2. OSSA MEMBRİ PELVİNİ
• Arka bacak gövdeye, ön bacakta olduğu gibi üç kemikten oluşan cingulum mebri
pelvini adı verilen kalça kemeri ile bağlanmıştır.
• Bu kemeri oluşturan kemikler doğal koşullarında etkisiyle kaynaşarak os coxae denen
kalça kemiğini meydana getirmişlerdir.
• Bunlar os coxae’nın cranio dorsalinde yer alan os ilium, cranio ventralinde yer alan os
pubis ve caudo ventralinde yer alan os ischii’dir.
• Bu kemerin gövdeye sıkıca eklemleşmesi bölümü os ilium aracılğıyla olur.
4. Os coxae – kalça kemiği
• Yassı kemiklerin en büyüğüdür.
• Cranio dorsalini os ilium, cranio ventralini os
pubis ve caudo ventralini os ischii oluşturur.
• Sağ ve sol yanın os pubis ve os ischii’leri orta
çizgide birbirleriyle birleşerek symphysis
pelvis isimli leğen kaynaşmasını oluştururlar.
• Symphysis pelvis’in os pubis’ler arasındaki
bölümü symphisis pubica, os ischii’ler
arasındaki bölümü sympysis ischiadica olarak
bilinir.
• İki tarafın os coxae’larının birleşmesiyle oluşan
müşterek kemik ossa coxae’dır.
• Symphisis pelvis’in kaynaşması gençlerde
kıkırdaksal (syncondratic), yaşlılarda kemiksel
(synostatic) bir yapı gösterir.
• Doğum anında bu bağlantı doğum
hormonlarının etkisiyle gevşer.
5. Acetabulum - Sirkelik
• Os coxae’yi oluşturan üç kemiğin corpus’larının birleşme yerlerinin alt yüzünde
gelişmiştir.
• Yarım küre veya çanak tarzında içi eklem yüzü kaplı bir çukurluktur.
• Şekli uyluk kemiğinin başını içine alacak tarzdadır.
• Eklem yüzü ile kaplı bölümüne facies lunata, dibindeki pürüzlü sahaya fossa
acetabuli denir.
• Dışa ve geriye yönelik incisura acetabuli denilen bir çentikle bölünmüştür.
• İncisura acetabuli equus ve carnivor’larda geniş, sus ve ruminant’larda dardır.
6. Os ilium (ilye kemiği)
• Os coxae’nin craniodorsalinde yer alır.
• Gövde iskeletine(sacrum) bağlanan bölümdür.
• Corpus ossis ilii ve ala ossis ilii olmak üzere iki
ana bölümü vardır.
Corpus ossis ilii
• Kemiğin diğer kalça kemikleri ile birleşen
bölümdür.
• Üç kenarlı bir görünüm arz eder.(dorsal- lateral
medial)
• Ventrali acetabulum’un, dordal’i spina
ischiadica’nın oluşumuna katılır.
• Spina ischiadica’dan ala osis ilii’ye doğru uzanan
çentiklenme incisura ischiadica major’dur.
• Acetabulum’un yakınında corpus’un ventral
yanın iç ve dış tarafında yer alan çukurlar area
medialis ve lateralis musculi recti femoris adını
alırlar.
7. Os ilium (Ala osis ilii)
• Kemiğin ön ve dorsalinde kalan ince ve geniş olan kanat şeklindeki bölümüdür.
• Craniodorsal, dorsomedial ve ventrolateral olmak üzere üç kenarı bulunur.
• Crista iliaca (1-2/5) adı verilen craniodorsal kenar sus ve carnivor’da konveks ve
küt, equus ve ruminan’da konkav ve keskindir.
• Cranidorsal kenarın dorsomedial kenarla birleştiği iç köşelenmeye tuber sacrale
(1/3) veya spina iliaca dorsalis, ventrolateral kenarla birleştiği dış köşelenmeye
tuber coxae (1/1) veya spina iliaca dorsalis denir.
8. Os ilium (Ala osis ilii) > >
• Tuber coxae labium externum ve internum diye iki çıkıntı halindedir.
• Carnivor ve k. ruminant’larda tuber coxae ventrale bir çentikle spina alaris oluşturur-
ken tuber sacrale ise aynı türlerdebir çentikle ikiye ayrılmıştır
• Dorsomedial kenar, tuber sacrale’den aşağıya doğru inildiğinde kemerleşerek incisura
ischiadica major (1/6) isimli büyük bir çentiklenme yapmıştır.
• Incisura inciatica major’un(1/6) alt sınırında equus ve carnivor’da alçak ve küt,
sus ve ruminant’ta yüksek ve keskin spina ischiadica(1/7) isimli bir kemik çıkıntısı
yeralmıştır.
• Ala’nın ventrolateral kenarı corpus üzerinde aşağıya ve mediale doğru keskinleşerek
pubis’e kadar uzanan crista iliopectina veya linea arcuata’yı (2/7) oluşturmuştur.
9. Os ilium (Ala osis ilii)
• Crista iliopectina’nın carnivor hariç, ortasında oluşan çıkıntıyaadı tuberculum
psoadicum veya tuberculum musculi psoas minoris (2/8). denir.
• Ala osis ilii’nin dış yüzüne facies glutea adı verilir ve bunun üzerinde carnivor’larda
birkaç, diğerlerinde bir adet linea glutea(1/5) isimli kas yapışma çizgisi bulunur.
• Ala osis ilii’nin iç yüzüne facies sacropelvina denir. Bunun lateral bölümünde facies
iliaca (2/5) denen düz bir saha ile, medialinde tuberasitas iliaca (2/4) denen pürüzlü
bir kabartı görülür.
• Tuberasitas iliaca’nın üzerinde yer alan kulak şeklindeki alan facies auricularis’tir
(2/6) ve bu yüzey sacrum’un facies auricularis ile eklemleşir.
10. Os ilium (karşılaştırma)
• Equus: Ala osis ilii yere yatay, planum medianum'a dik durur. Linea glutea ala'nın
dış yüzünü ortalar. Crista iliaca çok az iç bükeydir. Tuber coxae ortasından basık
dikdörtgeni andırır. Tuber sacrale, dorsal'e bükük ve tek parçalıdır. Spina ischiadica
alçak ve küttür.
• Ruminant: Ala osis ilii bos’ta yere yatay, planum medianum'a diktir. K.
ruminant’larda yere ve orta düzleme eğik durur. Linea glutea alt kenara yakındır.
Crista iliaca iç bükey ve keskindir. Spina ischiadica yüksek ve keskindir. Küçük
ruminant'ta tuber coxae ve tuber sacrale iki parçalıdır. Ala dorsalateral'dir.
11. Os ilium (karşılaştırma)
• Sus: Ala osis ilii yere dik orta düzleme paralel ve facies glutea lateral'e yönelik
durur. Linea glutea ortada fakat kalın bir çıkıntı halindedir. Crista iliaca konveks ve
şişkin kenarlıdır. Spina ischiadica yüksek ve keskindir.
• Carnivor: Ala osis ilii yere dik, orta düzleme paralel ve facies glutea lateral'e
yönelik durur. Crista iliaca konveks ve şişkin kenarlıdır. Tuber coxae ve tuber sacrale
tam belli olmamakla beraber ikişer dikensi çıkıntı halindedir. Spina ischiadica alçak
ve küttür.
13. Os pubis – Çatı kemiği
• Os coxae’nin cranioventral’inde bulunur.
• Corpus(b), ramus cranialis(b’) ve ramus caudalis osis pubis(b’’) olmak üzere üç
kısımdan oluşur.
• Corpus ossis pubis acetabulum’un(b) oluşumuna katılan ve diğer kalça kemikleriyle
birleşen bölümdür.
• Ramus cranialis osis pubis (b’), corpus’tan orta düzleme doğru uzayan bölümdür.
• Ramus caudalis ile dik açı yaparak birleşir ve foramen obturatm’un cranial sınırını
yapar.
• Keskin ve hafifçe çöküntü yapan ön kenarına pecten osis pubis (1/9) denir.
14. Os pubis – Çatı kemiği
• Pecten osis pubis’in corpus’a bakan yan bölümündeki kabartıya eminentia
iliopubica (1/8) denir.
• Equide’de bu bölümün alt yüzünde sulcus ligamenti accesorium femoris isimli bir
oluk bulunur.
• Ramus caudalis osis pubis (b’’), orta hat üzerinde ramus cranialis’ten geriye
uzanan bölümdür.
• Diğer tarafınki ile birleşerek symphysis pubica’yı oluştur. Birleşme yerlerinin ön
bölümünün üstünde ve altında oluşan kabartılara tuberculum pubicum dorsale ve
ventrale (12) denir.
15. Os ischi – Oturak kemiği
• Os coxae’nin caudoventral bölümünü oluşturur.
• Corpus osis ischii(c) ve ramus osis ischi(c’)olmak üzere iki bölümü vardır.
• Corpus osis ischi kemiğin gövdesini oluşturur ve diğer kemiklerle bağlanan bölümdür.
• Acetabulum’un oluşumuna da katıldığından ramus acetabularis olarak da bilinir.
• Ramus osis ischi kemiğin diğer yanınki ile birleşen medial bölümdür.
• İki ramus ortada birleşerek symphysis ischiadica’yı oluştururlar ve bu nedenle bu
bölüme ramus symphysialis demek te mükündür.
16. Os ischi – Oturak kemiği
• Symphysis ischiadica, symphysis pubica ile birleşerek symphysis pelnis’i yaparlar.
• Kemiğin geri tarafında yer alan geniş ve düz kısım tubula osis ischii adını alır ve for.
obduratorium’un caudalde iki yandan çevreler.
• Ramus üzerinde spina ischiadica’dan geriye doğru oluşan çökelti incisura ischidica
minor’dür.
• Tubula osis ischii’nin cauda lateralinde meydana gelen yumrulanmaya tuber
ischiadicum denir.
• Karşılıklı iki tubula’nın(c’’) caudal tarafta oluşturdukları arcus ischiadicus isimli
kemer dişilerde geniş erkeklerde dardır.(b’)
17. Os ischi (karşılaştırma)
• Equus: Tuber ischiadicum iki çıkıntılıdır. Arcus ischiadicus geniş ve yayvandır.
• Ruminant: Tuber ischiadicum üç çıkıntılıdır. Arcus ischiadicus dar ve derindir.
• Sus: Tuber ischiadicum geriye ve yana doğru uzamış iki çıkıntıya sahiptir, arcus
ischiadicus dar ve derindir.
• Carnivor: Tuber ischadicum tek çıkıntılıdır. Arcus ischadicus yayvandır.
18. Pelvis -Leğen
• Dorsal’den sacrum ve ilk birkaç vertebrae caudales, lateral’lerden ileum’lar,
cranioventralden pubis ve caudoventral’den os ischii’ler tarafından şekillenen
kemiksel çatıdır.
• Boşluğuna cavum pelvis, kanalına canalis pelvis denir.
• Kanal erkeklerde dar, dişilerde geniştir ve doğum anında artculatio sacroilicus’un ve
symphysis pelvia’nın (pelvis) hormonların etkisiyle daha da genişler.
• Solum pelvis osseum denen kemiksel taban dişilerde çukur erkeklerde düzdür.
19. Pelvis -Leğen
• Canalis pelvis’in ön girişine apertura pelvis cranialis, arka çıkışına apertura pelvis
caudalis denir.
• Apertura pelvis cranialis, dorsal’den promontorium, articulatio sacroiliacus,
lateral’lerden crista ilopectina ve ventral’den pecten ossis pubis tarafından
sınırlanır.
• Apertura pelvis caudalis dorsal’den vertebrae caudales ventral’den arcus
ischiadicus, yanlardan yumuşak dokular tarafından sınırlanır. Bu nedenle kolayca
genişleyebilir.
20. Pelvisin Çapları
A - Diamater conjugata B - Diameter verticalis C- Diamater transversa
A - Diamater conjugata : Sympysis pelvis’in cranial ucundan promontorium’a uzanan
eğik çaptır.
B – Diamater verticalis : Sympysis pelvis’in ön ucu ile sacrum’un facies pelvina’sı
arasındaki dik çaptır.
- İncilinasio pelvis : Diamater conjugata ile diamater verticalis arasındaki açı.
21. Pelvisin Çapları
C - Diamater transversa
a - Pelvis boşluğu girişinin (apertura pelvis cranialis)
b -Pelvis boşluğunun (cavum pelvis) olmak üzere iki grup halinde incelemek yerinde yerinde olur.
a - Pelvis boşluğu girişinin (apertura pelvis cranialis) ;
1 – Dorsal transversal diamater ; İki ala sacri'nin uçlarını birleştiren çaptır.
2- İntermedier transversal diameter ; İki tuberculum m. psoas minoris arasındaki çaptır.
3- Ventral transversal diameter ; İki eminentia iliopubica arasındaki çaptır.
22. Pelvisin Çapları
b- Pelvis boşluğunun enine diameterleri
1- Ön çap ; İki incisura ischiadica major'ların ön uçları arasındaki çaptır.
2- Orta çap ; İki spina ischiadica arasındaki mesafedir.
3- Arka çap ; İki tuber ischiadicum'un iç yüzleri arasındaki uzaklıktır.
23. Pelvis (Karşılaştırma)
Sympysis pelvis
Equus ve carnivor'da ;
• Symphysis pelvis tam kemikleşmiştir.
• Os coxae'ler birbirlerinden
ayrılmazlar.
Ruminant ve sus'ta ;
• Kaynaşma gevşek olduğundan
os coxae'ler birbirlerinden
ayrılabilirler.
24. Canalis pelvis(karşılaştırma)
Equus (dişi kısrak):
• Kanal silindiriktir.
• Apertura pelvis cranialis yuvarlağa yakın ovaldir.
• Kanalın sagittal ekseni ile solum pelvis osseum düzdür. Kanal doğuma çok
uygundur.
Büyük ruminant (inek):
• Kanal dar ve uzundur.
• Apertura pelvis cranialis yanlardan basık ovaldir.
• Pubis'in önü yukarı doğru çıkıntılıdır.
• Solum pelvis osseum çukurdur.
• Sagittal eksen düz değil zikzaklı seyreder.
• Kanal, doğuma en az uygun olan bir geçittir. Bunun sonucu olarak güç doğumlara en
çok büyük ruminant'ta rastlanır.
• Ayrıca for. obturatum'dan geçen ve hemen kemiğin üzerinde bulunan nervus
obturatorius'un da güç doğumlarda ezilmesi ile obturator paralizi denen doğum
sonrası felçleri şekillenebilir.
25. Canalis pelvis(karşılaştırma)
Küçük ruminant (koyun-keçi):
• Son sacral omurlar gevşek olduğu için kanalın genişlemesi zor değildir.
• Sagittal eksen oldukça düz ve solum pelvis osseum'u geriye meyilli
olduğundan doğuma daha uygundur.
Sus:
• Sacral omurlar birbiri ile sıkıca kaynaşmadıklarından doğum daha kolay
olur.
Carnivor:
• Kanalın tabanı düz ve geriye doğru eğiktir.
• Diameter verticalis ise gerilere düştüğünden kanal doğuma çok müsaittir.
26. Skeleton femoris (uyluk iskeleti)
• Uyluk iskeletini femur veya os
femoris temsil eder.
• Femur uzun kemikler gurubundandır,
• İskeletin en uzun en sağlam ve iç
boşluğu en fazla olan kemiğidir.
• Çevresindeki kasların gücü ve vucut
ağırlığı ile bağlantılı olarak üzerindeki
çıkıntılar çoğalmış ve büyümüşlerdir.
• Epiphysis proximalis, corpus-
diaphysis ve epiphysis distalis olmak
üzere üç bölümden oluşur.
27. Epiphysis proximalis osis femoris
• Dorsomediale yönelik yarım küre şeklindeki eklem yüzüyle kaplı
başına caput femoris denir.
• Caput femoris’in ortasında veya alt kenar yanında yer alan
çukura fovea capitis femoris denir.
• Fovea capitis’in püzüzlüdür ve üzerine eklem ligamentleri
yapışır.
• Caput gövdeye carnivor ve sus’ta belirgin, equus ve
ruminant’ta belirsiz bir collum femoris ile bağlanmıştır.
• Caput’un dış tarafındaki çıkıntıya trochanter major denir ve bu
çıkıntı equide’de incisura trochanterica isimli bir çentikle
pars cranialis ve pars caudalis’e ayrılmıştır.
• Trochanter major’un geri ve iç tarafındaki çukurluk fossa
trochanterica adını alır.
• Caput’un distal’inde iç ve geri tarafta bulunan küçük çıkıntı
trochanter minordir.
• Trochater major ve minor arasında görülen kemik pervaza
crista(linea) intertrochanterica denir.
• Equide’lerde lateral yanda trochanter majus’tan distale doğru
inen trochanter tertius isili üçüncü bir çıkıntı görülür.
28. Corpus – diaphysis osis femoris
• Corpus’un öne ve yukarıya bakan yüzü düz ve dışa doğru hafifçe kemerlidir.
• Geriye ve aşağıya bakan yüzü pürtüklüdür ve facies aspera adını alır. Carnivor’larda
çizgi şeklinde olduğundan linea aspera adı verilir.
• Facies aspera üzerinde özellikle equide’lerde çok belirgin labium laterale ve mediale
isimli uzunlamasına seyreden kemik kabartıları mevcuttur.
• Facies aspera distal’de genişler ve facies poplitea denilen bir düzlük yapar.
• Corpus’un alt ucunun dış tarafında
equide ve B. ruminant’larda fossa
supracondylaris isimli bir çukur,
k. ruminant sus ve carnivor’larda
tuberositas supracondylaris lateralis
isimli bir çıkıntı bulunur.
29. Epiphysis distalis osis femoris
• Distal uç, condylus lateralis ve medialis denen iki yuvarlak yumrudan oluşur.
• Diz ekleminin oluşumuna da katılan bu oluşumların üzeri eklem yüzü ile kaplıdır.
• Bu yumrular arasında arkada oluşan çukura fossa intercondylaris, ve bu çukuru facies
poplitea’dan ayıran yumrular arası çizgiye de linea intercondylaris denir.
• Carnivor’larda condylus’ların üst ve gerisinde facies articularis sesamoidea lateralis
ve medialis isimli küçük eklem yüzleri bulunur.
• Condylus’ların ön tarafında diz
kapağı kemiğiyle eklemleşen
trochlea femoris yeralmıştır.
30. Epiphysis distalis osis femoris
• Equide’lerde trochlea’nın medial dudağı çok büyümüş ve tuberculum trochlea
femoris adını almıştır.
• Condylus’ların üst ve yan taraflarından bulunn pürüzlü ligamen yapışma alanlarına
epicondylus lateralis ve medialis denir.
• Condylus lateralis’in dış yüzünün alt tarafında fossa extensoria ve bunun biraz üst
ve gerisinde fossa musculi poplitei isimli çukurlar yer alırlar.
31. Femur (karşılaştırma)
• Equus: Collum femoris belirgin değildir. Fovea capitis derindir. Trochanter major başın
düzeyini aşar ve incisura trochanterica'dan ötürü, önde ufak, arkada büyük iki bölüme
ayrılmıştır. Trochanter major'un alt ve geri tarafında, dışarıya doğru uzayan trochanter tertius
isimli bir çıkıntı gelişmiştir. Fossa supra condylaris derindir. Trochlea femoris'in medial çıkıntısı
daha büyüktür ve yukarı doğru, tuberculum trochlea femoris'i meydana getirmiştir.
• Ruminant: Collum femoris belirgin değildir. Fovea capitis sığdır. Trochanter major tek
parçalıdır ve caput düzeyini aşmıştır. Fossa supracondylaris bos’ta equide’lere göre daha sığ,.
küçük ruminant'ta ise belli belirsiz bir tuberositas supracondylaris lateralis halindedir. Büyük
ruminant'ta trochlea femoris'in medial çıkıntısı daha büyüktür.
32. Femur (karşılaştırma)
• Sus: Collum belirgindir. Trochanter major caput düzeyine erişmiştir. Tuberositas
supracondylaris lateralis bulunur.
• Carnivor: Collum belirgindir. Trochanter major caput düzeyine ancak
yetişebilmiştir. Tuberositas supracondylaris lateralis bulunur. Condylus'ların geri
yüzlerinin üst tarafında facies articularis sesamoidea lateralis ve medialis isimli
daire şeklinde küçük birer eklem yüzeyi vardır.
33. Kemiğin duruşu ve yön tayini
• Caput femoris proximale ve iç tarafta, trochanter major proximal ve dış tarafta,
trochlea femoris distal ve ön tarafa gelecek şekilde durur.
• Bu duruş vaziyetindeyken trochanter major ne tarafta ise kemik o yanın kemiğidir.
34. Patella (diz kapağı kemiği)
• Trochlea femoris’in üzerinde, m. quadriceps femoris'in alt ucunun içerisinde bulunan
büyük bir susam kemiğidir.
• Şekli, düzgün olmayan ve baş aşağı duran bir piramite benzer.
• Diz ekleminin şekillenmesine katılır.
• Dış yüzü, facies cranialis(2) pürtüklüdür ve derinin altında kolayca hissedilir.
• Femur'un trochlea femoris’ine dönük yüzü, facies articularis'tir.
• M. quadriceps femoris'in bağlandığı üst tarafına basis patellae(1), sivri olan alt uca
ise, apex patellae(3) adı verilir.
• Equus ve büyük ruminant'ta basis patellae'nin medial'e doğru uzayan çıkıntısına
processus cartilagineus adı verilir.
• Buraya, fibrocartilago patellaris medialis(4) denilen bir kıkırdak yapışır.
35. Patella (karşılaştırma)
• Equus: Piramit şeklindedir. Kıkırdağın yapıştığı medial kenar çok çıkıntılıdır.
• Büyük ruminant: Sivri ucu aşağıya gelmiş koni veya dar tabanlı ters duran bir piramit
şeklindedir. Daha az belirgin olan medial çıkıntıya o oranda ufak bir kıkırdak yapışır.
Facies cranialis pürüzlüdür.
• Küçük ruminant: Ufak ve uzunca oval şekildedir.
• Sus: Kalınlığı genişliğinden fazla ovaldir. Dış yüzü pürüzlüdür.
• Carnivor: Öne kavisli ovale yakın küçük bir kemiktir.
• Kemiğin duruşu ve yön tayini : Büyük çıkıntısı içe, prüzlü yüz öne, eklem yüzü
arkaya gelecek, sivri tarafı aşağıya gelecek şekilde durur. Bu pozisyondayken daha az
çıkıntılı taraf nereye bakıyorsa o tarafın kemiğidir.
36. Skeleton cruris (baldır iskeleti)
• Baldır iskeletini ossa curiris denen , tibia ve fibula’dan oluşmuş baldır kemikleri
yapar.
• İç tarafda yeralan kaval kemiği tibia daha kuvvetli, dış tarafta yeralan iğne kemiği
fibula daha zayıftır.
• Bu kemiklerden fibula, ruminant’larda tibia’nın üst ucunda bir çıkıntıya
dönüşürken alt uçta os malleolare olarak karşımıza çıkar.
• Fibulası tam gelişmişlerde iki kemik arasındaki aralığa spatium interosseum crucis
denir.
37. Tibia (kaval kemiği)
• Vucudun yükünü çeken büyük, boru şeklinde bir kemiktir.
• Epiphysis proximalis, corpus-diaphysis ve epiphysis distalis olmak üzere üç
bölümden oluşur.
• Epiphysis proximalis femur ile, epiphysis distalis ossa tarsi ile eklemleşir.
• Kemik iskelette üst ucu ileriye alt ucu geriye gelecek şekilde eğik durur.
38. Epiphysis proximalis osis tibia
• Önde sulcus extensorius isimli kas
oluğu, arkada incisura poplitea
isimli dizardı yarığıyla condylus
lateralis ve medialis isimli iki
yumruya ayrılmıştır.
• Facies articularis proximalis denen
üst yüzün condylus’lar arasındaki
bölgesinde eminentia
intercondylaris isimli iki keskin
çıkıntı yeralır.
• Bu çıkıntıların herbirine tuberculum
intercondylare laterale ve mediale
denir. Sus hariç medial olanı
diğerinden daha büyüktür.
• Çıkıntılar arasında oluşan çukura
area intercondylaris centralis,
önünde oluşan çukura area
intercondylaris cranialis, arkasında • Facies articularis fibularis’in ön kenarında yer alan
oluşan çukura area intercondylaris çukura sulcus extensorius denir.
caudalis denir. • Sulcus’un iç kenarını oluşturan ve öne doğru uzamış
• Ruminant dışındaki türlerde kemik yumrusuna tuberositas tibia ve bundan
condylus lateralis’in yan tarafında aşağıya devam eden kemik ibiğine crista tibia denir.
facies articularis fibularis bulunur.
• Equide’lerde crista tibia üzerinde sulcus tuberositas
tibia denilen bir oluk yer alır.
39. Corpus tibia- diaphysis
• Uzun içi boş prizmatik bir bölümdür.
• Kesiti üçgene benzer.
• Facies medialis, lateralis ve caudalis olmak üzere üç yüzü bulunur.
• Facies medialis kamburcadır ve hemen derinin altında elle yoklanabilir.
• Facies lateralis ve caudalis kaslarla örtülüdür.
• Facies caudalis üzerinde linea musculi poplitea denen kas yapışma çizgileri
bulunur.
• Üç yüz arasında margo cranialis,margo lateralis ve margo medialis isimli kenarlar
bulunur.
40. Epiphysis distalis osis tibia
• Üç çıkıntılı makaraya benzer.
• Üzeri eklem yüzü ile kaplı olan bu bölüme cochlea tibia da denir.
• Cochlea’nın iç tarafında uzayan çıkıntı malleolus medialis adını alır.
• Cochlea’nın dış tarafında fibula’sı tam gelişmiş türlerde incisura fibularis isimli bir yarık
bulunur.
• Fibula’sı tam gelişmeyen equde’lerde burada malleolus lateralis isimli bir çıkıntı
ruminant’larda ise os malleolare için bir eklem çukuru bulunur.
41. Tibia (karşılaştırma)
• Equus: Condylus lateralis’in
dış kenarında fibula için küçük
bir eklem yüzü bulunur.
Tuberositas tibiae'nin üzerinde,
sulcus tuberositas tibiae vardır.
Alt uçta cochlea tibiae'nin orta
çıkıntısı vücudun orta eksenine
verev (oblik) durumdadır.
• Ruminant:Condylus lateralis’in
dış tarafında fibula'nın üst
ucunun kalıntısı görülür.
Cochlea tibiae'nin orta çıkıntısı
orta eksene paralel duruştadır.
Cochlea'nın dış kenarında os
malleolare için bir eklem yüzü
vardır.
• Sus: Condylus lateralis’in dış tarafında fibula için küçük bir eklem yüzü taşır.Tuber-
culum intercondylaris lateralis daha büyüktür. Cochlea tibiae'nin orta çıkıntısı
orta
eksene paraleldir. Alt uçta incisura fibularis vardır.
• Carnivor: Sus'a olduğu gibi alt uçta incisura fibularis bulunurken, cochlea tibiae'nin
orta çıkıntısı equide’lerde olduğu gibi orta düzleme verevdir.
42. Tibia (Kemiğin duruşu ve yön tayini )
• Crista ve tuberositas tibiae öne, fibula için oluşan eklem yüzü dışa
gelmelidir.
• Büyük eklem yüzlerinin daima iç tarafta bulunduğu unutulmamalıdır.
• Bu durumdayken küçük eklem yüzü kemiğin tarafını verir.
43. Fibula – İğne kemiği
• Tibia'nın dış tarafında bulunan
ince bir kemiktir.
• Sus ve carnivor'da tam gelişmiş,
equus'ta oldukça reduksiyona
uğramış, ruminant'ta körelmiştir.
• Epiphysis proximalis’i, yumru
şeklinde kalınlaşmış ve yassılmış
caput fibulae adını almıştır.
• Caput’un tibia ile eklemleşen
yüzüne facies articularis capitis
fibulae denir.
• Corpus fibulae-diaphysis (gövde),
sus ve carnivor’larda tam, ruminant
ve equide’lerde noksan gelmiştir.
• Fibula’sı noksan olanlarda yalnızca alt ve üst uçların veya yalnızca üst ucun kalıntıları bulunur.
• Epiphysis distalis, kemiğin tam geliştiği türlerde kalınlaşmış ve malleolus lateralis olarak
cochlea tibia'yı aşağıya doğru aşmış ve onunla eklemleşmiştir.
• Ruminant'ta kemiğin alt ucunun kalıntısı olan os malleolare tibia'nın alt ucu üzerinde
eklemleşmiş olarak yeralır.
• Equus'ta alt uç ile ilgili herhangi bir kalıntı mevcut değildir.
44. Fibula (karşılaştırma)
• Equus: Yalnızca üst uç ile corpus'un
üst yarımı bulunur. Üstü geniş, yassı, alt
tarafı çok sivri bir iğ manzarasındadır.
Üst uç tibia ile eklemleşmiştir. İki
kemik arasında dar ve kısa bir aralık,
spatium interosseum cruris bulunur.
• Ruminant: Üst uç ufak bir parça
halinde condylus lateralis tibiae'nin
dışına yapışmış veya oraya
kaynaşmıştır. Corpus yoktur. Alt uç
dikdörtgen şeklindeki os malleolare'dir.
• Sus: Tam gelişmiştir. Spatium
interosseum cruris hemen hemen alt
uca kadar inmiştir.
• Carnivor: Tam gelişmiştir. Ancak
tibiae ortasında biraz bükük olduğundan
alt yarım fibula ile birleşik gider
dolayısıyla spatium interosseum Kemiğin duruşu ve yön tayini :
cruris yalnızca üst yarıda görülür.
• Eklem yüzü taşıyan bölümler iç taraftadır.
• Alt uç daha kalındır.
• Eklem yüz bulumayan taraf kemiğin yanını
belirler.
45. Skleton pedis – Ayak iskeleti
Ossa tarsi-tarsus (arka ayak bilek kemikleri)
• Baldır kemikleri ile arka ayak tarak kemikleri arasında bulunan ve üst ucu
üstte üç sıra halinde dizilmiş kemiklerdir.
• Üst(crural) sıra, (içten dışa doğru) ;
– os tarsi tibiale – talus ( Tt ),
– os tarsi fibulare - calcaneus -os calcis(Tf)
• Orta(intertarsal) sıra ;
– Os tarsi centrale - os naviculare ( Tc )
• Alt(metatarsal) sıra;,
- Os tarsale primum- os
cuneiforme mediale( T1 ),
- Os tarsale secundum - os
cuneiforme intermedium(T2),
- Os tarsale tertium - os
cuneiforme laterale(T3),
- Os tarsale quartum - os
cuboideum(T4) adlandırılır.
46. Os tarsi tibiale – tarsus – aşık kemiği
• Makara benzeri bir kemiktir.
• Bilek ekleminin haraketlerinin büyük bölümünün ortaya çıkmasında önemli rol oynar.
• Proximal’den distal’e doğru corpus, collum ve caput tali adı verilen üç kısmı vardır.
• Corpus tali, talus’un esas kısmıdır.
• Üst tarafı, trochlea tali adını alır ve tibia'nın cochlea'sı ile eklemleşir.
• Lateral ve biraz da plantar yanında calcaneus ile eklemleşmek için eklem yüzleri taşır.
• Bu eklem yüzleri arasında sulcus tali denen bir oluk yeralır.
• Corpus’un medial yanı tuberculum tali denen pürüzlü bir ligament yapışma kabartısı taşır.
• Collum tali, corpus ile caput’u birleştiren, equide’de geniş ve kısa diğer türlerde pek belirgin
olmayan geçiş bölgesidir.
• Caput tali, talus’un distal kısmıdır.
• Alt tarafında os tarsi centrale ile eklemleşen facies articularis navicularis isimli bir eklem
yüzü bulunur.
• Ruminant ve sus’ta şekli bir makarayı andırır. Bu nedenle bu türlerde talus üst üste duran iki
makara görüntüsü verir.
• Bu makaralardan corpus üzerindeki proximal makaraya troclea tali proximalis, caput
üzerinde şekillenen distal makaraya troclea tali distalis adı da verilir.
47. Os tarsi fibulare – calcaneus – topuk kemiği
•Tarsal kemiklerin en büyüğüdür ve topuğun temelini oluşturur.
•Talus’un arka ve dış yanında yeralır.
•Üst ve serbest ucuna tuber calcanei denir.
•Buraya tendo calcaneus communis denen aşil kirişi yapışır.
•Tuber calcanei’den ön ve distal’e doğru inildiğinde alt uçta görülen sivri çıkıntının adı proc.
coracoideus’dur.
•En belirgin olarak equide’de görülen bu çıkıntının alt ve iç tarafında talus’un dayanması için
sustentaculum tali isimli ikinci bir çıkıntı daha vardır.
•Bu iki çıkıntının ön yüzlerinde talus için facies articulares talares isimli eklem yüzleri
bulunur.
•Bu eklem yüzleri arasında sulcus calcanei denilen birde oluk yeralmıştır. Bu oluk ile talus’un
üzerindeki sulcus tali arasında bir boşluk oluşur ki boşluğa da sinus tarsi denir.
•Sustantaculum’un arka yüzünde musculus flexor hallucis longus'un kirişi için sulcus tendinis
musculi flexor digiti I (hallucis) longi isimli bir oluklanma mevcuttur.
•Calcaneus’un distal ucunda os tarsale quartum için ve sadece ruminant’larda
distolateral’inde os malleolare için eklem yüzleri vardır. Bu yüzlerden os tarsale quartum
için olanına facies articularis cuboidea, os malleolare ile için olanına facies articularis
malleolaris denir.
•Ayrıca bos’un calcaneus’unun arka tarafında tuber calcanei’den aşağıya devam eden bir oluk
mevcuttur.
48. Ossa tarsi (karşılaştırma)
Tt − Tf
Equus : Tc = 6
T1+ 2 − T3 − T4 - Trochlea tali'nin çıkıntıları planum medianum'a verevdir.
Tt − Tf
Ruminant : Tc + 4 = 5
T1 − T 2 + 3
• Tc ve T4 birleşmiş, os centrotarsale veya cetroquartale veya naviculo-cuboideum adını
almıştır.
• Caput tali de trochlea şeklini aldığından üstte trochlea tali proximalis ve altta trochlea tali
distalis olmak üzere iki trochlea oluşmuştur ve bunlar planum medianum'a paraleldirler.
• Aşık kemiği adı verilen kemik budur. Trochlea yapısı gösterir. Aşığın çukur tarafı öne dönüktür.
• Tuber calcanei'nin arka tarafında bir kemik çukurluğu vardır.
Tt − Tf
Sus : Tc = 7 - Talus, genel yapısı yönünden ruminant'ta benzer.
T1 − T 2 − T 3 − T 4
Tt − Tf
Carnivor : Tc = 7 - Talus'un üst kısmını cochlea şekillendirir.
T1 − T 2 − T 3 − T 4
49. Kemiklerin duruşu ve yön tayini
• Os tarsi fibulare geride ve dışta, os tarsi tibiale önde ve iç taraftadır.
• Os tarsi fibulare’nin tuber calcani’si proximale, sustantaculum’u planta distal’e
gelirken os tarsi tibiale’nin corpus’u yani troclea tali’si proximal’e caput tali’si
distal’e gelir
• Ayrıca lateral tarafında komşu kemiklerin yaslanması için yüzler bulunur.
50. Ossa metatarsalia – metatarsus
Ayak tarak kemikleri
• Medial’den lateral’e doğru os metatarsi primum (Mt1), os metatarsi secundum
(Mt2), os metatarsi tertium (Mt3), os metatarsi quartum (Mt4) ve os metatarsi
quintum (Mt5) olarak isimlendirilirler.
• Ön ayak tarak kemikleri için söylenenler bunlar içinde geçerlidir. Onlardan farkları
daha, uzun ve daha yuvarlak olmalarıdır.
• Enine kesitleri öndekilerde elipsoid çıkarken, bunlarda daireyi andırır.
• Bunlarda önde palmar olarak ifade edilen arkaya dönük taraf plantar olarak
isimlendirilir.
Karşılaştırma :
• Equus : Öndekiler gibidir.
• Ruminant: Eklenik olan Mt5. yoktur. Yalnız çok ufak bir kemik halinde Mt2.
bulunur.
• Sus: Öndekiler gibidir.
• Carnivor: Canis'te öndekiler gibidir. Felis'te ise Mt1 çok küçüktür ve ucunda parmağı
bulunmaz.
51. Ossa digitorum pedis – Ayak parmak
•kemikleri
Bunlarda da genel özellikler ve isimlendirme ön ayak parmak kemikleri gibidir.
Türler arası farklılıklarda aynıdır.
Karşılaştırma :
• Equus: Öndekiler gibidir. Phalanx distalis'in şekli daha dar ovaldir. Yumurtanın
yuvarlak olan yarımı ön ayağın, dar olan arka yarımı ise arka ayağın phalanx
distalis'inin şekline uyar. Facies parietalis öne oranla daha diktir.
• Ruminant: Ön ayaktaki gibidir.
• Sus: Ön ayaktaki gibidir.
• Carnivor: Canis'te digitorum primus (birinci parmak) çoğunlukla, felis'te daima
bulunmaz. Canis'in 1. parmağında iki kemik, yani 1. ve 3. phalanx mevcuttur.
• Ossa sesamoidea'ların yapı ve sayıları ön ayaktakiler gibidir.
