1. Statistika për ekonomiks dhe biznes
Ligjërata 2:
Konceptet themelore në statistikë dhe
llojet e të dhënave

2. Përmbajtja
Në këtë ligjeratë do të mësoni:
 Pse përdoret statistika në biznes
 Konceptet themelore në statistikë
 Statistika përshkruese dhe inferenciale
 Burimet e të dhënave që përdoren bë biznes
 Llojet e të dhënave që përdoren në biznes
2

3. Statistika dhe rëndësia e saj
Statistika merret me:
 Grumbullimin e të dhënave,
 Procesimin dhe analizën e të dhënave,
 Prezentimin e të dhënave
 E ne raste specifike, transformimin e të
dhënave për të ndihmuar procesin e
vendim-marrjes
Statistika transformon numrat në informata të rëndësishme
për vendim-marrje. 3

4. Pse një menaxher duhet ta njohë
statistikën?
 Të dijë t’i përmbledhë informatat në mënyrë të
përshtatshme
 Të dijë të nxjerrë konkludime për popullacionin
në bazë të informatave nga mostra
 Të dijë si t’i përmirësojë proceset në biznes
 Të dijë si të arrijë deri tek parashikimet e mira
(të besueshme, reale)
 Menaxheri i mirë me informata të gabuara merr
vendime të gabuara 4

5. Disa koncepte themelore (1)
 Popullacioni (popullimi, dukuria masive)) është
tërësia e të gjitha njësive (elementeve, individëve)
që e përbëjnë fenomenin që dëshirojmë ta studiojmë
 Zgjedhja (mostra) është pjesa e popullacionit që
përzgjedhet për analizë
 Parametera quhen matjet numerike që përshkruajnë
karateristika të popullacionit
 Statistika quhen majtet numerike që përshkruajnë
karateristika të mostrës
(…për ilustrim, grafiku në sllajdin e ardhshëm)
5

6. Popullacioni dhe mostra
Popullacioni Mostra
a b cd b c
ef g hi j kl m n g i n
o pq r s t uv ë o r u
x y z y
Njësitë përshkruese të Njësitë përshkruese të
popullacionit quhen parametra mostrës quhen statistika
6

7. Disa koncepte themelore (2)
Elementet (njësitë, individët) janë njësitë për të
cilat grumbullohen të dhënat
(p.sh. për shtete, familje, punëtorë, studentë)

Variablat janë karakteristikat e elementeve për të
cilat jemi të interesuar
(p.sh., për punëtorë: gjinia, edukimi, paga, etj.)

Vrojtim (observim) është bashkësia e matjeve të
grumbulluara për një element
(p.sh. pagat e një punëtori për 12 muaj paraqesin 12 vrojtime, pagat e 2
punëtorëve për 12 muaj paraqesin 24 vrojtime, pagat e 10 punëtorëve për një muaj
paraqesin 10 vrojtime, etj)
7

8. Dy degë të statistikës
 Statistika deskriptive (përshkruese)
 Merret me mbledhjen, përmbledhjen dhe
prezentimin e të dhënave
 Statistika inferenciale
 Merret me nxjerrjen e përfundimeve për
popullacionin në bazë të dhënave të vetëm një
mostre
8

9. Statistika deskriptive (përshkruese)
 Mbledhja e të dhënave
 p.sh., Anketa
 Prezentimi i të dhënave
 p.sh. tabelat dhe grafet
 Karakterizimi i të dhënave
∑X i
 p.sh. Mesatarja aritmetike = n
9

10. Statistika inferenciale
 Vlerësimi
 p.sh., Vlerësimi i peshës
mesatare të popullacionit në
bazë të peshës mesatare të
mostrës
 Testimi i hipotezave
 p.sh., Testimi i deklaratës se
pesha mesatare e popullacionit
është 72kg
Nxjerrja e konkludimeve popullacionin në bazë të rezultateve
të mostrës. 10

11. Popullacioni, mostra dhe inferenca
Mostra
Popullacioni
Përdoren
statistikat për të
përshkruar
Përdoren parametrat për të karakteristikat
përshkruar karakteristikat
Inferenca për popullacionin nga mostra
11

12. Burimet e të dhënave
Burimet primare Burimet sekondare
Të shtypura ose
elektronike
Vrojtimi Anketa
(observimi)
Eksperimentimi
12

13. Llojet e të dhënave
Të dhënat
Kategorike Numerike
Shembuj:
 Statusi martesor
 Partia politike Diskrete Vazhdueshme
 Ngjyra e syve
Shembuj: Shembuj:
(Kategori të definuara)
 Numri i fëmijëve  Pesha
 Mallëra me defekt  Gjatësia
(Njësi të numëruara)  Çmimi
(Karakteristika të matura)
13

14. Përmbledhje
 Mësuam disa konceptet themelore të statistikës:
♦ Dallimi në mes të popullacionit dhe mostrës
♦ Dallimi në mes të parametrave dhe statistikave
♦ Dallimi në mes të burimeve primare dhe sekondare të të dhënave
 Definuam statistikën deskriptive dhe inferenciale
 Mësuam llojet e të dhënave
♦ Kategorike dhe numërike
♦ Diskrete dhe të vazhdueshme
14