1. UNIT 10
KOMUNIKASI
TRADISIONAL

2. Apakah yang anda semua faham mengenai
KOMUNIKASI TRADISIONAL?? (^^,)

3. PENGENALAN
#Media tradisional dikenali
sebagai media rakyat dan
sesetengahnya menyebut
sebagai kesenian rakyat
#Juga dikenali sebagai
komunikasi bentuk-bentuk
verbal, gerakan, lisan dan
visual

4. Cerita
prosa
Alat
Ungkapan
bunyi-
rakyat
bunyian
Alat Media Puisi
pengingat tradisional rakyat
Gerak Nyanyian
isyarat rakyat
Teater
rakyat

5. Alat penguat
kuasaan
undang-undang
dan peraturan Fungsi Alat
media pendidikan
Tradisional
Sistem penyampai
maklumat
Penguatkuasaan
adat

6. Keistimewaan Media
Tradisional
• Mudah difahami
• Mempunyai ciri-ciri fleksibal
• Mempunyai jangkauan yang luas dan
meliputi seluruh populasi
• Terdapat unsur-unsur hiburan dan jenaka
• Bersifat interpersonal
• Mempunyai makna-makna tertentu yang
khusus kepada masyarakat tersebut
• Masyarakat luar sukar untuk mengesan
dan memahaminya

7. CABARAN MEDIA
TRADISIONAL

8. CABARAN MEDIA TRADISIONAL
• Media Komunikasi Moden Secara
Perlahan-lahan Mengancam Dan
Menghakis Kewibawaan Media
Tradisional.
• Cth : Media Tradisional Yang
Kurang Mendapat Perhatian
Daripada Masyarakat Iaitu :
 Syair
 Gurindam
 Cerita-cerita Rakyat

9. Perkembangan
Media Massa
Tokoh-Tokoh Golongan Pewaris
Intelektual Yang Media Komunikasi
Agak Pesimistik Tradisional
Semakin Pupus
Proses Sistem
Pendidikan Di
Modenisasi
Sekolah

10.  Radio, televisyen, kemudahan ICT :
blog, internet, telefon bimbit
 Mencabar kewibawaan kaedah
komunikasi tradisional dalam
menyebarluaskan maklumat.
 Komunikasi moden : lebih pantas
menyebarluaskan maklumat dan
penyampaian mesejnya boleh
dilakukan berulang-ulang kali.

11. Golongan tua berkurangan kerana
meninggal dunia, sedangkan
golongan muda kurang berminat
untuk meneruskan generasi media
tradisional.
Semakin terhakis dan tersisih dari
perhatian masyarakat

12. • Sistem pendidikan di sekolah
• Kurang memberi penghayatan terhadap
komunikasi tradisional
KETIGA • Penggunaan bahasa asing dalam sistem
pendidikan.
• Proses modenisasi
• Masyarakat mula meningkatkan status
ekonominya
• Media moden yang lebih canggih dan
KEEMPAT berwibawa mengancam kedudukan istimewa
media tradisional.
• Tokoh-tokoh intelektual agak pesimistik
• Anggap media tradisional sebagai wahana
mesej pembangunan kepada masyarakat.
• Khuatir jika nilai-nilai seni media tradisional
KELIMA lenyap. Lantaran itu, hilang la nilai
tradisionalnya.

13. PROSPEK MEDIA TRADISIONAL
• Media moden dipercayai
kurang berjaya menembusi
masyarakat berbanding
media tradisional.
• Hiburan yang di bawa
:menyampaikan mesej-mesej
pembangunan, kerohanian,
etika, norma masyarakat
dan menambahkan nilai-nilai
budaya.
• Gabungan media tradisional +
media moden bakal
menyerlahkan lagi nilai yang
ingin dipersembahkan.

14. PANTUN

15. Kamus Dewan Edisi:813, pantun adalah sejenis
puisi lama y terdiri drpd 4 baris dlam tiap-tiap
rangkap
Pantun merupakan puisi tradisional org
melayu,yang dihasilkan oleh org melayu sendiri
tanpa adaptasi pengaruh asing
Pantun merupakan perucapan berbentuk kiasan
utk menjelaskan sesuatu secara berlapik
Pantun digunakan utk
menyindir,berjenaka,nasihat,berhibur dll

16. Ia banyak dikaitkan dgn unsur-unsur alam
semulajadi/ persekitaran
Alam digunakan sbg ilham dan inspirasi kpd
pemantun utk menyatakan sesuatu.
Pantun sentiasa disisipkan dlm kehidupan
seharian masyarakat melayu,spt, majlis
pertunangan,perkahwinan,cerita rakyat,dll.
Fungsinya sebagai penyeri dan pemberi
maksud y tertentu kpd masyarakat melayu.

17. PERCINTAAN
CORAK
JENIS-
HIDUP
JENIS NASIHAT
MASYARA
PANTUN
KAT
KASIH
SAYANG

18. CIRI-CIRI
PANTUN
 Mempunyai rangkap-rangkap y tersendiri
&berasingan
 2 baris pertama pantun adalah pembayang,2
baris akhir rangkap pantun adalah maksud
pantun.
 Mempunyai 2,4,6,8-16 baris dlm setiap rangkap
 Setiap rangkap mempunyai 4-5 p/p & 8-10
suku kata
 Mempunyai skema rima hujung y tetap :
a-b,a-b,a-a,a-b,b-a

19. CONTOH PANTUN
Buah Mengkudu kusangka
kandis,
Kandis terletak dalam puan,
Gula madu kusangka manis,
Manis lagi snyuman tuan.

20. Pantun sebagai alat
komunikasi tradisional
Melayu
Pantun bebas digunakan oleh sesiapa sahaja
Pantun digunakan sbg mesej utk
meminang/melamar
Dalam pencak silat,pantun berfungsi sbg msj
utk cabar-mencabar,sindir-menyindir,utk
menyatakan kehebatan diri masing-masing
Dalam acara rasmi &adat istiadat,pantun
berperanan sebagai penyeri majlis,pemujuk
dan penghibur

21. Digunakan utk meluahkan perasaan
Untuk menyampaikan maklumat
berkaitan hal keagamaan,utk
menerapkan aspek akidah,hukum-
hakam islam,akhlak masyarakat.
Pantun banyak menggunakan bahasa
kias
Sesuatu mesej disampaikan secara tidak
langsung agar tidak menyinggung
perasaan orang lain

22. SELOKA

23. SEJARAH SELOKA
• Seloka berasal dari perkatan Sankrit iaitu
Shloka
• Shloka bermaksud suatu bentuk puisi yang
terdiri daripada dua baris (dua kerat, dua
hemistichs).
• tiap-tiap satunya mempunyai 16 suku kata,
tersusun dalam empat unit.
• Unit yang terakhir biasanya berbentuk
‘diambus’.

24. DEFINISI SELOKA
• Seloka ialah puisi tradisional melayu yang
berbentuk bebas yang tidak mempunyai
bentuk tertentu dari segi rangkap.
• Jumlah baris,sama ada mempunyai irama
atau pun tidak.
• Menurut kamus dewan edisi ke-4,seloka ialah
sejenis puisi yang mengandungi ajaran
seperti sindiran mahupun jenaka.

25. CIRI-CIRI SELOKA
• Satu bait seloka terdiri daripada 4 baris atau
lebih.
• Memiliki lebih dari satu bait.
• Seloka pula disusun secara berangkap.Namun
setiap rangkap tidak tetap,jadi rima akhir adalah
bebas.isi seloka biasanya bersifat menyindir
atau mengejek seperti seloka Pak kaduk.
• Berasal daripada perkataan sanskrit bermaksud
karangan berangkap yang melarat.

26. • Tidak tetap bilangan baris dan iramanya.
• Isinya lebih kepada mesej-mesej
lucu,jenaka,ejekan,gurauan atau sindiran
yang tajam.
• Sebuah seloka mmepunyai kesatuan isi atau
idea yang lengkap.

27. JENIS SELOKA
-Seloka mengejek
-Seloka khayal
-Seloka melarat
-Seloka gurau senda

28. FUNGSI SELOKA
Fungsi seloka amat terbatas
• seloka dapat menggambarkan masyarakat
yang melahirkannya,
• masyarakat yang amat mementingkan
keharmonian dan ketatasusilaan.
• Puisi seloka digunakan secara meluas
sebagaimana peribahasa atau teromba.

29. • Fungsinya amat bergantung kepada
isinya iaitu untuk menyindir,
• mengejek,
• menempelak seseorang,
• melahirkan rasa benci terhadap sesuatu
kelakuan manusia,
• memberi pengajaran dan panduan
kepada seseorang
• dan sebagai alat kawalan sosial atau
protes sosial.

30. SELOKA EMAK SI RENDANG
Baik budi emak si Randang,
Dagang lalu ditanakkan,
Tiada kayu rumah diruntuhkan,
Anak pulang kelaparan,
Anak dipangku diletakkan,
Kera di hutan disusui,
Dagang pergi awak terhutang,
Beras habis padi tak jadi.

31. SELOKA PAK KADUK
Aduhai malang Pak kaduk,
Ayamnya menang kampung tergadai,
Ada nasi dicurahkan,
Awak pulang kebuluran,
Mudik menongkah surut,
Hilir menongkah pasang,
Ada isteri dibunuh,
Nyaris mati oleh tak makan,
Masa belayar kematian angin,
Sauh dilabuh bayu berpuput,
Ada rumah bertandang duduk,
Aduhai malang Pak Kaduk

32. SELOKA PAK PANDIR
Anak dipijak dagang dijinjing,
Kucing dibunuh tikus dibela,
Harta habis badan tergadai,
Mendengar gelagak dagang,
Tak sedar bertelanjang,
Mendengar guruh di langit,
Air di tempayan dicurahkan,
Mulut kene suap pisang,
Buntut kene cangkuk onak,
Gunting makan di hujung,
Pak Pandir juga yang menanggung,
Apa didengar gelagak dagang,
Gelagak rambutan jantan,
Orang berbunga dia berbunga,
Orang berbuah dia haram,
Kilat memancar hujan tak jadi,
Awak juga berkecundangan.

33. GURINDAM

34. Perkataan “Gurindam”:
Berasal drpd bahasa Tamil
iaitu“Kirandam”yang
bermaksud“asal”atau“perumpamaan”
Raja Ali Haji (1809-1870) :
1 bentuk puisi Melayu yang terdiri
drpd 2 baris yg
berpasangan,bersajak atau berima
dan memberikan idea yg lengkap
atau sempurna dengan pasangannya.
Baris 1 : syarat(protasis)
Baris 2 : jawapan(apodosis)

35. HARUN MAT PIAH :
Sejenis puisi Melayu lama yg tidak
tentu bentuknya sama ada terikat
atau tidak.
Kaedah karang-mengarang
Melayu :
1 jenis syair melarat yg tiada
tetap sukatannya atau
rangkapnya,isinya mengandungi
fikiran2 yang bernas dgn bahasa
yang riang dan suka sebagai
nyanyian.

36. Menurut Za’ba : Ciri2 Gurindam ialah :
1. Bahasa nyanyian/membawa imbas2 nyanyian
2. Menunjukkan ada kesempatan boleh lengah2
kan masa & menyuka-nyukakan hati.
3. Perkataan didalam gurindam
menggambarkan keindahan alam
4. Perasaan yg ditonjolkan terkadang
perasaan bermain2,jenaka dan suka.
5. Isi & maksud nya terus-menerus spt syair
& tidak ada apa2 yg dikatakan pembayang
maksud.

37. CIRI-CIRI UMUM GURINDAM
• Terbahagi 2 :
• Terikat
• Rima akhir sama “aa”
• 2 baris serangkap ( Baris 1:syarat/soalan
& Baris 2 : Isi/jawapan)
– Bebas
• Rima akhir bebas
• Semua baris adalah isi/maksud

38.  Gurindam tidak mengandungi unsur2 sihir
sepertimana Teromba.
 Mesej utama : Nasihat,pengajaran & kebenaran.
 Antara seruan2 & nasihat2 yg ada dlm gurindam :
 Meseg2 agama
 Kebersihan hati & kawalan hati
 Sifat2 murni & terpuji spt berbudi
bahasa,merendah diri,bertimbang
rasa,menghormati ibu bapa,berbuat baik &
berjasa.
– * Rujuk m/s 174-176 untuk lihat contoh
gurindam*****

39. Secara umumnya,pantun,seloka & gurindam
berfungsi sbg alat komunikasi tradisional melayu
untuk sampaikan pelbagai meseg kpd masyarakat :
1. Tujuan adat istiadat & menyatakan perasaan
2. Nasihat & pengajaran
3. Memberi pendapat & menjelaskan maklumat
4. Menzahirkan penghargaan & ucapan terima kasih
5. Sebagai hiburan
6. Menyerlahkan kreativiti orang melayu
7. Artifak budaya
• ** rujuk 176-178 untuk lihat contoh
gurindam********

40. Contoh Gurindam
Barang siapa yang meninggalkan
sembanhyang
Seperti rumah tidak bertiang.
Barang siapa meninggalkan puasa
Tidaklah terdapat dua termasa.
Barang siapa meninggalkan zakat
Tiadalah hartanya beroleh berkat.
Barang siapa meninggalkan haji
Tidaklah ia menyempurnakan janji.

41. PERIBAHASA

42. ZA’ABA (1965)
Peribahasa sebagai susunan cakap
pendek yang melekat dimulut orang
ramai disebabkan:
sedap
bijak perkataannya
Luas
Benar tujuannya
ia mencerminkan ketajaman
renungan dan pemikiran nenek
moyang kita yang membandingkan
realiti dengan kehidupan segala
gerak laku manusia dan alam
sekitar.

43. Sulaiman Zakaria (dlm.Abdullah
Yusof et.al,2009)
Peribahasa mempunyai pelbagai
maksud dan digunakan oleh
masyrakat dahulu.
Ia digunakan untuk
menyampaikan sesuatu maksud
secara halus.
Rubiah Aksah (dlm.Abdullah Yusof
et.al,2009)
Peribahasa ialah kiasan atau
bunga bahasa dalam yang mampu
mengambarkan sesuatu maksud.

44. Peribahasa ialah kaedah berkias
dan santun yang mengaitkan yang
disampaikan melalui komunikasi
lisan.
Sumber inspirasi mereka ialah
pengalaman dan alam sekeliling
yang diperhatikan,diamati,dikaji
dan diteliti.
Terdapat beberapa jenis
peribahasa iaitu simpulan
bahasa,perumpamaan,perbandingan
,pepatah,bidalan dan kata-kata
hikmah.

45. Kepentingan Peribahasa
Menyampaikan nasihat atau ingatan
secara kiasan atau sindiran tanpa
menimbulkan marah,dendam,kecil hati
dan kecewa.
Untuk menegur tingkah laku dan
mengubah sikap seseorang.
Penggunaan alam sekeliling
masyarakat sebagai perbandingan
untuk menyampaikan mesej secara
lebih jitu tanpa menimbulkan
masalah.

46. Tujuan Peribahasa
untuk memberi
pengajaran kepada
masyarakat.
Mengawal tingkah laku
dan sosial.
Mudah untuk membuat
teguran

47. Contoh Peribahasa
Bulat air kerana Bagai kaca terhempas
pembetung, bulat manusia ke batu
kerana muafakat Maksud : Sangat
Maksud : Kata sepakat sedih atau kecewa.
yang dicapai dalam
mesyuarat. Melentur buluh
biarlah dari rebungnya
Berat sama dipikul, ringan Maksud : Mendidik
sama dijinjing anak biarlah sejak
Maksud : mengalami susah mereka kecil lagi.
senang bersama-sama.
Seperti lembu
Tulang belakang dicucuk hidung
Maksud : Punca Maksud : Orang yang
kekuatan/ orang harapan selalu menurut
kemahuan orang

48. Kesimpulannya
Komunikasi tradisional pada
dasarnya merupakan proses
penyampaian pesan dari satu pihak
ke pihak lain dengan menggunakan
media tradisional yang sudah lama
digunakan di suatu tempat, sebelum
kebudayaannya tersentuh oleh
teknologi moden. Seiring dengan
perkembangan
teknologi, komunikasi tradisional
dilakukan oleh masyarakat
primitif dengan cara-cara yang
sederhana mulai luntur dan jarang

49. Masa untuk bertanya sekiranya
ada kemusykilan dihati anda..
kami sedia membantu.
insyaAllah..