1. Ֆիզիկայի հայտնագործությունները

2. 
Ֆիզիկան գիտություն է, որը ուսումնասիրում է բնության հիմնարար օրենքները,
փորձում է բացատրել դրանց տարբեր իդրսևորումները։ Ֆիզիկայի առաջնային խնդիրը
տիեզերքի տարրական բաղկացուցիչ մասնիկների և նրանց փոիխազդեցության
բնութագրումն է, ինչպես նաև այդ ֆունդամենտալ սկզբունքների հիման վրա այլ
ֆիզիկականի համակարգերի վերլուծումը։ Քանի որ ֆիզիկան հետազոտում է
տիեզերքի ամենաէական երևույթները, իներառյալ ատոմի քվանտ մեխանիկական
նկարագրությունը, այն կարելի է համարել հիմնարար գիտություն, որից սկիզբ են
առնում բոլոր այլ բնական գիտությունները ինչպիսիք են քիմիան, կենսաբանական,
երկրաբանական և նույնիսկ հասարակական գիտությունները։ Ֆիզիկան գիտության
բնագավառ է, որն ուսումնասիրում է Տիեզերքում գործող հիմնական ուժերն ու
օրենքները, բացատրում նյութի և էներգիայի հատկությունները, հետազոտում ատոմի
մեջ գտնվող մանրագույն մասնիկներից մինչև մեր Տիեզերքի առաջացման հետ
կապված երևույթները։ Հունարեն «ֆիզիկա» բառը նշանակում է բնություն։
Ֆիզիկոսներն զբաղվում են գրեթե մինչև բացարձակ զրո աստիճանի սառը և աստղի
միջուկի ջերմաստիճանի գերտաք նյութերում տեղի ունեցող երևույթներով,
ուսումնասիրում են, թե ինչպես են շարժվում էլեկտրոնները, հոսում հեղուկները,
ինչպես է էներգիան փոխարկվում մի տեսակից մյուսի և բազմաթիվ այլ երևույթներ։
Ֆիզիկայի խնդիրը բնության ընդհանուր օրենքները բացահայտելն է, դրանց միջոցով
բնության մեջ տեղի ունեցող երևույթները բացատրելն ու մարդկությանը ծառայեցնելը։

3. Գիտական ֆիզիկայի հիմքերը դրվել են XVII դարում՝ Գ.Գալիլեյի աշխատանքներով: Նա
առաջին գիտնականն էր, որը ֆիզիկական մարմինների ու երևույթների վարքը բացատրելու
համար կարևորեց բնության փորձնական ուսումնասիրությունը: Գ.Գալիլեյն ապացուցեց, որ
մարմինների անկման ժամանակը կախված չէ նրանց զանգվածից: Դա բնության` փորձնական
ճանապարհով հաստատված կարևորագույն օրենքներից առաջինն էր: Գ.Գալիլեյի ու նրա
ժամանակակիցների՝ Յո. Կեպլերի, Ռ. Դեկարտի, Ք. Հյուգենսի և ուրիշների աշխատանքներն
ընդհանրացրեց Ի. Նյուտոնը՝ ստեղծելով դասական մեխանիկան: Նա հայտնագործեց
տիեզերական ձգողության օրենքը, ցույց տվեց, որ առաջին հայացքից միմյանց հետ կապ
չունեցող երևույթները (այն, որ բոլոր մարմիններն, անկախ զանգվածից, Երկրի վրա
ընկնում են միևնույն ժամանակահատվածում, նույն երկարության բոլոր ճոճանակները,
անկախ զանգվածից, տատանվում են միակերպ, Լուսինը՝ Երկրի, իսկ Երկիրն Արեգակի շուրջը
պտտվում են անփոփոխ ուղեծրերով) այդ նույն օրենքի հետևանքներն են: Ի. Նյուտոնի այդ
տեսությունում ձևակերպվեցին նաև բացարձակ տարածության ու բացարձակ ժամանակի
գաղափարները:

4. Առաջին մարդը, որը երկինք նայեց խոշորացնող օպտիկական խողովակով՝ աստղադիտակով,
իտալացի նշանավոր գիտնական Գալիլեո Գալիլեյն էր։ 1608թվ. Գալիլեյն իմացավ, որ
Հոլանդիայում դիտակ է ստեղծվել, այն ժամանակների համար խիզախ մի միտք հղացավ՝
այդպիսի դիտակով դիտել գիշերային երկինքը։ Եվ Գալիլիյն ինքը պատրաստեց գիտության
պատմության մեջ առաջին երկու աստղադիտակները։ Նրանք դեռևս անկատար էին, փոքրը
խոշորացնում էր ընդամենը 3, իսկ մեծը՝ 32 անգամ։ 1609 թ աշնանը նա առաջին անգամ
աստղադիտակն ուղղեց դեպի լուսին ու պարզորոշ տեսավ նրա մակերևույթի
անհարթությունները՝ «լեռներն» ու «հովիտները»։ Աստղադիտակով նա տեսավ, որ Վեներա
մոլորակը, Լուսնի նման, փոխում է իր տեսանելի ձևը, կամ ինչպես ասում են փուլերը։ Դա
կարելի էր բացատրել միայն նրանով, որ Վեներան պտտվում է ոչ թե երկրի, այլ Արեգակի
շուրջը, ինչպես և պնդում էր Նիկոլայ Կոպեռնիկոսը։ Արեգակի վրա Գալիլեյը նշմարեց մութ
բծեր։ Դրանց տեղափոխությունից ելնելով՝ գիտնականն ապացուցեց, որ Արեգակը պտտվում
է իր առանցքի շուրջը։ Գալիլեյի հայտնագործությունները Կոպեռնիկոսի ուսմունքի համոզիչ,
փորձի օգնությամբ հիմնավորված ապացույցներ էին։

5. 
Համաձայն Գալիլեի կենսագիրների, նա Պիզայի թեք աշտարակից տարբեր զանգվածների
գնդակներ է բաց թողել, որպեսզի ցույց տա, որ իրերի անկման ժամանակն անկախ է
իրենց զանգվածներից։ Դա հակասում էր Արիստոտելի ուսմունքին, ըստ որի ծանր
մարմիններն ավելի արագ են ընկնում, քան թեթև մարմինները։ Փորձերի արդյունքում
Գալիլեյը հասկացավ, որ իր հիպոթեզը ճիշտ էր։Տարբեր զանգվածով գնդակներն իրոք,
գետնին էին հասնում միևնույն ժամանակում (եթե իհարկե անտեսենք օդի
դիմադրության պատճառով առաջացած անկման ժամանակի չնչին
տարբերությունները)։

6. Առաջին հայտանագոծործությունը
1. Քվանտային փրփուր
Տիեզերքի մասին դատարկության պատկերացումը սխալ է :
Տիեզերքն այնքան էլ հանգիստ միջավայր չէ , ինչպես մենք
պատկերացնում ենք : Տիեզերքում կան վիրտուալ կոչվող
մասնիկներ , որոնք իրականում իրական մասնիկներ են և միայն
մինիվայրկյաններ կարող են գոյատևել : Այս ժամանակը
բավական է , որպեսզի ֆիզիկայում սրա հետ կապված օրենքներ
մշակվեն , սակայն շատ կարճ է , որպեսզի ինչ -որ կարևոր բան
ներկայացնեն իրենցից : Գիտնականներն այս երևույթը անվանում
են քվանտային փրփուր , քանի որ այն հիշեցնում է գազավորված
ըմպելիքի պղպջակների արագ անհետանալը :

7. 2. Բոլոր առարկաները ընկնում են նույն արագությամբ
Այո , բնական է , որ կարծում եք , թե ծանր առարկաներն ավելի արագ են
ընկնում , քան թեթևները , չէ՞ որ գիտեք , որ գնդակն ավելի արագ է
ընկնում , քան բմբուլը : Եվ սա ճիշտ է , սակայն ձգողականության ուժի
հետ կապ չունի , և սրա միակ պատճառը երկրի մթնոլորտի
դիմադրությունն է : Իրականում , ինչպես Գալիլեոն դեռևս 400 տարի
առաջ նշել էր , ձգողականությունն աշխատում է բոլոր առարկաների
համար նույն ձևով : Սա նշանակում է , որ եթե գնդակի ու փետուրի
փորձը անեք լուսնի վրա , ապա դրանք լուսնի մակերեսին կիջնեն
միաժամանակ , քանի որ լուսինը չունի մթնոլորտ :

8. 3.Ալիքների մասնիկների երկակիությունը :
Առաջին հայացքից մասնիկները ` ինչպես օրինակ էլեկտրոնը և
ալիքները ` ինչպես օրինակ լույսը , չեն կարող նման լինել :
Առաջինը պինդ զանգված է , իսկ երկրորդը ` էներգիայի
ճառագայթ : Սակայն ինչպես պարզվում է , այնպիսի երևույթները ,
ինչպիսիք են էլեկտրոնները և լույսը , չեն կարող միայն մեկ
հաստատուն վիճակում գտնվել և կարող են թե՛ մասնիկներ և թե՛
ալիքներ լինել ` կախված նրանից , թե ինչպես են դրանք
դիտարկվում :
Այո , տարօրինակ է հնչում , սակայն սա լուրջ է , և կոնկրետ
փաստեր կան , որոնք ապացուցում են , որ լույսը կարող է որպես
մասնիկ հանդես գալ , և հակառակը ճիշտ է էլեկտրոնների
համար :
Չե՞ք հավատում : Ուսումնասիրեք քվանտային մեխանիկան :

9. 4. Ամբողջ զանգվածն ուղղակի էներգիա է :
Զանգվածն ու էներգիան նույն մետաղադրամի երկու կողմերն են :
Իրականում դուք միշտ էլ իմացել եք սրա մասին , եթե գիտեք
E=mc^2 ֆորմուլան : E-ն էներգիան է , m-ն ` զանգվածը :
Էներգիայի քանակը զանգվածի մեջ կախված է c-ի քառակուսու
փոխակերպման գործոնից , որտեղ c-ն ցույց է տալիս լույսի
արագությունը : Այս ֆենոմենի բացատրությունը բավականին
հետաքրքիր է , ըստ դրա զանգվածի ` թիվը մեծանում է լույսի
արագությանը հասնելիս : Սա բավականին բարդ ֆենոմեն է , և այս
պահին ուղղակի կարող ենք ձեզ վստահեցնե ,լ որ այն ճիշտ է , և
բերել ատոմային ռումբի օրինակը , որտեղ շատ քիչ զանգվածում
մեծ քանակությամբ էներգիա է պարունակվում :

10. 5. Տիեզերքը գնալով մեծանում է
Եկեք վերհիշենք Մեծ պայթյունի տեսութունը , որը բացատրում էր տիեզերքի
ստեղծումը , ըստ որի՝ ամեն ինչ տիեզերքում առաջացել է պայթյունից , որի
արդյունքում բոլոր մասնիկները (մոլորակներ , աստղեր և այլն ) մեծ
էներգիայով ու արագությամբ տարածվել են տարածության մեջ ու ի վերջո
մասնիկների ծանրության ու ձգողականության էներգիայի շնորհիվ դրանց
շարժումը դանդաղել է : Սակայն այս միտքն այնքան էլ իրական չէ , քանի որ
իրականում տիեզերքում ամեն ինչ սկսում է ավելի արագ շարժվել , քան
նախկինում : Օրինակ պատկերացրեք , որ դուք գնդակ եք շպրտում , իսկ դա
դանդաղելու ու կանգ առնելու փոխարեն ավելի արագ է սկսում ընթանալ :
Սրանից հետևում է , որ տիեզերքն անընդհատ տարածվում է : Այս երևույթը
բացատրելու միակ տարբերակը սև էներգիան է , որը տիեզերական տարածման
շարժիչ ուժն է : Ձեզ իհարկե սկսեց հետաքրքրել , թե ինչ է սև էներգիան : Դե
իսկ դա արդեն ուրիշ հետաքրքիր տեղեկություն է , որ պետք է իմանաք …

11. 6. Սև խոռոչ
Ֆիզիկայում տարբեր տեսություններ ` ներառյալ մեր քննարկածները ,
բավականին ճշգրիտ կարողանում են հաշվարկել տիեզերքում գտնվող
բոլոր զանգվածների ամբողջական թիվը : Նրանք կարող են նաև ստանալ
բոլոր տեսանելի առարկաների զանգվածը : Եվ հետաքրքիրն այն է , որ այս
երկու թվերը չեն համապատասխանում իրար :
Իրականում տիեզերքում ամբողջական զանգվածի թիվը շատ ավելի մեծ
է , քան մենք կարող ենք պատկերացնել : Ֆիզիկոսները պետք է
կարողանային բացատրել այս երևույթը , և սրա հետ կապված առաջացած
գլխավոր տեսությունը կապված է սև խոռոչի հետ : Սև խոռոչը
խորհրդավոր մի մատերիա է ` տեղամաս , որից լույս դուրս չի գալիս իր
մեծ գրավիտացիոն դաշտի շնորհիվ : Չնայած նրա գոյությունը չի
ապացուցվել , որովհետև այն անտեսանելի է , սակայն շատ փաստեր են
վկայում նրա գոյությունը :

12. 7. Ձգողական ուժի ազդեցությունը լույսի վրա
Նորից եկեք քննարկենք լույսը , բայց այս անգամ անդրադառնանք Էյնշտեյնի
Ընդհանուր հարաբերականության տեսությանը : Այս տեսության մեջ նշվում է
լույսի բեկման մասին , որը հենց այն է , ինչ բառացի նկարագրվում է , երբ
լույսի ճառագայթը ամբողջությամբ ուղիղ չէ , այլ բեկված : Սա կարող է
տարօրինակ հնչել , սակայն ապացուցված է : Սա նշանակում է , որ չնայած
լույսն ինքնին զանգված չէ , սակայն ազդեցության է ենթարկվում զանգված
ունեցող իրերի կողմից , օրինակ ` արևի : Այսպես , եթե օրինակ ինչ -որ հեռավոր
աստղից եկող ճառագայթը անցնի արևին շատ մոտ , այն կթեքվի , և նայելու
դեպքում տպավորություն կստեղծի , թե աստղը տիեզերքի ուրիշ կետում է
գտնվում , ինչպես որ լճում գտնվող ձկները երբեք այն կետում չեն գտնվում ,
որտեղ երևում են , երբ նայում ենք :
Այնպես որ , հաջորդ անգամ աստղերին նայելիս վստահ մի եղեք , որ հենց
աստղին եք նայում , այլ ոչ թե նրա բեկված լույսին :

13. 8.Ժամանակը կանգ է առնում լույսի արագությունից :
Ըստ Էյնշտեյնի Հատուկ հարաբերականության տեսության՝ լույսի
արագությունը չի կարող երբեք փոփոխվել , և դրա արագությունը
կազմում է մոտավորապես 300,000,000մ /վ : Այն փաստը , որ
ոչինչ ավելի արագ չի կարող շարժվել , քան լույսը , ինքնին
ապշեցուցիչ է , սակայն այս փաստը դեռևս մնում է տեսական :
Հատուկ հարաբերականության տեսության մեջ կա մի գաղափար ,
ըստ որի՝ ինչքան արագ եք ընթանում , այնքան դանդաղ է անցնում
ժամանակը : Իսկապես . պատկերացրեք և համեմատեք մեկ ժամ
մեքենա վարելը և նույն տևողությամբ համակարգչի առաջ նստելը :
Երկրորդ դեպքում ավելի շատ ժամանակ եք կորցնում :
Ըստ հաշվարկների՝ լույսի արագության տակ ժամանակը կանգ է
առնում : Եթե այս նորությունը ձեզ մոտ միտք առաջացրեց սա
օգտագործել անմահության հնարավորություն ձեռք բերելու համար ,
ապա շտապենք տեղեկացնել , որ լույսի արագությամբ ընթանալն
անհնար է , եթե դուք պատահաբար լույս չեք , իհարկե :
Գործնականում լույսի արագությամբ ընթանալը անսպառ էներգիա է
պահանջում : Որն իհարկե չունենք :

14. 
Ֆիզիկայի բնագավառում այս տարվա Նոբելյան մրցանակին են արժանացել
Հիգզի բոզոնը՝ «Աստծո մասնիկը» հայտնաբերած երկու գիտնականները՝
Փիթեր Հիգզը՝ Միացյալ Թագավորությունից և Ֆրանսուա Էնգլերտը՝
Բելգիայից: Այդ մասին այսօր հայտարարել է Շվեդական թագավորական
ակադեմիան:«Մրցանակին արժանացած տեսությունը մասնիկների ֆիզիկայի
Ստանդարտ մոդելի կենտրոնական մի մասն է և նկարագրում է, թե ինչպես է
կառուցված աշխարհը», - հայտարարել է Շվեդական ակադեմիան:CNN-ի
փոխանցմամբ՝ երկու գիտնականները ներկա չեն եղել արարողությանը:
Ավանդույթի համաձայն՝ Շվեդական ակադեմիան զանգահարել է նրանց,
սակայն չի կարողացել գտնել 84-ամյա Հիգզին, ում անունն է տրված
մասնիկին, իսկ 80-ամյա Էնգլերտը, լսելով լուրը, կարճ է արձագանքել․ «Շատ լավ եմ զգում ինձ, անշուշտ: Այժմ ես երջանիկ եմ»:Մրցանակը
դափնեկիրներին կհանձնվի դեկտեմբերի 10-ին Ստոկհոլմում: Երկու
գիտնականները կկիսեն 1․2 միլիոն դոլար դրամական պարգևը:

15. Վերջ այժմ այսքանը
Անդրեաս Դումանյան
Օգտվել եմ համացանցից , բլոգներից :
Թարգմանությունները արել եմ
անգլերենից հայերեն
http://listverse.com/2013/05/07/10-mind-bending-discoveriesin-physics/