Lekts 4
- 2. Ургамлын
гаралтай
байгалийн
энэ
бүтээгдэхүүнд янз бүрийн шим нэгдлүүд
агуулагддаг.
Байгалийн
давирхай
3
хэлбэрээр оршино.
1. Жинхэнэ давирхай –Resina
2. Эфирийн тос ууссан шингэн давирхай
Olea resina буюу Balsama
3. Камедтай давирхай-Gummi resina нь
эфирийн
тосонд
ууссан
байдалтай
тохиолдоно. Давирхай бүхэн өнгө, үнэр,
химийн
бүрэлдэхүүнээрээ
харилцан
адилгүй шинжтэй.
- 3. Модны
эс,
эдийн
цорго
судлаар
гадагшилсан давирхай агаарт ууршин
исэлдсэнээс үрлэн шар өнгийн давирхай
үүснэ. Ихэнх давирхай модны холтоснд
хуримтлагдах тул халаах, шатаах, аргаар
салган авдаг. Аливаа давирхай исэлдэж
ялзарч мууддаггүй, зөвхөн агаарт гэрлийн
нөлөөгөөр хатуу нунтаг үүсгэдэг.
- 4. Манай орны нарс, гацуур, хуш, жодоо, хар
модонд
их
хэмжээний
давирхай
агуулагддаг. Ой ашиглалтын талбай дахь 1015 жил болсон нарсны хожуулыг агааргүй
орчинд хуурай нэрэхэд аажмаар чийгээ
алдах бөгөөд цаашид давирхай дулаанд
задарсанаар их хэмжээний скипидар
ууршдаг. Ургаа нарс, гацуур, хар модыг
бэлтгэхээс 5-10 жилийн өмнө тэдгээрийн
давирхайг урсган авбал модны чанар
сайжирна.
- 5. Ургаа модны шингэн давирхайн химийн
бүрэлдэхүүн
Скипидар
Модны төрөл
Сибирь хуш
Сибирь жодоо
Сибирь хар мод
27.1
30.0
17-22.0
Дагуур хар мод
Гацуур
19.0
22.0
Дэгдэмхий биш
бодис
Давирха Саармаг
йн
бодис
хүчил
72.9
53.0
17.0
78
+
77.3
61.3
15.5
- 6. Шилмүүст модны давирхайн химийн
бүрэлдэхүүн
Давирхайн хүчлүүд
Нарс
Гацуур
Хар мод
Хайлах
температур
Левопимарын
36
25
-
150-152
Необиетины
18
10-15
+
178-180
Абиетины
+
10-15
50
173-174
Дегидроабиетины
7
8-9
6
171
Палюстрын
10-15
-
-
167-169
Декстопимарын
18
40
-
211-212
Изодекстропимарын
+
-
20
162-164
- 7. Давирхайаас скипидарыг олборлох үндсэн гурван арга
байдаг
1. Шингэн давирхайг усны уураар ялгаж
авах
2. Давирхайтай мод, хожуулыг хуурай
нэрэх
3. Целлюлоз
цэвэрлэх
дамжлагаас
бензинээр
экстрацлах
аргуудаар
скипидарыг үйлдвэрлэнэ.
Скипидар бол изопренээс үүсэх
эфирийн тос юм.
- 8. Давирхай боловсруулах технологи
Давирхайг
ургаа
мод,
хожуул,
мод
боловсруулах үйлдвэрийн хоёр дахь түүхий
эдээс тус тус олборлодог.
Шингэн давирхай:
Ургаа нарс, гацуур, хар
модыг бэлтгэхээс 5-10 жилийн өмнө
тэдгээрийн давирхайг урсган авбал модны
чанар сайжирна. Шилмүүст модыг босоо
байдлаар өдөн сум хэлбэрээр холтсыг хакк
хэмээх багажаар эхлээд голын ховилыг дараа
нь хоёр хажуу талыг ташуу суваг үүсгэж гол
сувгийн үзүүрт тосгуур савыг тогтооно.
- 9. Шингэн давирхайн канифоль
Шиллэг, үүрэмтгий, давирхайн хүчил
ихтэй, химийн ерөнхий томьёо СНО .
Им канифолийг саван, цаас, лак
будгийн болон арьс шир, автомашин,
цахилгаан кабель, нефть, үезин
эдлэлийн, химийн нийлэг түүхий
эдийн үйлдвэрүүдэд хэрэглэдэг.
- 10. Шингэн давирхайн скипидарыг хэрэглэх
Скипидарыг лак будаг, хэвлэх, эмийн ба
үнэртэн, гоо сайхан, хуванцар, камфорын
үйлдвэрүүдэд хэрэглэнэ. Анагаах ухаанд
терпетиний тос гэж нэрлэдэг. Шингэн
давирхай скипидар өнгөгүй тунгалаг ус
тунадасгүй.