In 10 jaar naar de top denver def

In tIen jaar
naar de top
In het prImaIr
onderwIjs

InleIdIng

Op initiatief van de PO-raad en Kennisnet hebben afgelopen juni bestuurders
van scholen uit het primair (speciaal) onderwijs en vertegenwoordigers van
ondersteunende onderwijsorganisaties een studiereis naar Denver ondernomen. Naast
het opdoen van inspiratie had deze reis als doel om de organisaties te verenigen
zodat ze samen kunnen werken aan de benodigde kwaliteitsimpuls in het primair
onderwijs.

Dit heeft geleid tot de voor u liggende agenda. Deze agenda is te zien als handreiking
aan de PO-raad bij hun beleidsagenda Goed onderwijs voor elk kind. Daarnaast sluit
het aan bij al lopende initiatieven in de sector. Elke deelnemende organisatie zal de
komende jaren vanuit haar eigen strategische koers en activiteiten bijdragen aan de
realisatie ervan. Maar ook organisaties die niet in Denver aanwezig waren, worden
nadrukkelijk uitgenodigd zich aan te sluiten, met ons mee te denken en bij te dragen
aan de verdere concretisering en uitwerking van de agenda.

De werkwijze die we hierbij hanteren is eenvoudig. We onderschrijven de
beschreven ambitie en iedereen zet alles op alles om dit in de eigen organisatie
te verwezenlijken. Voor aspecten die geen enkel bestuur alleen kan regelen, maar
waarvoor gezamenlijke druk of kracht naar de overheid of instanties nodig is, vragen
we de PO-raad deze verantwoordelijkheid op zich te nemen.

Daarnaast hebben we afgesproken om onder elkaar coalities te vormen en in
kleinere samenwerkingsverbanden activiteiten te ontplooien die naar de gestelde
doelen leiden. Bij dit alles blijven we elkaar als groep proactief bevragen over
de inspanningen die een ieder verricht. Op deze manier versterken we elkaar en
zorgen we er gezamenlijk voor dat het primair onderwijs in 2020 inderdaad van het
topniveau is dat we met z’n allen wensen.

Met vriendelijke groet,

De Denvergroep1

De Denver Groep bestaat uit bestuurders en directeuren uit het primair onderwijs aangevuld met
1

vertegenwoordigers van onderwijsondersteunende organisaties en de PO-raad.

0
In tIen jaar naar de top

Inhoudsopgave

1 De AANLeIDING 04
1.1 Een verbonden samenleving 04
1.2 De menselijke maat 05
1.3 Andere vaardigheden gevraagd 05
1.4 Ict is doorslaggevend 06
1.5 Doorbreken van barrières 07
1.6 Duurzame onderwijskwaliteit 07
1.7 Samen werken aan vernieuwing 07

2 IN tIeN jAAr NAAr De top 09
2.1 Onze ambitie en route 09
2.2 Naar brede talentontwikkeling 09
2.3 Naar een opbrengstgerichte organisatie 11
2.4 Naar een open leer- en ontwikkelcentrum 12
2.5 Naar professioneel handelen in leergemeenschappen 13
2.6 Naar ict als vanzelfsprekendheid 15

3 De MoGeLIjKHeDeN ZIjN oVerAL 17

0

EEn vErbondEn samEnlEving i dE mEnsElijkE maat i andErE vaardighEdEn gEvraagd i ict is doorslaggEvEnd i
doorbrEkEn van barrièrEs i duurzamE ondErwijskwalitEit i samEn wErkEn aan vErniEuwing

1 de aanleIdIng

Elke dag bezoeken 1,6 miljoen leerlingen het primair onderwijs. Zij gaan ervan
uit dat ze het allerbeste onderwijs krijgen. En terecht. Elk kind is een belofte dat
recht heeft op onderwijs gebaseerd op het eigen talent, aanleg en de situatie waarin
het zich bevindt. Onderwijs dat het potentieel van het kind benut en hem of haar
optimaal voorbereidt op het leven en werken in de 21e-eeuwse kennissamenleving.

1.1 eeN VerboNDeN sAMeNLeVING
In de afgelopen jaren is de verbinding tussen landen, economieën en culturen
hechter geworden. Snel groeiende economieën in Azië laten zien dat de
vanzelfsprekende dominantie van het westen afneemt. Tegelijkertijd laten
vraagstukken als de economische crisis, klimaatverandering en internationaal
terrorisme zien hoe afhankelijk de wereld van elkaar is geworden. We hebben te
maken met grensoverschrijdende vraagstukken die een gezamenlijke aanpak vereisen.

Ook organisaties beconcurreren elkaar vanuit alle hoeken van de wereld of werken
juist intensief met elkaar samen. In plaats van strakke hiërarchie, verbinden

0


1 de aanleIdIng

organisaties zich in netwerken met wisselende samenstellingen, al naar gelang
het onderwerp of de opdracht. Het denken vanuit beheersbaarheid, procedures en
controles past niet langer. Reputatie, vertrouwen en een open blik naar de toekomst
vormen het nieuwe fundament.

1.2 De MeNseLIjKe MAAt
Eenzelfde verbondenheid zien we bij de mens. Sociale digitale gereedschappen en
de opkomst van rfid, sensoren en augmented reality faciliteren een wereld waarbij
alles en iedereen met elkaar verbonden is. Wereldwijd staan er op dit moment bijna
twee miljard mensen en vijfendertig miljard apparaten met elkaar in contact via
het internet. Zij kunnen elkaar plaats en tijdsonafhankelijk ontmoeten, informatie
uitwisselen, samenwerken en ideeën uitwisselen.

Maar het is vrijheid binnen een groter geheel. Naast individualisering is er een
homogenisering in opvattingen en gedrag zichtbaar. Het samen zijn, je kunnen uiten
en het gevoel hebben er toe te doen, blijven de mate van ervaren geluk bepalen. Hoe
plat, snel en complex de wereld ook is, ze blijft altijd bestaan uit gemeenschappen
die samen kwaliteit van leven nastreven.

1.3 ANDere VAArDIGHeDeN GeVrAAGD
Dit alles heeft consequenties voor de manier waarop we werken en leven, en dus
heeft het consequenties voor de manier waarop we onszelf ontwikkelen en hoe we
dit organiseren. We zullen met z’n allen langer en harder moeten werken om in
de internationale kennissamenleving mee te blijven doen. Maar het betekent ook
slimmer werken, talenten eerder herkennen en excelleren in andere vaardigheden
dan we in de industrieel georiënteerde samenleving gewend waren.

In de huidige kennissamenleving die internationaal opereert, die omgeven is door
ict en media en waarin mensen in flexibele en dynamische netwerken opereren, zijn
specifieke 21e-eeuwse vaardigheden nodig. Naast kennis van taal en rekenen zijn
bijvoorbeeld creativiteit, het kunnen omgaan met grote hoeveelheden informatie,
mediawijsheid, flexibiliteit en het kunnen communiceren en samenwerken minstens
zo belangrijk om succesvol te zijn.

0


1 de aanleIdIng

1.4 Ict Is DoorsLAGGeVeND
Ict speelt hierbij een dominante rol. Er zijn maar weinig aspecten in de samenleving
die niet op de een of andere manier verweven zijn met ict. Het gaat hierbij veel
verder dan het simpelweg automatiseren van activiteiten. In toenemende mate grijpt
ict in op de context waarin mensen leven en werken. Het is een extra instrument bij
het tot stand komen van relaties, het doorbreekt natuurlijke barrières en is een motor
onder vernieuwing.

Het is belangrijk dat iedereen ict en nieuwe media op zijn waarde kan inschatten
en in staat is de beschikbare toepassingen op een verantwoorde manier te
gebruiken. Het gaat om het vergaren van voldoende kennis, vaardigheden en
mentaliteit om bewust, kritisch en actief mee te doen in de wereld van vandaag
en morgen. Niet alleen om zo alle mogelijkheden te benutten, ook om te leren
omgaan met de exponentieel groeiende hoeveelheid beschikbare informatie die
elke dag op ons afkomt.

0


1 de aanleIdIng

1.5 DoorbreKeN VAN bArrIères
Kinderen hebben hierbij een voordeel. Al van kleins af aan komen ze met nieuwe
toepassingen in aanraking. Het zit in speelgoed en komt via gaming en het internet
rijkelijk op ze af. Ze kennen in die zin geen nieuwe media. Dit betekent echter
niet dat ze altijd even mediawijs en verstandig met de beschikbare toepassingen
omgaan. Het is aan scholen om kinderen wegwijs te maken en ze bij hun
ontwikkeling te ondersteunen.

Scholen lopen echter tegen barrières aan die het didactisch inzetten van ict
bemoeilijken. Het is zaak deze barrières te doorbreken en het onderwijsaanbod,
de organisatie en vormgeving van het onderwijs, de ontwikkelvraag van de
leerling en de maatschappelijke behoefte meer op elkaar te laten aansluiten dan
nu het geval is. We moeten op zoek naar nieuwe combinaties tussen ict, vakinhoud
en didactiek.

1.6 DuurZAMe oNDerwIjsKwALIteIt
Om deze combinaties te vinden, moet elke school de flexibiliteit en het lerend
vermogen vergroten om zo in te kunnen spelen op elke werkelijkheid, hoe die zich
ook voordoet. Van scholen wordt verwacht dat ze tegemoet kunnen komen aan een
grote verscheidenheid aan ontwikkelbehoeften. Dit lukt alleen als de school werkt
vanuit een door het hele team gedragen onderwijsvisie en de benodigde ruimte en
verantwoordelijk geeft aan de vakmensen die het onderwijs moeten realiseren.

We moeten een rijke voedingsbodem voor onderwijs genereren waarin leergierigheid
behouden blijft en intrinsieke nieuwsgierigheid en de motivatie zich een leven
lang te willen blijven ontwikkelen wordt gestimuleerd. Samen zorgen we er zo
voor dat scholen in elke situatie en op elk niveau maatwerk kan aanbieden van de
allerhoogste kwaliteit.

1.7 sAMeN werKeN AAN VerNIeuwING
Dit alles vraagt om een gezamenlijke aanpak, om het leggen van de juiste
verbindingen en om het versterken van elkaars inspanningen. We moeten alle
beschikbare informatie en mogelijkheden omzetten in voor de school relevante
kennis en dit vervolgens combineren met de aanwezige creativiteit, expertise en het
vakmanschap van de leerkracht, leerling en zijn ouders. Zo creëren we de condities
waarin elk kind zich optimaal kan ontwikkelen. Zeker als we gebruik weten te maken

0


1 de aanleIdIng

van de mogelijkheden uit de omgeving. Door de gevonden nieuwe onderwijsvormen in
de praktijk verder te verfijnen en te onderzoeken, dragen we met z’n allen bij aan het
verbreden van de kennisstroom. Dit leidt uiteindelijk weer tot nieuwe manieren van
ontwikkelen en organiseren van het onderwijs.

We benaderen het onderwijs hierbij vanuit het geheel. Voor ons is onderwijs niet
een simpele keten van oorzaak en gevolg. Het is een complex samenspel tussen
leerlingen, vakmensen die er werken en de wijze waarop het leren georganiseerd
is. Succesvolle, duurzame onderwijsverandering ontstaat vanuit een heldere
visie op onderwijs in de 21e-eeuwse kennissamenleving, niet vanuit een rigide
standaardisatie van - en controle op losse delen.

Professionele
mensen in de
school en haar
omgeving

kennis innovatie

oPtimale ontwikkeling
van het kind

nieuwe
manieren van
ontwikkelen en
organiseren van
het onderwijs

0

onzE ambitiE En routE i naar brEdE talEntontwikkEling i naar EEn opbrEngstgErichtE organisatiE i naar EEn opEn
lEEr- En ontwikkElcEntrum i naar profEssionEEl handElEn in lEErgEmEEnschappEn i naar ict als vanzElfsprEkEndhEid

2 In tIen jaar naar de top

Met het manifest In tien naar de top heeft de PO-raad ingespeeld op deze context en
heeft ze in overleg met schoolbesturen de ambitie voor de komende jaren geschetst.
Voor het komend decennium stelt de sector zich als doel om de onderwijsresultaten
aantoonbaar op een hoger niveau te brengen, slecht presterende scholen tot het
verleden te laten behoren en een cultuur te creëren waarin iedere betrokkene elke dag
het beste uit zichzelf wil halen.

2.1 oNZe AMbItIe eN route
Wij sluiten met deze agenda aan bij deze ontwikkeling en versterken die. Het is
onze gezamenlijke ambitie om er voor te zorgen dat iedereen die het primair onderwijs
in 2020 verlaat meer dan ooit klaar is voor een succesvol leven en werken in de
21e-eeuwse samenleving. De leerling:
J is enthousiast en gemotiveerd en wil het beste uit zichzelf halen,
J is communicatief vaardig met taal en getallen,
J staat open voor nieuwe ideeën en denkwijzen,
J is sociaal en maatschappelijk betrokken,
J wil van betekenis zijn voor de ander,
J kan media en ict toepassen.

Om dit te realiseren is er een verschuiving van aandacht in het leren nodig:
J naar brede talentontwikkeling,
J naar een opbrengstgerichte organisatie,
J naar open leer- en ontwikkelcentra voor 0-14 jarigen en hun ouders,
J naar professioneel handelen in leergemeenschappen,
J naar het gebruik van ict als vanzelfsprekendheid.

2.2 NAAr breDe tALeNtoNtwIKKeLING
Ieder kind heeft eigen talenten en verdient de kans deze te ontdekken en te
ontwikkelen los van etniciteit, milieu, school of buurt. Ook leerlingen die zich in
een minder stimulerende ontwikkelomgeving bevinden, verdienen een gelijke kans
om te werken aan hun succes. Het primair onderwijs is het fundament onder de
kennissamenleving en biedt elk kind toponderwijs.

Hiervoor moeten onze activiteiten kwalitatief hoogwaardig en toegankelijk zijn. Dit
stimuleert kinderen in hun ontwikkeling, helpt ze hun eigen persoonlijkheid te vormen
en zorgt er voor dat ze in een doorgaande ontwikkelen leerlijn kunnen doorstromen
naar het voortgezet onderwijs. Door de individuele ontwikkeling centraal te zetten, krijgt

0



de leerkracht de ruimte om gedifferentieerd te werken, zin te geven en in te spelen
op de karakteristieken van de leerling. Elke behoefte verdient een arrangement dat
gericht is op de eigen ontwikkeling.

In het komend decennium zorgen we dat er voldoende ruimte aanwezig is om
onderwijs plaats te laten vinden in dynamische, open en vernieuwende omgevingen.
Hierbij gebruiken we alle fysieke en virtuele mogelijkheden in de school en in haar
omgeving. Het gaat om het ontwikkelen gebaseerd op zelf verantwoordelijkheid
nemen, op elkaar vertrouwen, verbinden en stimuleren.

In het komend decennium zorgen we dat leerlingen zelf ook verantwoordelijkheid
gaan nemen over hun eigen ontwikkeling. We zorgen dat kinderen een uitdagend
programma aangeboden krijgen dat is toegesneden op hun eigen behoeften. Het gaat
om gecombineerd werken op basis van meervoudige intelligentie.

10



In het komend decennium zorgen we dat leerkrachten kinderen in positie brengen
om zelf te werken aan hun eigen ontwikkeling. Leerkrachten dragen zorg voor
zingeving en verdieping en laten de leerling zelfbewust eigen keuzes maken. We
realiseren hiervoor een digitaal leerling opbrengst systeem met mogelijkheden voor
(groeps)analyse en zelfreflectie voor de leerkracht en de organisatie.

In het komend decennium zorgen we dat de weten regelgeving en het door
de betrokken instanties gevoerde beleid de juiste randvoorwaarden bevatten
en de benodigde ruimte geven om elk kind te laten groeien. Centraal staat de
ontwikkelvraag van het kind, ruimte om te handelen en betrokken toezicht op
schoolorganisaties.

In het komend decennium zorgen we dat iedereen voort kan bouwen op het resultaat
van de ontwikkeling van het kind in het primair onderwijs. De soepel doorlopen
leer- en ontwikkellijn en ononderbroken informatievoorziening rondom het kind staat
hierbij centraal.

2.3 NAAr eeN opbreNGstGerIcHte orGANIsAtIe
Een belangrijke voorwaarde voor het succes onder deze talentontwikkeling is een
organisatie die in samenhang is opgezet en kan rekenen op ieders inzet. We zorgen
gezamenlijk voor een consistente, verbonden lijn in de ontwikkeling van het kind
in brede zin. Op school, in het jongerencentrum, bij sportverenigingen en bij
instellingen voor kunst en cultuur. De school is het knooppunt in een netwerk van
voorzieningen voor kinderen, jongeren en gezinnen in de buurt.

Scholen nemen zelf de verantwoordelijkheid voor de duurzame kwaliteitsverbetering
en werken op alle niveaus van de organisatie systematisch aan de verhoging
van de onderwijskwaliteit. Scholen transformeren tot krachtige, zelfbewuste en
opbrengstgerichte instellingen die erop gericht zijn alle talent bij hun kinderen te
ontplooien, en die aantrekkelijk zijn voor professionals om in te werken.

Deze wijze van werken bestaat uit het voortdurend reflecteren op het eigen onderwijs
gerelateerd aan de ontwikkeling van leerlingen. De school moet gebruik maken van
alle beschikbare (wetenschappelijke) onderzoeksresultaten en schept de ruimte om te
leren van elkaar. Niet alleen om zo het eigen presteren te optimaliseren. Goed inzicht
in het eigen handelen helpt scholen ook om op een transparante wijze verantwoording
af te leggen aan de overheid, de samenleving, aan ouders en aan elkaar.

11



In het komend decennium zorgen we dat leerkrachten actief aan de slag gaan met
de inrichting van de uitdagende leer- en ontwikkelomgeving en scheppen school-
leiders de juiste condities door onderwijskundig leiderschap te tonen. Het gaat om
de leerkracht als eigenaar en ontwerper van het onderwijs ondersteund door een
schoolleider die zich richt op de lange termijn en die de ruimte en het vertrouwen
schept voor iedereen om bij te dragen.

In het komend decennium zorgen we dat het toetsingskader van schoolbesturen een
regulier en vertrouwd instrument is. Dit kader helpt schoolbesturen bij het professio-
neel besturen van de school, zodat schoolleiders en leerkrachten nog beter hun werk
kunnen doen. We versterken het onderwijs integraal op basis van data en analyses.

In het komend decennium zorgen we dat schoolbesturen op een transparante en
toegankelijke manier verantwoording afleggen over de besteding van het geld en de
geleverde prestaties gerelateerd aan een meerjarige visie en strategische koers.

2.4 NAAr eeN opeN Leer- eN oNtwIKKeLceNtruM
Voor kinderen is de school een dagelijkse leefomgeving waarbinnen naast
cognitieve ontwikkeling, ook nieuwsgierigheid, sociale verantwoordelijkheid,
zelfverzekerdheid en maatschappelijke betrokkenheid gestimuleerd worden. De
school werkt samen met alle organisaties die zich met jeugdwelzijn, sport, kunst en
jeugd(gezondheids)zorg bezighouden. Op deze manier ontstaat er een geïntegreerd
jeugdbeleid met de school als een belangrijke peiler.

Scholen ontwikkelen zich tot open centra voor de lokale gemeenschap. Ze zijn
maatschappelijk verankerd, geworteld in de wijk of het dorp en bieden alles wat
kinderen nodig hebben: onderwijs, sport, cultuur- en zo nodig extra zorg. Daarnaast
speelt de school in op de ontwikkelingen in de lokale gemeenschap en positioneert
ze zich als een multifunctioneel wijkcentrum met openingstijden van vroeg in de
ochtend tot laat in de avond.

Gemeenten hebben hierbij een katalyserende rol. Niet alleen door de energie
van alle betrokken organisaties te bundelen en aan te wenden ten gunste van
de maatschappelijke rol van de school. Ook om duidelijkheid te creëren in de
bestuurlijke verhoudingen en de wijze van regie. Iedere betrokkene is zich bewust
van de eigen rol en waarde die het toevoegt in het geheel.

1



In het komend decennium zorgen we dat scholen zich organiseren om te functio-
neren als spil in het netwerk in de lokale gemeenschap. Alle betrokkenen rondom
de ontwikkeling van het kind stemmen hun activiteiten met de school af. De school
streeft er naar een waarde(n)volle relatie met hen te ontwikkelen. Het gaat om ge-
integreerd jeugdbeleid met een optimale ontwikkeling van het kind en om gedeelde
multifunctionaliteit voor alle betrokkenen.

In het komend decennium zorgen we dat de omgeving partner en bondgenoot van het
primair onderwijs is. Iedere betrokkene heeft inzicht in de voortgang van het kind en
kan moeiteloos voortbouwen op het al behaalde ontwikkelresultaat. Het gaat om een
breed stelsel van samenhangende activiteiten, data en informatie rondom het kind en
zijn omgeving.

2.5 NAAr professIoNeeL HANDeLeN IN LeerGeMeeNscHAppeN
Goed onderwijs staat of valt met de kwaliteit en motivatie van leerkrachten. Alleen
een leerkracht die begrijpt wat de kennissamenleving vraagt kan een kind optimaal
ondersteunen bij zijn ontwikkeling. Door het bundelen van de aanwezige expertise
in multidisciplinaire teams wordt snel en adequaat ingespeeld op de grote variëteit
aan ontwikkelen leerbehoeften. Diversiteit in het personeelsbeleid is hierbij een
belangrijke randvoorwaarde.

Leerkrachten zijn verenigd in professionele leergemeenschappen en zijn in staat
leerinhoud, didactiek en zorg flexibel en op maat met elkaar te verbinden. Dit
teamleren vraagt om een lerende houding van de beroepsgroep zelf, ondersteuning
en stimulans van de schoolleiding en om kwalitatief goede onderwijsopleidingen met
hoge startbekwaamheden. Op scholen heerst een cultuur waarin alleen het beste
goed genoeg is en waarin iedereen elke dag beter wil worden.

Om deze beroepsidentiteit verder te versterken is een leerkrachtenregister ingericht.
De vorm ervan sluit aan bij de behoeften van de beroepsgroep. Het onderwijs
ontwerpt en draagt daarom haar register zelf. Het register fungeert als spiegel voor de
kwaliteit en lerende houding van de beroepsgroep en individuele leerkrachten. Het
register is een graadmeter van de mate van deskundigheid, enthousiasme en groei in
plaats van een klinische weergave van cijfers en diploma’s.

1



In het komend decennium zorgen we dat de school zich in de warme belangstelling
van aanstormend talent mag verheugen. Hoog opgeleide jongeren zien een toekomst
als leerkracht, met een passende status en allure voor het beroep en de beroepsgroep.

In het komend decennium zorgen we dat scholen de beschikking hebben over
ervaren en multidisciplinaire leerkrachtenteams. Proactief reageren en acteren zijn
gecombineerd met ondernemerschap en het als vanzelfsprekend ontvangen van
verbinding kernwaarden.

In het komend decennium zorgen we dat een leven lang ontwikkelen vanzelfsprekend
is. Centraal staat het vertrouwen in het professioneel handelen en het
doorontwikkelen van medewerkers en schoolorganisaties.

1



2.6 NAAr Ict ALs VANZeLfspreKeNDHeID
De pijlers onder dit primair onderwijs zijn sfeer, didactiek en leiderschap. Ict is hierin
een cruciale bouwsteen, zowel uit onderwijskundig – als bedrijfsmatig oogpunt. Ict
maakt het onderwijs boeiend, inspirerend en aantrekkelijk voor elke leerling in elke
situatie. Daarnaast is ict noodzakelijk om de organisatie van het onderwijs zodanig
vorm te geven dat ze recht doet aan individuele talentontwikkeling en effectief en
efficiënt omgaat met de beschikbare middelen.

Om de volle potentie van ict te benutten is het belangrijk dat scholen een
inrichting kiezen die aansluit op het eigen profiel, de onderwijsvisie en aanwezige
karakteristieken in en om de school. Hoewel elke aanpak per definitie uniek
is, is de afgelopen jaren gebleken dat zinvolle en duurzame inzet van ict voor
onderwijsdoeleinden alleen mogelijk is als de bouwstenen visie, deskundigheid,
ict-infrastructuur en digitaal leermateriaal evenwichtig worden ingezet. Hoewel
leerkrachten een cruciale rol spelen, is het voor hen individueel niet mogelijk om
deze samenhang te realiseren. Daarvoor is ook leiderschap nodig. Het is aan de
schoolleider om te initiëren, stimuleren en inspireren zodat de ruimte en condities
voor ondersteuning en samenwerking in de school worden gecreëerd.

digitaal
leesmateriaal
ict-
infrastructuur

deskundigheid

visie
sam

wer
en

kin
g
leiderschaP

In het komend decennium zorgen we dat scholen een door het team gedragen visie
hebben over de wijze waarop ze ict gaan benutten. Deze visie geeft richting aan de
professionalisering van leerkrachten, is leidend bij keuzes voor investeringen en
bevat inhoudelijk breed gedragen afspraken over de didactische inzet van ict bij de
ontwikkeling van het kind.

1



In het komend decennium zorgen we dat leerkrachten over het benodigde
zelfvertrouwen beschikken om ict in te zetten in het leerproces. Leerkrachten zijn
voldoende opgeleid, benutten ict op een effectieve en efficiënte wijze en maken
gebruik van de kennis en kunde van leerlingen over (multimediale) toepassingen.

In het komend decennium zorgen we dat er voldoende bruikbaar en toegankelijk
digitaal leermateriaal is om de eigen ontwikkeling met ict mogelijk te maken.
Scholen weten effectief gebruik te maken van het beschikbare materiaal. We zorgen
voor samenhangende en interactieve collecties digitaal leermateriaal die aansluiten
bij de behoeften van leerkrachten en leerlingen.

In het komend decennium zorgen we dat de infrastructuur geïntegreerd en toereikend
is om de ontwikkeling van de leerling in een ononderbroken leerlijn te faciliteren.
We zorgen voor een geïntegreerde ict-infrastructuur die 24/7 toegang tot een
gepersonaliseerde leer- en ontwikkelomgeving en tot alle relevante informatie bij de
ontwikkeling van het kind.

1

3 de mogelIjkheden
zIjn overal

Om de geschetste ambitie te realiseren, gaan we de komende jaren hard aan de slag.
Gevoed met kennis en innovatie werken we aan de optimalisatie van het onderwijs.
Ict is hierbij voor ons één van de logische instrumenten. Zonder beperkingen van
plaats en tijd kunnen we op zoek naar nieuwe combinaties tussen leerkracht,
vakinhoud en didactiek.

Die nieuwe combinaties zijn overal te vinden. In het groot en in het klein, in de
toekomst en meer in het nu en in activiteiten die we gezamenlijk uitvoeren en
in activiteiten in een individuele school. We sluiten deze agenda af met enkele
voorbeelden van activiteiten van leden uit onze Denver Groep. Wij hopen dat ze u
zullen inspireren en motiveren om zelf ook aan de slag te gaan. Samen maken we zo
het verschil!

GoeDe DINGeN DeeL je Met eLKAAr
door: luc de vries, stichting agora

Wie ict zegt, zegt data en die zijn in alle vormen en maten beschikbaar. Bij AGORA
gebruiken we die data het liefst om met minimale inzet de maximale opbrengst te
bereiken. Concreet houdt dit wel wat in! Een paar voorbeelden:

1. Samen met Beekveld Terpstra hebben we de PDSA-circel (kwaliteits-
management) omgezet in een ondersteunend instrument, dat focust op
duidelijke en haalbare opbrengsten en tegelijk zichtbaar maakt waarom je
dat doet.

2. Bij de leerling opbrengsten werken we net zoals zo velen met Parnassys. Dit
instrument is een blokkendoos, waarin we onze eigen marktplaats hebben
gebouwd. Het levert slechts die informatie die wij willen hebben om de school
en de leerkracht en het bestuur het vertrouwen te geven dat zij nodig hebben om
hun werk goed te kunnen doen. Analyses zijn van het niveau van het kind tot het
niveau van het bestuur te maken. Scholen kunnen op deze basis verder bouwen.

3. De bedrijfsvoering doen we met Exact Globe en Raet, weer in gezelschap van
velen. Deze administratieve toepassingen bieden een ruim voldoende scala aan
mogelijkheden om missie en visie van regie- en verantwoordingsinformatie te
voorzien. Realtime, anyplace, anywhere and on any device. De wet Goed bestuur
verplicht ons nu tot bezinning en heroverweging van nut en noodzaak van de
informatiestroom. Een goede zaak.

1

3 de mogelIjkheden
zIjn overal

4. En natuurlijk wordt ict benut voor communicatie. Wij hebben gekozen voor
SharePoint en dus voor samenwerking met Microsoft. Dit resulteert in zicht op
en deelname aan partijen die het beste uit deze omgeving weten te halen. We
hoeven immers het wiel niet uit te vinden.

Vanuit de filosofie dat je de goede dingen met elkaar deelt, geeft deze samenwerking
ons de kans om AGORA kracht te laten zien (trots), maar ook om te leren van
anderen. Onze ambitie is om de verschillende systemen bijeen te brengen in een
meta management systeem, dat uitrolt naar een realtime balance score card. We zijn
op zoek naar een partner voor deze opbrengst.

En natuurlijk passen wij ict toe binnen onze scholen. Elk op een eigen wijze die
past bij de fase van ontwikkeling van die school. Vele opbrengsten zijn hier te
noemen? Ik beperk me tot het voorbeeld van storyline-telling oftewel Verhalend
leren. Deze manier van werken wordt in vele scholen van AGORA toegepast. Het

1

3 de mogelIjkheden
zIjn overal

professionele lerende netwerk van ict’ers was benieuwd of kinderen, die met een
flip-camera een journaal maken, meer leren dan kinderen die dit op de meer
traditionele manier doen.

In samenwerking met Kennisnet en de Universiteit van Amsterdam is dit onderzocht.
Een feit bleek, dat de kinderen met de flip-camera meer leerden in kortere tijd dan de
kinderen uit de referentiegroep(en). Wij zijn nu benieuwd naar meer onderzoek, waarin

het ‘waarom’ van dit resultaat wordt geanalyseerd! Start van een nieuw project(je)?

eeN INteGrAAL, DIGItAAL systeeM
door: marjolein ploegman, de school

De School in Zandvoort is 50 weken per jaar open, van maandag tot en met vrijdag
van 8.00 tot 18.00 uur. Hierbinnen volgen kinderen op flexibele tijden minstens
het wettelijke minimum aantal uren onderwijs, maar méér kan. Ieder kind krijgt een
eigen leeromgeving waarbinnen gevarieerd kan worden op basis van de behoeften en
talenten van het kind.

Deze opzet is mogelijk door overblijf, naschoolse opvang en de onderwijsdag samen
te voegen. Essentieel voor het pedagogische en logistieke proces van de school is dat
er een digitaal systeem komt, waarin alle afspraken over leerinhouden, onderwijstijd,
agenda, vorderingen en andere zaken worden bijgehouden.

Voor zover bekend zijn losse componenten van dit soort systemen op de markt of
in ‘the cloud’, maar bestaat er geen integraal of gekoppeld systeem. Het ‘lastige’
aan een systeem voor onderwijs op maat is de differentiatie in tijd en inhoud. Veel
systemen gaan uit van eenzelfde verzameling leerstof die op maat wordt verdeeld voor
het individu. Zo zitten er leerstofonderdelen in die de leerlingen naar eigen inzicht
kunnen plannen.

De bedoeling van De School is dat een deel van de leerinhoud voor de ene leerling
echt anders kan zijn dan voor de andere leerling. Dat maakt de ‘vulling’ van een
systeem anders en vereist veel flexibiliteit. Zo ook met de tijd. De benodigde
hoeveelheid tijd en de besteding waaraan moet kunnen verschillen per kind. Onder
de vlag van het Surfnet/Kennisnet innovatieprogramma is een project ingericht om
het programma van eisen op te stellen voor een dergelijk integraal systeem. Met deze
inzichten gaan we het systeem vervolgens realiseren.

1

3 de mogelIjkheden
zIjn overal

sAMeN werKeN IN De cLouD
door: jan kraaijenbrink, mytylschool de Brug

Mytylschool de Brug in Rotterdam is een openbare school voor lichamelijk en
meervoudig gehandicapte leerlingen van vier tot twintig jaar en beschikt over een
afdeling voor speciaal onderwijs en een afdeling voor voortgezet speciaal onderwijs.
De Brug ziet ict nadrukkelijk als middel om leerlingen te helpen een handicap
voor een deel te overwinnen en daardoor actiever deel te kunnen nemen aan de
maatschappij.

Hierbij wordt nadrukkelijk naar de mogelijkheden van cloud computing gekeken. Zo
wordt bijvoorbeeld gebruik gemaakt van de mogelijkheden die de educatieve versie
van Google Apps in de cloud aanbiedt. Medewerkers werken nu met Gmail en Google
Calendar, is er met behulp van Google Sites een nieuw intranet ontwikkeld, wordt er
actief gebruik gemaakt van Google docs en wordt op basis van de Google App engine
een eigen elo ontwikkeld.

Als grootste voordelen van het werken in de cloud ziet men het tijden plaatson-
afhankelijk kunnen werken en het verbeteren van de onderlinge communicatie en
samenwerking. Leerkrachten kunnen thuis hun werk voorbereiden en de ambulant
begeleiders hebben continu toegang tot relevante informatie. Op termijn zorgt dit
ervoor dat de scholen in Stichting BOOr onderling kennis en informatie kunnen
uitwisselen en geeft het de mogelijkheid om informatie met ouders te delen.

Daarbij heeft iedere klas een eigen weblog. De leerkracht schrijft niet langer een
verslag van de dag in het schrift van elke leerling, maar post dit in één keer op een
weblog. Hier kunnen foto’s en filmpjes aan worden toegevoegd, waardoor leerlingen
de mogelijkheid hebben zélf te laten zien wat ze gedaan hebben op school.
Daarnaast is het een stuk makkelijker om naast de ouders ook anderen, zoals opa’s
en oma’s, dingen te laten zien en te laten reageren.

VerGroteN VAN De woorDeNscHAt Met Ict
door: koos eichhorn, aB-zhw

De scholen van Lucas Onderwijs hebben iets met ict, niet in de laatste plaats
door de al jarenlange nadruk die vanuit het bestuur gelegd wordt op het belang van
ict in het onderwijs. Een aantal scholen maakt met enige regelmaat gebruik van het

0

3 de mogelIjkheden
zIjn overal

door AB-ZHW ontwikkelde ”mobile learning kit” project. In dit project
kunnen leerlingen in de omgeving van de school (maar ook veel verder weg) via
smartphones uitgerust met gps allerlei opdrachten uitvoeren. Bij de opdrachten
kan gebruik gemaakt worden van foto’s, video, spraak en multiple-choice vragen.
Zowel om de opdracht te lezen, zien of beluisteren als om de antwoorden op te slaan.
Terug op school kunnen de ervaringen en antwoorden worden gedeeld met
de klasgenoten.

Maar het kan ook veel eenvoudiger. Op basisschool de Trampoline in Leidschendam
is door juf Irma, de leerkracht van groep 3, een prachtige toepassing ontwikkeld voor
het vergroten van de woordenschat bij de leerlingen. Alle leerlingen krijgen een tas
mee naar huis. In de tas zit een letterkaart met de letters die de kinderen al kennen,
een digitale camera en een handleiding in pictogrammen. Met de al bekende letters
maken de leerlingen nieuwe woorden. Met de “S” maakte een leerling het woord
stoep. Daarna maakt het kind een foto van het gemaakte woord.

1

3 de mogelIjkheden
zIjn overal

“Van deze foto’s hebben we een digitaal woordenboek gemaakt in Power Point”
vertelt Irma. “Elk kind sprak bij zijn eigen foto het woord in (s-t-oe-p, stoep). We
hadden maar drie camera’s, om de beurt kregen leerlingen deze mee. We hebben
een woordenlijst toegevoegd aan het tasje zodat er geen dubbele woorden in het boek
kwamen. Met twee groepen 3 hebben we ruim 100 woorden op cd-rom gezet.”

“Leerlingen zijn heel enthousiast” vervolgt Irma. “Ze zijn trots op hun bijdrage. Door
de variatie in woorden leren kinderen ook weer woorden van elkaar. Ook kunnen
ze met het woordenboekje op de computer woordjes oefenen; de leerlingen van
groep 3 laten hun werk ook zien aan de kinderen van groep 2.” Door de kinderen
op deze wijze “huiswerk” te geven worden de ouders ook betrokken bij het leren
van de kinderen. De meeste ouders reageren heel erg enthousiast, het neemt
school echt even mee naar huis. Door ict op deze wijze met taalontwikkeling te
verbinden ben je op een bijzondere en andere manier met aanvankelijk lezen en
woordenschatontwikkeling bezig.

Met Z’N ALLeN ZIjN we sterK
door: johan meijerhof, natonco

Natonco is een Leermiddelen Coöperatie voor het primair onderwijs. Doelstelling is
om met de coöperatieve inkoop van leermiddelen de noodzakelijke basis te leggen
voor ketenintegratie. Ketenintegratie is belangrijk omdat daarmee de flexibel in
te zetten leermiddelen beschikbaar komen, zodat scholen leren met ict en media
daadwerkelijk kunnen gaan toepassen.

Natonco heeft een netwerk van hogescholen als partner. Ze wil een doelgerichte
samenwerking tussen de hogeschool en PO-besturen in hun werkveld tot stand
brengen, zodat op het vlak van Leren met ict een synergetische curriculum
ontwikkeling tot stand komt. Hierbij gaat het niet alleen om de Kennisbasis ict,
maar ook om het werken met open leerlijnen (methode onafhankelijke arrangeren
van lessen) en digitale schoolorganisatie (werken met leerplatforms) binnen het
curriculum van de hogeschool en op stage- en opleidingsscholen. De coöperatieve
inkoop van leermiddelen leidt tot inkoopvoordeel voor PO-besturen. Deze
kostenbesparing kan een goede bijdrage leveren aan het bekostigen van projecten,
activiteiten en leerplatformen die voor een doelmatige implementatie van Leren met

ict nodig zijn.


3 de mogelIjkheden
zIjn overal

It tAKes A VILLAGe to rAIse A cHILD
door: alexandre peltekian, villa primair

Vroeger kreeg je als kind in groep 6 klassikaal uitleg over alles wat je moest leren.
Gewoon via de instructie van de leerkracht. Voor vragen ging je naar de juf, of de juf
kwam naar jou. In Villa Primair wordt dit nu anders. Wij zijn bezig met het realiseren
van een community van ouders, leerkrachten en leerlingen en anderen die bij Villa
Primair betrokken zijn.

In deze community:
J an een leerling een vraag posten naar de beste uitleg over hoe je bijvoorbeeld
k
breuken doet.
J an iedereen (ouders op het werk of thuis, medeleerlingen (van welke groep dan
k
ook), leerkrachten) een uitleg posten. Dit kan in elk formaat, van tekst tot filmpje,
alles mag.


3 de mogelIjkheden
zIjn overal

J an ieder kind de uitleg eruit halen die het beste bij hem of haar past (het filmpje
k
van een ouder, een Twitter van een medeleerling of de standaarduitleg van de
uitgeverij).
J omt er een automatische ranking van de beste uitleg, vergelijkbaar met de
k
ranking op websites van vakantiebestemmingen.
J omt het hele curriculum terug.
k
J omt een beloningssysteem: wie veel vraagt krijgt een incentive, wie veel
k
gevraagde uitleg post ook, wie helpt bij het moderatoren ook.

Hou mooi zou het zijn als een kind na afloop van school snel naar huis gaat om....
verder te gaan met leren achter de pc? Hoe mooi zou het zijn als ouders zich op deze
manier verbinden aan het onderwijs van hun kinderen? Stelt u zich al die papa’s voor
die om 23.00 uur ’s avonds nog uitleg verzinnen om te posten.

ActIef AAN De sLAG Met Ict
door: hennie loeffen, de onderwijsspecialisten

VSO-ZML/MGleerlingen ondervinden vaak hinder in bewegingsmogelijkheden,
zowel motorisch als sociaal. Het Prisma is een van onze scholen die de leerlingen
in beweging brengt en verzorgt onderwijs waarin ict onderdeel is van hun wereld.
In de gymzaal is een interactieve omgeving gecreëerd die alle leerlingen middels
beeld en geluid uitdaagt om in fysieke beweging te komen. In een later stadium
wordt dit uitgebreid met sensoren en reuk. Alle leerlingen doen mee: van hoog
tot laag intelligentieniveau, van motorisch/fysiek zeer beperkt tot volledig mobiel.
Een videoverslag is te vinden op Leraar24: www.leraar24.nl/video/2354/cluster-3-
interactieve-gymzaal

De Praktijkgroep Multimedia op het Prisma werkt aan diverse ict-activiteiten en
projecten. De leerlingen werken samen door gebruik te maken van Google Docs,
Google Talk, en Google apps. Er worden videoreportages gemaakt en gedistribueerd
met YouTube. Daarnaast brengen we met Yurls digitale leermiddelen op maat in
de klas. Inmiddels zijn er Yurls voor schoolvakken met voor ieder hoofdstuk een
aparte rubriek. Daar vindt de leerkracht bijpassende materialen zoals filmpjes bij
de Schooltv Beeldbank, educatieve websites met bijvoorbeeld online rekenen
taalspellen, webwandelingen en een verzameling digibordgereedschapjes. Kijk maar
eens op http://www.ictwerkplaats.yurls.net/.


3 de mogelIjkheden
zIjn overal

Wij werken hard om ervoor te zorgen dat onze mensen voldoende ict-bekwaam
zijn. Zo participeren een aantal van onze medewerkers in het Kennisnet
Ambassadeursprogramma. Gezamenlijk met collega’s ict’ers doen ze zo de benodigde
kennis op om onderwijs en ict te integreren. Kennis die ze vervolgens weer met hun
collega’s in de school delen. Deze kennis is breed: van digitale schoolborden (wat is
de meerwaarde, waar vind ik geschikte lesstof, en hoe betrek en enthousiasmeer ik
mijn collega’s), via informatievaardigheden (hoe zoek ik op internet en hoe beoordeel
ik gevonden bronnen) naar veilig internetten.

Daarnaast hebben drie ict’ers hebben in 2010 de Nationale Opleiding Media
Coach aan de Academie Media en Maatschappij gevolgd. Het doel is leerlingen
en leerkrachten bewust te maken van media. Met reden: de invloed en de rol van
media in het leven van de jeugd en dus van onze leerlingen is de laatste jaren enorm
toegenomen. Voor leerlingen uit het speciaal onderwijs is extra aandacht en zorg op
dit thema een must. De rol van de leerkracht is groot. Als rolmodel zal deze zich
bewust moeten zijn van de do’s en dont’s.


3 de mogelIjkheden
zIjn overal

KANteLeN VAN Het oNDerwIjs
door: marton de pinth, aps

In Nieuwegein was ooit een zwakpresterende school, geheel ict-loos en lesgevend in
de ‘bus-opstelling’. Deze school is met lef en vertrouwen op pad gegaan en nu een
paar jaar later worden de lessen steeds digitaler en zijn de kinderen steeds meer
eigenaar van het leren. Zo is er bijvoorbeeld een kinderredactie die een blog van de
schoolgebeurtenissen en de lessen bijhoudt en werken kinderen dagelijks op het
digibord: http://dekleineklimop.blogspot.com/.

Ook op de Daltonschool in Rijnsweerd zijn ze begonnen met “Het eigen leren”. Elke
vrijdag kantelt de school en mogen kinderen zelf onderzoekend en explorerend leren.
Ze maken hierbij gebruik van de computer om bronnen te raadplegen. Bijvoorbeeld
door met videoconferencing ouders of experts bij het leren te betrekken. In het


3 de mogelIjkheden
zIjn overal

eigen digitale portfolio houden ze vervolgens hun werk bij en werken ze samen
met leerkrachten en medeleerlingen. Na drie jaar is dit in Rijnsweerd inmiddels de
gewoonste zaak van de wereld.

Op basisschool De Oversteek in Dreumel wilden de directeur, de ict-coördinator,
leerkrachten en leerlingen heel graag meer met ict werken. Om dat te realiseren
zijn ze op stap gegaan. Ze hebben hun toekomstvisie verbonden met elke
leerkracht afzonderlijk en als lid van een bouw. Daar waar het lesgeven het toeliet,
zijn de leerkrachten zelf aan de slag gegaan met ict-rijkere lessen. Soms in de
instructie, soms in de verwerking, soms geheel soms gedeeltelijk. Om het geheel
te borgen heeft elke bouw een speerpunt gekozen. De kleuters zijn bijvoorbeeld
vrij om wanneer dan ook in de computerhoek te spelen en leren, er zijn digitale
camera’s voor hen en het digitale prentenboek heeft volop zijn intrede gedaan. In
de middenbouw is gekozen voor taalverwerking met behulp van powerpoint en in
de bovenbouw is wereldoriëntatie verrijkt met ict-gebruik. Filmpjes van Leraar24
worden gebruikt, en begrijpend kijken is opgezet. En de kinderen genieten elke dag!

Vanuit SPOM, SKIPOV en de Haalscholen gaan drie scholen tenslotte aan de
slag om ontdekkend leren vorm te geven. De basis hiervoor zijn de 21e-eeuwse
vaardigheden. Allereerst stellen kinderen leeragenda’s op, de leerkracht volgt.
De ict-materialen om deze agenda’s te realiseren zijn reeds aanwezig of worden
aangeschaft: minimaal één pc per vier leerlingen en ruime toegang tot digitale
camera’s en andere meer ondersteunende devices. Door samenwerkend leren
wordt gebruik gemaakt van elkaars kwaliteiten. Een ware inspiratiebron voor

vele partijen.

Ict-pArtNer VAN scHoLeN
door: Frans schouwenburg, kennisnet

Als ict-partner van scholen zorgt Kennisnet voor het inzicht wat werkt met ict
en wat niet, neemt belemmeringen weg en helpt scholen om de aanwezige kansen
te grijpen.

Een goed voorbeeld is Acadin, een omgeving waarbinnen we op verschillende
manieren ruimte bieden om de talenten van leerlingen met cognitief talent verder
te ontwikkelen. Acadin biedt leerkrachten leermateriaal, innovatieve werkvormen,
een sociale omgeving en toegang tot expertise binnen universiteiten. Of kijk naar


3 de mogelIjkheden
zIjn overal

Leraar24. Met dit multimediale platform ondersteunen we leerkrachten bij de eigen
professionalisering. Met praktische video’s en inhoudelijke dossiers bieden we
informatie over aspecten waar leerkrachten in de praktijk mee geconfronteerd worden.

Als expertisecentrum ondersteunen we scholen bij het slim inzetten van ict. Door
eigen onderzoek en dat van anderen weet Kennisnet wat werkt met ict en wat niet. De
jaarlijkse Vier in Balans monitor en het experimenterend onderzoek, waarin scholen
zelf de te onderzoeken trajecten inbrengen, hebben hierbinnen een speciale positie.

Tenslotte verkennen we samen met scholen en marktpartijen de rol van nieuwe
technologie in de onderwijsvraag van morgen. Deze innovatie is nodig om de
kwaliteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid van het onderwijs ook in de toekomst
te kunnen garanderen. Het gaat ons hierbij niet om de introductie van een nieuwe
technologie of de vernieuwing op zich. Voor ons staat de bijdrage die de vernieuwing
levert aan het onderwijs voorop.


In 10 jaar naar de top denver def

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Similaire à In 10 jaar naar de top denver def

Similaire à In 10 jaar naar de top denver def (20)

Plus de Kennisnet

Plus de Kennisnet (20)

In 10 jaar naar de top denver def