2. • Yahudiliğin en
temel özelliği
kendilerini
seçilmiş bir
toplum olarak
görmeleridir.
Dolayısıyla din
sadece onlara
indirilmiştir.
3. • Yahudi ahlakının
temelini Hz.Musa’ya
verilen on emir
oluşturmaktadır:
1.Seni Mısır diyarından,
esaret evinden
çıkaran benim.
Benden başka Tanrı
olmayacak.
2.Kendin için yontma
put yapmayacaksın.
3.Tanrı’nın adını boş
yere ağzına
4. • 4.Cumartesi gününü
daima hatırlayıp onu
kutsal bileceksin.
• 5.Babana ve annene
hürmet edeceksin.
• 6.Öldürmeyeceksin.
• 7.Zina
yapmayacaksın.
5. • 8.Çalmayacaksın.
• 9.Komşuna karşı
yalancı şahitlik
yapmayacaksın.
• 10.Komşunun
evine tamah
etmeyeceksin,
hiçbir şeyine göz
dikmeyeceksin.
6. • Eğer İsrailoğulları
bu on emri yerine
getirirlerse mutlu
yaşayacak, bu
emirlere itaat
etmezlerse acı ve
ısdırap
çekeceklerdir.
8. • Erkek ve kadına
verilen cinsel
duygu ve
davranışın amacı
insan neslinin ve
ilahi yaratışın
devamının
sağlanmasıdır.
9. • Bu yüzden Yahudilik hem bekarlığa hem de
ruhbanlığa karşıdır.
10. • Evlilik dini bir görevdir.
• «Evlenmeyen insan tam bir insan değildir.»
11. • Evlilik kutsal olunca evlilik işleri de haham
nezaretinde yapılır ve ketuba denilen bir evlilik
sözleşmesi imzalanır.
12.
13.
14.
15. Ketuba kadının
haklarını garanti altına
alan dini bir belgedir.
Damat ketubayı imzalar
ve geline «Musa
şeriatına ve israil
kanunlarına göre sen
bana bu yüzükle
bağlısın» der ve geline
yüzük takar. Bu işlerden
biri eksik olursa evlilik
geçersiz olur.
16. • Bekarlık hoş karşılanmamıştır. Hahamlar da
evlenirler. Yüksek rütbedeki din adamlarının
evlenmesi zorunludur.
17. • Yahudi din adamlarına göre kutsal ruh ancak
evli bir erkeğe iner.
18. Erkeklerin 18
yaşında evlenmesi
tavsiye edilir.
Geleneksel olarak
erkeklerin bir ev
inşa etmesi, bir
üzüm bağı dikmesi
ve sonra bir hanım
alması istenmiştir.
19. • 20 yaşına kadar Kutsal Varlık onun evlenmesini
bekler, eğer bu konuda başarısız olursa ona lanet
eder.
20. • Kızların ise 12 yaşında evlenmesi tavsiye edilir ve
kızın ben şu özelliklere sahip biriyle evlenmek
istiyorum deme hakkı vardır.
21. • Evlenen erkek savaştan muaf tutulur ve ona bir iş
yükletilmez. Bir yıl evinde serbestçe oturmasına izin
verilir.
22. • Kıza eş bulmak babanın görevidir. Kızının dengi bir
erkeğe vermesi tavsiye edilir.
23. • Erdemli kadın, ev halkından önce şafakta kalkar, yün
ile gergef işi yapar ve elleriyle keten kumaşı yapar.
24. • Bir bahçe edinir ve yetiştirdiği yiyeceklerden fakir ve
muhtaç olanlara verir.
25. • Çok evlilik İsrail peygamberleri
zamanında uygulanmış ve daha sonraları
uzun süre devam etmiştir.
26. • Süleyman (AS) ın 700 hanımı ve 300 cariyesinin
olduğu söylenmektedir. Ancak Tekvinin ikinci
yaratılış hikayesinde sıkı bir şekilde tek evlilik
tavsiye edilmiştir.
27. • Yahudilikte çok evlilik 11. asırdan sonra
uygulamadan kalkmıştır. Günümüzde ise çok evli
insanlar toplumdan dışlanmaktadır.
28. • Evliliğin en önemli yanlarından biri neslin devamının
sağlanmasıdır. Tevrattaki «semereli olun ve çoğalın,
yeryüzünü doldurun» ifadesi çok çocuğa teşvik
olarak algılanmıştır.
29. • Yahudiler, dünyanın yeniden doldurulması için en
azından iki çocuk yapılmasını tavsiye etmektedirler.
30. • Ortodoks yahudileri yahudi olmayanlarla evliliği hoş
karşılamazlar. Bunun nedeni, yahudi geleneğinin ve
mirasının korunmasıdır.
31. • Reformist yahudiler evlenilecek kişinin dinini
değiştirip yahudi olması halinde evlenilebileceğini
kabul ederken Ortodoks yahudiler böyle bir
durumda bile evliliği hoş karşılamazlar.
32. • Yahudi olmayan kişiyle evlenilirse başta anne-baba
olmak üzere tüm akrabaları, yahudi olmayan kişiyi
dışlamaktadırlar.
40. • 11. asırda Haham Gershom çok evliliği ve boşanma
konusunda erkek egemenliğini kaldırarak, hanımın
rızasını şart koşmuştur.
41. • Daha sonraları boşanmak için yüklü miktarda para
ödeme şartı getirilmiştir. Ancak kadın kötü bir fiil
işlerse o zaman koca parayı ödemek zorunda
değildi.
42. • Kötü fiiller şunlardı: toplumda duyulacak seviyede
yüksek sesle ağlamak
• Kocasının yanında çocuklarını lanetlemek
43. • Dışarıya başını örtmeden çıkmak
• Aklı noksanlığı
• Cüzzam gibi ciddi hastalık vs .boşanmak için bir
nedendir.
44. • Teorik olarak erkeğin birden çok kadınla evlenmeye
hakkı olmasına rağmen kadının böyle bir hakkı
yoktur.
45. • Eğer erkek boşanma akdini kadına vermezse o kadın
yahudi toplumunda bir başka erkekle evlenemez.
46. Kürtaj
Bu konuda kilit nokta
fetüsün ne zaman
canlandığıdır. Din
adamlarının çoğu
fetüsün doğum
anında tam bir insan
olacağı
düşüncesindedirler.
47. • Eğer meseleye böyle bakılırsa kürtaj bir cinayet
olarak algılanmaz. Ancak fetüse saygı gösterilmeli
ve kürtaj rastgele yapılmamalıdır.
48. • Eğer bir kadın doğum yaparken zorlanırsa kürtaj
yapılabilir. Annenin hayatı daha önemlidir.
49. Eşitlik
• Yahudi din
alimlerine göre
insanların farklı
yaratılması,
sadece fıtri bir
özellik olmayıp
aynı zamanda
sosyal bir
realitedir.
50. • Önemli olan doğuştan gelen farklılıkların ortadan
kaldırılması değil insanların sonradan oluşturduğu
farklılıkların ortadan kaldırılmasıdır.
51. • Midrash din adamlarına göre Allah Adem’i dünyanın
dört bir tarafından aldığı toprakla yarattı. Böyle
olunca hiç kimse diğerine karşı daha mükemmel
olduğunu iddia edemez.
52. • Dolayısıyla hiçbir nesil diğer nesilden ve hiçbir ırk da
diğer ırktan iyi olduğunu iddia edemez. Zira
herkesin ve her ırkın babası tek ve aynı kişidir.
53. Kadın erkek
eşitliği
Yahudilikte cinsler
arasındaki ayırım
bebeğin doğumuyla
başlar. Levililer:
Kadın erkek çocuk
doğurursa yedi gün
murdar olacaktır.
Kız doğurursa iki
hafta murdar
kalacaktır.
54. • İlk erkek çocuk kuvvetin başlangıcı kabul
edildiğinden mirastan daha çok pay alır. Kızlar ise
erkek çocuk olmadığı zaman mirastan pay alırlar.
55. • Kadının temel görevi, çocuk doğurmak, çocuğunu
yetiştirmek ve onların ekonomik ve manevi
gelişimini sağlamaktır.
56. • Kadın ve erkek ayrılığının temel nedeni, kadınların
cinsel cazibelerinin ibadet anında erkeklerin
zihinlerini meşgul edeceği düşüncesidir.
57. • Erkelerle kadınların tek başlarına birlikte kalması
yasaklanmakta, kadınların başlarını örtmesi ve
vücutlarını tamamen kapatacak elbise giyinmesi ve
konuşma anında seslerini yükseltmemeleri
gerekmektedir.
58. Sosyo-ekonomik adalet
• Yahudilikte hep varlıklı ve güçlü olmak en
büyük hedeflerden sayılmıştır. Tzedeka
prensibi sadece adaleti değil, yardımlaşmayı
da içerir. Bu yüzden toplumda sosyal adaleti
gerçekleştirmek dini bir görevdir.
59. • Dünyadaki yoksulluk yahudilere göre kaynakların
yetersizliğinden ziyade sosyo ekonomik
adaletsizliğin bir sonucudur.
60. • Yahudi hukukuna göre bir kişi eğer yapabiliyorsa
ihtiyaç içindeki tüm fakirleri giderlerini karşılamaya
çalışmalıdır. Bunu yapamıyorsa kazancının beşte
birini vermelidir.
61. Malının onda birini vermek ortalama bir durumdur ve
bir kimse bundan daha azını verirse o cömert değildir.
62. Savaş ve Barış
• Yahudilik geleneği başlangıçtan itibaren savaş
olayları ile dolu olup savaşın Tanrı tarafından
kutsandığına inanılmıştır.
63. • Zira Tanrının kendisinin de bu savaş ortamlarında ilk
sıralarda yer aldığı görülmektedir.
64. • Çıkış 15:3 te Hz. Musa ve kavminin «Rab, cenk
eridir» diyerek şarkı söylediği belirtilmektedir.
65. • Yahudiliğin savaşa bu kadar önem vermesinin
sebebi, İsrailoğullarının asker millet olması ve
Tanrının her şeye gücünün yeteceğine olan
inançlarıdır.
66. • Savaş taraftarı olmalarının diğer nedeni ise, tüm
Yahudilerin kötülere karşı mücadele etmelerinin
gerekmesidir. Zira dünyada iyi ile kötü sürekli
mücadele halindedir.
67. • Savaşın amacı yıkıcılık olmayıp, olumlu sonuçlar
almaya yönelik olmalıdır. Buna göre şehir dışında
meyve veren ağaçların kesilmesi, su kanallarının
kullanılamaz hale getirilmesi yasaklanmıştır.
69. • Aynı zamanda ev eşyalarına zarar vermek, elbiseleri
yırtmak, bir binayı yıkmak, kaynak suyun akışını
engellemek veya yiyecek maddelerini imha etmek
de yasaklanmıştır.
70. • Barış konusundaki temel görüşlerini shalom(selam)
kelimesi oluşturmaktadır. Shalom iyi olma, barış,
huzur ve refah anlamlarına gelmektedir.
71. • Bazı Yahudi alimleri, Tanrının Ademi yalnız
yaratmasını, barışa verdiği önemin göstergesi olarak
kabul etmektedirler.
72. • Talmud’a göre bir insanın hayatına son vermek tüm
dünyayı yok etmek gibi kabul edilirken bir insanın
hayatını kurtarmak da tüm insanları kurtarmak
olarak kabul edilir.