistische, acties. Kapucijnenvoer»33,»3000»Leuven
Hun werkwijze balanceerde vaak op het randje van »» StadSpLan»Locatie»1
de legaliteit, maar de impact van hun protest was »» toonmoment»om»14,»15»en»16.30»uur
navenant. »» deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»toe-
ganKeLijK»voor»menSen»met»een»viSueLe»beperKing,»
» » Locatie: HistarUZ zie»p.»26»
Kapucijnenvoer»33,»3000»Leuven »»
» » StadSpLan»Locatie»1
» » open»van»10»tot»18»uur
» » deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»toe- MATRIX © Erfgoedcel Leuven
ganKeLijK»voor»menSen»met»een»viSueLe»beperKing,»
zie»p.»26»» »
»»
– PAGINA 8 –

11. ProGrAmmA leuVeN: er zIt muzIek IN!
De Leuvense klokken spelen op Erfgoeddag ‘musica
meer over matrIX povera’. Op Sint-Geertrui speelt kerkbeiaardier Marc
MATRIX, Centrum voor Nieuwe Muziek, houdt zich bezig Van Eyck voornamelijk werkmans- en ambachtsliedjes.
met klassieke muziek van na 1950. De werking bestaat uit Stadsbeiaardier Eddy Mariën brengt op Sint-Pieter
twee luiken: een documentatiecentrum met ruime collectie onder meer een selectie uit de beroemde musical
boeken, partituren en opnames en een eigen educatieve wer- ‘Les misérables’, naar de roman van Victor Hugo.
king. Via workshops, lessen, lezingen, stages enz. wilt Matrix En universiteitsbeiaardier Luc Rombouts speelt op de
kinderen, jongeren en volwassenen gevoelig(er) maken voor Universiteitsbibliotheek ook musicalmuziek, onder meer
nieuwe muziek; niet als iets zonderlings uit een ivoren toren, uit de Dreigroschenoper van Berthold Brecht en Kurt Weill
maar als een wezenlijk deel van de cultuur waarin we leven. en ook het toepasselijke ‘If I Were a Rich Man’ uit Fiddler
on the Roof. En voor één keer mag ‘de Internationale’ niet
Huis van Ophem, Minderbroedersstraat 48, ontbreken. Het is immers niet voor niets 1 mei.
3000 Leuven, +32 (0)16 33 20 43,
info@matrix-new-music.be, www.matrix-new-music.be »» Locaties:
sint-Pieterskerk
grote»marKt,»3000»Leuven:»beiaardbeSpeLing»van»12»tot»13»uur»
UniversiteitsbibLiotHeek»»
ConCerT mgr.»LadeuzepLein»21,»3000»Leuven:»beiaardbeSpeLing*»van»14»tot»15»uur»
musIcA PoVerA: drIe beIAArdeN sint-GeertrUikerk
sPeleN soNGs oVer Armoede haLfmaartStraat,»3000»Leuven:»beiaardbeSpeLing»van»16»tot»17»uur
»» StadSpLan»LocatieS»2 ,»3 »en»4
cAmPANAe loVANIeNses »» deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»toeganKeLijK»
voor»menSen»met»een»viSueLe»beperKing,»zie»p.»26»
De beiaard is een muziekinstrument voor alle »»
seizoenen. Hij kan het publiek immers in elke
gewenste sfeer brengen: blijdschap, rouw, *eXtra: wie»SneL»een»pLaatSje»reServeert,»Kan»de»beiaardbe»SpeLing»
melancholie en vervoering… ‘Armoe troef’ in»de»toren»van»de»»univerSiteitSbibLiotheeK»Live»meemaKen
heeft de Leuvense beiaardiers geïnspireerd om »» reServatie:»beiaard@KuLeuven.be
liedjes te zoeken die op een of andere manier »» maximum»25»perSonen
verband houden met armoede, ontbering, gela­ »» verzameLen»om»13.30»uur»aan»het»onthaaL»van»de»»
tenheid en opstand. univerSiteitSbibLiotheeK.»nadien»ga»je»in»groep»Samen»met»
de»beiaardier»naar»de»beiaardtoren»(289»treden)
De beiaard zelf heeft een wat dubbelzinnige »»
missie: enerzijds is hij ontstaan uit de welvarende
stadscultuur van de Nederlanden, anderzijds heeft meer over camPanae lovanIenses
hij een sociale missie omdat hij zijn muziek gul en Sinds 1988 wordt het klokken- en beiaardgebeuren in Leuven
gratis verspreidt over de stad. gepromoot en gecoördineerd door Campanae Lovanienses.
De vereniging telt meer dan 300 leden en organiseert tal
van activiteiten, zoals concerten, lezingen, beiaardtrips, het
Campanae Lovanienses © Erfgoedcel Leuven gezamenlijk paasluiden enz. In 2008 bracht de vereniging
het overzichtswerk “Campanae Lovanienses” uit, waarin
onder meer een overzicht wordt gegeven van alle klokken en
beiaarden in Groot-Leuven.
+32 (0)475 69 06 69, info@beiaard.be,
www.beiaard.be en www.vew.be/campanae
– PAGINA 9 –

12. Programma leuven: er ZIt muZIek In!
ConCerT
leIVese PoPorrIs
VerboNd der jAArtAlleN leuVeN VzW
En een beurèpens en e stik van ’t vêrke
’t Beurelieeve dat es plezant
De Joorzangers © Erfgoedcel Leuven
’t Beurelieeve dat es plezant
’t Beurelieeve dat es plezant
meer over verBond der
’t Es dank, on ’t kommetoët jaartallen leuven vZW
Da me nog lieeven, da me nog lieeven Het Verbond der Jaartallen werd in 1961 in het
’t Es dank, on ’t kommetoët leven geroepen om de verschillende vrienden-
Da me nog lieeven alle geloëk kringen van de Mannen van het Jaar samen
te brengen. Deze vriendenkringen, ook wel de
Och Mieke poëpekop Jaartallen genoemd, zijn een uniek Leuvens
Jeft ons nog e bobènke fenomeen sinds 1890. Mannen geboren in
Liever e gruet as e klènke hetzelfde jaar verenigen zich als ze 40 jaar
As er moo zjenoëvel in es worden en leven dan toe naar hun 50ste
Och Mieke poëpekop verjaardag. Elk jaartal heeft zijn eigen
Jeft ons nog e bobènke kostuum, embleem en vlag. De collectie
Liever e gruet as e klènke fotokaders en andere van al meer dan 133
As er moo zjenoëvel in es vriendenkringen van de Mannen van het Jaar
wordt bewaard in de Raadskelders van het
‘k Em gisteren iet gezien en da was toch zue schuen Stadshuis. De Joorzangers, ontstaan in 2004,
Ne mettekou die dansten up de klieerschaproee zijn het zangkoor van het Verbond der Jaartallen.
De sleiter van de dei, doëne danste sèvves mei Zij brengen op tal van gelegenheden liedjes
De pispot kwamp geluepen en oë lachte der mei over het volksleven, het verenigingsleven en
Venez, venez Saint Nicolas, venez venez Saint Nicolas over de stad. In 2009 kreeg het Jaartallenleven
Venez, venez, venez Saint Nicolas tralala in Leuven een plaats op de Vlaamse lijst van
immaterieel cultureel erfgoed.
De Joorzangers, het koor van de Leuvense Jaartallen, brengen
Leivese poporris of meezingertjes die vooral in de arbeiders- +32(0)16 25 42 02,
cafés werden gezongen en voor ambiance zorgden. Muziek jean-marie.velghe@telenet.be,
maakte het leven van een arme arbeider vaak vrolijker. www.raadskelders.net
Het was een manier om aan de miserie van alledag te ontsnappen.
Het dialect werd vroeger vaak gezien als taal van de armen.
Het Verbond der Jaartallen © Erfgoedcel Leuven
» » Locatie: PUi van Het stadHUis
grote»marKt»9,»3000»Leuven
» » StadSpLan»Locatie»2
» » van»14»tot»14.30»uur
» » vaSte»coLLectie»gratiS»te»bezoeKen»van»10»tot»18»uur
» » deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»toeganKeLijK»voor»
menSen»met»een»viSueLe»beperKing,»zie»p.»26»
»»
– PAGINA 10 –

13. ProGrAmmA leuVeN
stadhuIs
mulTimediapresenTaTie
de 19de-eeuWse leuVeNse WeldAdIGheIdsINstellINGeN
stAdsArchIeF fotoalbum. Een aantal exemplaren hebben de
tand des tijd doorstaan en zijn bewaard gebleven.
Dankzij een hele reeks schitterende archief­ Het meest luxueuze bevindt zich in het Archief
foto’s, maak je in de schepenkamers van het van het Koninklijk Paleis en bevat naast foto’s
stadhuis kennis met de 19de­eeuwse ook tekeningen van Frans Nackaerts. Het Leuvens
weldadigheidsinstellingen in Leuven. Stadsarchief bewaart een album met daarin onder
andere de foto’s van het jongensweeshuis en
Over de Leuvense weldadigheidsinstellingen van het ouderlingentehuis in de Frederik Lintstraat, het
begin van de 20ste eeuw zijn we goed gedocumen- meisjesweeshuis in het huis van Chièvres,
teerd dankzij een schitterend fotoalbum met foto’s het Sint-Pietersgasthuis enz. Het KADOC bezit
van al deze Leuvense instellingen. Aanleiding voor dan weer een zeer mooi exemplaar met daarin
de samenstelling van het album was het bezoek van foto’s van de Zwartzusters en het moederhuis.
het prinselijk paar Albert en Elisabeth op 8 mei 1904. Een selectie van deze foto’s worden in loop
Naast de Sint-Pieterskerk en de universiteit stond gepresenteerd in de schepenkamers van het stadhuis!
ook een bezoek aan de nieuwe schuilplaats voor
Weesjongens en Ouderlingen op het programma. » » Locatie:
Bedoeld werd het gloednieuwe jongensweeshuis en stadHUis, scHePenkamers (geLijKvLoerS)»»
bejaardentehuis op de hoek van de Vesaliusstraat en grote»marKt»9,»3000»Leuven
de Frederik Lintsstraat. » » StadSpLan»Locatie»2
» » open»van»10»tot»18»uur
Ter gelegenheid van dit bezoek werd het prinselijk » » deze»activiteit»Loopt»na»erfgoeddag»nog»tot»en»met»
paar door de algemene raad van Burgerlijke 15»mei»2011
Godshuizen en Weldadigheid bedacht met een »» »
© Stadsarchief Leuven
– PAGINA 11 –

14. ProGrAmmA leuVeN
TenToonsTelling
socIAle WoNINGbouW VAN reNAAt brAem
stAdsArchIeF
In samenwerking met Centrum Vlaamse
Architectuurarchieven, Stad en Architectuur vzw
Voor architect Renaat Braem was sociale In Leuven kreeg Renaat Braem van de socialistische
woningbouw veel meer dan het huisvesten van burgemeester Thielemans de opdracht om op de
minder begoeden. Hij zag de groepswoning­ site van de Sint-Maartenskazerne een complex
bouw als de uitgelezen kans om een nieuwe voor 786 gezinnen te bouwen. Braem zag daarin
maatschappij op te bouwen. Maak via originele de kans om uitgesproken modernistische wonin-
plannen, tekeningen, foto’s en filmmateriaal gen, gegroepeerd in torens, te integreren in het
kennis met Braems ambities rond Sint­ oude stadsweefsel van Leuven.
Maartensdal. Oorspronkelijk filmmateriaal, originele tekeningen,
oude foto’s en plannen tonen Braems ambities om
de wijk met modern comfort en sociale voorzie-
ningen uit te rusten om de levenskwaliteit te
verzekeren. Het complex raakte jammer genoeg
niet klaar tegen expo ‘58, toen de stad Leuven in
de blokken hotelkamers voor de expobezoekers
wilde aanbieden. Na de oplevering in 1971 zijn de
torens van Sint-Maartensdal niet meer weg te
denken uit de Leuvense skyline.
© Stadsarchief Leuven
– PAGINA 12 –

15. ProGrAmmA leuVeN
Aanvullend bij de tentoonstelling in het stad­
huis kan je om 11 en om 14 uur met Stad &
Architectuur een gegidste rondleiding volgen
in Sint­Maartensdal. Je bezoekt o.a. een van de
appartementen en kan helemaal van op het dak
Stadsarchief Leuven © Erfgoedcel Leuven
van de toren van het mooie uitzicht genieten.
» » Locatie: stadHUis, scHatkamer» meer over het stadsarchIef
(geLijKvLoerS), grote»marKt»9,»3000»Leuven. Het Stadsarchief bewaart de documenten die afkomstig
» » StadSpLan»Locatie» 2 zijn van de stedelijke administratie. Het oudste document
» » open»van»10»tot»18»uur dateert van 1179, het meest recente stuk is een computer-
» » deze»activiteit»Loop»na»erfgoeddag»nog»tot»en»met» bestand dat gisteren werd overgedragen. Ook de archie-
15»»mei»2011. ven van de gemeenten Heverlee, Kessel-Lo en Wilsele, die
» » deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»» in 1977 met Leuven fusioneerden, zijn in het Stadsarchief
toeganKeLijK»voor»menSen»met»een»auditieve»» terug te vinden, evenals archieven van personen,
beperKing»en»beperKte»mobiLiteit,»zie»p.»26-27» instellingen en bedrijven die op één of andere manier
»» » hun stempel hebben gedrukt op de ontwikkeling van de
stad en de regio. Daarnaast beheert het Stadsarchief
»» rondLeidinGen sint- maartensdaL ook enkele belangrijke verzamelingen: oude drukken,
» » StadSpLan»Locatie»5 pamfletten, Leuvense kranten, porseleinkaarten, foto’s,
» » om»11»uur»en»om»14»uur postkaarten en duizenden affiches. Alles wordt in de
» » duur:»1,15»uur leeszaal van het Stadsarchief ter beschikking gesteld. Via
» » verzameLen»voor»de»ingang»van»de»hoogSte»toren» publicaties en tentoonstellingen toont het Stadsarchief
van»Sint-maartenSdaL»(toren»1) op geregelde tijdstippen enkele schatten aan het publiek.
» » reServatie:»inSchrijving@Stadenarchitectuur.be»»
of»www.Stadenarchitectuur.be»» Tweebronnen, Rijschoolstraat 4, 3000 Leuven,
»» +32 (0)16 30 08 70, archief@leuven.be,
www.leuven.be/archief
meer over centrum vlaamse meer over stad en archItectuur vZW
archItectuurarchIeven Stad en Architectuur vzw scherpt de aandacht voor
Het Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa) hedendaagse architectuur en richt zich tot al wie een
staat als onderdeel van het Vlaams Architectuurinstituut culturele belangstelling heeft in architectuur. Zij fungeert
in voor een betere bewaring en toegankelijkheid van als een discussieplatform en een permanente denktank
architectuurarchieven. Het organiseert daarvoor samen en organiseert jaarlijks een doelgericht pakket aan
met partners tentoonstellingen, onderzoeken, boeken, lezingen, debatten, tentoonstellingen, publicaties en
websites en studiedagen. architectuurwandelingen.
Centrum Vlaamse Architectuurarchieven (CVAa), Rijschoolstraat 4/201, 3000 Leuven,
Vlaams Architectuurinstituut (VAi), Jan Van +32 (0)16 22 22 39,
Rijswijcklaan 155, 2018 Antwerpen, +32 (0)3 242 89 70, info@stadenarchitectuur.be,
www.cvaa.be , www.braem2010.be www.stadenarchitectuur.be
– PAGINA 13 –

16. ProGrAmmA leuVeN
Buiten­ en binnenzicht van een deel van de
“Familistère” te Guise, gerealiseerd in het midden
van de 19de eeuw door de ondernemer Jean­Baptiste Godin.
© SIWE vzw
lezing
recht oP WoNeN
sIWe (steuNPuNt INdustrIeel eN
WeteNschAPPelIjk erFGoed VzW)
De geschiedenis van het wonen is een verhaal
van vallen en opstaan, van de moeizame
ontwikkeling naar een menswaardige huis­
vesting voor brede lagen van de bevolking.
In de gotische zaal van het stadhuis gaat
Patrick Viaene dieper in op de geschiedenis
van het ‘recht op wonen’.
Deze voordracht focust op de woonproblematiek
vanaf de eerste industriële revolutie. Typerend voor
deze periode en in het bijzonder voor de eerste helft
van de 19de eeuw, waren diverse vormen
van huisvesting, voorzien door ondernemers en
patroons van bedrijven. Aan de overheid werd door
de ondernemersklasse verzocht niet op te treden:
“laisser faire, laisser passer”. Uiteindelijk kwam de
overheid wel tussen, alleen was dit rijkelijk laat.
De sociale huisvesting die werd aangeboden door
steden en gemeenten, poogde pasklare oplossingen
aan te bieden voor de woningnood. Ook vandaag » » Locatie: stadHUis, GotiscHe ZaaL»»
is voor velen het wonen in een eigen huis nog een (eerSte»verdieping),»grote»marKt»9,»3000»Leuven.
droom. Zelfs op mondiaal vlak is het hebben van » » StadSpLan»Locatie»2
een huis voor meer dan de helft van de wereld- » » Lezing»om»10»en»om»14»uur
bevolking niet meer dan een fata morgana… » » reServatie:»info@Siwe.be»of»+32(0)16»58»43»42
De lezing geeft aan de hand van beeldmateriaal een » » pLaatSen»zijn»beperKt!
blik op de evolutie van het ‘recht op wonen’. Aan- »»
sluitend bij de lezing kan je deelnemen aan een fiets-
tocht langs een aantal sociale woonwijken in Leuven.
– PAGINA 14 –

17. ProGrAmmA leuVeN
meer over sIWe
(steunPunt IndustrIeel
en WetenschaPPelIjk
erfgoed vZW)
Opening Kettekeet SIWE is gehuisvest in de voormalige
Sint­Maartensdal
© Carolien Coenen Molens Van Orshoven, een 19de-
eeuws industrieel gebouw in Leuven.
De organisatie wil het industrieel
en wetenschappelijk patrimonium
FieTsToChT instandhouden en ontsluiten. SIWE
socIAAl WoNeN wil alle lagen en groepen van de
bevolking in Vlaanderen en Brussel
sIWe (steuNPuNt INdustrIeel eN sensibiliseren rond industrieel en
WeteNschAPPelIjk erFGoed VzW) wetenschappelijk erfgoed, het indus-
trieel en wetenschappelijk erfgoed
Met de fiets gaan we op zoek naar de woon- in Vlaanderen en Brussel herwaar-
cultuur binnen sociale woningbouwprojecten in deren en haar rol als samenwerkings-
en rond Leuven. We houden halt bij historische verband binnen dit actieterrein
en hedendaagse sociale woningen en geven het versterken. Om dit doel te bereiken,
woord aan de bewoners. Hoe ervaren zij het organiseert SIWE tentoonstellingen,
wonen in de wijk? Welke geschiedenis draagt een voordrachten en bezoeken op diverse
sociale woonwijk met zich mee? Wat betekent het locaties. In de didactische collectie
buurtwerk in een sociale woonwijk? van SIWE vind je representatieve
Tijdens de fietstocht krijg je een beeld krijgen van objecten en documenten.
de geschiedenis van het wonen van de arbeiders-
klasse sinds de industriële revolutie tot op vandaag. Molens van Orshoven,
In Groot-Leuven beweegt er trouwens heel wat op Stapelhuisstraat 15, 3000 Leuven,
vlak van sociale woningbouw. +32 (0)16 58 43 42,
De tocht gaat ook langs Sint-Maartensdal, waar- info@siwe.be,
van het CVAa en het Stadsarchief op Erfgoeddag www.siwe.be
de archieven van Renaat Braem tonen in het
Leuvense stadhuis. Dit is het eindpunt van de
fietstocht.
» » vertrek: PUi van Het stadHUis De toren van
Sint­Maartensdal
grote»marKt»9,»3000»Leuven © Jan Slangen
» » StadSpLan»Locatie»2
» » vertreK»om»11.15»uur»en»om»15.15»uur
» » duur:»ca»1,5»uur
» » reServatie:»info@Siwe.be»of»+32(0)16»58»43»42
» » maximum»25»perSonen»per»groep
» » eiGen fiets meebrenGen!
»»
– PAGINA 15 –

18. ProGrAmmA leuVeN
Huishoudles met spijskaart ‘werkmansklas’ 1896 © CEGAH
TenToonsTelling VzW cultureel erFGoed ANNuNtIAteN
en rondleiding heVerlee / heIlIG hArtINstItuut
Gered door de bel?! Ria Christens in samenwerking met: Mathias
VAN ArmeNschool tot Cheyns (CAG), Magda Guelinckx (Heemkundige
Gok-beleId – de leuVeNse reGIo Kring Glabbeek), Cécile Keereman (Koninklijke
Leuvense Gidsenbond), Marat Van Oekelen
Leren verstellen: een maasraam © CEGAH
(Heemkundige Kring Libbeke), Jo Vranckx
(Historische Weekkalender De Roets),
Katrien Weyns (KADOC).
Vandaag is het voor iedereen een uitgemaakte
zaak: gelijke kansen moeten starten op de
schoolbanken. Het lijkt zo vanzelfsprekend
dat je er als ‘scholier’ niet meer bij stilstaat.
Aan het einde van een te lange schooldag
word je ‘gered’ door het verlossende bel­
signaal. In het verleden was het even
anders. De plaats waar je wieg stond
bepaalde of je al dan of niet naar school kon.
Geleidelijk groeide de overtuiging dat het
onderwijs er niet alleen voor de gegoede
klasse was: onderwijs kon en moest iets
aan de armoede doen.
– PAGINA 16 –

19. ProGrAmmA leuVeN
Deze tentoonstelling brengt een panorama van doorgetrokken tot vandaag met een inkijk in
bijna twee eeuwen sociale onderwijsinitiatieven. actuele ‘sociale’ zorg op school, van soep-
In de Leuvense regio zijn er voorbeelden troef! bedelingen over het GOK-beleid tot welzijnsacties.
Cécile Keereman leidt ons rond in het Ter afsluiting brengt deze tentoonstelling het
Miniemeninstituut, een van de Leuvense armen- verhaal van een schooldag op het verpauperde
scholen uit het begin van de 19de eeuw. Wat Congolese platteland anno 2011.
kon het onderwijs doen aan de kwalijke gevol-
gen van de industrialisatie? Jo Vranckx vertelt » » Locatie: stadHUis
ons meer over het ontstaan van de Sint-Pieters grote»marKt»9,»3000»Leuven
Ambachtsschool, in de volksmond bekend als »» StadSpLan»Locatie»2
de SPAS. Vandaag heet de school VTI-Leuven. » » open»van»10»tot»18»uur
Ria Christens legt uit hoe ook aan de oorsprong » » deze»activiteit»Loopt»na»erfgoeddag»nog»tot»en»met»
van het huidige Heilig Hartinstituut sociale 15»mei»2011
motieven lagen. De eerste vestiging van de » » deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»»
school in Leuven was een huishoudberoeps- toeganKeLijK»voor»menSen»met»een»viSueLe»en»»
school voor meisjes uit het stedelijke arbeiders- auditieve»beperKing»en»beperKte»mobiLiteit,»»
milieu. Marat Van Oekelen en Magda Guelinckx zie»p.»26-27» »
onderzoeken welke rol de vierde graad speelde »» »
in de stad en in de buitengemeenten. Katrien
Weyns gaat na voor wie er een beurs van het » » eXtra: rondLeidingen»in»het»miniemeninStituut
Fonds der meestbegaafden was weggelegd. »» doorLopend»tuSSen»12»en»15»uur»Kan»je»in»het»»
Mathias Cheyns verdiept zich in de ontstaans- minimeninStituut»terecht»voor»een»Korte»»
geschiedenis van De Wijnpers, een school met rondLeiding;»om»15»uur»Kan»je»een»uitgebreide»»
een eigen sociale missie in de stad. rondLeiding»voLgen
In crisisperiodes namen de Leuvense scholen hun »» Locatie: miniemeninstitUUt LeUven
sociale rol op. Over de voedselacties op de dieStSeStraat»163,»3000»Leuven
scholen in de stad en ‘op de buiten’ bestaat een »» StadSpLan»Locatie»6
rijke schat aan verhalen. De ‘armoede’ lijn wordt »» »
De leerlingen van de
Provinciale Groente­ en
Moesteeltschool (nu
Wijnpers) tonen trots
hun pompoenoogst
in 1919 © Collectie
Wijnpers
– PAGINA 17 –

20. ProGrAmmA leuVeN
meer over meer over heemkundIge
vZW cultureel erfgoed meer over centrum krIng lIBBeke
annuntIaten heverlee agrarIsche geschIedenIs De Heemkundige Kring Libbeke vzw
Al meer dan honderdtwintig jaar zijn Het CAG is een kenniscentrum dat (Lubbeek) werd gesticht in 1978 naar
de zusters Annuntiaten een begrip in zich richt op het erfgoed en de aanleiding van het Jaar van het Dorp
het Leuvense, onder meer dankzij het geschiedenis van landbouw, platte- om de inwoners van de verschillende
Heilig Hartinstituut in Heverlee. Hun land en voeding (in de periode 1750 deelgemeenten te laten kennismaken
leven en werk leverden bijzonder boei- tot vandaag). De voorbije jaren ont- met elkaars patrimonium. De vereni-
end erfgoed op over de intense on- wikkelde het CAG een performante ging wil waardering opwekken voor
derwijs- en andere activiteiten van de basiswerking en realiseerde het het patrimonium van de gemeente
congregatie. En die beperken zich lang centrum tal van projecten samen met door tentoonstellingen, rondleidingen,
niet tot Leuven... Cultureel erfgoed en in opdracht van derden: tentoon- activiteiten, uitstappen, voordrachten,
bewaren op de plaats waar het heeft stellingen, publicaties, studiedagen, het openstellen van gebouwen en een
gefunctioneerd, advies verstrekken museumconcepten, etc. Het CAG goed uitgebouwde jongerenwerking.
over omgaan met (onderwijs)erfgoed, werd begin 2009 door de Vlaamse Resultaten van eigen onderzoek
samenwerken met andere overheid erkend als expertisecentrum worden gearchiveerd, gepubliceerd en
erfgoedorganisaties in de regio voor het agrarisch erfgoed gedigitaliseerd.
(onderzoek, publiekswerking) en het in Vlaanderen.
overzeese erfgoed van de zusters Marat Van Oekelen,
Annuntiaten koesteren, samen met Atrechtcollege, Naamsestraat 63, +32 (0)16 62 16 31,
de mensen ter plaatse, dat zijn de 3000 Leuven, +32 (0)16 32 35 25, maj.van.oekelen@telenet.be
doelstellingen van de vzw. contact@cagnet.be, www.cagnet.be
Sedert 2009 draagt zij trots het
kwaliteitslabel van erkende culturele meer over de roets
archiefinstelling. meer over heemkundIge De Roets is een luchtige, historische
krIng glaBBeek weekkalender die Vlamingen bewust
Naamsesteenweg 355, 3001 Heverlee, De Glabbeekse Heemkundige Kring wil maken van hun dikwijls bewogen
+32 (0)16 39 90 11 (algemeen) werd in 1992 gesticht. De vereniging geschiedenis, van vele markante
of +32 (0)16 39 93 20, wil het culturele erfgoed vastleggen, figuren en plekken uit het rijke
archief.annuntiaten@scarlet.be, kenbaar maken en vrijwaren. Hiertoe Vlaamse leven. De Roets wil de
annuntiaten.skynetblogs.be geven ze een periodiek tijdschrift mensen laat delen in het prikkelende
“ Te Griest “ uit. Elk jaar verschijnt hun en het verrassende van hun roots.
Gravure van de site van het Heilig
Hartinstituut in Heverlee, 1894 © CEGAH jaarboek, met een tiental uitgewerkte Over de Fiere Margriet, Jan zonder
onderwerpen en een kalender, elk jaar Vrees, de Teuten, Jan Palfijn…
met een ander thema. Het is een actieve
vereniging, die vele plaatselijke activi- Jo Vranckx,
teiten organiseert en mee ondersteunt. jovranckx@hotmail.com,
www.roetsinfo.eu
Dries Ceuppens,
Walmersumstraat 19, 3381 Bunsbeek,
Gaston Denruyter,
Langstraat 23, 3384 Attenrode-Wever
– PAGINA 18 –

21. ProGrAmmA leuVeN
rIjksarchIef
TenToonsTelling speelden een belangrijke rol. Naar buiten toe eta-
studeNteNArmoede: rIjke leerden deze stichtingen hun weelde en macht, maar
colleGes eN Arme studeNteN het leven van de studenten die er verbleven was niet
te leuVeN (15de-18de eeuW) altijd even rijkelijk. Het Standonckcollege, gesticht
rond 1500, was het strengste van allemaal: er kwam
AlGemeeN rIjksArchIeF eN rIjks- nooit vlees op tafel en de maaltijden werden er
ArchIeF IN de ProVINcIëN leuVeN staande genuttigd.
Ook in de vroegmoderne tijd bestonden er » » Locatie: rijksarcHief LeUven
sociale voorzieningen voor weinig bemiddelde vaartStraat»24,»3000»Leuven
studenten. In het archief van de oude univer­ »» StadSpLan»Locatie»7
siteit van Leuven worden die vooral zichtbaar » » open»van»10»tot»18»uur
in de talrijke stichtingen van studiebeurzen en » » vaSte»coLLectie»doorLopend»gratiS»te»bezoeKen
colleges. Het leven van de bewoners was er » » deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»toe-
vaak hard. In het strenge Standonckcollege ganKeLijK»voor»menSen»met»een»auditieve»beperKing»
bijvoorbeeld kwam er nooit vlees op tafel en en»beperKte»mobiLiteit,»zie»p.»26-27»» »
gingen de studenten niet zitten om te eten. »» »
Het archief van de oude universiteit van Leuven » » eXtra: »eLK»uur»Kan»je»een»rondLeiding»»
(1425-1797) is één van de meest waardevolle bestan- voLgen»»in»het»nieuwe»archiefmagazijn
den die in het Leuvense Rijksarchief bewaard wor-
den. In dit archief vind je vele sporen van armoede.
Op het eerste gezicht is dit misschien verrassend. meer over algemeen rIjksarchIef leuven
De universiteit is immers lange tijd het geprivi- Deze federale instelling staat in voor de selectie,
legieerde domein van de rijken geweest. Toch be- de bewaring en het ter beschikking stellen van archieven.
stonden er al in de vroegmoderne universiteiten Het werkgebied is Vlaams-Brabant.
faciliteiten voor weinig bemiddelde studenten.
In Leuven werden er in de loop van de eeuwen hon- Vaartstraat 24, 3000 Leuven, +32 (0)16 31 49 54,
derden studiebeursstichtingen in het leven geroepen rijksarchief.leuven@arch.be, www.arch.be
dankzij de nalatenschap van professoren en andere
particulieren. Die waren niet alleen bestemd voor Rijksarchief © Erfgoedcel Leuven
verwanten, maar ook voor bepaalde “categorieën”
studenten, zoals theologen of studenten uit de
geboortestreek van de stichter. Kapitaalkrachtige
mecenassen schonken niet alleen beurzen, maar
voorzagen zelfs een college waarin de begunstigden
konden verblijven. Vele van deze vroegmoderne stu-
dentenvoorzieningen vind je ook nu nog terug in de
stad. Het Pauscollege is hiervan misschien nog het
meest bekende, maar ook de talrijke kleinere colleges
– PAGINA 19 –

22. ProGrAmmA leuVeN
© OCMW archief Leuven
TenToonsTelling meer over de vlaamse verenIgIng
Armoede eeN rIjke © OCMW archief Leuven
broN Voor voor famIlIekunde, afdelIng leuven
de GeNeAlooG Wie meer wil te weten komen over zijn voorouders en
wat zij in hun leven meemaakten, kan terecht bij
VlAAmse VereNIGING Voor VVF-Leuven. De vereniging ontplooit uiteenlopende
FAmIlIekuNde, AFdelING leuVeN activiteiten en biedt zo voor elk wat wils. Voor wie
In samenwerking met het Rijksarchief Leuven opzoekingen naar zijn stamboom wil starten, organiseert
en het OCMW archief Leuven zij geregeld een cursus ‘Klim in je stamboom’. Die vertelt
hoe je er moet aan beginnen en maakt je wegwijs in de
Aan de hand van foto’s, archiefdocumenten en een bronnen en in de archieven. Wie zich verder wil inwerken
powerpoint-presentatie wil VVF-Leuven in deze in het oud schrift en in het Latijn dat de pastoors gebruik-
tentoonstelling een idee geven van de armoede ten, kan zijn voordeel halen uit de oefensessies tijdens de
tussen het einde van de 18de en het begin van de maandelijkse vergaderingen. De vereniging wisselt die af
20ste eeuw in Leuven en omstreken. Aan de hand met ervaringsuitwisselingen en met voordrachten over
van reële voorbeelden wordt ook getoond hoe dit een genealogisch of historisch onderwerp.
materiaal kan worden gebruikt bij de illustratie
van een genealogie of een familiegeschiedenis. jan.debeurme@telenet.be,
http://home.scarlet.be/~jdebeurm/index.htm
» » Locatie: rijksarcHief LeUven
vaartStraat»24,»3000»Leuven
» » StadSpLan»Locatie»7 meer over het ocmW archIef leuven
» » open»van»10»tot»18»uur Het OCMW bewaart haar archief en dat van haar
» » deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»» rechtsvoorgangers: de Commissie van Openbare
toeganKeLijK»voor»menSen»met»een»auditieve»» Onderstand, het Bureel van Weldadigheid en de
beperKing»en»beperKte»mobiLiteit,»zie»p.»26-27» Commissie van Burgerlijke Godshuizen. De archieven
»» uit het Ancien Régime berusten in het Rijksarchief
Vlaams- Brabant.
Vesaliusstraat 47 , 3000 Leuven, + 32 (0)16 24 82 98,
dirk.vandegaer@ocmw-leuven.be
– PAGINA 20 –

23. ProGrAmmA leuVeN
meer over leren ondernemen
Leren Ondernemen vzw is een Leuvense vereniging van
en voor mensen in armoede. Via participatief sociaal
ondernemerschap wil de vzw actief werken aan het
opheffen van armoede en sociale uitsluiting in dialoog
met de bredere maatschappij. Leren Ondernemen maakt
deel uit van het Vlaams netwerk van verenigingen waar
armen het woord nemen.
Valkerijgang 26, 3000 Leuven, +32 (0)16 29 80 72,
leren.ondernemen@telenet.be,
© Leren Ondernemen
http://users.telenet.be/sf16355/
riTueel meer over de kunstBank vZW
stIlte: ArmeN heIlIGeN De Kunstbank zet zich als non-profit kunstenorganisatie
in om visuele cultuur en hedendaagse beeldende kunst in
lereN oNderNemeN het bijzonder, toegankelijk(er) te maken en om mensen te
In samenwerking met De Kunstbank vzw, ATD stimuleren er bewust aan deel te nemen. Ze ontwikkelen
artistieke praktijken en strategieën in lokale contexten
“De wetenschap zegt dat mensen die en creëren rondreizende interactieve tentoonstellings-
in armoede leven gemiddeld zeven jaar projecten voor jongeren in Vlaanderen en Brussel.
vroeger sterven dan mensen die in
normale omstandigheden opgroeien.” De Kunstbank vzw, Stalingradlaan 100,
1000 Brussel, + 32 (0)2 502 78 23
Leren Ondernemen zocht in archieven, via getui-
genissen en organisaties zoals ATD, namen op
van mensen uit de vierde wereld, die omwille van atd vIerde Wereld
armoede te vroeg gestorven zijn. Op Erfgoeddag De armsten bouwen een specifieke kennis op omdat
worden deze mensen door middel van een ritueel ze de maatschappij bekijken van onderuit. Die kennis
herdacht en worden enkele artistieke presentaties moet een weg vinden zodat veranderingen op gang
tentoongesteld rond het begrip ‘armoede’. komen. Alleen zo komt er een wereld waarin de funda-
mentele rechten van alle mensen worden gerespecteerd.
» » Locatie: Leren ondernemen Met en vanuit de meest uitgesloten mensen gaat
vaLKerijgang»26,»3000»Leuven ATD Vierde Wereld daarom voortdurend in dialoog
» » StadSpLan»Locatie»8 met andere burgers, professionelen en beleidsmakers.
» » open»van»10»tot»18»uur
»» » Internationale Beweging ATD Vierde Wereld,
Victor Jacobslaan 12 , 1040 Brussel , +32 (0)2 647 92 25,
contact@atd-vierdewereld.be
– PAGINA 21 –

24. ProGrAmmA leuVeN
©M
rondleiding
de klAsseNstrIjd meer over m – museum leuven
M, het nieuwe Museum Leuven, staat voor spannende
m-museum leuVeN en onverwachte combinaties van oude met actuele
kunst. Het indrukwekkende museumgebouw van
Het 19de­eeuwse Leuven vormt het decor voor Belgisch toparchitect Stéphane Beel integreert histo-
een echte klassenstrijd. M daagt je uit om de strijd rische panden en hedendaagse architectuur rondom
tussen arm en rijk te ontdekken en te beleven. een rustige binnentuin. Het museum huisvest een
historische collectie met als ankerpunten schilderijen
Tijdens een actieve rondleiding met gids leer je meer en beelden uit de late gotiek en de 19de eeuw met
over de kunstwerken en de manier waarop armen en Constantin Meunier, Jef Lambeaux en Georges Minne
rijken in de 19de eeuw leefden. Eerst onderzoeken als sterkhouders. Naast de vaste collectie presenteert
we de beelden van Constantin Meunier, de wijn- M tijdelijke tentoonstellingen van zowel oude meesters
fontein van Jef Lambeaux en de portretten van de als hedendaagse kunstenaars. Omvangrijke tentoonstel-
rijke burgerij. Nadien barst de klassenstrijd pas echt lingen van Belgische en internationale beeldende kunste-
los. Je kruipt zelf in de huid van een 19de-eeuws naars worden gecombineerd met meer experimentele
personage uit de M-collectie tijdens een speelse projecten door jong talent.
quiz. De rondleiding ‘De Klassenstrijd’ is geschikt De M–Schatkamer van Sint-Pieter bevindt zich in het
voor gezinnen met kinderen van 8 tot 12 jaar. koor van de Sint-Pieterskerk. Deze staat bekend als
één van de mooiste voorbeelden van de 15de- eeuwse
» » Locatie: m – mUseUm LeUven Brabantse laatgotiek. De indruk wekkende kooromgang
LeopoLd»vanderKeLenStraat»28,»3000»Leuven werd in 1998 ingericht als museum. Je vindt er onder
» » StadSpLan»Locatie»9 meer beelden, schilderijen, edelsmeedwerk, monstran-
» » rondLeidingen»om»12»uur,»14»uur»en»16»uur,»duur:»90’ sen en kelken. Een absoluut topstuk is Het Laatste
» » reServatie:»bezoeKm@Leuven.be»of»+32»(0)16»27»29»29 Avondmaal van Dirk Bouts, een befaamde Vlaamse
» » maximum»25»perSonen»per»rondLeiding Primitief.
» » vaSte»coLLectie»en»m»–»SchatKamer»van»Sint-pieter»
gratiS»te»bezoeKen»van»11»tot»18»uur L. Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven, +32 16 27 29 29,
»» » bezoekm@leuven.be, www.mleuven.be
– PAGINA 22 –

25. ProGrAmmA leuVeN
gIdsenhuIs
VerTellingen
het VerhAAl oVer de rIjkdom
VAN de ArmeNtAAl
AcAdemIe Voor het leuVeNs dIAlect
In samenwerking met Koninklijke Leuvense
Gidsenbond
Heel veel arme mensen leefden van het
einde van de 19de eeuw tot na de Tweede
Gidsenhuis © Koninklijke Leuvense Gidsenbond
Wereldoorlog in tal van “gangskes” in Leuven.
Zij ontwikkelden eigen eet­ en leefgewoonten.
De Academie voor het Leuvens dialect brengt meer over
het verhaal van hun gebruikstaal, die vaak de academIe voor het leuvens dIalect
veel rijker was dan de taal die de rijke mensen Een paar Leuvenaars besloten 21 jaar geleden dat er iets
spraken. moest gebeuren om hun mooie dialect in stand te hou-
den. Vandaag is de Academie nog amper weg te denken
Op het einde van de 19de eeuw, zelfs tot na de Tweede uit het culturele leven in de Dijlestad. Leden ontvangen
Wereldoorlog leefden heel wat arbeiders en kleine viermaal per jaar het ledenblad ‘Ons Leives’, in het
dagloners in arbeiderswoningen in ‘gangskes’. Ze wa- Leuvens natuurlijk. Er zijn ondertussen al verschillende
ren arm, slecht en klein behuisd en vaak hadden ze publicaties uitgegeven, o.a. de ‘Diksjonêr van ‘t Leives’,
veel kinderen. Ook hadden ze een eigen gebruikstaal. ‘Roënoot de Vos’ en ‘De Sappege Leivenieer’, een boek
De Academie voor het Leuvens dialect neemt je met uitdrukkingen in het Leuvens. Daarnaast organiseert
mee op een virtuele wandeling door een wirwar van de Academie verschillende activiteiten: de ‘Leivese
meestal niet meer bestaande ‘gangskes’, doodlopen- club’, ‘De Leivesen achteneun’ en de jaarlijkse ‘Sjepoeët’
de stegen en straatjes van het oude Leuven. De per- (Leuvens voor banket). De Academie zet zich in voor het
sonages hebben het over ‘bazuf’, ‘nen dakschoëter’, goede doel en verleent ook gratis hulp aan verenigingen
‘sjêrrewitze’, enz. Ontdek hun betekenis en hoe rijk de en privépersonen bij het omzetten van teksten in het
taal van de Leuvense arbeiders wel was. Leuvense dialect.
»» Locatie: GidsenHUis +32 (0)16 237104, floryvloebergs@hotmail.com,
vLamingenStraat»114,»3000»Leuven www.onsleives.be
» » StadSpLan»Locatie»!1
Academie voor het Leuvens dialect © Erfgoedcel Leuven
» » verteLLingen»om»10,»11,»14,»15»en»16»uur
» » deze»activiteit»iS»opgenomen»in»het»parcourS»»
toeganKeLijK»voor»menSen»met»een»viSueLe»»
beperKing,»zie»p.»26» »
»» »
– PAGINA 23 –

26. ProGrAmmA leuVeN
Wandeling
WelzIjNszorG IN leuVeN
door de eeuWeN heeN
koNINklIjke leuVeNse GIdseNboNd Finse Zeemanskerk © Yasmin Broos/Nele Geirnaert
Een wandeling neemt je mee langs plaatsen waar TenToonsTelling
armenzorg en ziekenzorg belangrijk waren vanaf mIGrANteNVereNIGINGeN IN
de middeleeuwen tot in de 21ste eeuw. De gids VlAANdereN
vertelt over de verzorging van de zieken en de
opvang van arme burgers en studenten. kAdoc (documeNtAtIe- eN
oNderzoeksceNtrum Voor relIGIe,
» » LOcATIE: VERZAMELEN AAN HET GIDSENHUIS cultuur eN sAmeNleVING)
vLamingenStraat»114,»3000»Leuven In samenwerking met Sint­Lukas Brussel, Vereniging
» » StadSpLan»Locatie»!1 voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims
» » wandeLingen»om»11.30»»en»om»15.30»uur (VOEM) vzw
» » duur:»1»uur
»» Vlaanderen staat bekend om zijn zeer rijk vereni­
gingsleven. Ook de vele migranten die zich hier heb­
meer over de konInklIjke leuvense ben gevestigd, komen op regelmatige basis samen
gIdsenBond om hun gemeenschappelijk verleden te koesteren,
De gediplomeerde gidsen van de Koninklijke Leuvense om hun geloof te vieren of om gewoon samen te zijn.
Gidsenbond staan klaar voor iedereen die Leuven een
beetje beter wil leren kennen. Zij bezoeken wat jij wilt Fotografiestudenten van Sint-Lukas brengen hun eigen-
en trakteren je op leuke en interessante verhalen uit de zinnige kijk op dit diverse verenigingsleven van mi-
geschiedenis van de stad. Zo kom je waarschijnlijk op granten in het Vlaanderen van vandaag: van Chinezen,
plaatsen waar je anders niet zou komen. Ze organiseert Afrikanen en Oekraïeners, over Russen, Grieken en
ieder jaar ook zelf een aantal wandelingen via Italianen, tot Turken, Indiërs en Noren. Deze fototentoon-
Toerisme Leuven. stelling sluit aan bij de cultuurhistorische tentoonstelling
‘Vlaamse migranten in Wallonië, 1850-2000’, die van 15
Toerisme Leuven, april tot 12 juni in het Caemersklooster in Gent te zien is.
Naamsestraat 1, 3000 Leuven,
+32 (0)16 20 30 20, Om 14 uur geeft een afgevaardigde van VOEM
visit@leuven.be of gisele.vandoren@leuven.be, een lezing over het fenomeen van de armoede­
www.gidsenleuven.be belasting in de islam.
» » LOcATIE: KADOc
vLamingenStraat»39,»3000»Leuven
» » StadSpLan»Locatie»!0
» » open»van»10»tot»18»uur
» » Lezing»om»14»uur
»» deze»activiteit»Loopt»na»erfgoeddag»nog»tot»11»juni»2011
»» »
– PAGINA 24 –

27. ProGrAmmA leuVeN
meer over kadoc meer over meer over verenIgIng
KADOC bewaart en ontsluit het erfgoed sInt-lukas Brussel voor ontWIkkelIng en
inzake de wisselwerking tussen religie, De Hogeschool Sint-Lukas emancIPatIe van
cultuur en samenleving in Vlaanderen Brussel biedt opleidingen aan moslIms (voem) vZW
in zijn Belgische en internationale context. op het gebied van Bouw en VOEM is de Vereniging voor
Het stelt dit erfgoed ook ter beschik- Interieurvormgeving en op het Ontwikkeling en Emancipatie van
king voor onderzoek. Zelf organiseert vlak van de Audiovisuele en Beel- Moslims vzw. Zij telt verschillende
KADOC een veelheid van onderzoeks- dende Kunst. Zij is geassocieerd afdelingen over heel Vlaanderen en
initiatieven op dit themaveld. met de K.U. Leuven. richt allerlei activiteiten in.
Vlamingenstraat 39, 3000 Leuven, www.sintlukas.be www.voem-vzw.be
+32 (0)16 32 35 00,
postmaster@kadoc.kuleuven.be,
http://kadoc.kuleuven.be
Groot Begijnhof © Toerisme Leuven
rondleiding
beGIjNeN eN Armoede
de koerIer VAN NAVArrA VzW
Rond het midden van de 13de eeuw ontstaan de
begijnhoven met vrouwen van verschillende klassen.
Sommigen verbleven in riante huizen en anderen
bewoonden een sobere kamer in een convent. De
begijnenbeweging deelde in de armoedebestrijding,
zowel in de eigen als in de externe gemeenschap.
Enkele gebouwen in het Groot Begijnhof in Leuven
verwijzen hiernaar: de H. Geesttafel en de Infirmerie
(nu Faculty Club) bijvoorbeeld. Het Begijnhof partici-
peerde ook in Les Hospices Civils, de latere openbare meer over over de koerIer van navarra vZW
onderstand die uitmondde in het OCMW. Daarnaast De Koerier van Navarra ontstond in 1991 als een kring
zijn er in het Begijnhof ook minder opvallende teke- rond de idee van de Hispanoflamencos. Op aanvraag
nen van armoede te ontdekken. organiseert de Koerier een verhalentocht doorheen het
Leuvens Groot Begijnhof: een prachtig en evocatief
» » LOcATIE: VERZAMELEN AAN DE FOYER VAN HET decor waar de Koerier zijn vertelling focust op sporen
BEGIJNHOFcONGRESHOTEL van Spanje in Leuven. De Koerier van Navarra maakte
groot»begijnhof»15,»3000»Leuven eveneens enkele publicaties, dvd’s en cd’s die gerelateerd
» » StadSpLan»Locatie»!2 zijn aan de historische band met Spanje.
» » vertreK»om»16»uur
» » reServatie:»info@Kovana.com»of»+32»(0)16»23»84»16 Tervuursevest 130, 3000 Leuven,+32 (0)16 23 84 16,
» » maximum»25»perSonen info@kovana.com, www.kovana.com
»» »
– PAGINA 25 –

28. beGeleIde PArcours
PArcours toeGANkelIjk Voor meNseN met eeN bePerkte mobIlIteIt
Begeleiding door een stadsgids
Voormiddag: start 09.50 uur – einde 12 uur
09.50 uur Verzamelen op het binnenplein van het Rijksarchief (Vaartstraat 24, 3000 Leuven)
10.00 uur Tentoonstelling “Studentenarmoede: rijke colleges en arme studenten te Leuven
(15de -18de eeuw)” (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën Leuven, zie ook p. 19)
11.00 uur Tentoonstelling “Armoede een rijke bron voor de genealoog” (Vlaamse Vereniging voor
Familiekunde, afdeling Leuven, zie ook p. 20)
12.00 uur Einde voormiddagprogramma
VRIJE LUNCHPAUZE
Namiddag: start 13.30 uur – einde 16.00 uur
13.30 uur Verzamelen aan de pui van het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven)
13.40 uur Bezoek stadhuis: tentoonstelling “Sociale woningbouw van Renaat Braem”
(Stadsarchief Leuven, zie ook p. 12­13)
14.40 uur Tentoonstelling: “Gered door de bel?!” (vzw Cultureel erfgoed Annuntiaten Heverlee,
zie ook p. 16­18)
15.40 uur Vertrek naar M – Museum Leuven (Leopold Vanderkelenstraat 28, 3000 Leuven)
16.00 uur Drankje in het M­café en aansluitend mogelijkheid tot bezoek museum
PArcours toeGANkelIjk Voor meNseN met eeN VIsuele bePerkING
Begeleiding door stadsgids David Mellaerts
(gespecialiseerd in rondleidingen voor mensen met een visuele beperking)
Voormiddag: start 09.50 uur – einde 12 uur
09.50 uur Verzamelen aan het Gidsenhuis (Vlamingenstraat 114, 3000 Leuven)
10.00 uur Vertelling van “Het verhaal over de rijkdom van de armentaal” (Academie voor het
Leuvens dialect, zie ook p. 23)
10.40 uur Vertrek naar het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven)
11.00 uur Bezoek aan stadhuis: Tentoonstelling “Gered door de bel?!” (vzw Cultureel erfgoed
Annuntiaten, zie ook p. 16­18)
12.00 uur Beiaardconcert “Musica Povera” (Campanae Lovanienses, zie ook p. 9) en drankje in café
Rubens (Grote Markt 1, 3000 Leuven)
VRIJE LUNCHPAUZE
Namiddag: start 13.45 uur – einde 16 uur
13.45 uur Verzamelen aan campus Sint­Rafaël, HistarUZ (Kapucijnenvoer 33, 3000 Leuven)
13.55 uur Tentoonstelling “De verlichte fabriek – nieuwe muziek & sociaal engagement”
(MATRIX, zie ook p. 8)
15.00 uur Tentoonstelling “Gezondheidszorg doorbreekt klassenverschil: arm en rijk gelijk”
(HistarUZ, zie ook p. 4­7)
– PAGINA 26 –

29. beGeleIde PArcours
PArcours toeGANkelIjk Voor meNseN met eeN AudItIeVe bePerkING
Begeleiding door een stadsgids en een tolk Vlaamse gebarentaal
Voormiddag: start 09.50 uur – einde 12 uur
09.50 uur Verzamelen aan de pui van het stadhuis (Grote Markt 9, 3000 Leuven)
10.00 uur Bezoek aan stadhuis: Tentoonstelling “Gered door de bel?!” (vzw Cultureel erfgoed
Annuntiaten, zie ook p. 16­18)
11.00 uur Tentoonstelling “Sociale woningbouw van Renaat Braem” (Stadsarchief Leuven)
12.00 uur Drankje in café Rubens (Grote Markt 1, 3000 Leuven, zie ook p. 12­13)
VRIJE LUNCHPAUZE
Namiddag: start 13.50 uur – einde 16 uur
13.50 uur Verzamelen op het binnenplein van het Rijksarchief Leuven (Vaartstraat 24,
3000 Leuven)
14.00 uur Tentoonstelling “Studentenarmoede: rijke colleges en arme studenten te Leuven
(15e-18e eeuw)” (Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën Leuven, zie ook p. 19)
15.00 uur Tentoonstelling “Armoede een rijke bron voor de genealoog” (Vlaamse Vereniging voor
Familiekunde, afdeling Leuven, zie ook p. 20)
Maximum aantal deelnemers per parcours:
20 personen
Inschrijven vóór woensdag 27 april via
erfgoedcel@leuven.be of +32 (0)16 27 22 85/88
Je kan je inschrijven voor het voormiddag- en/of
het namiddagprogramma
– PAGINA 27 –

30. joNGereNWorkshoP
Foto genomen tijdens Erfgoeddag 2010 ‘FAKE?’ door An Cornelissen © CJP
JongerenWorKshop
cjP hAAlt erFGoeddAG Voor de
leNs VAN de cAmerA!
Ben je tussen 16 en 26 jaar jong?
En hou je van fotografie of wil je hierrond
leren en experimenteren? Doe dan mee met
cJP op Erfgoeddag!
meer over cjP
Dertig jongeren trekken op 1 mei door Leuven om CJP wil het onderste uit de kan halen
Erfgoeddag vast te leggen op de gevoelige plaat. om een brug te slaan tussen jongeren
Na een stoomcursus fotografie in Bibliotheek en cultuur. Hun missie luidt: ‘Meer
Tweebronnen zwermen ze, onder begeleiding van jongeren, meer laten participeren aan
professionele fotografen, uit over de stad… meer vormen van cultuur’. Het gaat
Het thema van dit jaar is ‘Armoe Troef’! Aan de over cultuur in de breedste betekenis
jongeren om dit rijkelijk in beeld te brengen. van het woord: van Wii tot Van Gogh,
van de musical Daens tot Picasso en
»» LOcATIE: BIBLIOTHEEK TWEEBRONNEN» Kunst in Huis.
dieStSeStraat»49,»3000»Leuven
»» Start»om»10»uur»(tot»18»uur) Sainctelettesquare 19,
»» reServatie:»info@cjp.be»» 1000 Brussel,
(met»vermeLding»van»erfgoeddag»Leuven) + 32 (0)2 203 02 00,
»» maximum»30»pLaatSen info@cjp.be , www.cjp.be
»»
– PAGINA 28 –

31. ProGrAmmA buurGemeeNteN
WEEK VAN DE AMATEURKUNSTEN 2011
VANAF VRIJDAG 22 APRIL TOT EN MET ZONDAG 1 MEI 2011
Programma Leuven
We zijn het er allemaal over eens: er heerst continu creativiteit
en enthousiasme onder amateurkunstenaars. Om dit extra in de kijker
te plaatsen, organiseert het Forum voor Amateurkunsten jaarlijks
de Week van de Amateurkunsten, afgekort de WAK.
Ook Leuven laat zich niet onbetuigd.
OP ZONDAGNAMIDDAG 1 MEI PRESENTEREN EEN hELEbOEL
LEUVENSE AMATEURGEZELSchAPPEN ZIch OP DE GROTE MARKT.
TIJDENS DE WEEK VAN DE AMATEURKUNSTEN
KAN JE OOK EEN FOTOTENTOONSTELLING bEZOEKEN,
AAN WORKShOPS DEELNEMEN, cONcERTEN bIJWONEN,
LANGSLOPEN IN ATELIERS VAN LOKALE KUNSTENAARS, …
Voor het volledige Leuvense programma
surf naar http://wakinleuven.wordpress.com/.
www.wak.be.
oPen monumentendag
Open Monumentendag is op zondag 11 september 2011 aan zijn
23ste editie toe. Traditioneel zet het evenement monumenten,
landschappen en archeologische sites in de kijker. Dit jaar staat
het thema ‘conflict’ centraal waarbij erfgoed belicht wordt dat
ontstaan is naar aanleiding van, tijdens of na gewapende en andere
conflicten . Het lijkt op het eerste zicht een negatief thema, maar met
een thema als ‘conflict’ kan ‘verzoening’ niet ver uit de buurt zijn!
ZOnDag 11 sepTeMber 2011
van 10 TOT 18 uur
op verschillende locaties in Leuven
inFo
Toerisme Leuven
naamsestraat 1 • 3000 Leuven
Tel.: +32 (0) 16 27 22 71
omd@leuven.be • wwww.leuven.be /omd

32. ProGrAmmA buurGemeeNteN
bertem bIerbeek helemaal vrijblijvend? Met foto’s
en informatie licht de dienst Vrije
TenToon­ ConCerT Tijd deze eerste armen-initiatie-
sTelling orGelcoNcert themA ven verder toe. Een stukje
Armoe? zorG Voor Armoede onbekende geschiedenis van
Alle tIjdeN! de gemeente Bierbeek!
GemeeNte bIerbeek – »» Locatie: sint-HiLariUskerk
erFGoedkAmer bertem dIeNst VrIje tIjd dorpSStraat»26,»3360»bierbeeK
VzW In samenwerking met CC De »» open»van»11»tot»16»uur»en»van»»
In samenwerking met OCMW Borre, Kerkraad Sint­Hilarius 17»tot»18»uur
Bertem, Lokaal Dienstencentrum Bierbeek »»
De Blankaart
Hoe gingen componisten in het Wandeling
De tentoonstelling geeft een verleden om met armoede? In tal Armoede IN bIerbeek
overzicht van de armoedezorg van psalmen en andere Bijbelse
gedurende de eeuwen heen tot teksten wordt heel expliciet naar GemeeNte bIerbeek –
op heden. Markante figuren in Jezus als voorbeeldige arme dIeNst VrIje tIjd
de geschiedenis van drie dor- verwezen. Kom luisteren naar
pen, Bertem, Korbeek-Dijle en deze muziek, gespeeld op het Een natuurhistorische wandeling
Leefdaal, komen aan bod. De historische, pas gerestaureer- doorheen Bierbeek, met verhalen
tijdsgeest wordt opgeroepen met de Robustelly-orgel uit 1775. Er over kommer en kwel, seizoens-
documenten en foto’s. wordt gezorgd voor de nodige arbeid en nog veel meer... Waar
context en duiding bij het pro- en wanneer was er sprake van
» » Locatie: LokaaL diensten- gramma. armoede? Hoe leefden de sei-
centrUm de bLankaart» zoensarbeiders en welke impact
egenhovenStraat»22,»3060»bertem » » Locatie: sint-HiLariUskerk hadden de wereldoorlogen op het
» » open»van»10»tot»18»uur dorpSStraat»26,»3360»bierbeeK plattelandsleven? Je komt het
» » deze»activiteit»Loopt»nog»tot»en» » » concert»om»16»uur»(duur»ca.»» allemaal op Erfgoeddag te weten.
met»8»mei»2011 1»uur)
»» »» »» Locatie vertrek:
sint-HiLariUskerk»
meer over erfgoedkamer TenToon­ dorpSStraat»26,»3360»bierbeeK
Bertem vZW sTelling »» vertreK»wandeLing»om»14»uur»
De vereniging wil voor de dorpen tAFels VAN de heIlIGe (duur:»ca.»1,5»uur)
Bertem, Korbeek-Dijle en Leefdaal de Geest te bIerbeek »»
lokale geschiedenis, de heemkunde, de
volkskunde, het archeologisch, land- GemeeNte bIerbeek – Sint Hilariuskerk Bierbeek © Gemeente Bierbeek
schappelijk en bouwkundig erfgoed, en dIeNst VrIje tIjd
de genealogie opsporen, verzamelen,
bestuderen, beschermen, bewaren, Voor en na het orgelconcert is
bekendmaken en onderzoeken. er in de kerk een tentoonstelling
over de vroegere, zogenaamde
Erfgoedkamer Bertem vzw, Tafels van de Heilige Geest in de
Oude Tervuursebaan 32, kerk. Wat deden deze verre voor-
3060 Bertem, lopers van de huidige OCMW’s
www.erfgoedkamerbertem.be allemaal? Waren die initiatieven
– PAGINA 30 –

33. ProGrAmmA buurGemeeNteN
meer over gemeente » » Locatie: erfGoedHUis behoeftige mensen werd tijdens
BIerBeek – dIenst vrIje tIjd kortenberG de middeleeuwen en ook later
Bierbeek is erg rijk aan erfgoed. Denk dorpSpLein»16,»» tot aan de Franse Periode op het
aan de prachtige glooiende land- 3071»Kortenberg»–»erpS-KwerpS einde van de 18e eeuw, praktisch
schappen met de vierkantshoeven, de » » open»van»10»tot»18»uur in iedere parochie een tafel van
statige parken van de psychiatrische »» de Heilige Geest opgericht. Deze
instellingen en de talrijke beschermde armentafel werd bestuurd door
monumenten, landschappen en meer over erfgoedhuIs armenmeesters en gefinancierd
dorpsgezichten. In de beleids- kortenBerg: met schenkingen van de rijken.
periode 2008-2012 zetten we onze Erfgoedhuis Kortenberg VZW coördi- De Franse bezetters maakten van
inspanningen inzake de inventarisatie neert 5 verenigingen: de Cultuur-His- deze tafels een liefdadigheids-
en ontsluiting van het Bierbeekse torische Vereniging van Erps-Kwerps, bureel. Na 1830 werd deze instel-
erfgoed onverminderd verder. het Comité 1000 jaar Meerbeek, de ling omgedoopt in een Commissie
Gildenkamer van Midden-Brabant, van de Openbare Onderstand, later
Vrijetijdscentrum De Borre, Heemkring van de deelgemeente onder de naam Openbaar Centrum
Speelpleinstraat 10, 3360 Bierbeek, Kortenberg, het Prinsdom Everberg van Maatschappelijk Welzijn
+32 (0)16 46 14 00, www.deborre.be en de Archeologische Werkgroep (OCMW).
Kortenberg.
Het Erfgoedhuis Kortenberg geeft »» Locatie: vrijetijdscentrUm
korteNberG – het tijdschrift Curtenberg uit, dat in ‘de mena’»(verdieping»2),»»
erPs-kWerPs 2011 zijn 20ste verjaardag viert. In provinciebaan»2,»3110»rotSeLaar
samenwerking met de Cultuurdienst »» open»van»10»tot»18»uur
TenToon­ van Kortenberg organiseert het
sTelling Erfgoedhuis de jaarlijkse Erfgoeddag meer over heemkrIng
500 jAAr Armoe en Monumentendag. groot-rotselaar
troeF IN korteNberG Provinciebaan 1, 3110 Rotselaar,
Erfgoedhuis Kortenberg, Adres voorzitter: Torenstraat 38,
erFGoedhuIs documentatiecentrum, 3110 Rotselaar, +32 (0)16 44 74 83
korteNberG Dorpsplein 16, 3071 Erps-Kwerps,
In samenwerking met www.erfgoedhuis-kortenberg.be
Cultuurdienst gemeente Mena Rotselaar © Heemkring Groot­Rotselaar
Kortenberg
rotselAAr
500 jaar geschiedenis van
armoede en van armoede- TenToon­
bestrijding in Kortenberg sTelling
komen aan bod. De Tafel van de Armoe troeF
H.-Geest van Meerbeek zorgde
voor de brooduitdeling in de 17de heemkrING
eeuw. De ‘moillekesmannen’ van Groot-rotselAAr
Everberg trokken met hun ‘moil-
leke’ (knapzak) naar de fabrieken Armoede is universeel en van
van Zaventem. En heel wat alle tijden. Alhoewel velen onder
inwoners trokken naar de steen- ons nu vrij veel luxe kennen, is
koolmijnen in Wallonië op zoek dat in het verleden niet altijd zo
naar een beter leven. geweest. Voor de opvang van de
– PAGINA 31 –