Panitikan, Manunulat, Festivals At Iba Pang Kaalaman Ukol sa Rehiyon 10

2. Ang Rehiyon X ay nasa gawing
hilagang bahagi ng Mindanao.

3. • Tinatayang 62% ay kabundukan
• 29 ang ilog sa rehiyon na ito
• PRODUKTO:
> troso (pangunahing prodyuser ng bansa)
> mais at saging
> niyog, tabako, palay, tubo,
> pinya, durian, chico at
mangga
> abaka

4. • YAMANG MINERAL:
> Metal : manganese, chromite, gold,
silver , nickel
> Non Metal: sand, gravel, fertilizer,
coral rocks, clay
• HANAPBUHAY:
> pangingisda
> paninisid ng perlas
> paninisid ng barya
• Popular ang Rehiyon X sa mga perlas at korales

6. KASUOTAN
> ALANG ng mga
Tinggian
> KIMONA kadalasay
puti na sinamahan ng
tapis na ipinulupot sa
beywang.
> Ang mga lalake ay may
simpleng kasuotan na
long sleeve na parang
jacket , malong o bahag.

8.  Mahilig sa mga pagkaing may gata at
paminta ang mga taga-hilagang mindanao
 KATUTUBONG AWITIN:
> Gin-en (awitin kung sila ay nakakaligtas sa
mga kalamidad at sakit)
 SINING:
> Okir o Okkil (isang disenyo na ang ibig
sabihin ay inukit)
 LARO:
> sipa, sumping, bunong braso, bunong paa.

9. • MUSIKA
> Kubing- uri ng instrumentong hinihipan na
parang silindro na yari sa kawayan.

10. • MUSIKA
> kulintang- instrumentong ginagamit
tuwing may sayawan at pagtitipon.

11. • MUSIKA
> tagoktok - instrmentong ginagamit tuwing
nag-aani ng palay, sinasabayan din ito ng sayaw.

12. • MUSIKA
> gabbang –instrumentong pangmusika na
karaniwang tinutugtog ng mga babae,
tinutugtog din ito tuwing may kasalan.

14. Various Festivals in
Northern Mindanao

15.  “Kaamulan” is
from the Binukid
word “amul” which
means “to gather”. It
is a gathering of
Bukidnon
tribespeople for a
purpose. It can mean a
datuship ritual, a
wedding ceremony, a
thanksgiving festival
during harvest time, a
peace pact, or all of
these put together.
Kaamulan Festival (Bukidnon)

16.  As an ethnic festival,
the Kaamulan celebrates
the customs and
traditions of the seven
tribal groups that
originally inhabited the
Bukidnon region, namely,
the Bukidnon, Higaonon,
Talaandig, Manobo,
Matigsalug, Tigwahanon
and Umayamnon.

17.  Held every 3rd
week of October
and it is a four day
grand celebration
of
the lanzones fruit.
The most
important
livelihood in
Camiguin
is lanzones.
Lanzones Festival (Camiguin)

18.  Every September
in Iligan City it is
celebrated in honor
of Iligan's patron
Saint, St. Michael the
Archangel, thus, the
festival is concluded
on his feast day on
September 29th.
Diyandi Festival was
derived from the
word "diyandi" which
means "celebrate"
and "mag-
diyandi" meaning "to
celebrate."
Diyandi Festival (Iligan City)

19.  This colorful and joyous
festival of abundance and
prosperity, also arouse to
look back the city.
Manobo and Higaonon
roots, their culture and
traditions through rituals
and street dancing. The
festive Kaliga is also the
Gingoognon expressions
of gratefulness to the
Almighty undying love
and continued.
KALIGA FESTIVAL (Gingoog City)

20.  A traditional boat/yacht
racing among our city.
Seventeen coastal
barangay boatmen done
every 21st day of May.
BAROTORERA FESTIVAL
(Gingoog City)

21. LUBI-LUBI FESTIVAL
(Gingoog City)
(May 22) - Sayaw
Lubi-Lubi•(coconut
dance) is the
country’s most
original and
ingenoues fun
dance (street
parade) utilizing
the city’s
abundant coco
plants and
materials.

22.  From August 26 to
28, the locals of
Cagayan de Oro pay
homage to the city's
patron saint: St.
Augustine of Hippo.
There are three days of
activities and doing
traditional dances in
the streets. There are
cultural shows,
competitions, concerts
and more.
Kagay-an Festival
(Cagayan De Oro City)

23.  This annual
boat race is held
in August and
allows the
people of
Cagayan de Oro
to show off
their boating
skills.
Sakay-Sakay Lambago Festival
(Cagayan de Oro City)

24.  One of Oroquieta
City’s favorite past times is
the Tabanog (Kite-Flying)
Festival, which is held
during the Summer
months. The festival is held
in the Plaza, near the bay
front. Oroquieta City’s bay
front is somewhat
comparable to Chicago’s
Lake Michigan, except the
warm and soothing trade
winds are irresistible to
everyone’s desire to a fly
kite with full enjoyment.
Tabanog Festival (Oroqueta City)

25.  Held every
September 29 is
celebrated in honor
of Tangub City’s
patron saint, St.
Michael the
Archangel. Dalit
means offering, the
people’s offering of
thanksgiving for the
blessings the people
received from the
Almighty through
the years.
Dalit festival (Tangub City)

26.  A week long
festivity in celebration
of the Feast of Nuestra
Señora del Triunfo
which also happens to
be the Charter
Anniversary of the city.
This celebration
portrays the rich
cultural heritage of the
first settlers of the
place, the “Subanons”.
Subayan Keg Subanon Festival
(Ozamis City)

27.  This festival is held
August 31st of every year
in the city of Nejapa in El
Salvador. You will see
painted faces and fire balls
hurled in the streets, and
it is a great way to
experience the culture of
El Salvador. The festival
attracts many people to
watch the events and
those who want to
participate.
Balls of Fire Festival
(El Salvador City)

29. • Kabisera ay MALAYBALAY
• Malamig ang klima sa lugar na ito.
• Dalawang uri ng tao ang naninirahan dito:
> Manobo (sa bundok)
> Bukidnon (sa kapatagan)
• HANAPBUHAY:
> Pagsasaka, pangingisda,
> paggawa ng ibat ibang uri ng bag, bayong na may
ibat ibang uri ng disenyo na tinatawag nilang LOGO.
• Tatlong uri ng Logo
> binabangon, kinubaka, bintuon
• Panulaw ang tawag nila sa pagbuburda at ang
naburdahang damit ay tinatawag na PINANULUWAN.

30. • Kilala ang Bukidnon sa pitong talampas na
may pantay-pantay ang taas ganon din ang
pitong bundok nitong pinaghiwa-hiwalay
ng mga bangin at lambak.
• Panlalawigang Bulaklak ay RUBIA.
• Sa ngayon halu-halo ang mga
taong naninirahan dito
> Manobo, Muslim, Bisaya at Tagalog
• Ang ibig sabihin ng Bukidnon ay mga tao sa
bundok.

35. • Isang islang hugis bilog.
• Ang kabisera ay MAMBAJAO
• KLIMA:
>Tag-ulan (Hunyo-Dec)
>Tag-init (Enero- Mayo)
• HANAPBUHAY:
> pangingisda
> pagsasaka ( niyog, palay, mais at lansones)

36. • Ang panlalawigang
bulaklak ay
CADENA DE AMOR
• WIKA :
Camiguin ,
Samarnon,
Cataman,
Guinsiliban,
Mahino,
Sagay,
Kalitbog.

41. • May 24 na munisipalidad.
• May 12 ilog na maaring pagkunan ng inumin.
• CAGAYAN DE ORO ang kabisera nito.
• Tinatawag ding typhoon belt dahil
dinadalaw lagi ng bagyo.
• KLIMA : maulan buong taon
• Katoliko ang pangunahing relihiyon,
sinusundan ng Aglipay, protestante at
Iglesia ni Cristo.
• PANANIM: mais, palay, café, cacao atbp.

42. • Matatagpuan dito:
> Philippine Packaging Corporation
- na nagsasalata na mga prutas.
> Resins Inc
- nagpoproseso ng mga plywood
> Wine Factory-
- nagpoproseso ng mga alak.
> Floro Cement Company
>Soft Drinks Bottling Plant
• May mga bangko na rin at post office sa
lugar na ito.

43. • WIKA:
> Alubihid, Balingoan at Binuangan- Cebuano
> Cagayan de Oro City- Akoanon, Babuanon, Bicol
Bukidnon, Cebuano, chavacano, chinese, cuyano
> Balingasan- Bicol, Cebuano, Hiligaynon, Maranao
> Lugait- Aklanon, Bicol, Cebuano at Tagalog
> Magsaysay- Cebuano
> Montico- Cebuano, Lineyte-Samarnon
> Opol- Cebuano, Tagalog
> Villanueva- Cebuano, Hiligaynon, Tagalog
> Salay- Bicol, Cebuano
> Tagaloan- Cebuano, Hiligaynon, Maranao, Tagalog

49.  KLIMA:
> Tag-ulan (Nov- Dec.)
> Tag-init (Feb-April)
 HANAPBUHAY:
> Pagtatanim, Pangingisda
 Napagkukunan din ito ng Yamang- Mineral tulad ng
graba at buhangin
 Ang 41.63% ng kabuuang lupain ay kabukiran na
napagtatamnan ng ibat ibang uri ng pananim.
 Ang kabisera nito ay OROQUETA.
 WIKA: Bisayang Cebuano, Bicolano, Tagalog,
Chinese, Subanon, Chavacano, Hiligaynon, Aklanon,
Kangkanai, Kalibugan

56. • Ito ay may regular na topograpiya.
• 44% lamang ang kapatagan,
• Ang Bayan ng TUBOD ang kabisera, ngunit ang
Iligan ang may mataas na industriyalisasyon.
• 5.32% ang naninirahan sa kabayanan
• 15.41% sa kabukiran
• HANAPBUHAY:
> pagsasaka, pangingisda at pagtotroso
• PANGUNAHING PRODUKTO:
> saging, niyog, mais at bigas

57. • MGA MAMAMAYAN:
> Bisayang Cebuano at Maranao
(pinakamalaking grupo ng mga Muslim)
> Visayas (hilagang bahagi)
> Muslim ( Sa Kabayanan)
> Subanon ( Kanlurang Bahagi)
• WIKA:
> 65% Cebuano
> 33% Diyalektong Maranao
> Ilongo, Tagalog

58. • Ang Maria Cristina
Falls ang
pinagmumulan ng
Elektrisidad.
• May 20 mga talon na
matatagpuan sa Iligan.
• Dito matatagpuan ang
Limunsadan Falls
sa Ragongon –
pinaniniwalaang
pinakamataas na talon
sa Pilipinas (317 km.)

63. • Gimokura, gimokura
Mga along ha
migpapahaba ang iba
• Sinla , sinla biyanyang
Biyanyang
Panga bukad ho anlaw
Hiporong do daluman
• Kaluluwa, kaluluwa
Anino ng isa sa kabila na
• Liwanag, liwanag
Namumulaklak ka sa
umaga
Pumipikit ka sa gabi

64. Limbay 1
(Hari ng A Ag Liko)
Layang lalo ha otaw Isan pakulaban ah
Sag tayuntayunan mawili Ho kulago ha pighalomhom
Ho mahaganhan ha gagaw Pamilihi lumingi
Na isan gid lumbayagan a, Nangaluga lumligay
Ko muno ha binuyawan
Na pamili-pilio da
Mama-on kabalingay
Ha muno ha kawilihan
Mahugod ad lumingi
Lasol maigsinay sa pulu-an ko lalag ko
Magbul-og magsininla ko
Isan ko palasanah
Ko bito ha pigtabiran

65. • Ang Manti-Ay-Ay Manduraw ay isang tulang
pasalaysay na nauukol sa tunay na buhay ng isang
matapang na mandirigma na nakatira sa pagitan ng
Basak at Takalaan. Ang mandirigmang ito ay
nagkaroon ng isang magiting na anak na ang
panaglan ay Duraw.
• Ang Sala ay isa ring tulang pasalaysay ng mga taga-
Bukidnon. Nagpapahayag ito ng pagmamahal,
binibigkas ng paawit subalit nagpapahayag ng
patanong.
• Ang Idangdang isang tulang pasalaysay na nauukol
sa mga tao at sa mga pangyayaring nagaganap sa
kanyang kapaligiran, ito ay naririnig na inaawit sa
Bukidnon . Kilala ito sa tawag na “BALLAD” sa Ingles

67. • Emmanuel Lacaba
- siya ang sumulat ng liriko ng awit ng pelikulang
“Tinimbang ka ngunit kulang” ni Lino Brocka.
- nakasulat siya ng magagandang tula at awiting
pambayan (folksong).
- naging kasapi siya ng New People’s Army
- napatay sa labanan sa Mindanao noong 1976
- nasulat ang kwento ng kanyang buhay at ito ay
nagwagi ng gantimpla sa “Don Carlos Palanca
Awards for Literature”
- nagtamo din siya ng Second Prize Award a
kanyang sinulat na “ The Trial of Professor

69. • Francisco R. Demetrio
• Nakapagtapos ng pag-aaral sa St. Augustine
School at Ateneo de Cagayan de Oro
• Tinapos ang theology sa Woodstock College sa
Maryland
• Inordinahan bilang isang pari noong 1951
• Sumulat ng “Christianity on Context”
• Nagwagi sa The National Press Award for Myth
and Symbols, “National Book Award” from
Manila Critics at “Premio Pitre Somomone”.
• Natanggap niya ang “Gawad CCP para sa Sining”.

70. • Jose F. Lacaba Jr.
• Kilala sa tawag na Pete Lacaba
• Nakatatandang kapatid ni Emmanuel Lacaba
• Unang namahayag tungkol sa mga gawain ng
“Student Activist Movement”.
• Tula: “Mga kagila-gilalas na Pakikipagsapalarang
Nagaganap” (1991)
• Pelikula: Angela Markado 1980 Bayan Ko
Kapit Patalim Orapronobis
• Awitin: Isang Karaniwang Tao (pelikulang Jaguar)
Sangadaan (pelikulang Sister Estella L.)

71. • Jose F. Lacaba Jr.
• Nakamit ang “Carlos
Palanca Award for
Literature 1983”
• Kinilala ng Manila Critic
Circle ang kanyang mga
akda:
> Sa Daigdig ng
Kontradiksyon
> Days of Disquiet
> Nights of rages
> Salvages of Poems

72. LINA ESPINA -MOORE
• Nagtapos sa kursong Foreign
service sa Far Eastern University.
• Nakasulat siya ng mga tula at
salaysay sa wikang Ingles at
Cebuano.
> Heart in Lotus
> A lion in the House
> Then the Weeping

73. REUBEN R. CANOY
• Manunulat na nagsimula sa Siliman
University at U.P.
• Naging editor ng pahayagan sa
Siliman University at U.P
• Mga Sinulat: Deep River(kwento),
People Speak( dula)

74. MIGUEL A. BERNARD
• Naging Editor ng Philippine Studies ,
• Naging kolumnista ng Phil. Daily Express
• Naging professor sa Ateneo de Manila at Xavier
University sa Cagayan de Oro.
• Mga Aklat: Traggic Mountain Manunggal 1958
> The Assent of Mt. Apo
> Dius ng Tau
> Bamboo and the Greenwood Tree
> The Landscape
> The Christianization of the Philippines

75. ALBERT ALEJO
• Isang Manunulang Pilipino
• Nagtapos sa Unibersidad ng Sto. Tomas
• Naging kasapi ng GALIAN SA ARTE AT
TULA (GAT), KATRIBU , sa PETA.
• Tumulong magtatag ng matanglawin,
ang Pilipino magasin sa Ateneo.
• Siya ang nagsaayos ng pagsasalin sa
“Filipino ng Laborer Exercensive” ni
Pope John Paul II noong 1990.

76. DON AGUSTIN JADORMEO PAGUSARA Jr.
• Nagtapos sa San Carlos University 1959
• Nagtapos din sa Unibersidad ng Pilipinas
ng kursong literatura at naging editor sa
pahayagan ng San Jose Recoletos.
• Ang mga nasulat niyang tula ay lumabas
sa Literary Apprentice.
• Siya ang sumulat ng liriko ng tanyag na
mga awit para sa Sinalimba ng Davao.