Talata

Talata pangungusapTalata pangungusap
binubuobinubuo oo
magkakaugnay na pangungusapmagkakaugnay na pangungusap
nagpapahayagnagpapahayag
kabuoankabuoan
PagkukuroPagkukuro palagaypalagay paksang-diwapaksang-diwa

Mga Uri ng Talata (AyonMga Uri ng Talata (Ayon
sa Kinalalagyan ngsa Kinalalagyan ng
Komposisyon)Komposisyon)
1.1. Panimulang Talata – Ito ay nagsasaadPanimulang Talata – Ito ay nagsasaad
ngng paksa at layuninpaksa at layunin ng isangng isang
pagpapahayag sa isang malinaw napagpapahayag sa isang malinaw na
paraan.paraan. TinitiyakTinitiyak nitonito kung ano angkung ano ang
ipinaliliwanag, pangangatwirananipinaliliwanag, pangangatwiranan
ilalarawan o isasalaysay at kungilalarawan o isasalaysay at kung
minsa’y kung paano ang gagawingminsa’y kung paano ang gagawing
pagtalakay o paglapit sa paksa.pagtalakay o paglapit sa paksa.

1.1. Talatang Ganap – AngTalatang Ganap – Ang pagpapaunladpagpapaunlad ngng
mgamga pangunahing bahagi ng sentral na ideyapangunahing bahagi ng sentral na ideya
ang pangunahing tungkulin ng mga talatangang pangunahing tungkulin ng mga talatang
ganap. Karaniwangganap. Karaniwang nakikitanakikita ito sa kalakhangito sa kalakhang
bahagi ng sulatin na sa kabuuan aybahagi ng sulatin na sa kabuuan ay
pagtalakay nang ganap sa mga paksangpagtalakay nang ganap sa mga paksang
pangungusappangungusap sa kanyang kaisahan atsa kanyang kaisahan at ganapganap
na paglinang sa paksang-diwana paglinang sa paksang-diwa ng sulatin sang sulatin sa
kanilang kabuuan.kanilang kabuuan.

1.1. Talata ng Paglilipat-diwa – Mahalaga itoTalata ng Paglilipat-diwa – Mahalaga ito
tungo sa ikapagtatamo ng ugnayan attungo sa ikapagtatamo ng ugnayan at
kaisahan ng mga pahayag.kaisahan ng mga pahayag. Nilalagom nitoNilalagom nito
ang mga sinundang seksyon ng komposisyonang mga sinundang seksyon ng komposisyon
oo ipinahihiwatig ang pagsulong ng paksangipinahihiwatig ang pagsulong ng paksang
tinalakay.tinalakay. Kadalasang sinasabi rito angKadalasang sinasabi rito ang
pagkakaugnayan ng alinmang dalawangpagkakaugnayan ng alinmang dalawang
magkasunod na bahagi ng komposisyon.magkasunod na bahagi ng komposisyon.

1.1. Talatang Pabuod – Ginagampanan ngTalatang Pabuod – Ginagampanan ng
talatang ito angtalatang ito ang paglalagom opaglalagom o
pagbubuod sa mahahalagang pahayagpagbubuod sa mahahalagang pahayag
sa katawan ng komposisyonsa katawan ng komposisyon..
Natatagpuan ito sa gawingNatatagpuan ito sa gawing hulihan nghulihan ng
komposisyon.komposisyon.

1.1. Malayang Talata – Kapag ang talata ayMalayang Talata – Kapag ang talata ay
nagpapahayag ngnagpapahayag ng isang paksa lamangisang paksa lamang,,
ito ay tinatawag naito ay tinatawag na malayamalaya. Ito’y para. Ito’y para
nang isang maikling komposisyon.nang isang maikling komposisyon.
Madalas gamitin ito ng mga manunulatMadalas gamitin ito ng mga manunulat
ngng pangulong tudlingpangulong tudling, mga, mga kolumnistakolumnista
at sa mga sumusulat ngat sa mga sumusulat ng patalastas.patalastas.

Mga Uri ng TalataMga Uri ng Talata
(Ayon sa Paksa o(Ayon sa Paksa o
Nilalaman)Nilalaman)
 Talatang Naglalahad – Ito ay talatangTalatang Naglalahad – Ito ay talatang
nagpapaliwanag, nagbibigay-katuturannagpapaliwanag, nagbibigay-katuturan
at pakahuluganat pakahulugan..
 Talatang Naglalarawan –Talatang Naglalarawan – LayuninLayunin ngng
talatang ito ang ipamalas sa bumabasatalatang ito ang ipamalas sa bumabasa
o nakikinig ang isango nakikinig ang isang larawan salarawan sa
kabuuan sa hangad na ipinakitangkabuuan sa hangad na ipinakitang
isang bagay ay naiiba sa mga katuladisang bagay ay naiiba sa mga katulad
nito.nito.

Mga Uri ng TalataMga Uri ng Talata
(Ayon sa Paksa o(Ayon sa Paksa o
Nilalaman)Nilalaman)
 Talatang Nagsasalaysay – Ito ay talatangTalatang Nagsasalaysay – Ito ay talatang
nagsasaad ng pangyayarinagsasaad ng pangyayari oo karanasankaranasan
upang makapagbigay ngupang makapagbigay ng damdamin sadamdamin sa
mamababasa.mamababasa.
 Talatang Nangangatwiran – MayTalatang Nangangatwiran – May layuninlayunin
ang talatang ito naang talatang ito na patunayan sa tulongpatunayan sa tulong
mga katibayan o katwiran angmga katibayan o katwiran ang
katotohanan ng isang palagay okatotohanan ng isang palagay o
proposisyon.proposisyon.

Uri ng Talata batay saUri ng Talata batay sa
BahagiBahagi
 Panimulang TalataPanimulang Talata
 Transisyunal na TalataTransisyunal na Talata
 Talatang Binubuo ng Salitaan o DiyalogoTalatang Binubuo ng Salitaan o Diyalogo
 Pangwakas na TalataPangwakas na Talata

Katangian ng MabutingKatangian ng Mabuting
TalataTalata
 NagtataglayNagtataglay ng isangng isang paksangpaksang
pangungusappangungusap, lantad o di-lantad, lantad o di-lantad
 NagtataglayNagtataglay ngng isang diwaisang diwa, hindi, hindi
lamang bahagi nito.lamang bahagi nito.
 May kaayusanMay kaayusan. Ang pangungusap. Ang pangungusap
nito ay isinaayos sa paraang kaakit-nito ay isinaayos sa paraang kaakit-
akit.akit.

TalataTalata
 May kaisahan (unity)May kaisahan (unity). Alisin ang di-. Alisin ang di-
kaugnay na bagay.kaugnay na bagay.
 PagkakaugnayPagkakaugnay ng mgang mga
pangungusap (coherence)pangungusap (coherence)
 Pagbibigay-diinPagbibigay-diin sasa Punong KaisipanPunong Kaisipan
(Empahsis)(Empahsis)

TalataTalata
 May karampatang habaMay karampatang haba. Gumamit ng payak na. Gumamit ng payak na
pangungusap.pangungusap. IwasanIwasan ang sunud-sunod naang sunud-sunod na
maiikling pangungusapmaiikling pangungusap gayundin naman anggayundin naman ang
sunud-sunod nasunud-sunod na mahahabang pangungusap.mahahabang pangungusap.
 May wastong kayarianMay wastong kayarian. Ito ay may wastong. Ito ay may wastong
pasok at palugit; nagtataglay ng mga salitangpasok at palugit; nagtataglay ng mga salitang
dapat mapasama roon at hindi sa iba pangdapat mapasama roon at hindi sa iba pang
talata.talata.
 Gumagamit ng wastong pang-ugnay ayon saGumagamit ng wastong pang-ugnay ayon sa
diwa ng sinusundan talatadiwa ng sinusundan talata ng isangng isang
komposisyon.komposisyon.

Ilang bagay na DapatIlang bagay na Dapat
Isaalang-alang saIsaalang-alang sa
PagtatalataPagtatalata
 Sa simula ang talata ay dapat may pasokSa simula ang talata ay dapat may pasok
o indensyon. Ito ay hudyat ng bagongo indensyon. Ito ay hudyat ng bagong
talataan.talataan.
 Ang pasok ay isang pulgada mula saAng pasok ay isang pulgada mula sa
palugit o marginpalugit o margin
 Ihiwalay a punonng talata angIhiwalay a punonng talata ang
pagtatalata ng tuwirang sipi (directpagtatalata ng tuwirang sipi (direct
quotation)quotation)

 Itala nang bukod mula sa unangItala nang bukod mula sa unang
paglalahad kapag ang sipi ay makikita sapaglalahad kapag ang sipi ay makikita sa
bahagi ng hulihan ng pangungusapbahagi ng hulihan ng pangungusap
 Kuung may diyalogo, dapat nakabukodKuung may diyalogo, dapat nakabukod
sa talata upangg makita ang palitan ngsa talata upangg makita ang palitan ng
salitaansalitaan
 Ang haba ng talata ay ininabatay sa:Ang haba ng talata ay ininabatay sa:
- Kahalagahan at pagkamasalimuot ng paksa- Kahalagahan at pagkamasalimuot ng paksa
- Haba ng kabuuan ng sulatin- Haba ng kabuuan ng sulatin

 Ang isang punong kaisipan ay maaaringAng isang punong kaisipan ay maaaring
isang talata at ang haba ay ayon saisang talata at ang haba ay ayon sa
kahalagahan ng kaisipankahalagahan ng kaisipan
- Bagamat walang tiyak na tuntunin sa- Bagamat walang tiyak na tuntunin sa
haba ng talata, ang sumusulat anghaba ng talata, ang sumusulat ang
nakababatid ng nababagay sa uri ngnakababatid ng nababagay sa uri ng
sulating kanyang binubuo.sulating kanyang binubuo.

Paghahati ng TalataPaghahati ng Talata
 Ang isang talata ng bahagi ng isangAng isang talata ng bahagi ng isang
mahabang sulatin ay kadalasangmahabang sulatin ay kadalasang
lumilikha ng seksyon ng isang masaklawlumilikha ng seksyon ng isang masaklaw
na kaisipan. Dapat nakatutulong angna kaisipan. Dapat nakatutulong ang
mga pangungusap sa pagbuo ngmga pangungusap sa pagbuo ng
partikular na seksyon.partikular na seksyon.
 Natatapos ang talata kung nasabi nangNatatapos ang talata kung nasabi nang
lahat ang nais ipahayag at handa na salahat ang nais ipahayag at handa na sa
susunod na susunod na talatasusunod na susunod na talata
 Dahil dito, masasabi nating nakatutulong saDahil dito, masasabi nating nakatutulong sa
pagpapakilala ng paghahati atpagpapakilala ng paghahati at
pagkakapangkat-pangkat ng mga kaisipan.pagkakapangkat-pangkat ng mga kaisipan.

Mga Tungkulin ngMga Tungkulin ng
TalataTalata
 Upang magsilbing hudyat ng panibagongUpang magsilbing hudyat ng panibagong
pagpapaunlad ng isang paksapagpapaunlad ng isang paksa
 Upang ipakilala ang isang sulatin oUpang ipakilala ang isang sulatin o
pangunahing seksyon o bahagi ng isangpangunahing seksyon o bahagi ng isang
papel..papel..
 Upang mapaunlad ang isangUpang mapaunlad ang isang
mahalagang yunit ng kaisipan.mahalagang yunit ng kaisipan.

Mga Tungkulin ngMga Tungkulin ng
TalataTalata
 Upang mabuo ang lahat ng mga inihayagUpang mabuo ang lahat ng mga inihayag
sa isang sulatin.sa isang sulatin.
 Upang ipakilala ang pagkakaugnay-Upang ipakilala ang pagkakaugnay-
ugnay ng bawat bahagi ng sulatin.ugnay ng bawat bahagi ng sulatin.
 Upang ipakilala ang isang salaysay oUpang ipakilala ang isang salaysay o
ipakilala ang isang nagsasalitaipakilala ang isang nagsasalita

Mga Paraan ngMga Paraan ng
Pagpapanatili ngPagpapanatili ng
Kalinawan ng MensaheKalinawan ng Mensahe
ng Talatang Talata Pagsamasamahin ang maiikling payak naPagsamasamahin ang maiikling payak na
pangungusap.pangungusap.
 Pagsamasamahin ang mga maiiklingPagsamasamahin ang mga maiikling
pangungusap at gawing tambalangpangungusap at gawing tambalang
pangungusappangungusap
 Pagsama-samahin ang maiikling pangungusapPagsama-samahin ang maiikling pangungusap
sa hugnayang pangungusap.sa hugnayang pangungusap.
 Pagsamahin ang mga maiikling pangungusapPagsamahin ang mga maiikling pangungusap
sa langkapang pangungusapsa langkapang pangungusap
 Pagsasaayos ng mga pangungusap naPagsasaayos ng mga pangungusap na
maligoy.maligoy.

 TalataTalata katangiankatangian kaisahan o unitykaisahan o unity
Nag-uugnay ngNag-uugnay ng isang paksa (paraang lohikal)isang paksa (paraang lohikal)
Nagtataglay ngNagtataglay ng pansuportang pangungusappansuportang pangungusap
Tumutulong saTumutulong sa pagllinnag ng paksangpagllinnag ng paksang
pangungusappangungusap binubuo ngbinubuo ng
Pagkakaugnay-ugnayPagkakaugnay-ugnay coherencecoherence
Pagggamit ngPagggamit ng salita o pariralang transisyunasalita o pariralang transisyunall
Cohesive divicesCohesive divices panghalippanghalip
pag-uulit ng mga pangunahingpag-uulit ng mga pangunahing
salitasalita
parelalismo o pag-agapay sa salita,parelalismo o pag-agapay sa salita,
parirala o pangungusapparirala o pangungusap

Paksang PangungusapPaksang Pangungusap
 Bawat talata ay may paksangBawat talata ay may paksang
pangungusap na nagsasaad ngpangungusap na nagsasaad ng
pangunahing diwa nito. Maaari itong:pangunahing diwa nito. Maaari itong:
 Ipinahiwatig lamangIpinahiwatig lamang
 Tahasang binaggit – matatagpuan saTahasang binaggit – matatagpuan sa
- unahan ng talata – nilalaman ng- unahan ng talata – nilalaman ng
talatatalata
- hulihan ng talata – nagpapahayag- hulihan ng talata – nagpapahayag
ng lagomng lagom

Paraan ng Pagbuo ngParaan ng Pagbuo ng
TalataTalata
DepenisyonDepenisyon
Paghahambing atPaghahambing at
PagtutuladPagtutulad
Sanhi at BungaSanhi at Bunga

TalataTalata
 Proseso – paglalahad kung paanoProseso – paglalahad kung paano
ginawa ang isang bagay, operasyon atb.ginawa ang isang bagay, operasyon atb.
 Kaayusang Kronolohikal – pagsasaayosKaayusang Kronolohikal – pagsasaayos
ng mga pangyayari batay sa panahonng mga pangyayari batay sa panahon
 Kaayusang Spatial - i. nilalarawan angKaayusang Spatial - i. nilalarawan ang
ugnayan ng mga bagay sa isa’t isa ayonugnayan ng mga bagay sa isa’t isa ayon
sa espasyo o posisyonsa espasyo o posisyon kung saan
isinasaayos ang detalye ayon sa lokasyon (mula sa
silangan patungong kanluran, timog patungong
hilaga, mula sa kanan patungo sa kaliwa

TalataTalata
 Ilustrasyon – ipinakikilala ang pagsuportaIlustrasyon – ipinakikilala ang pagsuporta
o paglilinaw sa pangunahing ideya.o paglilinaw sa pangunahing ideya.
Ilustrasyon ang gagalipting patunayIlustrasyon ang gagalipting patunay
 Klasipikasyon – sinusuri ang isang bagayKlasipikasyon – sinusuri ang isang bagay
batay sa mga bahaging binubuo nito sabatay sa mga bahaging binubuo nito sa
pamamagitan ng pagsusuri.pamamagitan ng pagsusuri.

Paglikha ng PaksaPaglikha ng Paksa
 Dapat na magbigay ng tiyak at mayDapat na magbigay ng tiyak at may
hangganang indikasyon.hangganang indikasyon.
Halimbawa:Halimbawa:
““Ang mga Kaugaliang Pilipino saAng mga Kaugaliang Pilipino sa
Pagdiriwang sa mga Baryo”Pagdiriwang sa mga Baryo”
 Dapat maging kaakit-akit at kawili-wiliDapat maging kaakit-akit at kawili-wili
““Ang Awit na Hindi Matapos-Tapos” niAng Awit na Hindi Matapos-Tapos” ni
Orlando R. NandresOrlando R. Nandres

Paglikha ng PaksaPaglikha ng Paksa
 Nagbibigay kapanabikan saNagbibigay kapanabikan sa
mamababasa.mamababasa.
““Bukas, Madilim, Bukas” ni Orlando R.Bukas, Madilim, Bukas” ni Orlando R.
NandresNandres
 Hindi nangangailangang mahabaHindi nangangailangang mahaba
““Paraisong Parisukat” ni Orlando R.Paraisong Parisukat” ni Orlando R.
NandresNandres

Hakbang saHakbang sa
PaglalagomPaglalagom
 Ang Pagbasa – pagbasa na may ganapAng Pagbasa – pagbasa na may ganap
na pagkaunawana pagkaunawa
 Ang Pagpili – inuullit ng isangAng Pagpili – inuullit ng isang
naglalagom ang diwa ng may-akdanaglalagom ang diwa ng may-akda
 Ang Pagsulat – pagtatala ngAng Pagsulat – pagtatala ng
mahalagang bahagi ng kaisipan o diwamahalagang bahagi ng kaisipan o diwa
 Ang Pagpapares – paghahambing oAng Pagpapares – paghahambing o
pagpapares ng nilagon sa orihinalpagpapares ng nilagon sa orihinal

Uri ng LagomUri ng Lagom
 Presis – maaayos na napananatili angPresis – maaayos na napananatili ang
orihinal na pangunahing kaisipan,orihinal na pangunahing kaisipan,
kaayarian o balangkas, pananaw o himigkaayarian o balangkas, pananaw o himig
ng awtor. Nararapat na maikli ngunitng awtor. Nararapat na maikli ngunit
wasto, malinaw at malaman.Hindiwasto, malinaw at malaman.Hindi
sangkot ang opinyon ng naglalagom.sangkot ang opinyon ng naglalagom.

 Hawig – layuning mapalinaw angHawig – layuning mapalinaw ang
malabong katha. Kailanganag magingmalabong katha. Kailanganag maging
payak at makabago.payak at makabago. KaibahanKaibahan sa presissa presis
ay sa dahilan na angay sa dahilan na ang presispresis ayay
paglalahad ng kahuluganpaglalahad ng kahulugan ng orihinal sang orihinal sa
higit na maikli at higit na malinawhigit na maikli at higit na malinaw nana
paraan samantala angparaan samantala ang hawighawig ay isangay isang
pagpapakahulugan o interpretasyonpagpapakahulugan o interpretasyon ngng
isang sumusuri. .isang sumusuri. .

 Halaw – maiklig lagom ng isang pormalHalaw – maiklig lagom ng isang pormal
na paglalahad gaya ng abstrak ng isangna paglalahad gaya ng abstrak ng isang
sulating pananaliksik o tesis. Dapatsulating pananaliksik o tesis. Dapat
mapanatili ang:mapanatili ang:
 TatakTatak
 KayarianKayarian
 PananawPananaw
 at Layunin ng orihinalat Layunin ng orihinal
Iwasan ang magbigay ng palagay o sarilingIwasan ang magbigay ng palagay o sariling
kuro.kuro.

 Buod – mpormal at bai-baitang naBuod – mpormal at bai-baitang na
pagsasalaysaypagsasalaysay ng banghay ng mgang banghay ng mga
pangyayari. Hindi isinasama ang mga dipangyayari. Hindi isinasama ang mga di
mahalagang detalye.mahalagang detalye.
 Maaring ipasok ang sarilng pananaw ngMaaring ipasok ang sarilng pananaw ng
nagbubuod at sa ano mang pangunahingnagbubuod at sa ano mang pangunahing
nais gamitin.nais gamitin.

Sanggunina:Sanggunina:
 Conti, Therezia O. et. al. Komikasyon sa
akademikong filipino. Filipino 1. 2009. Grandbook
Publishing, Inc., Pateros, Manila.
 Casanova, Arthur P. et al. Pagbasa at pagsulat sa
iba’t ibang disiplina. 2001. Rex Book Store, Inc.
Sampaloc, Manila
 Aguilar, Reynaldo L. Pegtuan, Zenaida M. Santos,
Deogracia DC. Sining ng komunikasyon
Akademikong Filipino. 2009. Grandbook
Publishing, Inc., Pateros, Manila.
 Ortiz, Allan A. et.al. Lipi 2005. Hope Publishing
House, Inc. Las Piñas City
 Ortiz. Alllan A. et.al Salitikan 2010. Hope Publishing
House, Inc. Las Piñas City

Talata

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (20)

Similaire à Talata

Similaire à Talata (20)

Plus de Allan Ortiz

Plus de Allan Ortiz (20)

Dernier

Dernier (20)

Talata