1. Przykład budowania Partnerstwa Lokalnego w mieście i
gminie Czarnków
Barbara Sadowska
Gmina i Miasto Czarnków przystąpiło do projektu realizowanego przez WYG International z
udziałem Sieci Wpółpracy Barka ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS),
następnie kontynuowanego przez Centrum Ekonomii Społecznej, funkcjonującego przy
fundacji „Barka”. Celem projektu było wypracowanie strategii rozwoju ekonomii solidarnej
na Ziemi Czarnkowskiej, która zakładała:
1. ukształtowanie nowych relacji w gminie w oparciu o Partnerstwo Lokalne,
2. wykształcenie nowych liderów w obszarze integracji i przedsiębiorczości społecznej w
gminie i mieście Czarnkowie,
3. powołanie nowych instytucji w obszarze społecznej gospodarki rynkowej, takich jak:
stowarzyszenia aktywizujące społeczność lokalną, centra integracji społecznej, spółdzielnie
socjalne, przedsiębiorstwa społeczne itp.,
4. właczenie osób i środowisk, dotychczas pozostających na marginesie, w system stosunków
społeczno-gospodarczych we wspólnocie lokalnej,
W pierwszym etapie realizacji projektu przeprowadzono sześć dwu-dniowych spotkań
szkoleniowych dla Partnerów Lokalnych, które realizowane były w trzech blokach
tematycznych, dotyczących reintegracji społeczno-zawodowej i warunków umożliwiających
reintegrację, powoływania nowych instytucji integracji społecznej oraz przedsiębiorczości
społecznej. Następnie, w trakcie dziesięciu spotkań, opracowana została diagnoza sytuacji
społeczno-ekonomicznej gminy i miasta oraz strategia rozwoju przedsiębiorczości społecznej,
umożliwiająca zastosowanie aktywnych form integracji społecznej w gminie i mieście
Czarnkowie.
Strategia dotyczyła rozwiązywania problemów społecznych poprzez zastosowanie
instrumentów ekonomii społecznej takich jak: Centra Integracji społecznej, Kluby Integracji
Społecznej, stowarzyszenia i fundacje uruchamiające działalność przedsiębiorczą,
spółdzielnie socjalne, spółki z o.o. non- profit itp. Strategia zakładała pomoc w rozwiązaniu
problemów następujących środowisk: klientów pomocy społecznej, osób długotrwale
bezrobotnych, osób uzależnionych, osób o niskim poziomie wykształcenia,
niepełnosprawnych, mieszkańców popegeerowskich wiosek, mieszkańców mieszkań
socjalnych, dłużników lokali czynszowych w stosunku do zasobów lokalowych lub spółdzielni
mieszkaniowych, mieszkańców wiosek (w celu ich aktywizacji).

2. W czasie spotkań poszczególne instytucje i organizacje przedstawiły informacje
dotyczące specyfiki obszaru, w którym pracują, problemów społecznych grup szczególnie
zagrożonych wykluczeniem społecznym, dotychczas stosowanych metod pracy itp. Strategia
powstała na bazie informacji uzyskanych od:
• kierowników GOPS i MOPS
• pracownika PUP
• Sołtysów gminy Czarnków ( 24 sołectwa)
• Prezesa Czarnkowskiej Spółdzielni Mieszkaniowej
• Prezesa Fundacji „Gębiczyn”
• Prezesa Stowarzyszenia „Nasze Jędrzejewo”
• Pracowników Urzędu Miasta Czarnków
• Pełnomocnika Burmistrza ds. Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi
• Wójta gminy Czarnków i Wicewójta gminy Czarnków
• Burmistrza i Wiceburmistrza miasta Czarnków
• mieszkańców wiosek: Kuźnica Czarnkowska, Radosiew, Radolinek, Brzeźno, Gajewo,
Bukowiec, Jędrzejewo, Gębiczyn
W ramach projektu odbyły się spotkania z Radnymi Gminy Czarnków, z Komisją Gospodarki
Rady Miasta Czarnkowa, z Burmistrzem Trzcianki, gminy sąsiadującej z Czarnkowem (Powiat
Czarnkowsko- Trzcianecki), ze Starostą Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego.
W trakcie spotkań dokonano analizy SWOT, umożliwiającej ocenę mocnych i słabych
stron, dotyczących możliwości rozwoju PS oraz zagrożeń i wyzwań. Wśród mocnych stron
wymieniono takie elementy jak: wejście w partnerstwo samorządu gminy Czarnków i miasta
Czarnków, dobra komunikacja pomiędzy partnerami, funkcjonująca baza (była szkoła
podstawowa) do powołania Centrum Ekonomii Społecznej, jako Ośrodka Wsparcia
Przedsiębiorczości Społecznej, funkcjonujące organizacje pozarządowe, gotowe do
prowadzenia działań z obszaru PS, ośrodki pomocy społecznej, współpracujące w rekrutacji
osób dla powstających podmiotów PS, projekt systemowy, dotyczący aktywizacji klientów
pomocy społecznej, realizowany przez MOPS, liderzy lokalni przekonani do PS, różnorodność
partnerów reprezentujących różne środowiska i potencjały, uczestnictwo w Partnerstwie
spółdzielni mieszkaniowej, zainteresowanie sołtysów gminy Czarnków aktywizacją
społeczności lokalnej, akceptacja Rady Gminy Czarnków dla działań w obszarze PS.

3. Wśród słabych stron wymieniono: brak doświadczenia i dużą ostrożność PUP-u we
wspieraniu inicjatyw PS (dotychczasowe doświadczenia dotyczyły tylko wsparcia osób
bezrobotnych, rozpoczynających indywidualną działalność gospodarczą), ostrożność
lokalnego biznesu wobec włączenia się w działania partnerskie, brak doświadczeń
praktycznych w obszarze PS.
Wśród zagrożeń wymieniono: zagrożenie realizacji zamierzonych celów ze względu na
trudności w pozyskaniu finansowania lub długi okres oczekiwania na pozyskanie środków
(do 12 miesięcy), mała świadomość nowych możliwości włączenia społecznego poprzez
„przedsiębiorczość społeczną” w innych gminach powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego, a
wśród wyzwań: przeniesienie doświadczeń czarnkowskich na inne gminy Powiatu
Czarnkowsko-Trzcianeckiego, pozyskanie środków na funkcjonowanie podmiotów PS,
włączenie osób długotrwale bezrobotnych w obszar PS i zmniejszenie bezrobocia, bierności i
bezradności wśród osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Opis sytuacji społeczno ekonomicznej w gminie i mieście Czarnków
Czarnków, to miasto w Wielkopolsce, położone nad rzeką Noteć na skraju Puszczy
Noteckiej, na malowniczych wzgórzach morenowych. Stąd, teren wokół Czarnkowa bywa
nazywany Szwajcarią Czarnkowską. Znajduje się tu jedna z niewielu na nizinach skocznia
narciarska. Według danych z 30 czerwca 2008 r., miasto liczyło 11 310 mieszkańców. Gmina
Czarnków, położona w zachodnio-północnej części województwa wielkopolskiego, to
atrakcyjny teren turystyczny i rekreacyjny.
Miasto Czarnków jest dobrze gospodarczo i turystycznie rozwijającym się obszarem,
problemy społeczne dotyczą tu głównie osób bezrobotnych oraz długotrwałych klientów
pomocy społecznej. Bezrobocie z Czarnkowie wynosi ok. 9%.
W mieście funkcjonuje dwadzieścia jeden organizacji pozarządowych, głównie jednak są
to kluby sportowe, uczniowski klub sportowy, Polski Zwązek Emerytów i Rencistów, Polskie
Stowarzyszenie Diabetyków oraz dwa oddziały „Caritasu” itp. W opinii Burmistrza Czarnkowa
brakuje organizacji ogólnorozwojowych, pracujących w oparciu o nowoczesne metody
promujące aktywność, partycypację, zaangażowanie, odpowiedzialność obywatelską itp.
Funkcjonujące organizacje dotyczą albo wąskiego zakresu działania albo specyficznej grupy
osób.
Radni ustanowili fundusz dla NGOs ( 150 000 zł), zapisany w programie współpracy
Miasta Czarnkowa z organizacjami pozarządowymi, w którym określono trzy obszary zadań
w ramach współpracy z NGOs:
a) polityka społeczna, prowadzenie działań na rzecz osób starszych, aktywizacja osób
starszych, wspieranie osób potrzebujących,

4. b) obszar przeciwdziałaniu patologiom społecznym i uzależnieniom (zajęcia profilaktyczne,
organizacja wypoczynku wakacyjnego, zagospodarowanie czasu wolnego dla dzieci i
młodzieży),
c) obszar kultury fizycznej rekreacji i sportu, szkolenia sportowe dzieci i młodzieży,
organizacja imprez okolicznościowych,
Miasto udziela organizacjom obywatelskim pomocy finansowej, pomocy lokalowej,
logistycznej i doradczej, jednak funkcjonujący program współpracy z NGO-s nie zawiera
takich elementów jak: edukacja środowisk słabo wykształconych, aktywizacja zawodowa
osób długotrwalwe bezrobotnych, wsparcie rozwoju stowarzyszeń i fundacji.
Problemy rodzin uzależnionych rozwiązuje się głównie w oparciu o środki z Funduszu
Profilatyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (200 000 zł. - problematyka uzależnień
od alkoholu + 20 000 zł. - problematyka uzależnień od narkotyków). Środki te przeznaczane
są głównie na świetlice socjo-terapeutyczne, wypoczynek dzieci i młodzieży oraz
zatrudnienie terapeutów ds. uzależnień.
Specyficzne problemy dotyczą 4000 mieszkańców Czarnkowskiej Spółdzielni
Mieszkaniowej. Zadłużenie stu rodzin, które nie płacą czynszu Spółdzielni, wynosi 545 000 zł.
Często spłata zadłużenia dokonywana jest w oparciu o kredyt. Spłata kredytu powoduje
niespłacanie czynszu i rośnięcie zadłużenia (kredyt spłacany jest zamiast czynszu).
Gmina Czarnków przeznaczyła w 2008 r. w budżecie na działania obywatelskie kwotę 110
000 zł. Środki te otrzymały: Stowarzyszenia Ochotniczych Staży Pożarnych (90 000 tys.),
Uczniowski Klub Sportowy, stowarzyszenia wiejskie oraz fundacja „Gębiczyn”.
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej objął w 2008 r. opieką 337 rodzin. Liczba osób w
tych rodzinach to 1 451. Z tego, w ramach realizacji zadań własnych, objętych zostało
pomocą 3000 osób, a w ramach realizacji zadań zleconych - 37 rodzin. Najczęstszym
powodem ubiegania się o pomoc było bezrobocie (139 rodzin), niepełnosprawność (60
rodzin), alkoholizm (2 rodziny), ochrona macierzyństwa ( 46 rodzin), długotrwała i ciężka
choroba (16 rodzin), bezdomność ( 3 rodziny), zdarzenia losowe ( 3 rodziny).
Głównym powodem korzystania z pomocy społecznej jest długotrwałe bezrobocie i ubóstwo.
Wielodzietne rodziny mają problemy z pokryciem kosztów utrzymania rodziny. Istnieje też
ukryte bezrobocie. Rolnicy opłacają składki KRUS i nie są zarejestrowani w PUP, ale
faktycznie często nie posiadają wystarczających środków na życie. Poważnym problemem
jest brak wykształcenia w środowiskach osób młodych. Na terenach wiejskich częstym
problemem jest zakończenie edukacji na poziomie szkoły podstawowej. Kolejny problem to
alkoholizm na obszarach wiejskich, szczególnie w wioskach popegeerowskich. Gmina
Czarnków, to środowisko wiosek popegeerowskich, takich jak: Kuźnica, Gębice, Brzeźno,
Hutka, Huta, Sarbia, Gajewo, skąd wywodzi się większość klientów pomocy społecznej. Coraz
częściej zdarzają się renty zdrowotne z powodu konsekwencji nadużywania alkoholu.

5. Gmina dysponuje funduszem Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W
2008 roku wynosił on 115 000 zł. Środki przeznaczane są na prowadzenie trzech świetlic
środowiskowych, utrzymanie poradni psychologicznej oraz organizację grup AA.
Partnerstwo Ziemi Czarnkowskiej
W wyniku przeprowadzonych spotkań eduakcyjnych Partnerzy podjęli decyzję o
powołaniu Partnerstwa Ekonomii Solidarnej Ziemi Czarnkowskiej. W porozumieniu określone
zostały role poszczególnych partnerów:
- Miasto Czarnków wspiera tworzenie miejsko-gminnego Centrum Integracji Społecznej (CIS)
w Gębiczynie dla osób bezrobotnych i biernych, tworzonego przez fundację „Gębiczyn”.
Miasto widzi możliwość zlecania usług powstającym spółdzielniom socjalnym. Wspólnie
realizowany projekt będzie promowany na konferencjach, seminariach i warsztatach. Miasto
będzie się dzieliło doświadczeniami, dotyczącymi budowania strategii integracji i ekonomii
społecznej z innymi miastami.
-Gmina Czarnków wspiera tworzenie powiatowego Centrum Ekonomii Społecznej (Powiat
Czarnkowsko- Trzcianecki), które będzie koordynowało rozwojem i wspieraniem tworzenia
podmiotów ekonomii solidarnej, takich jak: spółdzielnie socjalne, przedsiębiorstwa
społeczne itp. Gmina udostępnia na ten cel lokal po byłej wiejskiej szkole we wsi Gajewo.
Gmina, we współpracy z Partnerami, przygotowała wniosek o sfinansowanie Centrum
Ekonomii Społecznej do Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Poznaniu w ramach Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki. Gmina wspiera także powstawanie stowarzyszeń wiejskich,
aktywizujących mieszkańców wiosek, którzy postanowili wspierać rozwój gminy. Obecnie
stowarzyszenia powstały we wsi Gajewo, Bukowiec, Jędrzejewo, Kuźnica Czarnkowska,
Radolinek i Radosiew. Kolejne wioski są na etapie samo-organizacji. Aktywnym uczestnikiem
spotkań aktywnych obywateli jest Wójt, Bolesław Chwarścianek, który uważa, że
poorganizowana społeczność to prawdziwa korzyść dla gminy. Wójt widzi też możliwość
zlecania usług powstającym spółdzielniom socjalnym, włączających mniej zaradnych
mieszkańców gminy w rynek pracy. Doświadczenia gminy będą przenoszone do gmin
sąsiednich.
-Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej jest
zainteresowany realizacją strategii ekonomii społecznej ze względu na powstające Centrum
Integracji Społecznej (CIS). Ośrodki pomocy społecznej będą kierowały klientów pomocy
społecznej do programów aktywizaji społeczno- zawodowej do CIS-u. Istnieje też możliwość
zlecania usług dla powstających spółdzielni socjalnych np. usługi opiekuńcze, porządkowe
itp.

6. -Fundacja „Gębiczyn” uzyskała status Centrum Integracji Społecznej, nadany przez
Wojewodę Wielkopolskiego w celu prowadzenia CIS-u. Adaptacja pomieszczeń i zakup
niezbędnych narzędzi i urządzeń sfinansowany zostanie ze środków Marszałka Województwa
Wielkopolskiego (zgodnie z zapisami Ustawy o zatrudnieniu socjalnym). Fundacja
przygotowuje też wniosek o sfinansowanie działalności CIS-u w okresie dwóch lat ze
środków Unii Europejskiej w ramach POKL. Rocznie, pomoc we włączeniu w rynek, uzyska ok.
czterdziestu osób (pomoc w założeniu spółdzielni socjalnych lub zatrudnieniu w
przedsiębiorstwach społecznych).
-Stowarzyszenie „Nasze Jędrzejewo” wspiera powoływanie stowarzyszeń wiejskich.
Partnerzy, w tym Wójt Gminy, podjęli też decyzję o powierzeniu Stowarzyszeniu „Nasze
Jędrzejewo” prowadzenia Centrum Ekonomii Społecznej, co jest dobrą praktyką delegowania
zadań publicznych podmiotom społecznym.
-Stowarzyszenie „Nasza Leśna Wioska” w Gębiczynie ma za zadanie współpracę z Centrum
Integracji Społecznej w zakresie udostępnienia świetlicy wiejskiej na jadłodajnię dla
uczestników programu oraz jako miejsce prowadzenia warsztatów, spotkań, konferencji.
-Powiatowy Urząd Pracy współpracuje w zakresie kierowania osób długotrwale
bezrobotnych do CIS-u, wspiera uczestników CIS-u w zakresie świadczeń integracyjnych.
Zadaniem PUP jest też wspieranie prawne i finansowe powstających spółdzielni socjalnych.
Problem powstał - w przypadku spółdzielni socjalnych - z poręczeniami.
-Czarnkowska Spółdzielnia Mieszkaniowa współpracuje w zakresie aktywizacji dłużników
spółdzielni mieszkaniowej, którzy będą kierowani do CIS-u, aby po okresie przyuczenia
zawodowego mogli założyć spółdzielnię socjalną, której usługi zlecane będą przez
Czarnkowską Spółdzielnię Mieszkaniową.
Partnerzy w czasie spotkań partnerskich wypracowali:
- program rozwoju społeczno-ekonomicznego Ziemi Czarnkowskiej z uwzględnieniem
przestrzeni dla funkcjonowania CIS, spółdzielni socjalnych oraz innych organizacji
pozarządowych,
- koncepcję funkcjonowania Centrum Integracji Społecznej przy Fundacji „Gębiczyn”
(miejsko- gminny CIS) oraz wniosek do Wojewody o nadanie statusu CIS-u,
- koncepcję uruchomienia dwóch spółdzielni socjalnych. Partnerzy uczestniczyli w zebraniu
założycielskim spółdzielni socjalnej „Piramida”, której członkowie rekrutowali się z projektu
systemowego, realizowanego przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej. Przygotowywana
jest też grupa założycielska spółdzielni socjalnej opieki nad osobą straszą i niepełnosprawną.
Zlecenia dla tej spółdzielni pochodzić będą m.in.od Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej.

7. - koncepcję funkcjonowania Centrum Ekonomii Społecznej (CES), jako instytucji wsparcia
podmiotów ekonomii społecznej z udziałem Gminy Czarnków i partnerów społecznych.
Partnerzy opracowali wniosek o sfinansowanie działalności CES-u ze środków POKL, priorytet
7.2.2.
- doprowadzili do uruchomienia czterech stowarzyszeń we wsiach: Jedrzejewo, Kuźnica
Czarnkowska, Radolinek, Radosiew, Brzeźno, Gajewo, Bukowiec.
Katalog możliwych zleceń dla podmiotów ekonomii społecznej w gminie Czarnków oraz w
mieście Czarnków.
W gminie funkcjonuje piętnaście przedszkoli dla 335 dzieci. Koszt utrzymania rocznie
wynosi ok. 250 000 zł. Gmina nie może pobierać od rodziców zapłaty za przygotowanie
posiłków, jedynie za produkty. Oznacza to, że gmina może zlecić spółdzielni socjalnej koszty
przygotowania posiłków. 84 % dzieci ma dosęp do przedszkoli. W przedszkolach 5-
godzinnych jest obowiązek jednego posiłku, a w 8-9 godzinnych - dwóch posiłków. Jest to
potencjalny rynek dla powstających spółdzielni socjalnych. To dotyczy również
przygotowywania posiłków dla uczniów szkół (cztery gimnazja, sześć szkół podstawowych).
Kolejnym obszarem dla aktywności ES jest możliwość opieki nad cmentarzami (ochrona,
sprzątanie, pielęgnacja zieleni).
Gmina Czarnków to również bogaty obszar lasów. Stąd, zbieranie runa leśnego (
zbieranie grzybów, jagód, malin) oraz możliwość ich przetwarzania, jest potencjalnym
obszarem rozwoju przedsiębiorczości społecznej. Wykaszanie placów zabaw, rowów, boisk
oraz perspektywa stworzenia firmy transportowej ( brak takich firm w gminie) są
potencjalnym obszarem na włączenie środowisk zaniedbanych w obszar aktywności i
przedsiębiorczości.
Istnieje szansa na stałe zlecenia dla spółdzielni socjalnych w Czarnkowie, które składałyby
się z osób zadłużonych. Starzenie się mieszkańców osiedli powoduje, że coraz trudniej jest
się wywiązać z obowiązku sprzątania klatek schodowych, mycia okien itp. Często
wywoływane są konflikty pomiędzy tymi, którzy sprzątają a tymi, którzy nie przestrzegają
zasad współżycia w tym zakresie. Byłaby też możliwość okresowego zlecania porządkowania
terenów, zamieszkiwanych przez członków spółdzielni mieszkaniowej w Czarnkowie.
MOPS w Czarnkowie mógłby zlecać powstałym spółdzielniom socjalnym (których członkami
byliby wcześniejsi klienci pomocy społecznej, uczestnicy projektów systemowych)
świadczenie usług opiekuńczych, zlecanie dożywiania uczniów w szkołach (ok. 60 posiłków
dziennie).

8. Firmy budowlane mogą kupować posiłki regeneracyjne w spółdzielni cateringowej. W
Czarnkowie funkcjonuje tylko jedna firma cateringowa i stwierdzono, że kolejne dwie,
miałyby wystarczający rynek zleceń.
Burmistrz planuje „wyjąć” część zlecenia na pielęgnację zieleni miejskiej i przekazać je
spółdzielni socjalnej (czyszczenie fontanny, dbanie o zieleń na Górze Żydowskiej i Górze
Krzyżowej, komleksowa opieka nad Parkiem im. Staszica (przycinanie drzew, koszenie trawy,
grabienie liści, malowanie ławek, placu zabaw itp.).
Szacowane zasoby, niezbędne do realizacji zadań.
I. Uruchomienie Centrum Ekonomii Społecznej (CES), jako Ośrodka Wsparcia Ekonomii
Społecznej dla Powiatu Czarnkowsko-Trzcianeckiego
Planowana lokalizacja: budynek byłej szkoły podstawowej w Gajewie, udostępniony przez
gminę Czarnków.
Wniosek do POKL, priorytet VII, 7.2.2, złożyło Stowarzyszenie „Nasze Jędrzejewo” we
współpracy z Partnerami. Pierwotnie plan zakładał, że to gmina złoży wniosek z Partnerami,
jednak ze względu na procedury konkursowe, obowiązujące gminę, Partnerzy zdecydowali,
że wniosek zostanie złożony przez stowarzyszenie.
Roczne koszty funkcjponowania CES:
• Kierownik CES, 1 etat 12 miesięcy x 3500 zł = 42 000 zł
• Doradca w sprawach prawnych, finansowych, zawodowych, ½ etatu 12 miesięcy x
1800 zł = 21 600
• Specjalista ds. szkoleń (zakładanie spółdzielni socjalnych, stowarzyszeń, CIS- ów,
przedsiębiorstw społecznych), ½ etatu 12 miesięcy x 1800 = 21 600
• Konsultanci, eksperci, wspierający funkcjonujące spółdzielnie socjalne 200 godz x 100
zł = 20 000 zł
• Fundusz grantowy dla powstających spółdzielni socjalnych - 100 000 zł

9. II. Uruchomienie Centrum Integracji Społecznej w Gębiczynie
Koncepcja CIS- Gębiczyn:
Fundacja „Gębiczyn” podjęła się zadania uruchomienia Centrum Integracji Społecznej dla
czterdziestu uczestników. Fundacja pozyskała status CIS i przygotowuje się do złożenia
wniosku do Marszałka Województwa Wielkopolskiego na wsparcie adaptacji pomieszczeń,
zakup maszyn i narzędzi. Fundacja dysponuje obiektem (własność) , który wymaga remontu.
Środki pozyskane zostaną z POKL, priorytet VII, działanie 7.2.1.
CIS wspierany będzie też przez miasto Czarnków. Rada Miasta ustali kwotę wsparcia na
każdego uczestnika zajęć CIS.
Planowane jest uruchomienie w CIS następujących warsztatów:
1. Warsztat remontowo- budowlany
Instruktor zawodu + 5- 6 uczestników; nauka w oparciu o remont siedziby CIS oraz w opraciu
zlecenia zewnętrzne,
2. Warsztat gospodarowania zielenią
Instruktor + 5-6 uczestników; funkcjonowanie w oparciu o dbanie o zieleń wokół siedziby CIS
oraz usługi na rzecz spółdzielni mieszkaniowej, wspólnot mieszkaniowych oraz miasta,
3. Warsztat wikliniarski
Instruktor + 5-6 uczestników; wyprodukowanie wikliny, następnie wyplatanie i sprzedaż
wytworów,
4. Warsztat gastronomiczny
Instruktor + 5-6 uczestników; nauka w oparciu o przygotowywanie posiłków dla uczestników
CIS-u oraz catering dla szkół, klas i grup, odbywających zajęcia w fundacji, obsługa imprez
okolicznościowych,
5. Warsztat usług leśnych
Instruktor + 5-6 uczestników; nauka pozyskiwania drewna z lasu na cele grzewcze dla CIS-u
oraz zabiegi „sanitarne” w lesie, produkowanie drewna kominkowego,
6. Warsztat usług opiekuńczych
Instruktor + 5-6 uczestników; teoria – instruktor; praktyka w oparciu o opiekę nad osobami
wskazanymi przez OPS-y,

10. Edukacja ogólno-rozwojowa
• Przedsiębiorczość społeczna ( zakładanie spółdzielni socjalnych, uruchamianie
własnej firmy, obszary działania, rynek usług i zleceń, partnerstwo lokalne, zasady
funkcjonowania, rozliczenia finansowe, księgowość, umowy itp),
• Etyka w pracy; dobro wspólne, a dobro prywatne, zasady współpracy w grupie,
podporządkowanie przełożonemu, odpowiedzialność i zaangażowanie w rodzinie,
firmie, sąsiedztwie, odpowiedzialność za powierzone zadanie, materiał, wsparcie
osób słabszych, itp.,
• Warsztaty psychologiczne (budowanie poczucia własnej wartości, motywacja,
samorealizacja, gospodarowanie posiadanymi środkami i czasem, pełnienie ról
społecznych, poszukiwanie talentów, wyzwalanie działań na rzecz dobra wspólnego,
identyfikacja ze społecznością lokalną),
Szkolenia komputerowe; Instruktor + uczestnicy; nauka w oparciu o formułowanie
informacji o CIS i prowadzenie strony internetowej.
Warsztaty, wraz z instruktorem, przygotowywać będą uczestników CIS do zakładania
spółdzielni socjalnych. Planowane jest uruchomienie trzech lub czterech spółdzielni
socjalnych, odpowiadających na zapotrzebowanie na usługi na lokalnym rynku np.
spółdzielnie socjalne, działające w w następujących dziedzinach: zlecenia opieki nad zielenią
miejską, sprzątanie klatek schodowych, usługi gastronomiczne itp.
Wstepny budżet CIS-u:
Kadra CIS-u
Kosztorys:
• Kierownik CIS-u: 5000 x 12 mies = 60 000,00
• Księgowa : 4000x 12 mies. = 48 000
• Pracownik socjalny: 3000 x 12 mies = 36 000
• Psycholog: 4000 x 12 mies = 48 000
• Instruktorzy zawodu: 3000 x 6 osób x 12 = 216 000
• Nauczyciele edukacji ogólnej: 4 osoby po 8 godz/mies x 100 zł x12= 38 400
Kadra : 456 400 zł

11. Koszt utrzymania CIS:
• Energia, ogrzewanie, woda: 30 000 rocznie
• Materiały budowlane: 10 000 zł miesięcznie – 120 000 zł
• Warsztaty zieleni: paliwo, nasiona, sadzonki - 8 000 zł
• Warsztat gastronomiczny: posiłki dla uczestników CIS - 80 000 zł
• Środki czystości: 200 x 12 = 2400 zł
• Warsztat usług opiekuńczych: 2000 zł
• Warsztat usług leśnych: paliwo, oleje, remont i konserwacja narzędzi,
• 1000 x 12 = 12 000 zł
• Warsztat wikliniarski: 30 000 zł
• Warsztat budowlany: betoniarka, kielnie, młoty, poziomnice, wiertarki, piły, szlifierki,
gumówki itp. 10 000 zł
• Warsztat zieleni: kosiarki spalinowe, podkaszarki na szelkach, sekatory, nożyce,
areatory, węże do podlewania, konewki itp. 10 000 zł
• Warsztat gastronomiczny: zmywarka - 4 000 zł., wyparzarka - 2 000zł., taboret
elektryczny - 2 000 zł., Bumar – 3 000 zł., lodówki - 2 000zł., zamrażarki - 2 000zł.,
termosy napojowe i posiłkowe - 2 000zł., zlewozmywaki - 2 000 zł., talerze – 1 000 zł.,
sztućce – 1 000 zł., szklanki – 300 zł., fartuchy, ściereczki, ręczniki itp. – 200 zł.
Łącznie: 18 500 zł.
• Warsztat usług opiekuńczych: łóżko, materac przeciwodleżynowy, cewniki,kaczki,
baseny, bandaże, pampersy, wkładki, balkoniki, kule, wózek inwalidzki, rowerek
rehabilitacyjny, pościel, kołdry, manekin, drabinki - 15 000 zł
• Warsztat usług leśnych: piła -2 500 zł., ciągnik z przyczepą (obsługa warsztatów:
wikliniarskiego, remontowo- budowlanego i WUL) - 120 000 zł, używany ciągnik -
40 000 zł., przyczepa – 25 000 zł., siekiery, rembaki, łomy, zagłuszki, kaski ochronne
itp. – 2 500 zł.
• Odzież robocza - 12 000 zł.
• Badania lekarskie 50 x 40 = 2 000 zł.
• Szkolenie BHP, p-poż – 3 000 zł
Łącznie kadra + funkcjonowanie CIS = 992 400 zł.

12. Spółdzielnie Socjalne- studium przypadku spółdzielni socjalnej „Piramida”
Jeszcze przed uruchomieniem CIS-u, partnerzy podjęli wysiłki, aby we współpracy z MOPS
i GOPS dokonać rekrutacji osób bezrobotnych, długotrwałych klientów pomocy społecznej na
kandydatów do założenia spółdzielni socjalnych. MOPS realizował projekt systemowy, w
którym przeszkolonych zostało ok. piętnastu osób w zakresie usług budowlanych oraz w
zakresie opieki nad osobą starszą i niepełnosprawną. Spośród tych osób wytypowni zostali
przyszli przedsiębiorcy społeczni do założenia dwóch spółdzielni socjalnych.
Podjęte zostały intensywne prace z udziałem samych kandydatów, CES-u poznańskiego oraz
MOPS-u nad opracowaniem statutu dla spółdzielni socjalnej „Piramida” ,której głównym
zakresem działań są usługi budowlane. Zostały też przeprowadzone przez CES szkolenia,
dotyczące księgowości i pisania projektów. Zorganizowane zostały wizyty studyjne, w czasie
których kandydaci do spółdzielni socjalnych zapoznali się z innymi, funkcjonującymi w
Wielkopolsce, spółdzielniami.
Następnym etapem było przygotowanie biznesplanu.W tym momencie pojawił się problem
przy interpretacji przez PUP w Czarnkowie Ustawy o Promocji Zatrudnienia i Instytucjach
Rynku Pracy . PUP uważał, że każda osoba bezrobotna składa oddzielnie swój biznesplan.
Takie podejśćie rozbijało koncepcję wspólnego przedsięwzięcia oraz możliwości dokonania
zakupu sprzętów i maszyn na wspólne przedsięwzięcie. Wątpliwość tę rozwiał radca
Ministra Rozwoju Regionalnego, Cezary Miżejewski, który w opini z dnia 10.10. 2009 r. pisze:
„Zgodnie z przepisami Ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz
rozporządzenia MPiPS z dnia 17 kwietnia 2009 r. w sprawie dokonywania refundacji kosztów
wyposażenia lub doposażania stanowiska skierowanego, stworzono możliwość wspólnego
występowania grupy osób bezrobotnych wobec Powiatowego Urzędu Pracy.
Par. 6 ust. 6 w/w. rozporządzenia wyraźnie wskazuje możliwość złożenia wspólnego wniosku
o przyznanie jednorazowo środków z Funduszu Pracy na założenie spółdzielni socjalnej. Ten
sam przepis wyraźnie określa, iż w takim przypadku bezrobotni składają wniosek wspólny
oraz ściśle określone oświadczenia indywidualne.
W ramach wniosku wspólnego wprowadzone są wymogi, o których mowa w par. 6 ust. 2 pkt
1, 3-6 w/w. rozporządzenia, dotyczące zamierzonej działalności gospodarczej, natomiast
oświadczenia indywidualne dotyczą wymogów, określonych w par. 6 ust. 3 pkt 1-3, 5, 7
rozporządzenia.
Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że wszystkie elementy wniosku, dotyczące zamierzonej
działalności gospodarczej, w tym kalkulacji kosztów w związku z prowadzoną działalnością
oraz specyfikacji i harmonogramu wydatków związanych z tą działalnością, powinny w takim
przypadku być określone we wniosku wspólnym”.

13. Środki na założenie spółdzielni socjalnej w wysokości 60 000 zł zostały zarezerwowane w
budżecie PUP-u, ale poważnym problemem, z którym spotkali się kandydaci do założenia
spółdzielni socjalnej były kwestie, związane z gwarancją bankową lub poręczeniami tej
dotacji. Nowelizowana Ustawa o Spółdzielniach Socjalnych umożliwia gminie poręczanie
spółdzielniom socjalnym. W tej sytuacji Rada Gminy Czarnków podjęła decyzję o poręczeniu
dotacji z PUP dla spółdzielni socjalnej „Piramida”. Jednak znowu pojawił się problem
interpretacji rozporządzenia MPiPS. PUP uważał, że poręczenie gminy powinno być
skierowane do osób indywidualnych, a nie do osoby prawnej, jaką jest spółdzielnia socjalna,
gdyż środki na założenie spółdzielni socjalnej przydzielane są osobom indywidualnym. Gmina
z kolei, ze względu na ustawę o samorządzie lokalnym, może poręczać tylko osobom
prawnym.
W tym wypadku ponownie opinię wydał radca MRR, Cezary Miżejewski, który pisał: „Zgodnie
z § 10. rozporządzenia MPiPS z dnia 17 kwietnia 2009 r. w sprawie dokonywania refundacji
kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy dla skierowanego bezrobotnego
oraz przyznawania bezrobotnemu środków na podjęcie działalności gospodarczej formami
zabezpieczenia zwrotu przez podmiot - refundacji, a przez bezrobotnego - otrzymanych ze
środków Funduszu Pracy jednorazowo środków na podjęcie działalności gospodarczej,
założenie lub przystąpienie do spółdzielni socjalnej, może być poręczenie, weksel z
poręczeniem wekslowym (aval), gwarancja bankowa, zastaw na prawach lub rzeczach,
blokada rachunku bankowego albo akt notarialny o poddaniu się egzekucji przez dłużnika".
Tym samym istotny jest fakt, że w przypadku niektórych form poręczenia nie jest istotne kto
dokonuje poręczenia. Powiatowy Urząd Pracy otrzymuje zabezpieczenie środków i to należy
uznać za wystarczające. Natomiast, odnośnie indywidualizacji udzielanej dotacji, nie ulega
wątpliwości, że środki są przyznawane imiennie, choć rozporządzenie dopuszcza możliwość
złożenia wspólnego wniosku. Warto jednak zwrócić uwagę, że środki te trafiają na wspólny
fundusz spóldzielczy. Tym samym nie ma przeszkód, aby jednostka samorządu terytorialnego
poręczyła za spółdzielnie, jako podmiot, a nie osoby indywidualne, na której majątek składają
się środki kilku osób otrzymane z Funduszu Pracy.”
Opinia ta nie została jednak uwzględniona przez PUP, co spowodowało przesunięcie
terminów złożenia wniosku przez kandydatów do spółdzielni socjalnej o dotację z PUP i o
rejestrację spółdzielni socjalnej "Piramida" na 2010 r.
Przedstawiona powyżej analiza trudności pokazuje, że konieczne jest przygotowanie i
edukacja pracowników i dyrekcji PUP-ów, które bez tego mogą się okazać poważną
przeszkodą na drodze do rozwoju przedsiębiorczości społecznej w Polsce. Podkreślić
natomiast należy ogromne zaangażowanie partnerów lokalnych, szczególnie Miejskiego
Ośrodka Pomocy Rodzinie oraz gminy, której Burmistrz i Rada Miasta podjęli decyzję o
poręczeniu dotacji dla spółdzielni socjalnej oraz określili potencjalne obszary współpracy
ekonomicznej z gminą.