C2 tochuc

Ch−¬ng 2. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n
Bïi Ngäc Toµn B/m Dù ¸n vµ Qu¶n lý dù ¸n
23
ch−¬ng 2. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n
1. Nguyªn t¾c chung x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n _______________________ 24
2. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc theo quan hÖ cña çc thµnh viªn dù ¸n___________________ 25
2.1. Çc m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc t¸ch biÖt, qu¶n lý theo dù ¸n vµ qu¶n lý chung___________ 25
2.2. C¬ cÊu tæ chøc ®óp (dual) ____________________________________________________ 27
2.3. Çc c¬ cÊu tæ chøc phøc t¹p __________________________________________________ 28
3. Çc c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý theo néi dung dù ¸n _______________________________ 32
3.1. C¬ cÊu tæ chøc ®¬n gi¶n _____________________________________________________ 32
3.2. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo chøc n¨ng_________________________________________ 32
3.3. C¬ cÊu trùc tuyÕn - chøc n¨ng________________________________________________ 33
3.4. C¬ cÊu tæ chøc theo s¶n phÈm/kh¸ch hµng/thÞ tr−êng_____________________________ 33
3.5. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo ®¬n vÞ chiÕn l−îc ___________________________________ 34
3.6. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo qu¸ tr×nh _________________________________________ 35
3.7. C¬ cÊu tæ chøc ma trËn ______________________________________________________ 35
3.8. C¬ cÊu tæ chøc hçn hîp ______________________________________________________ 36
C©u hái «n tËp_____________________________________________________________ 38

M«n häc: Çc nguyªn lý qu¶n lý dù ¸n
24
1. Nguyªn t¾c chung x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n
HiÖu qu¶ cña dù ¸n phô thuéc rÊt nhiÒu vµo c¬ cÊu tæ chøc ¸p dông trong qu¶n lý. C¬ cÊu
tæ chøc qu¶n lý th«ng th−êng ®−îc hiÓu lµ tæng hîp çc bé phËn (çc ®¬n vÞ vµ ç nh©n) kh¸c
nhau, cã mèi liªn hÖ vµ quan hÖ phô thuéc lÉn nhau, cã nh÷ng nhiÖm vô, quyÒn h¹n vµ tr¸ch
nhiÖm nhÊt ®Þnh, ®−îc bè trÝ theo nh÷ng cÊp, nh÷ng kh©u kh¸c nhau nh»m ®¶m b¶o thùc hiÖn
çc ho¹t ®éng cña dù ¸n vµ ®−a dù ¸n ®Õn môc tiªu ®· ®Þnh.
B¶ng 2.1. So s¸nh c¬ cÊu tæ chøc cøng vµ c¬ cÊu tæ chøc mÒm
Tiªu chÝ so
s¸nh
C¬ cÊu tæ chøc cøng C¬ cÊu tæ chøc mÒm
lÜnh vùc c«ng viÖc thùc hiÖn hÑp lÜnh vùc c«ng viÖc thùc hiÖn réng
sè l−îng lín çc thñ tôc vµ nguyªn
t¾c cô thÓ
sè l−îng kh«ng nhiÒu nh÷ng chØ dÉn
chung
tr¸ch nhiÖm râ rµng biªn giíi tr¸ch nhiÖm kh«ng râ rµng
Çc tÝnh chÊt
chung
mang nÆng tÝnh c«ng thøc vµ khã
thÓ hiÖn ç tÝnh cña ç nh©n
kh«ng nÆng tÝnh c«ng thøc vµ cã chç
cho s¸ng t¹o
m«i tr−êng æn ®Þnh vµ cã thÓ dù
b¸o
møc ®é bÊt ®Þnh cao, m«i tr−êng
mang tÝnh ®éng
môc tiªu râ rµng vµ Ýt thay ®æi môc tiªu kh«ng râ rµng vµ cã thÓ thay
®æi
c¬ cÊu çc vÊn ®Ò vµ c«ng viÖc râ
rµng
c¬ cÊu çc vÊn ®Ò vµ c«ng viÖc kh«ng
râ rµng
c«ng viÖc cã thÓ ®Þnh l−îng c«ng viÖc khã ®Þnh l−îng
M«i tr−êng
vËn dông
quyÒn lùc ®−îc thÓ chÕ ho¸ quyÒn lùc cÇn qua thö th¸ch vµ cÇn
®−îc cÊp d−íi kh©m phôc
X©y dùng c¬ cÊu tæ chøc dù ¸n lµ mét c«ng viÖc phøc t¹p, khã kh¨n, mang tÝnh tr¸ch
nhiÖm cao nh−ng l¹i cã nhiÒu yÕu tè bÊt ®Þnh. Song cã thÓ ®−a ra ®©y mét sè nguyªn t¾c c¬
b¶n mµ nÕu tu©n thñ theo ta cã thÓ x©y dùng ®−îc mét c¬ cÊu tæ chøc hiÖu qu¶. Çc nguyªn t¾c
®ã lµ:
- Sù phï hîp cña c¬ cÊu tæ chøc dù ¸n víi hÖ thèng çc mèi quan hÖ cña çc thµnh viªn
dù ¸n;
- Sù phï hîp cña c¬ cÊu tæ chøc víi néi dung dù ¸n;
- Sù phï hîp cña c¬ cÊu tæ chøc víi yªu cÇu cña m«i tr−êng bªn ngoµi.
VÒ sù phï hîp cña c¬ cÊu tæ chøc dù ¸n víi yªu cÇu cña m«i tr−êng bªn ngoµi: ng−êi ta
cho r»ng m«i tr−êng cµng "®éng" vµ cã nhiÒu thay ®æi th× c¬ cÊu tæ chøc dù ¸n cµng ph¶i
mÒm, linh ®éng vµ dÔ thÝch nghi. M«i tr−êng æn ®Þnh vµ cã thÓ dù b¸o ®−îc th× çc c¬ cÊu tæ

25
chøc hµnh chÝnh cøng l¹i cã hiÖu qu¶.
Møc ®é cøng hay mÒm cña mét c¬ cÊu tæ chøc phô thuéc vµo møc ®é thÓ chÕ ho¸ ho¹t
®éng cña çc thµnh viªn trong tæ chøc, thÓ hiÖn ë sè l−îng vµ møc cô thÓ cña çc nguyªn t¾c
vµ çc thñ tôc thùc hiÖn c«ng viÖc còng nh− møc ®é çc thµnh viªn trong tæ chøc tu©n thñ tr×nh
tù quy ®Þnh nµy. B¶ng 2.1 tr×nh bµy sù so s¸nh 2 lo¹i c¬ cÊu tæ chøc trªn vÒ çc tÝnh chÊt chung
vµ m«i tr−êng vËn dông.
2. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc theo quan hÖ cña çc thµnh viªn
dù ¸n
2.1. Çc m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc t¸ch biÖt, qu¶n lý theo dù ¸n vµ qu¶n lý chung
NÕu çc nguån lùc c¬ b¶n cña dù ¸n n»m trong khu«n khæ mét tæ chøc/hÖ thèng th× cÇn
ph¶i thµnh lËp mét Ban qu¶n lý dù ¸n n»m trong c¬ cÊu cña tæ chøc hay hÖ thèng ®ã. §−¬ng
nhiªn tæ chøc/hÖ thèng ph¶i b»ng çch nµy hay çch kh¸c hoµ ®ång çc m©u thuÉn cã thÓ n¶y
sinh gi÷a bé phËn qu¶n lý dù ¸n vµ çc bé phËn kh¸c trong vÊn ®Ò sö dông çc nguån lùc
chung, cã h¹n.
NÕu dù ¸n kh«ng lÆp l¹i th× cã thÓ cã ph−¬ng ¸n c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n t¸ch biÖt,
nghÜa lµ ®−îc t¸ch h¼n ra khái tæ chøc/hÖ thèng mÑ (h×nh 2.1).
Mét c¬ cÊu tæ chøc t¸ch biÖt nh− vËy h×nh thµnh chØ ®Ó dµnh cho mét dù ¸n. Sau khi dù
¸n hoµn thµnh, Ban qu¶n lý dù ¸n nµy ph¶i gi¶i thÓ. Nguån çn bé chñ yÕu cho Ban qu¶n lý dù
¸n t¸ch biÖt lÊy tõ tæ chøc/hÖ thèng mÑ. Çc çn bé nµy lµm viÖc t¹i dù ¸n trong thêi gian tån
t¹i cña dù ¸n, sau khi dù ¸n hoµn thµnh hä l¹i trë vÒ vÞ trÝ cò.
Song, møc ®é t¸ch biÖt cña dù ¸n cã thÓ kh¸c nhau. NÕu tæ chøc/hÖ thèng mÑ liªn tôc
ph¶i thùc hiÖn çc lo¹i dù ¸n th× sÏ n¶y sinh nhu cÇu liªn kÕt s©u s¾c h¬n gi÷a c¬ cÊu cña tæ
chøc/hÖ thèng mÑ vµ c¬ cÊu cña dù ¸n. Trong tr−êng hîp nµy ng−êi ta th−êng sö dông m« h×nh
tæ chøc "qu¶n lý theo dù ¸n". NghÜa lµ, c¬ cÊu tæ chøc dù ¸n t¸ch biÖt ®· biÕn thµnh mét bé
Ban qu¶n lý
dù ¸n
c¬ cÊu tæ chøc cña tæ chøc/hÖ thèng mÑ
H×nh 2.1. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc dù ¸n t¸ch biÖt

26
phËn c¬ cÊu ho¹t ®éng th−êng xuyªn trong néi bé cña tæ chøc/hÖ thèng mÑ (h×nh 2.2).
Trong m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý theo dù ¸n, c¬ cÊu tæ chøc cña Ban qu¶n lý dù ¸n
vµ c¬ cÊu cña tæ chøc/hÖ thèng mÑ n»m trong mét chØnh thÓ h÷u c¬, ®−îc qu¶n lý b»ng hÖ
thèng qu¶n lý chung. Biªn giíi gi÷a c¬ cÊu Ban qu¶n lý dù ¸n vµ c¬ cÊu cña tæ chøc/hÖ thèng
mÑ bÞ xo¸ hoµn toµn. Çc nguån lùc dµnh cho ho¹t ®éng cña dù ¸n vµ çc ho¹t ®éng kh¸c cña
tæ chøc/hÖ thèng mÑ lµ chung.
NÕu ho¹t ®éng cña tæ chøc/hÖ thèng mÑ hoµn toµn lµ ho¹t ®éng qu¶n lý çc dù ¸n th× m«
h×nh qu¶n lý theo dù ¸n trë thµnh m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý chung (h×nh 2.3).
dù ¸n 1 dù ¸n 2 dù ¸n 3 dù ¸n 4
H×nh 2.3. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý chung
H×nh 2.2. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý theo dù ¸n
Ban qu¶n lý
dù ¸n

27
Çc m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n t¸ch biÖt, m« h×nh qu¶n lý theo dù ¸n vµ m«
h×nh qu¶n lý chung th«ng th−êng ¸p dông trong çc tr−êng hîp sau:
- Tæng thÇu dù ¸n lµ mét tæ chøc vµ tæ chøc nµy chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý dù ¸n còng
nh− thùc hiÖn toµn bé hoÆc phÇn chÝnh c«ng viÖc thùc hiÖn dù ¸n. M« h×nh nµy gÇn gièng víi
h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý dù ¸n "ch×a kho¸ trao tay" trong thùc tÕ qu¶n lý dù ¸n ë ViÖt nam.
- Chñ ®Çu t−, nhµ tµi trî vµ tæng thÇu cïng lµ mét tæ chøc. §ã cã thÓ lµ çc dù ¸n néi bé
khi mµ bé phËn nµy cña mét tæ chøc thùc hiÖn dù ¸n cho mét bé phËn kh¸c cña chÝnh tæ chøc
®ã. Trong thùc tÕ qu¶n lý dù ¸n ë ViÖt nam m« h×nh nµy gÇn víi h×nh thøc tæ chøc qu¶n lý dù
¸n "tù thùc hiÖn". Theo h×nh thøc nµy, chñ ®Çu t− sö dông lùc l−îng ®−îc phÐp hµnh nghÒ x©y
dùng cña m×nh ®Ó thùc hiÖn khèi l−îng x©y l¾p tù lµm.
2.2. C¬ cÊu tæ chøc ®óp (dual)
NÕu thµnh phÇn tham gia dù ¸n cã 2 ®¬n vÞ thµnh viªn ngang nhau (nh×n tõ gãc ®é qu¶n
lý dù ¸n) th× xuÊt hiÖn m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc ®óp (h×nh 2.4).
M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc ®óp cho phÐp sù tham gia ngang nhau vµo qu¶n lý dù ¸n cña 2
®¬n vÞ - thµnh viªn dù ¸n. §ã cã thÓ lµ sù h×nh thµnh Ban qu¶n lý dù ¸n "liªn c¬ quan" mµ
thµnh phÇn gåm çc çn bé cña c¶ 2 ®¬n vÞ thµnh viªn. §Ó ®¶m b¶o sù tham gia t−¬ng ®−¬ng
cña 2 thµnh viªn vµo qu¶n lý dù ¸n, cã thÓ thµnh lËp mét ph¸p nh©n cho ho¹t ®éng thùc hiÖn dù
¸n. VÝ dô Héi ®ång cæ ®«ng, Héi ®ång gi¸m ®èc, Héi ®ång qu¶n trÞ... HoÆc ®¬n thuÇn trong
Ban qu¶n lý dù ¸n "liªn c¬ quan" cã 2 l·nh ®¹o dù ¸n tõ 2 ®¬n vÞ thµnh viªn cã thÈm quyÒn ra
quyÕt ®Þnh chung.
C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý ®óp cã thÓ vËn dông trong çc tr−êng hîp sau:
- Chñ ®Çu t− vµ nhµ tæng thÇu cã vai trß t−¬ng ®−¬ng trong qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh qu¶n
lý thùc hiÖn dù ¸n hoÆc thùc hiÖn çc c«ng viÖc cã møc ®é quan träng t−¬ng ®−¬ng.
- Tån t¹i 2 nhµ tµi trî t−¬ng ®−¬ng nhau cïng quan t©m nh− nhau vµo çc kÕt qu¶ cña dù
¸n vµ cïng tham gia tÝch cùc vµo qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n.
H×nh 2.4. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc ®óp
§¬n vÞ thµnh viªn 2
Ban
qu¶n lý
dù ¸n
§¬n vÞ thµnh viªn 1

28
2.3. Çc c¬ cÊu tæ chøc phøc t¹p
Trong tr−êng hîp cã trªn 2 thµnh viªn tham gia dù ¸n mµ çc thµnh viªn nµy kh¸c nhau
c¶ vÒ vai trß còng nh− tÝnh chÊt tham gia th× cã thÓ h×nh thµnh çc m« h×nh qu¶n lý dù ¸n phøc
t¹p. Çc m« h×nh phøc t¹p nãi chung cã 3 d¹ng c¬ b¶n:
- Chñ ®Çu t− trùc tiÕp qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n.
- Nhµ tæng thÇu qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n.
- Qu¶n lý dù ¸n ®−îc trao cho mét tæ chøc t− vÊn (vÝ dô h×nh thøc chñ nhiÖm ®iÒu hµnh
dù ¸n).
1. Trong khu«n khæ cña m« h×nh chñ ®Çu t− trùc tiÕp qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n th× chñ ®Çu
t− cã thÓ tù thùc hiÖn mét vµi c«ng viÖc (vÝ dô tù tæ chøc ®Êu thÇu) cßn çc c«ng viÖc kh¸c th×
giao cho çc tæ chøc t− vÊn (kh¶o s¸t thiÕt kÕ, gi¸m s¸t...) vµ çc nhµ thÇu (thi c«ng x©y l¾p).
C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n (Ban qu¶n lý dù ¸n) do chñ ®Çu t− lËp nªn, trong ®ã nguån çn
bé qu¶n lý lÊy tõ c¬ cÊu cña chñ ®Çu t−. Çc çn bé nµy trong thêi gian tån t¹i dù ¸n lµm viÖc
th−êng xuyªn cho dù ¸n. Çn bé cña çc thµnh viªn kh¸c cña dù ¸n cã thÓ tham gia vµo qu¶n
lý dù ¸n trªn c¬ së lµm viÖc kh«ng th−êng xuyªn (h×nh 2.5).
H×nh 2.5. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc trong ®ã Chñ ®Çu t−
thùc hiÖn çc chøc n¨ng chÝnh vÒ qu¶n lý dù ¸n
Ban
qu¶n lý
dù ¸n
Çc nhµ thÇu
Chñ
®Çu t−

29
Trong thùc tÕ qu¶n lý dù ¸n ë ViÖt nam, trong h×nh thøc chñ ®Çu t− trôc tiÕp qu¶n lý thùc
hiÖn dù ¸n, chñ ®Çu t− tù tæ chøc tuyÓn chän vµ trùc tiÕp ký hîp ®ång víi mét hoÆc nhiÒu tæ
chøc t− vÊn ®Ó thùc hiÖn c«ng t¸c kh¶o s¸t, thiÕt kÕ c«ng tr×nh, so¹n th¶o hå s¬ mêi thÇu, tæ
chøc ®Êu thÇu hoÆc chØ ®Þnh thÇu. Sau khi chñ ®Çu t− ký hîp ®ång víi nhµ thÇu x©y l¾p, nhiÖm
vô gi¸m s¸t qu¶n lý qu¸ tr×nh thi c«ng, ®¶m b¶o tiÕn ®é vµ chÊt l−îng c«ng tr×nh vÉn do tæ
chøc t− vÊn ®· ®−îc lùa chän ®¶m nhËn.
2. Trong m« h×nh tæng thÇu qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n, chñ ®Çu t− trao quyÒn qu¶n lý cho
nhµ tæng thÇu, chØ ®Ó l¹i cho m×nh quyÒn kiÓm tra mét vµi kÕt qu¶ trung gian vµ kÕt qu¶ cuèi
cïng. Tæng thÇu tù h×nh thµnh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n (Ban qu¶n lý dù ¸n), cung cÊp çc
nguån lùc th−êng xuyªn cho c¬ cÊu nµy vµ thùc hiÖn tÊt c¶ çc chøc n¨ng qu¶n lý dù ¸n. Ngoµi
ra tæng thÇu cã thÓ giao mét phÇn c«ng viÖc l¹i cho çc nhµ thÇu phô hoÆc cho chÝnh çc bé
phËn cña m×nh (h×nh 2.6).
Trong thùc tÕ qu¶n lý dù ¸n ë ViÖt nam m« h×nh ®ang ®Ò cËp gÇn víi h×nh thøc “ch×a
kho¸ trao tay" ®−îc ¸p dông trong viÖc x©y dùng çc c«ng tr×nh nhµ ë, c«ng tr×nh d©n dông vµ
c«ng tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cã quy m« nhá, kü thuËt ®¬n gi¶n. Theo h×nh thøc nµy, chñ ®Çu
t− thùc hiÖn ®Êu thÇu dù ¸n ®Ó lùa chän mét nhµ thÇu (tæng thÇu x©y dùng) thùc hiÖn toµn bé
viÖc thùc hiÖn dù ¸n (thiÕt kÕ, mua s¾m vËt t− - thiÕt bÞ x©y l¾p v. v...). Chñ ®Çu t− chØ tr×nh
duyÖt thiÕt kÕ kü thuËt, tæng dù to¸n, nghiÖm thu vµ nhËn bµn giao khi dù ¸n hoµn thµnh ®−a
vµo sö dông. Tæng thÇu x©y dùng cã thÓ giao thÇu l¹i viÖc kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, mua s¾m thiÕt bÞ
hoÆc mét phÇn khèi l−îng c«ng t¸c x©y l¾p cho çc nhµ thÇu phô.
H×nh 2.6. M« h×nh c¬ cÊu tæ chøc tæng thÇu qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n
Çc nhµ thÇu phô
Chñ ®Çu t−
Ban
qu¶n lý
dù ¸n
Tæng thÇu

30
Theo NghÞ ®Þnh 07/2003/N§-CP th× h×nh thøc ch×a kho¸ trao tay lµ h×nh thøc qu¶n lý
thùc hiÖn dù ¸n sau khi dù ¸n ®· cã quyÕt ®Þnh ®Çu t−. Trªn c¬ së b¸o ço NCKT ®−îc duyÖt,
chñ ®Çu t− lùa chän nhµ thÇu vµ giao cho nhµ thÇu thùc hiÖn tæng thÇu tõ kh¶o s¸t, thiÕt kÕ,
mua s¾m vËt t−, thiÕt bÞ, x©y l¾p cho ®Õn khi hoµn thµnh bµn giao c«ng tr×nh cho chñ ®Çu t−
th«ng qua hîp ®ång EPC. Néi dung hîp ®ång EPC theo h−íng dÉn cña Bé X©y dùng.
Khi thùc hiÖn Hîp ®ång EPC çc dù ¸n sö dông vèn ng©n s¸ch, chñ ®Çu t− ph¶i thµnh lËp
Ban Qu¶n lý dù ¸n cã ®ñ ®iÒu kiÖn n¨ng lùc theo quy ®Þnh cña Bé X©y dùng. Chñ ®Çu t− cã
tr¸ch nhiÖm thuª t− vÊn gi¸m s¸t qu¸ tr×nh thùc hiÖn Hîp ®ång EPC vµ tæ chøc nghiÖm thu hîp
®ång theo quy ®Þnh.
3. Trong m« h×nh t− vÊn qu¶n lý dù ¸n chñ ®Çu t− trao quyÒn qu¶n lý dù ¸n cho mét tæ
chøc t− vÊn chuyªn cung cÊp dÞch vô qu¶n lý dù ¸n. Tæ chøc t− vÊn nµy gi÷ nh÷ng quyÒn quan
träng nhÊt vÒ qu¶n lý dù ¸n, lËp c¬ cÊu tæ chøc dù ¸n (Ban qu¶n lý dù ¸n) vµ thùc hiÖn c«ng t¸c
qu¶n lý. §ång thêi, tæ chøc t− vÊn qu¶n lý dù ¸n nµy kh«ng thùc hiÖn bÊt kú mét c«ng viÖc nµo
cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n. TÊt c¶ çc c«ng viÖc cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n tæ chøc t− vÊn
qu¶n lý dù ¸n giao l¹i cho çc nhµ thÇu (h×nh 2.7).
ë ®©y cã thÓ x¶y ra tr−êng hîp nhµ t− vÊn qu¶n lý dù ¸n giao tÊt c¶ çc c«ng viÖc cña
qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n cho mét nhµ tæng thÇu. §Õn l−ît m×nh nhµ tæng thÇu nµy, lµ ng−êi
H×nh 2.7. M« h×nh t− vÊn qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n
Çc nhµ thÇu
Chñ ®Çu t−
Ban
qu¶n lý
dù ¸n
Tæ chøc t− vÊn

31
chÞu tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ mäi c«ng viÖc cña dù ¸n, cã thÓ giao mét phÇn c«ng viÖc cho çc
nhµ thÇu phô (h×nh 2.8).
Trong thùc tÕ qu¶n lý dù ¸n ë ViÖt nam m« h×nh t− vÊn qu¶n lý dù ¸n (h×nh 2.7) t−¬ng tù
nh− h×nh thøc chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n ®−îc ¸p dông ®èi víi çc dù ¸n cã quy m« lín, kü
thuËt phøc t¹p vµ thêi h¹n x©y dùng dµi. Theo h×nh thøc nµy chñ ®Çu t− tæ chøc tuyÓn chän vµ
tr×nh cÊp cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh tæ chøc t− vÊn thay m×nh lµm chñ nhiÖm ®iÒu hµnh dù ¸n
chÞu tr¸ch nhiÖm gi¸m ®Þnh, ký kÕt hîp dång víi çc tæ chøc kh¶o s¸t, thiÕt kÕ, cung øng vËt t−
thiÕt bÞ, x©y l¾p ®Ó thùc hiÖn çc nhiÖm vô cña qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n, ®ång thêi chÞu tr¸ch
nhiÖm gi¸m s¸t, qu¶n lý toµn bé qu¸ tr×nh thùc hiÖn dù ¸n.
Trªn ®©y chóng ta ®· tr×nh bµy çc lo¹i m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n
thÓ hiÖn sù ¶nh h−ëng cña hÖ thèng çc mèi quan hÖ cña çc thµnh viªn tham gia dù ¸n. Çc
m« h×nh nµy chØ râ mèi quan hÖ (bªn ngoµi) cña Ban qu¶n lý dù ¸n víi çc thµnh viªn dù ¸n.
Ngoµi çc mèi quan hÖ víi bªn ngoµi, çc mèi quan hÖ trong dù ¸n còng cã ¶nh h−ëng ®Õn c¬
cÊu tæ chøc qu¶n lý. Sau ®©y xin tr×nh bµy çc c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý theo çc mèi quan hÖ
trong néi bé Ban qu¶n lý dù ¸n.
ë ®©y cÇn nhËn ®Þnh r»ng c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n lµ vÊn ®Ò tèi quan träng trong
qu¶n lý dù ¸n. §ã lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn tËp hîp çc chøc n¨ng, çc qu¸ tr×nh, çc c«ng viÖc
H×nh 2.8. M« h×nh t− vÊn qu¶n lý thùc hiÖn dù ¸n cã tæng thÇu
Chñ ®Çu t−
Tæ chøc t− vÊn
Tæng thÇu
Ban qu¶n lý dù ¸n

32
nh»m ®−a dù ¸n ®Õn môc tiªu ®· ®Þnh. C¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn ho¹t ®éng cña nhãm dù ¸n.
3. Çc c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý theo néi dung dù ¸n
Néi dung cña dù ¸n còng ®ßi hái c¬ cÊu tæ chøc t−¬ng thÝch. C¬ cÊu tæ chøc theo néi
dung dù ¸n thÓ hiÖn sù ph©n c«ng c«ng viÖc vµ tr¸ch nhiÖm theo néi dung c«ng viÖc trong néi
bé dù ¸n. Çc lo¹i c¬ cÊu tæ chøc nµy cã thÓ lµ c¬ cÊu chøc n¨ng; trùc tuyÕn - chøc n¨ng; c¬
cÊu theo s¶n phÈm/kh¸ch hµng/thÞ tr−êng; c¬ cÊu theo ®¬n vÞ chiÕn l−îc; c¬ cÊu theo qu¸
tr×nh...
3.1. C¬ cÊu tæ chøc ®¬n gi¶n
§©y lµ cÊu tróc ®¬n gi¶n nhÊt. Ng−êi l·nh ®¹o trùc tiÕp qu¶n lý tÊt c¶ çc thµnh viªn, ra
çc quyÕt ®Þnh vµ lµm mäi c«ng viÖc qu¶n lý. Nh©n c«ng ®−îc tuyÓn ®Ó thùc hiÖn nh÷ng
nhiÖm vô cô thÓ. Kh«ng cã hoÆc rÊt Ýt cÊu tróc çc phßng ban. §ã lµ nh÷ng tæ chøc linh ho¹t,
çc c«ng ty bu«n b¸n th−êng cã cÊu tróc linh ho¹t nµy.
3.2. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo chøc n¨ng
ë ®©y mét sè chøc n¨ng cña ng−êi l·nh ®¹o trùc tuyÕn ®−îc giao cho çc bé phËn
chuyªn m«n thùc hiÖn. NÕu nh− tr−íc ®©y ph©n c«ng lao ®éng qu¶n lý diÔn ra theo chiÒu däc,
th× nay nã diÔn ra theo chiÒu ngang (h×nh 2.9).
¦u ®iÓm:
- HiÖu qu¶ t¸c nghiÖp cao nÕu nhiÖm vô cã tÝnh lÆp ®i lÆp l¹i.
- Ph¸t huy ®Çy ®ñ −u thÕ cña chuyªn m«n ho¸ ngµnh nghÒ.
- Gi÷ ®−îc søc m¹nh vµ uy tÝn cña çc chøc n¨ng chñ yÕu.
- §¬n gi¶n ho¸ viÖc ®µo t¹o.
- Chó träng ®Õn tiªu chuÈn nghÒ nghiÖp vµ t− çch nh©n viªn.
- T¹o ®iÒu kiÖn cho kiÓm tra chÆt chÏ cña cÊp cao nhÊt.
Nh−îc ®iÓm:
- Th−êng dÉn ®Õn m©u thuÉn gi÷a çc ®¬n vÞ chøc n¨ng khi ®Ò ra çc chØ tiªu vµ chiÕn
l−îc.
- ThiÕu sù phèi hîp gi÷a çc phßng ban chøc n¨ng.
- Chuyªn m«n ho¸ qu¸ møc dÉn ®Õn çch nh×n qu¸ h¹n hÑp ë çc çn bé qu¶n lý.
Gi¸m ®èc
PG§
s¶n xuÊt
PG§
marketing
PG§
tµi chÝnh
PG§
nh©n sù
H×nh 2.9. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo chøc n¨ng

33
- Dån tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn môc tiªu chung cña hÖ thèng cho ng−êi l·nh ®¹o cao nhÊt.
C¬ cÊu nµy th−êng ®−îc sö dông trong mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nµo ®ã cña hÖ thèng khi
nã cã quy m« võa vµ nhá, ho¹t ®éng trong mét lÜnh vùc, ®¬n s¶n phÈm, ®¬n thÞ tr−êng.
3.3. C¬ cÊu trùc tuyÕn - chøc n¨ng
Ng−êi l·nh ®¹o hÖ thèng ®−îc sù gióp søc cña nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o chøc n¨ng ®Ó chuÈn
bÞ çc quyÕt ®Þnh, h−íng dÉn, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn quyÕt ®Þnh. Ng−êi l·nh ®¹o hÖ thèng vÉn
chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ mäi mÆt cña c«ng viÖc vµ toµn quyÒn quyÕt ®Þnh trong ph¹m vi hÖ thèng.
ViÖc truyÒn mÖnh lÖnh vÉn theo tuyÕn ®· quy ®Þnh, ng−êi l·nh ®¹o ë çc bé phËn chøc n¨ng
kh«ng ra lÖnh trùc tiÕp cho ng−êi thõa hµnh ë çc bé phËn s¶n xuÊt.
3.4. C¬ cÊu tæ chøc theo s¶n phÈm/kh¸ch hµng/thÞ tr−êng
C¬ cÊu nµy ph©n nhãm çc ç nh©n vµ nguån lùc theo s¶n phÈm, kh¸ch hµng, hoÆc thÞ
tr−êng. KiÓu c¬ cÊu nµy th−êng ®−îc sö dông ®Ó ®¸p øng çc th¸ch thøc lín tõ bªn ngoµi.
NhiÒu hÖ thèng ho¹t ®éng trªn ®Þa bµn tr¶i réng cÇn ph¶i ph©n chia phßng ban theo çc vïng,
l·nh thæ. Khi hÖ thèng cã nh÷ng m¶ng kh¸ch hµng kh¸c nhau cÇn ph¶i ®Æc biÖt quan t©m, hÖ
thèng sÏ tæ chøc c¬ cÊu theo kh¸ch hµng (h×nh 2.10).
¦u ®iÓm:
- Linh ®éng, dÔ thÝch nghi.
- Cho phÐp nhËn ra nh÷ng thay ®æi bªn ngoµi.
- Cã sù liªn kÕt ®é s©u nh©n sù.
- T¹o ra çc ®¬n vÞ kinh doanh kh¸c biÖt nhau vµ cã thÓ c¹nh tranh víi nhau.
- TËp trung vµo sù thµnh c«ng hoÆc thÊt b¹i cña nh÷ng s¶n phÈm, dÞch vô, kh¸ch hµng
hoÆc l·nh thæ ®Æc biÖt.
Nh−îc ®iÓm:
- Kh«ng cung cÊp mét nÒn t¶ng chung cho çc ç nh©n cã ®µo t¹o cao víi nh÷ng kinh
nghiÖm t−¬ng tù ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ ®µo t¹o nh©n viªn míi.
Héi ®ång qu¶n trÞ
Tæng gi¸m ®èc
PTG§ phô tr¸ch
vÒ kh¸ch hµng
Tr−ëng çc ban
theo kh¸ch hµng
PTG§ phô tr¸ch thÞ
tr−êng çc vïng
Tr−ëng çc ban
theo vïng
H×nh 2.10. C¬ cÊu tæ chøc theo s¶n phÈm/ thÞ tr−êng /kh¸ch hµng
PTG§ phô tr¸ch çc
bé phËn theo s¶n phÈm
Tr−ëng çc ban
theo s¶n phÈm

34
- Cã thÓ dÉn tíi sù trïng lÆp cè g¾ng ë mçi bé phËn nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng tr−êng hîp
t−¬ng tù.
- Çc môc tiªu cña çc bé phËn cã thÓ ®−îc −u tiªn qua søc m¹nh cña toµn hÖ thèng, tuy
nhiªn çc hÖ thèng cã c¬ cÊu nµy cã thÓ cã khã kh¨n trong thÝch øng víi çc mèi ®e doa
¶nh h−ëng ®Õn toµn hÖ thèng.
- Çc vÊn ®Ò xung ®ét cã thÓ x¶y ra khi çc bé phËn cè g¾ng ph¸t triÓn çc dù ¸n chung
trao ®æi nguån lùc, chia sÎ çn bé.
3.5. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo ®¬n vÞ chiÕn l−îc
Khi mèi liªn hÖ gi÷a çc bé phËn trong hÖ thèng ®· trë nªn qu¸ phøc t¹p, ng¨n c¶n sù
phèi hîp, çc nhµ l·nh ®¹o cÊp cao sÏ t×m çch t¹o nªn çc ®¬n vÞ chiÕn l−îc mang tÝnh ®éc lËp
cao, cã thÓ tù tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng thiÕt kÕ, s¶n xuÊt vµ ph©n phèi s¶n phÈm cña m×nh (h×nh
2.11).
VÒ thùc chÊt, c¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo ®¬n vÞ chiÕn l−îc lµ biÕn thÓ cña çc c¬ cÊu tæ
chøc bé phËn theo s¶n phÈm, thÞ tr−êng hoÆc kh¸ch hµng. Çc ®¬n vÞ chiÕn l−îc lµ nh÷ng ph©n
hÖ ®éc lËp, ®¶m nhËn mét hay mét sè ngµnh nghÒ ho¹t ®éng kh¸c nhau, víi nh÷ng nhµ qu¶n lý
quan t©m tr−íc hÕt ®Õn sù vËn hµnh cña ®¬n vÞ m×nh vµ rÊt cã thÓ cßn ®−îc c¹nh tranh víi çc
®¬n vÞ kh¸c trong hÖ thèng, tuy nhiªn ph¶i b¸o ço víi l·nh ®¹o cÊp cao nhÊt cña hÖ thèng.
C¬ cÊu tËp ®oµn lµ mét d¹ng cña c¬ cÊu tæ chøc theo ®¬n vÞ chiÕn l−îc, víi h×nh thøc lµ
çc c«ng ty mÑ n¾m gi÷ cæ phÇn cña çc c«ng ty con, quy tô nh÷ng ho¹t ®éng kh«ng liªn kÕt.
¦u ®iÓm cña c¬ cÊu:
- X©y dùng trªn c¬ së ph©n ®o¹n chiÕn l−îc nªn gióp ®¸nh gi¸ ®−îc vÞ trÝ cña hÖ thèng
trªn thÞ tr−êng, ®èi thñ c¹nh tranh vµ diÔn biÕn cña m«i tr−êng.
- Ho¹t ®éng dùa vµo nh÷ng trung t©m chiÕn l−îc, cho phÐp tiÕn hµnh kiÓm so¸t trªn mét
c¬ së chung thèng nhÊt.
- Cã nh÷ng ®¬n vÞ ®ñ ®éc lËp víi môc tiªu râ rµng, cho phÐp t¨ng c−êng phèi hîp b»ng
ph−¬ng thøc gi¶m thiÓu nhu cÇu phèi hîp.
Nh−îc ®iÓm:
- Cã kh¶ n¨ng xuÊt hiÖn t×nh tr¹ng côc bé, khi lîi Ých cña ®¬n vÞ chiÕn l−îc lÊn ¸t lîi Ých
cña toµn hÖ thèng.
- Chi phÝ cho c¬ cÊu t¨ng do tÝnh trïng lÆp cña c«ng viÖc.
Tæng gi¸m ®èc
Ng©n hµng
ph¸t triÓn
®« thÞ
Ng©n hµng cho
vay bÊt ®éng
s¶n vµ thõa kÕ
Ng©n hµng
hîp t¸c x·
Ng©n hµng
sù nghiÖp
H×nh 2.11. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo ®¬n vÞ chiÕn l−îc ë mét ng©n hµng lín

35
- Nh÷ng kü n¨ng, kü thuËt kh«ng ®−îc chuyÓn giao dÔ dµng v× çc chuyªn gia vµ kü
thuËt gia ®· bÞ ph©n t¸n trong çc ®¬n vÞ chiÕn l−îc.
- C«ng t¸c kiÓm so¸t cña cÊp qu¶n lý cao nhÊt cã thÓ gÆp nhiÒu khã kh¨n.
3.6. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo qu¸ tr×nh
Tæ chøc theo qu¸ tr×nh lµ ph−¬ng thøc h×nh thµnh bé phËn trong ®ã çc ho¹t ®éng ®−îc
hîp nhãm trªn c¬ së çc giai ®o¹n cña d©y chuyÒn c«ng nghÖ. H×nh 2.12 lµ c¬ cÊu tæ chøc bé
phËn theo qu¸ tr×nh t¹i mét c«ng ty dÖt.
C¬ cÊu nµy lµ ph−¬ng thøc kh¸ phæ biÕn ®èi víi çc hÖ thèng cã d©y chuyÒn ho¹t ®éng
chÆt chÏ, cã thÓ ph©n chia thµnh çc cung ®o¹n mang tÝnh ®éc lËp t−¬ng ®èi, thÝch hîp víi
ph©n hÖ s¶n xuÊt.
3.7. C¬ cÊu tæ chøc ma trËn
Trong c¬ cÊu tæ chøc ma trËn ng−êi ta ph©n ra çc nhiÖm vô theo ph−¬ng däc tøc lµ çc
dù ¸n s¶n phÈm O (h×nh 2.13), vµ çc chøc n¨ng theo ph−¬ng ngang cña çc ®¬n vÞ F. Çc ®¬n
vÞ phô tr¸ch dù ¸n O ph¶i gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò: lµm çi g×? khi nµo lµm? ai lµm? Çc ®¬n vÞ
chøc n¨ng F gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ph¶i lµm nh− thÕ nµo?
Khi cÇn thùc hiÖn mét dù ¸n O nµo ®ã l·nh ®¹o hÖ thèng sÏ cö ra mét chñ nhiÖm dù ¸n,
çc ®¬n vÞ chøc n¨ng F sÏ cö ra çc çn bé t−¬ng øng ®Ó cïng tham gia thùc hiÖn dù ¸n. Khi
dù ¸n kÕt thóc nh÷ng ng−êi tham gia dù ¸n l¹i trë vÒ ®¬n vÞ cò. ViÖc c¾t cö nh− thÕ t¹o thµnh
çc dßng çc « nh− mét ma trËn.
¦u ®iÓm:
- §Þnh h−íng çc ho¹t ®éng theo kÕt qu¶ cuèi cïng. TËp trung ®−îc çc nguån lùc vµo
kh©u xung yÕu.
- Cã tÝnh n¨ng ®éng cao, dÔ di chuyÓn çc çn bé qu¶n lý dù ¸n cã n¨ng lùc ®Ó thùc hiÖn
çc dù ¸n kh¸c nhau.
- Sö dông chuyªn gia cã hiÖu qu¶, tËn dông çc chuyªn gia cã kh¶ n¨ng chuyªn m«n giái
s½n cã. KÕt hîp ®−îc n¨ng lùc cña çn bé qu¶n lý dù ¸n vµ çc chuyªn gia.
- Gi¶m bít cång kÒnh cho bé m¸y qu¶n lý dù ¸n. Cã thÓ ®¸p øng nhanh çc thay ®æi cña
Tæng gi¸m ®èc
PG§
tµi chÝnh
Ph©n x−ëng
nhuém
PG§
s¶n xuÊt
Ph©n x−ëng dÖt
H×nh 2.12. C¬ cÊu tæ chøc bé phËn theo qu¸ tr×nh
PG§
kinh doanh
Ph©n x−ëng sîi

36
m«i tr−êng.
Nh−îc ®iÓm:
- HiÖn t−îng song trïng l·nh ®¹o dÉn ®Õn kh«ng thèng nhÊt mÖnh lÖnh.
- Th−êng x¶y ra m©u thuÉn gi÷a ng−êi qu¶n lý dù ¸n vµ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o çc chøc
n¨ng.
- C¬ cÊu phøc t¹p, kh«ng bÒn v÷ng, ®ßi hái ph¶i cã tinh thÇn hîp t¸c cao.
3.8. C¬ cÊu tæ chøc hçn hîp
C¬ cÊu tæ chøc nµy th−êng ®−îc ¸p dông cho çc tËp ®oµn lín, trong ®ã cã nhiÒu bé phËn
lµ çc c«ng ty con mµ mçi c«ng ty ®ã do ®Æc thï ho¹t ®éng mµ l¹i cã mét sù thèng nhÊt ph¸p
lý (c¬ cÊu) riªng biÖt. VÝ dô nh− mét c«ng ty tæ chøc theo chøc n¨ng (trùc tuyÕn - chøc n¨ng),
c«ng ty con kh¸c l¹i c¬ cÊu theo vïng l·nh thæ, hay theo kh¸ch hµng v. v.
¦u ®iÓm lín nhÊt cña c¬ cÊu tæ chøc hçn hîp lµ sù kÕt hîp nhiÒu lo¹i c¬ cÊu tæ chøc cho
phÐp lîi dông ®−îc çc −u thÕ cña lo¹i h×nh c¬ cÊu tæ chøc chÝnh, ®ång thêi Ýt ra còng gi¶m
®−îc ¶nh h−ëng cña çc nh−îc ®iÓm cña nã.
Çc −u ®iÓm kh¸c cña c¬ cÊu tæ chøc nµy lµ gióp xö lý ®−îc çc t×nh huèng phøc t¹p, cã
t¸c dông ®èi víi çc tËp ®oµn lín vµ cho phÐp chuyªn m«n ho¸ mét sè bé phËn c¬ cÊu tæ chøc.
Nh−îc ®iÓm cña nã lµ c¬ cÊu tæ chøc phøc t¹p dÉn ®Õn viÖc h×nh thµnh çc bé phËn, ph©n
hÖ qu¸ nhá vµ cã thÓ lµm t¨ng thªm nh−îc ®iÓm cña mçi c¬ cÊu tæ chøc bé phËn.
thÞ tr−êng
H×nh 2.13. C¬ cÊu tæ chøc kiÓu ma trËn
F - çc bé phËn chøc n¨ng; O - çc dù ¸n s¶n phÈm
L·nh ®¹o hÖ thèng
F1 F2 F3 F4
O1
O2
O3

37
H×nh 2.14 thÓ hiÖn m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc hçn hîp.
Tæng gi¸m ®èc
PTG§
nh©n sù
PTG§
kinh doanh
PTG§
tµi chÝnh
G§
khu vùc A
G§
khu vùc B
G§
khu vùc C
Qu¶n lý
s¶n phÈm X
Qu¶n lý
s¶n phÈm Y
Qu¶n lý c¸c
giao dÞch víi
kh¸ch hµng MNP
H×nh 2.14. M« h×nh tæ chøc hçn hîp
Tiªu chÝ h×nh
thµnh c¸c bé phËn
Chøc n¨ng
S¶n phÈm/
Kh¸ch hµng
ThÞ tr−êng

38
C©u hái «n tËp
1. Tr×nh bµy çc nguyªn t¾c chung x©y dùng c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n.
2. H·y tr×nh bµy vµ ph©n biÖt çc m« h×nh c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n theo mèi quan
hÖ cña çc thµnh viªn dù ¸n.
3. Tr×nh bµy çc lo¹i c¬ cÊu tæ chøc theo néi dung dù ¸n vµ −u nh−îc ®iÓm cña chóng.
4. C¬ cÊu tæ chøc cña c¬ quan anh (chÞ) lµ lo¹i c¬ cÊu tæ chøc nµo? Nh÷ng ®iÓm nµo
trong c¬ cÊu tæ chøc cña c¬ quan anh (chÞ) thÊy cÇn c¶i tiÕn?
5. C¬ quan anh (chÞ) cã bé phËn qu¶n lý dù ¸n hay kh«ng? T¹i sao l¹i cã (hay kh«ng
cã) bé phËn nµy? H·y tr×nh bµy chøc n¨ng cña nã.
6. Anh (chÞ) ®−îc giao mét dù ¸n x©y dùng nhµ trÎ cho c¬ quan. H·y thiÕt lËp c¬ cÊu tæ
chøc qu¶n lý cho dù ¸n nµy. T¹i sao anh (chÞ) l¹i chän c¬ cÊu tæ chøc ®ã? Mèi quan
hÖ gi÷a c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý dù ¸n nµy víi çc phßng ban trong c¬ quan nh− thÕ
nµo?

C2 tochuc

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (17)

En vedette

En vedette (13)

Similaire à C2 tochuc

Similaire à C2 tochuc (20)

C2 tochuc