1. Boletín do Equipo de Normalización e Dinamización Lingüística
CEIP de Randufe Nº 28 outubro de 2011
EN GALEGO, POR DEFERENCIA
Esta anécdota foi recollida por Xurxo Martínez González no seu blogue “O
marmurio das ondas” (http://omarmuriodaonda.blogaliza.org/2011/04/14/en-galego-
por-deferencia/). Di así:
Foi durante unha conferencia nunha sala ampla ateigada de xente
nunha localidade da Comunidade Autónoma Galega. Non lembro o no-
me das persoas agás o de Fernando Ónega, o xornalista que fixo carreira
en Madrid que agora acompaña con anuncios para o Banco Pastor.
Logo das correspondentes presentacións, tomou a palabra o citado xor-
nalista. Abriu dun xeito semellante a isto:
“Como sabedes eu son galego. Sei falar galego e gústame moito a fala
da miña terra. É un tesouro que temos. Pero como aquí diante temos a
dous colegas de Madrid, por deferencia con eles, voume expresar en cas-
telán. As linguas están para comunicarnos”.
Falou, logo, nun castelán empiricamente bo malia que o puidese facer
nun galego supostamente tan bo.
A seguir falaba unha señora. Mágoa non lembrar o nome. Comezou:
“Como sabedes eu son galega. Sei falar galego e gústame moito a fala
da miña terra. É un tesouro que temos. Pero como aquí diante temos a
dous colegas de Francia, por deferencia con eles, voume expresar en
francés. As linguas están para comunicarnos” [Nesa sala non había
francés ningún].
A xente entendeu perfectamente. Non o francés, senón o galego que
esta señora recuperaría aos cinco minutos pero cheo de prestixio. Xusto o
que lle arrancaran, por deferencia, había media hora.
Se nun mundo tan globalizado como o actual non pui-
désemos falar galego no noso propio pais, porque estive-
se presente algún foráneo, implicaría a inviabilidade da
nosa lingua.
Tamén por isto...

2. HOUBERON DE AFOGAR, HEI SABER
Hoxe traemos dúas perífrases galegas que se constrúen co verbo haber. As dúas poden levar a preposi-
ción de, ou non levala; con preposición ou sen ela son dúas construcións correctas e moi galegas, propias e
exclusivas do noso idioma. Unha faise co verbo haber en pasado e outra co verbo haber en presente.
PASADO DO VERBO HABER + (DE) INFINITIVO: Indica que unha acción
era inminente, tiña moitas posibilidades de se producir, mais non ocorreu.
“O coche saíuse da estrada e houberon de morrer os ocupantes” (están vivos, non morreron).
“pisou mal e houbo caer polas escaleiras” (non caeu).
“O domingo houbemos gañar o partido” (non gañamos).
PRESENTE DO VERBO HABER + (DE) INFINITIVO: Indica que unha ac-
ción vaise producir no futuro, sexa un propósito ou unha certeza.
“Hei saber quen me levou a cancela” (ten o propósito de sabelo).
“Este ano habemos de ascender a primeira”, di un seareiro do Celta (obviamente é un propósito por
máis que o considere unha certeza).
“Os camiñantes han chegar a Compostela” (manifesta a certeza de que chegarán a Compostela).
Unha vella
xa moi vella
botou un to- Se non co-
xo no lar, meres a me-
saltoulle na renda heiche
faldriqueira e deixar sen
hóubolle de televisión.
queimar.