1. Сабақ тақырыбы:
Екі өлшемді жиымдарды
өңдеу

2. Сабақ жоспары
 Екі өлшемді массив элементтерін сипаттау
 Екі өлшемді массив элементтерін енгізу және
баспалау тәсілдері
 Массивтерді өңдеудің базалық алгоритмдері
− Массив элементтерінің қосындысы, көбейтіндісін
табу;
− Қандай да бір шартты қанағаттандыратын элементтер
санын анықтау;
− Квадрат матрицаның бас және қосалқы диагональ
элементтерінің қосындысын табу.
− Бас диагональдан төмен не жоғары жатқан
элементтер қосындысын, көбейтіндісін табу т.б.

3. Екі өлшемді массив элементтерін сипаттау
<тип> <жиым атауы>
[жол саны] [баған саны]
мысалы,
int a[3][4] – бүтін сандар жиымы
a00 a01 a02 a03
a10 a11 a12 a13
a20 a21 a22 a23
float c[2][3] – нақты сандар жиымы

4. Екі өлшемді массив
элементтерін енгізу және
баспалау тәсілдері

5. Екі өлшемді массив элементтерін баспалаудың
1-тәсілі
#include<stdio.h>
#include<conio.h>
#define n 3
#define m 4
main()
{clrscr();int a[n][m],i,j;
a[0][0]=4;a[0][1]=8;a[0][2]=-6;a[0][3]=9;
a[1][0]=5;a[1][1]=3;a[1][2]=-2;a[1][3]=7;
a[2][0]=1;a[2][1]=5;a[2][2]=-4;a[2][3]=-9;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<m;j++)
printf("%d t",a[i][j]);
printf("n");
}
}

6. Екі өлшемді массив элементтерін баспалаудың
2-тәсілі
#include<stdio.h>
#include<conio.h>
#define n 3
#define m 4
main()
{clrscr();int a[n][m]={4,8,-6,9,-5,12,6,-2,3,-7,5,6}, i, j;
for (i=0; i<n; i++)
{for (j=0; j<m; j++)
printf ("%d t", a[i] [j]) ;
Printf ("n");
}
}

7. 3- тәсіл: Жиымды кездейсоқ сандармен
толтыру
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 3
#define m 4
main()
{clrscr();randomize();int a[n][m],i,j;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<m;j++)}
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t",a[i][j]);}
printf("n");
}
}

8. Массивтерді өңдеудің базалық
алгоритмдері

9. Екі өлшемді массив элементтерінің қосындысын, көбейтіндісін табу .
#include<stdio.h>
#include<conio.h>
#define n 3
#define m 4
main()
{clrscr();int a[n][m]={4,8,-6,9,-5,12,6,-2,3,-7,5,6},i,j,s=0,p=1;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<m;j++)
printf("%d t",a[i][j]);
printf("n");
}
for (i=0;i<n;i++)
for (j=0;j<m;j++)
{s+=a[i][j];
p*=a[i][j];}
printf("s=%d p=%d n",s,p);
}

10. Екі өлшемді массивтің оң элементтерінің саны мен теріс
элементтерінің қосындысын табу.
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 3
#define m 4
main()
{clrscr();randomize();int a[n][m],i,j,k=0,s=0;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<m;j++)
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t",a[i][j]);}
printf("n");
}
for (i=0;i<n;i++)
for (j=0;j<m;j++)
if (a[i][j]>0) k++;else s+=a[i][j];}
printf("s=%d k=%d n",s,k);
}

11. Екі өлшемді массивтің баған элементтерінің қосындысын табу.
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 3
#define m 4
main()
{clrscr();randomize();int a[n][m],i,j,s;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<m;j++)
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t",a[i][j]);}
printf("n");
}
for (j=0;j<m;j++)
{s=0;
for (i=0;i<n;i++)
s+=a[i][j];
printf("%d n",s);
}
}

12. Квадрат матрицаның бас диагональ элементтерінің
қосындысы мен көбейтіндісін табу.
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 3
main()
{clrscr();randomize();int a[n][n],i,j,s=0,p=1;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<n;j++)
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t",a[i][j]);}
printf("n");
}
for (i=0;i<n;i++)
for (j=0;j<n;j++)
if (i==j) {s+=a[i][j];p*=a[i][j];}
printf("s=%d p=%d n",s,p);

13. Квадрат матрицаның бас диагональдан жоғары жатқан элементтерінің
қосындысын табу.
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 3
main()
{clrscr();randomize();int a[n][n],i,j,s=0;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<n;j++)
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t",a[i][j]);}
printf("n");
}
for (i=0;i<n;i++)
for (j=0;j<n;j++)
if (i<j) s+=a[i][j];
printf("s=%d n",s);
}

14. Квадрат матрицаның қосалқы диагональ элементтерінің
қосындысын табу.
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 3
main()
{clrscr();randomize();int a[n][n],i,j,s=0;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<n;j++)
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t",a[i][j]);}
printf("n");
}
for (i=0;i<n;i++)
s+=a[i][n-1-i];
printf("s=%d n",s);

15. Квадрат матрицаның бас диагоналындағы тақ элементтер санын
анықтау.
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 3
main()
{clrscr();randomize();int a[n][n],i,j,k=0;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<n;j++)
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t",a[i][j]);}
printf("n");
}
for (i=0;i<n;i++)
for (j=0;j<n;j++)
if ((i==j)&&(a[i][j]%2!=0)) k++;
printf("k=%d n",k);
}

16. Матрицаны тасымалдау
N=4 үшін:
a00 a01 a02 a03  i=0 j=1 a01= a10
a10 a11 a12 a13
j=2 a02= a20
a20 a21 a22 a23
j=3 a03= a30
a30 a31 a32 a33  i=1 j=2 a12= a21
j=3 a13= a31
 i=2 j=3 a23= a32

17. Матрицаны тасымалдау.
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 4
main()
{clrscr();randomize();int a[n][n],i,j,t;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<n;j++)
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t ",a[i][j]);}
printf("n");
}
printf("n");
for (i=0;i<n-1;i++)
for (j=i+1;j<n;j++)
{t=a[i][j];
a[i][j]=a[j][i];
a[j][i]=t;}
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<n;j++)
printf("%d t",a[i][j]);
printf("n");
}

18. Матрицаның әрбір жолының ең кіші элементін табу.
#include<stdio.h>
#include<stdlib.h>
#include<conio.h>
#define n 4
main()
{clrscr();randomize();int a[n][n],i,j,min;
for (i=0;i<n;i++)
{for (j=0;j<n;j++)
{a[i][j]=random(10);
printf("%d t ",a[i][j]);}
printf("n");
}
printf("n");
for (i=0;i<n;i++)
{min=a[i][0];
for (j=1;j<n;j++)
if (min>a[i][j]) min=a[i][j];
printf("%d n",min);
}
}