Cr cnews 201305

MÝÄÝÝ
“ÄÝËÕÈÉÍ ÖÀÕÈËÃÀÀÍ ÕÎËÁÎÎ,
ÌÝÄÝÝËÝËÆÑÝÍ ÍÈÉÃÌÈÉÍ ªÄªÐ”
ÁÎËÆ ÁÀÉÍÀ.
ÌÎÍÃÎË
ÓËÑÀÄ
ÒÎÎÍ
ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ
ÄÀÌÆÓÓËËÛÍ
ÑÈÑÒÅÌÈÉÃ ÁÈÉ
ÁÎËÃÎÕ
¯ÍÄÝÑÍÈÉ
ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ
ÕÝÐÝÃÆ
ÈËÒ
õèé
ìýë
äàãóóëûí
¯Çýñãýëýí
2013
Ñàëáà
ðûí
2012 îíû
æèëèéí
ñòàòèñòè
ê
ìýäýý
ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ
ØÈÍÝ ÎÐ×ÈÍ,
ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÑÝÍ
ØÈÍÝ×ËÝËÒÈÉÍ
ÇÎÐÈËÒÓÓ
Ä
2013
ÕÀÐÈËÖÀÀ
ÕÎËÁÎÎÍÛ
ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ
ÕÎÐÎÎ
¹1 (7) | 2013 îí. II óëèðàë
www.crc.gov.mn
Communications Regulatory Commission of Mongolia

www.crc.gov.mn | 3
Ñýòã¯¯ëèéí
çªâëªë
Äàðãà:
Á.Áàëãàíñ¿ðýí
ÕÕÇÕ-íû äàðãà
Ãèø¿¿ä:
Á.Ìºíõáàò
ÕÕÇÕ-íû Äýä äàðãà
áºãººä ÇÇ¯ÒÀ-íû äàðãà
Ò.Íàðàíìàíäàõ
ÝÇÌÇÀ-íû äàðãà
À.Ëóâñàí-Î÷èð
ÐÄÇÕÀ-íû äàðãà
Ó.Òàìèð
ÇÀ-íû äàðãà
Ç.Ýðäýíý÷óëóóí
ØÀ-íû äàðãà
Ñýòã¿¿ëèéí ýðõëýã÷:
Ö.Ìºíõçóë
(munhzul@crc.gov.mn)
Äèçàéíåð:
×.Øèíýáàÿð
Õàðèóöëàãàòàé íàðèéí
áè÷ãèéí äàðãà:
Ò.Íàðàíìàíäàõ
(naran@crc.gov.mn)
Ñàëáàðûí áîäëîãî, ñòðàòåãè 7 ÇÎÐÈËÒ
ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒÛÍ ØÈÍÝ ÎÐ×ÈÍ,
ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÑÝÍ ØÈÍÝ×ËÝËÒÈÉÍ
ÇÎÐÈËÒÓÓÄ 2013
ÌÝÄÝÝËÝË, ØÓÓÄÀÍ, ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ
×ÈÃËÝËÝÝÐ 2013 ÎÍÛ ÝÕÍÈÉ 5 ÑÀÐÄ ØÈÍÝÝÐ
ÁÀÒËÀÃÄÑÀÍ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÍÄÀÐÒÓÓÄ
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÀÄ ÒÎÎÍ ÒÅËÅÂÈÇÈÉÍ
ÄÀÌÆÓÓËËÛÍ ÑÈÑÒÅÌÈÉÃ ÁÈÉ ÁÎËÃÎÕ
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ ÕÝÐÝÃÆÈËÒ
Îëîí óëñûí õèéìýë äàãóóëûí
¯çýñãýëýí 2013 áîëëîî
ÃÝÐÝÝ ÕÝËÝËÖÝÝÐ
Àçèéí 2 óëñàä òóðøëàãà ñóäëàâ
ÎÍËÀÉÍ ÕÝÂËÝË ÁÀ ÇÀÐÈÌ ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ
Ñàëáàðûí 2012 îíû æèëèéí
ñòàòèñòèê ìýäýý
6
10
20
27
31
32
40
43
45
Õàÿã: Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ Õîðîî. Ìåòðî áèçíåñ òºâ.
À áëîê. 5-ð äàâõàð. Ñ¿õáààòàð ä¿¿ðýã. Ñ¿õáààòàðûí ãóäàìæ-13. Óëààíáààòàð-14201.
Ìîíãîë óëñ
Óòàñ: 976-11-304257
Ôàêñ: 976-11-327720
Öàõèì õàÿã: www.crc.gov.mn
Öàõèì øóóäàí: crc@mongol.net
¹1 (7) | 2013 îí. II óëèðàë
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ
ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎ

4 | 2013.II óëèðàë ÕÕÇÕ ÌÝÄÝÝ
Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà Õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ
òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä,
õýðýãëýã÷äýä çîðèóëàí ãàðãàäàã ÕÕÇÕ-íû ìýäýý ñýòã¿¿ëèéí
2013 îíû ýõíèé äóãààðûã Ìîíãîë Óëñàä øèíý ¿åèéí
ìýäýýëýë, øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàð ¿¿ñ÷
õºãæñºíèé 92 æèëèéí îé, ÌÕÕÒ-2013 (ICT EXPO 2013)
¿çýñãýëýíãèéí ýíý ºäð¿¿äèéã óãòàí óíøèã÷ òàíû ãàðò õ¿ðãýæ
áàéãààäàà áàÿðòàé áàéíà.
ÕÕÇÕ-íû 2013 îíû ýõíèé óëèðëûí òàéëàí, ìýäýý áîëîí
ýíý õóãàöààíä ýõë¿¿ëñýí, õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæëóóä, òîãòîîë
øèéäâýð¿¿ä áîëîí áóñàä ìýäýý ìýäýýëëèéã ýíý óäààãèéí
äóãààðòàà áàãòààí óíøèã÷, õýðýãëýã÷ òà á¿õýíä õ¿ðãýõýýð
áýëòãýëýý.
ªíººäºð ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, øóóäàí, õàðèëöàà
õîëáîîíû ñàëáàðûí õºãæèë, ò¿¿íèé ÷èã õàíäëàãà
õóðäàöòàéãààð ººð÷ëºãäºí õºãæèæ áàéãàà íü òà
áèäíèé àìüäðàëûí àëõàì òóòàìä ìýäðýãäýæ áàéãàà
ãýäýãò ýðãýëçýõã¿é áàéíà. Ìîíãîë Óëñûí Õàðèëöàà
õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ ñàëáàðûí õºãæëèéã
äýìæèõ çîðèëãîîð øèíý òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëýõ, øóäàðãà
ºðñºëäººí, ¿íý òàðèôèéí áîëîí áóñàä çîõèöóóëàëòûí
òààòàé îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ òàëààð àíõààð÷ îëîí àæèë, àðãà
õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà áèëýý. ¯¿íèé
çýðýãöýý Øèíý÷ëýëèéí Çàñãèéí ãàçðûí ãàðãàñàí ìºðèéí
õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä ìàíàé ñàëáàðò èõýýõýí à÷ õîëáîãäîë
ºã÷ øèíý÷ëýëèéí 7 çîðèëòûã òîäîðõîéëîí ãàðãàñíû äàãóó
áèä èðýõ îíóóäàä õèéõ àæëûíõàà òºëºâëºãººã ãàðãàí
õýðýãæ¿¿ëýõ ýõíèé àëõìóóäàà õèéæ áàéãàà þì.
ÕÕÇÕ-íîîñ ðàäèî, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí
òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ, ò¿¿íèé çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýýã
¿å øàòòàé õýðýãæ¿¿ëýõ, êèáåð ìýäýýëëèéí àþóëã¿é
áàéäëûã õàíãàõ, ºðãºí çóðâàñûí ¿éë÷èëãýý áà õýðýãëýýã
óëàì íýìýãä¿¿ëýõ, á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí çººëºí äýä á¿òöèéã
á¿ðä¿¿ëýõ, àãóóëãà áà êîíòåíòûí çîõèöóóëàëòûã õèéõ,
øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíä ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéã àøèãëàõ,
öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé õóóëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ áýëòãýëèéã
õàíãàõ çýðýã ÷èãëýëýýð îëîí àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýýð
òºëºâëºæ áàéãàà áîëíî.
Ìýäýýæ ýíýõ¿¿ ñàëáàðûí õóðäàöòàé õºãæëèéí ¿å øàòóóäàä
áóðóó, äóòóó òîîöîîëñîí, çàñ÷ ñàéæðóóëàõ, øèíý÷ëýõ
øààðäëàãàòàé ç¿éëñ ÷àìã¿é îëîí áàéãàà íü ÷ áàñ àæèãëàãäàæ
áàéíà. Èðýõ îíä áóþó 2014 îíä òîîí ñèñòåìä øèëæèõýýð
áýëòãýë àæëóóä õèéãäýæ áàéãààãèéí çýðýãöýý ýíýõ¿¿
ººð÷ëºëòºä îäîî ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áóé òåëåâèç¿¿äýý
áýëòãýõ, òýäíèéã òåõíèê òåõíîëîãèîð õàíãóóëàõ, öààøëààä
îëîí óëñûí ñòàíäàðò, íºõöºë øààðäëàãàä íèéöýõ¿éö ¿éë
àæèëëààãààòàé áîëãîõîîñ ýõëýýä èíòåðíåòèéí îð÷èí, öàõèì
õóóäñóóäûí õýðýãëýýíèé çîõèöóóëàëò, ðàäèî äîëãèîíû
õóâààðèëàëò, áàòàëãààæóóëàëò ãýõ ìýò øèíý÷ëýë øààðäñàí
îëîí àñóóäàë áèé.
Äýýðõ òîìîîõîí çîðèëòîò àæëóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõýä õóóëü
ýðõ ç¿éí îð÷èíã òºãºëäºðø¿¿ëýõ, ñàëáàðûí ºðñºëäººí
çîõèöóóëàëòûí òààòàé îð÷èíã óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîõ
õýðýãöýý øààðäëàãà áàéãààãààñ ãàäíà òóñãàé çºâøººðºë
ýçýìøèã÷, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä ìààíü áèäýíòýé íýãäýí
õàìòðàí àæèëëàæ õàìòäàà øèíý÷ëýãäýõ íü õàìãèéí ÷óõàë
áîëîîä áàéãàà þì.
Ìºí ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû
ñàëáàðò ãàð÷ áóé ñ¿¿ëèéí ¿åèéí øèíý, äýâøèëòýò òåõíèê,
òåõíîëîãè ò¿¿íèé àñàð õóðäòàé õºãæèë, øèíý÷ëýëò ººð÷ëºëò
íü òóñ ñàëáàðûí çîõèöóóëàëòûã óëàì áîëîâñðîíãóé áîëãîõ,
ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí àæèëòàí, àëáàí õààã÷äààñ
ºíäºð ìýäëýã, áîëîâñðîë, îíîë ïðàêòèêèéí îíöãîé ÷àäâàð
ýçýìøèõèéã øààðäàæ áàéäàã áèëýý. Òèéì ÷ ó÷ðààñ áèä
ìýðãýæëèéí áîëîâñîí õ¿÷èí, õ¿íèé íººö á¿ðä¿¿ëýõ òàë
äýýð ÷ òîäîðõîé õýìæýýíä àíõààð÷ àæèëëàõ çàéëøã¿é
øààðäëàãàòàé áàéãàà çýðãèéã áèä àíõààðàí àæèë õýðýã
áîëãîõûã çîðüæ áàéàí.
Ìýíä÷èëãýý
Ìîíãîë óëñûí õºãæëèéí íýãýí òóëãóóð íü áîëñîí
ìýäýýëýë, øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûã
õºãæ¿¿ëýõýä îþóí óõààí, õ¿÷ õºäºëìºð, ñýòãýë ç¿ðõýý
çîðèóëàí àæèëëàñàí ¿å ¿åèéí àõìàäóóä, îäîî àæèëëàæ
áàéãàà èíæåíåð òåõíèêèéí àæèëòíóóä, õîëáîî÷èääîî
áàÿðûí ýíý ºäð¿¿äèéí ìýíäèéã õ¿ðãýæ ýð¿¿ë ýíõ, àç
æàðãàë, ñàéí ñàéõàí á¿õíèéã õ¿ñýí åðººå.
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ ÄÀÐÃÀ Á.ÁÀËÃÀÍÑ¯ÐÝÍ
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎ | MÝÄÝÝ

www.crc.gov.mn | 5
Òà á¿õýíòýé ýíýõ¿¿ ñýòã¿¿ëèéí õóóäñààð ó÷ðàí çîëãîæ
áàéãààäàà áàÿðòàé áàéíà. Þóíû ºìíº òàíä ýíý ñàéõàí
áàÿðò ºäðèéí ìýíäèéã õ¿ðãüå.
Ìîíãîë Óëñàä “Îð÷èí öàãèéí õàðèëöàà õîëáîîíû
ñàëáàð ¿¿ñ÷ õºãæñºíèé 92 æèë”-èéí îé, “Öàõèëãààí
õîëáîî, ìýäýýëýëæñýí íèéãìèéí Äýëõèéí ºäºð”-èéí
148 æèëèéí îéí áàÿðûí ìýíäèéã Ìýäýýëýë, õàðèëöàà
õîëáîîíû ñàëáàðûí íèéò èíæåíåð òåõíèêèéí àæèë÷èä,
ïðîãðàììèñòóóä, àëáàí õààã÷èä áîëîí ýíý ñàëáàðûã
óäèðäàæ èðñýí ¿å ¿åèéí óäèðëàãóóä, àõìàä õîëáîî÷èääîî
õ¿ðãýå.
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàð ºäðººñ ºäºðò ºñºí
õºãæèæ, Äýëõèéí õ¿í òºðºëõòºí øèíý àìüäðàëûí õýâ
ìàÿã, øèíý èðýýä¿éí òºëºº òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýëýýð
ºðñºëäºõ áîëëîî. Ýíý öàã ¿åä Ìîíãîë÷óóä áèä ìýäýýëëèéí
òåõíîëîãèéí äàâóó òàëûã àìüäðàëûíõàà õýâ ìàÿãèéí
íýãýýõýí õýñýã áîëãîæ, òºðèéí ¿éë÷èëãýý, òºðëèéíõºº ñàéí
ñàéõíûã ò¿ðãýí øóóðõàé ìýääýã, ìýäýýëëýäýã áîëñîí ãýýä
ÿðüâàë äýâøèë èõ áàéãàà ÷ ìàíàé ñàëáàðò õèéõ àæèë èõ
áàéíà. Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí õºãæëèéã
òàíèóëäàã ICT-Expo-2013 ¿çýñãýëýí äîëîî äàõü æèëäýý
“Èðýýä¿éòýé õîëáîãäî¸-Øèíý àìüäðàëûí õýâ ìàÿã” /
Connecting the future-New life style/ óðèàí äîð çîõèîí
áàéãóóëàãäàæ áàéíà.
Ìýíä÷èëãýý
ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÒÅÕÍÎËÎÃÈ, ØÓÓÄÀÍ, ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÃÀÇÐÛÍ ÄÀÐÃÀ Ö. ÆÀÄÀÌÁÀÀ
Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí äàâóó òàëûã àøèãëàí èðãýäýä
òºðèéí ¿éë÷èëãýýíýýñ ýõëýýä á¿õèé ë ¿éë÷èëãýýã õ¿ðãýõ
áîëñîí ýíý öàã ¿åä Ìîíãîë óëñûí øèëäýã õóâèéí õýâøèë,
àæ àõóé íýãæ¿¿ä áîëîîä òºðèéí áàéãóóëëàãóóä ìýäýýëëèéí
òåõíîëîãèéã ººðèéí êîìïàíè, ñàëáàðòàà õýðõýí
íýâòð¿¿ëñíèéã ýíýõ¿¿ ¿çýñãýëýíãýýñ îëæ õàðàõààñ ãàäíà,
øèíý, øèëäýã á¿õýíòýé ÷ ìºí àäèë òàíèëöàæ, Ìîíãîë
óëñûíõàà ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ñàëáàðûí õºãæëèéã
Äýëõèéí áóñàä óëñ îðíóóäòàé õàðüöóóëàí õàðàõ áîëíî.
Àãåíòëàãààñ Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, Øóóäàí, Õàðèëöàà
õîëáîîíû ñàëáàðûí äîëîîí çîðèëòûã áîëîâñðóóëàí
àæèëëàæ áàéíà. ¯¿íä:
Òýðã¿¿ëýõ çîðèëò áîëîõ Ìîíãîë óëñûí ¿íäýñíèé õèéìýë äàãóóë
õºòºëáºð áàòëàãäàæ, Äýëõèéí óëñóóä Ìîíãîë óëñûí õèéìýë
äàãóóëûã àíõààðàí àæèãëàæ áàéíà. ¯íäýñíèé õèéìýë äàãóóëûã
2016 îíû ýõíèé óëèðàëä õººðãºõººð òºëºâëººä áàéíà.
• Òºðèéí ¿éë÷èëãýýã ò¿ãæðýëã¿é èðãýíäýý õ¿ðãýõ àæëûã
ýð÷èìæ¿¿ëæ, Ìîíãîë óëñûí òºðèéí á¿õ áàéãóóëëàãà íýã
ñèñòåìä íýãäýí îðëîî.
• Ãóðàâ äàõ çîðèëò áîëîõ îðîí íóòãèéí èðãýäýä ñòàíäàðò
õóðä, õÿìä ¿íèéí èíòåðíýò õ¿ðãýõ àæèë áèåëëýý îëæ îðîí
íóòãèéí ºðõ Óëààíáààòàð õîòûí èðãýäòýé èæèë ¿íýýð
ºíäºð õóðäíû èíòåðíýò àâàõ áîëëîî.
• Îëîí óëñûí öàõèëãààí õîëáîîíû áàéãóóëëàãûí ãàðãàñàí
óðèàëãûí äàãóó Ìîíãîë óëñ 2014 îíû 07-ð ñàðûí 31-
íèé ºäºð òîîí ñèñòåìä øèëæèõ çîðèëòûã òàâèí àæèëëàæ
áàéíà.
• Îþóíû ºíäºð á¿òýýìæòýé, ºíäºð öàëèíòàé àæëûí áàéð.
Áèä îäîî õºðºíãº, ìºíãº îëîõ òóõàé áèø õàðèí ò¿¿íèéã
á¿òýýã÷ ÷àäâàðëàã Ìîíãîë õ¿íèé òóõàé ÿðèõ áîëñîí.
Ñàëáàðûí ºìíº òóëãàìäààä áàéãàà ýíý àñóóäëûã áîäëîãî
áîëãîí òàâèëàà.
• Ìîíãîë õ¿íèé ÷àäâàðëàã îþóíààð á¿òýýãäñýí ïðîãðàìì
Äýëõèéí òàâöàíä ãàðàõ òýð èðýýä¿éí òºëºº áèä çóðãàà
äàõ çîðèëòîî òàâüñàí. Ýíý áîë Äýëõèéí ñòàíäàðòûí “Å”
á¿òýýãäýõ¿¿í. Îþó òîëãîé, Òàâàí òîëãîéãîîñ èë¿¿ Ìîíãîë
òîëãîé, Ìîíãîë ïðîãðàììèñòóóä Äýëõèéä ãàéõàãäàõ òýð
îéðûí èðýýä¿éí òºëºº àæèëëàæ áàéíà.
• Øóóäàíä ñóóðèëñàí äýâøèë. Ýíý áîë ñàëáàðûí äîëîî äàõ
çîðèëò. Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí îð÷èí ¿åèéí
óõààëàã õàéðöãààð Ìîíãîë øóóäàí Ìîíãîë õ¿í á¿ðò õ¿ð÷
¿éë÷ëýõ áîëíî.
Ò¿¿õò îéí õ¿ðýýíä çîõèîí áàéãóóëæ áóé ICT Expo 2013 ¿çýñãýëýíä
îðîëöîæ áóé íèéò áàéãóóëëàãà, àæ àõóé íýãæèéí õàìò
îëîíä àìæèëò õ¿ñýõèéí ÿëäàìä, Ìîíãîë óëñûí õºãæëèéí
õóðäàñãóóð áîëñîí Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí
õºãæèëä îðóóëñàí õóâü íýìýð á¿ðò òàíü ÷èí ñýòãýëýýñýý
òàëàðõàæ áàéãààã ìèíü õ¿ëýýí àâíà óó.
Ìîíãîë õ¿íèé Ìîíãîë óõààí
Äýëõèéä ãàéõàãäàõ òýð èðýýä¿éí òºëºº õàìòäàà
ç¿òãýöãýýå
Ñàéí ¿éëñ á¿õýí äýëãýðýõ áîëòóãàé.

ÑÒÐÀÒÅÃÈÉÍ ÇÎÐÈËÒ 1:
“CÎ¨ÌÁÎ ÝÑÂÝË
Í¯¯ÄÝË×ÈÍ”
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÕÈÉÌÝË
ÄÀÃÓÓË - 2016
1.1 “Õîëáîîíû õèéìýë äàãóóë”
òºñºë õýðýãæ¿¿ëñíýýð ¿íäýñíèé
àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, îíöãîé
áàéäëûí ¿åä íººö ñ¿ëæýýã àøèãëàõ,
çàéí ñóðãàëò, òåëåìåäèöèíû øèíý
õýëáýð¿¿äèéã õýðýãëýõ, àëñëàãäñàí
ñóì, ºðõ á¿ðò ìýäýýëýë, õàðèëöàà
õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã õ¿ðãýõ;
1.2 ªíäºð íàðèéâ÷ëàë á¿õèé
òàíäàí ñóäàëãààíû õèéìýë äàãóóë
õººðãºæ, õîò òºëºâëºëò, óóë
óóðõàéí ñàëáàðò ºðãºíººð àøèãëàõ;
1.3 Ãàçàð ç¿éí ìýäýýëëèéí
íàðèéâ÷èëñàí ñèñòåì, ñàíã
¿¿ñãýæ, ìýäýýëëèéí ñàíã òîãòìîë
øèíý÷èëæ, áàéðøèë òîãòîîõ
ñèñòåì¿¿äèéã áóñàä ñàëáàðò
ºðãºíººð íýâòð¿¿ëýõ;
1.4 Òàíäàí ñóäàëãààíû
¿íäýñíèé òºâèéã áàéãóóëñíààð
áàéãàëü îð÷èí, äýä á¿òýö, õºäºº àæ
àõóé, ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðûã
îëîí òºðëèéí ìýäýýãýýð õàíãàõ;
ÒªÐÈÉÍ Ò¯ÃÆÐÝËÃ¯É
¯ÉË×ÈËÃÝÝ
2.1 Óëñûí íýãäñýí äàòà ñàíã
¿¿ñãýíý / Äàâõàðäñàí äàòà ñàíã
íýãòãýæ á¿ðòãýõ/
2.2 Óëñûí íýãäñýí ãàçàð ç¿éí
ñàíã ¿¿ñãýæ äýä á¿òöèéí äàâõàðãà
áýëäýõ / Äàâõàðãóóä: Ñàíñàð, Çàì,
Õîò, Ìàãèñòðàëü, Êàáåëü, Êàäàñòàð,
Áàðèëãûí çóðàã ãýõ ìýò.
2.3 Ñèíê, íººöèéí á¿òýö ¿¿ñãýõ
2.4 Òºðèéí áàéãóóëëàãóóäûí
ìýäýýëëèéã íýãäñýí äàòà ñàíòàé
õîëáîõ ñèñòåì õºãæ¿¿ëýõ
2.5 Öàõèì ãàðûí ¿ñãèéí òóõàé
õóóëèéí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëæ
õýâø¿¿ëýõ /PKI/
2.6 Âýá áîëîí Ìîáàéë
àïïëèêýéøí òåõíîëîãè äýýð
ñóóðèëñàí íýãäñýí ¿éë÷èëãýýíèé
ïîðòàë ñèñòåì õºãæ¿¿ëýõ /íýã
öîíõíû ¿éë÷èëãýý, 300 òºðèéí
¿éë÷èëãýý/
Ñàëáàðûí
áîäëîãî,
ñòðàòåãè
ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÒÅÕÍÎËÎÃÈ, ØÓÓÄÀÍ, ÕÀÐÈËÖÀÀ
ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÀËÁÀÐÛÍ ØÈÍÝ×ËÝËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈÉÍ
7 ÇÎÐÈËÒ 2013-2016 îí
ÌÒØÕÕÃ-ààñ ñàëáàðûí çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãà, êîìïàíèóäûí ñàíàëûã àâ× íýãòãýí áîëîâñðóóëæ,
Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçàðò ªðãªí áàðüæ áàòëóóëñàí “Ìýäýýëèéí òåõíîëîãè, øóóäàí, õàðèëöààíû
ñàëáàðûí øèíý×ëýëèéí 7 ñòðàòåãè”-èéã òîëèëóóëæ áàéíà.

www.crc.gov.mn | 7
2.7 Öàõèì çàñãèéí ¿íäýñíèé
õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõèéí
çýðýãöýý áîëîìæèò öàõèì
¿éë÷èëãýýã àìüäðàëä øóóä
íýâòð¿¿ëýõ
2.8 Òºðèéí íýãäñýí äîòîîä
ñ¿ëæýý, á¿ðòãýëèéí òîãòîëöîîã
öýãöýëæ äóóñãàõ
2.9 Òºðèéí öàõèì ñèñòåì
àðõèòåêòóð õºãæ¿¿ëýëòèéí çàãâàð
áàãèéã Ìýäýýëýë òåõíîëîãèéí
¿íäýñíèé ïàðê äýýð ñóóðèëàí
áàéãóóëàõ /MODEL TEAM/
2.10 Êèáåð îíöãîé áàéäëûí ¿åä
õàðèó ¿ç¿¿ëýõ áàã áàéãóóëàõ /CERT/
2.11 Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè,
øóóäàí, õàðèëöàà õîëáîîíû
ñàëáàðûí áèçíåñèéí îð÷èíã
ñàéæðóóëàí øèíý÷èëýõ, òîãòâîðòîé
áèçíåñ ýðõëýëòèéã äýìæèõ àðãà
õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ
ÎÐÎÍ ÍÓÒÀÃÒ ÎËÎÍ
ÍÈÉÒÈÉÍ ¯ÍÝÃ¯É
ÈÍÒÅÐÍÅÒ /PUBLIC WIFI
HOTSPOT/
3.1 ªíäºð õóðäíû ºðãºí
çóðâàñûí ñ¿ëæýý ¿íäýñíèé
õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ
3.2 Ãàçàð ç¿éí á¿ñýýñ ¿ë
õàìààðñàí èíòåðíåòèéí áººíèé
óðñãàëûã íýã òàðèôààð õ¿ðãýõ
3.3 Òºðèéí ºì÷èò êîìïàíèéã
ò¿øèãëýí îëîí óëñûí òðàíçèò
óðñãàë õèéõ íºõöºëèéã áèé áîëãîõ
(ÌÕÑ ÒªÊ-èéí 4+4 øºðìºñ)
3.4 Îðîí íóòàãò èðãýä, àæ àõóéí
íýãæèä ÷èãëýñýí óõààëàã ñ¿ëæýýã
ºðãºòãºí õºãæ¿¿ëýõ/Access net-
work/
3.5 Õºäºëãººíò ºðãºí çóðâàñ,
äàðàà ¿åèéí ñ¿ëæýýã íýâòð¿¿ëýõ
/3G, 4G ãýõ ìýò/
3.6 Îðîí íóòàãò èíòåðíýòèéí
õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëýõ àÿíûã çîõèîí
áàéãóóëàõ
3.7 Õîò õîîðîíäûí äàìæóóëàõ
ñ¿ëæýýíä ãàçàð ç¿éí ÿëãàâàðã¿é ¿íý
òàðèôèéí çàð÷ìûã íýâòð¿¿ëýõ
¯ÇÝÃ× òºâòýé ÒÂ,
ÑÎÍÑÎÃ× òºâòýé
ÐÀÄÈÎ
4.1 Òåëåâèç, ðàäèîãèéí ºðãºí
íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèä á¿ðýí
øèëæ¿¿ëñíýýð ÷àíàðòàé, ñîíãîëò
á¿õèé íýâòð¿¿ëãèéã èðãýäýä õ¿ðãýõ,
ðàäèî äàâòàìæèéí õÿçãààðëàãäìàë
íººöèéã ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàõ;
4.2 Òîîí ñèñòåìä øèëæ¿¿ëñíýýð
¿çýã÷, ñîíñîã÷äûí òàëààðõ îëîí òàëò
áîäèò ñóäàëãààã ãàðãàõ;
4.3 Òåëåâèç, ðàäèîãèéí
øèíý÷ëýëèéí õºòºëáºðèéã
õýðýãæ¿¿ëñíýýð ñóâãóóäûã
òºðºëæ¿¿ëýõ, íýâòð¿¿ëãèéí ÷àíàðûã
ñàéæðóóëàõ, ¿íäýñíèé êîíòåíòèéã
íýìýãä¿¿ëýõ çýðýã èðãýí òºâòýé
ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí áîäëîãî
áàðèìòëàõ;
4.4 ªðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóóëèéã
áàòëóóëñíààð ¿çýã÷äèéã õ¿íäýòãýõ
ñî¸ëûã áèé áîëãîõ, áèçíåñèéí
îð÷èíã ñàéæðóóëàõ, çîõèîã÷èéí
ýðõèéã õ¿íäýòãýõ, õîðèîòîé
êîíòåíòèéã õÿçãààðëàõ çýðýã ýðõ
ç¿éí îð÷íûã á¿ðä¿¿ëýõ;
4.5 Òåëåâèçèéí íÿãòðóóëãûí
íýãäñýí òºâ áàéãóóëñíààð
äàâõàðäñàí õºðºíãº îðóóëàëòûã
áàãàñãàõ, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä
ñóâãèéí ÷àíàðûã áóóðóóëàõã¿éãýýð
ýðõ òýãø ò¿ãýýõ, êîíòåíòèéã íýã öýãò
òºâëºð¿¿ëæ, õÿíàëòûí òîãòîëöîîã
áèé áîëãîõ;
4.6 Òåëåâèçèéí íýâòð¿¿ëãèéí
ðýéòèíãèéí àâòîìàò ñèñòåìèéã
õºãæ¿¿ëýí íýâòð¿¿ëýõ
ÎÞÓÍÛ Á¯ÒÝÝÌÆÒÝÉ,
ªÍÄªÐ ÖÀËÈÍÒÀÉ
ÀÆËÛÍ ÁÀÉÐ
5.1 Ìýäýýëýë òåõíîëîãèéí
áîëîâñîí õ¿÷íèé /Model Team/
àëáàí òóøààëûí øèíý àíãèëàëòàé
áîëãîõ /Database Architector, Re-
verse Engineering, Project Manager,
Coder/
5.2 Ìýäýýëýë òåõíîëîãèéí
áîëîâñîí õ¿÷íèé /Model Team/
ìýðãýæëèéí ñåðòèôèêàòóóäààð
öàëèíãèéí íýìýãäëèéã òîäîðõîéëæ
ºãºõ /Oracle Certified Master, CCNP,
PMP, ArcGISDP/
ÄÝËÕÈÉÍ
ÑÒÀÍÄÀÐÒÛÍ
Ý-Á¯ÒÝÝÃÄÝÕ¯¯Í
/ ISO 20000 / ISO
27001 / ISO 27002 / ISO
27033-1 / ISO 9000
6.1 Ìýäýýëýë, õàðèëöàà
õîëáîîíû ñàëáàðûí òåõíîëîãè
ñóäàëãàà-õºãæëèéí òºâ áàéãóóëæ
/ICT R&Dcenter/, ñàëáàðûí
èííîâàöèéí òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëýõ;
6.2 Ñàëáàðûí ºíäºð òåõíîëîãèéí
¿éëäâýðëýëèéã êëàñòåðààð
õºãæ¿¿ëñíýýð ºíäºð òåõíîëîãèéí
íýì¿¿ ºðòºã øèíãýýñýí ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû á¿õ òºðëèéí
áàðàà, á¿òýýãäýõ¿¿íèé ¿éëäâýðëýë,
¿éë÷èëãýýã õºãæ¿¿ëýõ,
6.3 Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè,
õàðèëöàà õîëáîîíû èííîâàöèéí
ñàíã áàéãóóëæ, ñàëáàðûí æèæèã
äóíä ¿éëäâýðëýëèéã äýìæèõ
6.4 ¯íäýñíèé ïðîãðàì
õàíãàìæèéí îëîí óëñàä ºðñºëäºõ
÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëæ, Ìîíãîë
êîíòåíòûí ¿éëäâýðëýëèéí
áèçíåñèéã áîäëîãîîð äýìæèæ, ýðõ
ç¿éí îð÷íûã áèé áîëãîõ;
ØÓÓÄÀÍÄ ÑÓÓÐÈËÑÀÍ
ÄÝÂØÈË
7.1 Õàÿãæèëòèéí øèíý÷ëýëèéã
á¿ðýí òºãñ äóóñãàõ
7.2 Øóóäàí, èëãýýìæèéí
õ¿ðãýëòèéí ¿éë÷èëãýýã
àâòîìàòæóóëàõ
7.3 Õ¿ðãýëòèéí ¿éë÷èëãýýã îëîí
óëñûí ò¿âøèíä õ¿ðãýõ, òºð, õóâèéí
õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã äýìæèõ
7.4 Òºðèéí çàõèðãààíû áàðèìò
áè÷ã¿¿äèéã øóóäàíæóóëàõ
/Ø¿¿õèéí çàðëàí, òîðãóóëèéí
õóóäàñ ã.ì/
7.5 Öàõèì ìàðê, áîãèíî ¿ñýãò
ìýäýý /SMS/ ¿éë÷èëãýýã øóóäàíä
íýâòð¿¿¿ëýõ
ÌÝÄÝÝËËÈÉÍ ÒÅÕÍÎËÎÃÈ, ØÓÓÄÀÍ, ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÑÀËÁÀÐÛÍ ØÈÍÝ×ËÝËÈÉÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈÉÍ 7 ÇÎÐÈËÒ

Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè, øóóäàí, õàðèëöàà
õîëáîîíû ñàëáàðûí áîëîí õîëáîãäîëòîé
çàðèì ¯íäýñíèé õªòªëáªð¯¯ä
õªòªëáªð àðãà õýìæýý
¯íäýñíèé
õºòºëáºðèéí
íýð
Áàòàëñàí
áàéãóóëëàãà,
îãíîî
Õºòºëáºðèéí ¿íäñýí çîðèëãî
1
¯íäýñíèé
èííîâàöèéí
òîãòîëöîîã 2008-
2015 îíä õºãæ¿¿ëýõ
õºòºëáºð
ÇÃ-ûí 306 òîîò
òîãòîîë
2007.11.28
¯íäýñíèé èííîâàöèéí òîãòîëöîîíû çàãâàðûã áîëîâñðóóëæ, ýäèéí çàñãèéí
òîãòâîðòîé õºãæëèéã õàíãàõ, àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí ºðñºëäºõ ÷àäâàð, øèíæëýõ
óõààí, òåõíîëîãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð àøãèéã äýýøë¿¿ëýõ òàëààð òºð, çàñãààñ
òýðã¿¿í ýýëæèíä àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëò, àðãà õýìæýýã òîäîðõîéëîí Ìîíãîë Óëñûí
îíöëîãò òîõèðñîí ¿íäýñíèé èííîâàöèéí ¿ð àøèãòàé òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ
¿íäñèéã òàâèõàä îðøèíî.
2
Á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí
òîãòîëöîîã áèé
áîëãîõ ¿íäýñíèé
õºòºëáºð
/2008-2012 îí/
òîãòîîë
2008.02.27
Òºðººñ èðãýä, áàéãóóëëàãàä ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýã õ¿ðòýýìæòýé, øóóðõàé áîëãîõ, ò¿¿íèé
÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, á¿ðòãýëèéí òºãºëäºðøëèéã á¿ðä¿¿ëýõ, óëìààð õ¿íä ñóðòàë,
àâëèãàòàé òýìöýõ çîðèëãîòîé.
3
Çàñãèéí ãàçðààñ
òýðã¿¿í ýýëæèíä
õýðýãæ¿¿ëýõ 26
òºñºë
òîãòîîë
2009
Òýðã¿¿ëýõ ÷èãëýë:
1. Àøèãò ìàëòìàëûí îðäóóäûã àøèãëàí óóë óóðõàéí ñàëáàðûã õºãæ¿¿ëæ, õ¿íä àæ
¿éëäâýðèéí ñóóðèéã òàâèõ
2. Ýð÷èìæñýí õºäºº àæ àõóéã õºãæ¿¿ëýõ, àæ ¿éëäâýðæ¿¿ëýõ áîäëîãûã õýðýãæ¿¿ëýõ
3. Äýä á¿òöèéã õºãæ¿¿ëýõ
4. Õ¿íèé õºãæëèéã òºëºâø¿¿ëæ, áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàí òîãòâîðòîé õºãæëèéã
õàíãàõ
5. Çàñàãëàëûã ñàéæðóóëàõ, õóâèéí õýâøëèéã äýìæèõ çýðýã ¿íäñýí 5 ÷èãëýëýýð 2010-
2015 îíä òýðã¿¿í ýýëæèíä õýðýãæ¿¿ëýõ 26 òºñëèéí æàãñààëòûã áàòàëæ, õºðºíãº
îðóóëàã÷ íàðò çàðëàñàí.
4
Ìýäýýëëèéí
àþóëã¿é áàéäëûã
õàíãàõ ¿íäýñíèé
õºòºëáºð
/2010-2015 îí/
òîãòîîë
2010.06.02
Ìîíãîë Óëñûí òºðèéí áàéãóóëëàãà, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, èðãýä, àæ àõóéí íýãæ,
áàéãóóëëàãûí öàõèì ìýäýýëëèéí ñàí, ìýäýýëýë ò¿¿íèéã äýìæèõ äýä á¿òöèéí öàõèì
àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ àðãà õýìæýýã ¿å øàòòàéãààð õýðýãæ¿¿ëýõ çàìààð ¿íäýñíèé
àþóëã¿é áàéäàë, èðãýäèéí ¿íäñýí ýðõ, ýðõ ÷ºëººã áàòàëãààæóóëàõàä îðøèíî ãýæ
çààñàí áîëíî.
5
Ðàäèî, òåëåâèçèéí
ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí
ñ¿ëæýýã òîîí
òåõíîëîãèä
øèëæ¿¿ëýõ
¿íäýñíèé õºòºëáºð
/2010-2015 îí/
òîãòîîë
2010.10.27
Ìîíãîë Óëñûí ðàäèî, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ñ¿ëæýýã òîîí òåõíîëîãèä
á¿ðýí øèëæ¿¿ëñíýýð, ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ¿éë÷èëãýýã á¿õ èðãýäýä ÷àíàðòàé,
õ¿ðòýýìæòýé, èë¿¿ èõ ìýäýýëëèéã õ¿ðòýýõ, ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû øèíý
òºðëèéí ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëæ, õýðýãëýýã íýìýãä¿¿ëýõ, Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí
¿éë àæèëëàãààíû õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä îðøèíî.
6
ªðõ á¿ðò øóóäàí
òîãòîîë
2011
Ìîíãîë Óëñàä øóóäàíãèéí ¿íäñýí ñ¿ëæýýã áèé áîëãîõ, ¿íäñýí ñ¿ëæýýíèé äàìæóóëàõ
÷àäâàðûã ñàéæðóóëæ, ñ¿ëæýýãýýð äàìæèõ óëàìæëàëò ¿éë÷èëãýýíèé íýð òºðëèéã
íýìýãä¿¿ëæ ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèä òóëãóóðëàñàí øèíý íýð òºðëèéí ¿éë÷èëãýý,
õýðýãëýýã íýâòð¿¿ëýõ, øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýã õ¿ðòýýìæòýé, øóóðõàé, íàéäâàðòàé
õ¿ðãýõ áîëîìæèéã áèé áîëãîõîä ýíýõ¿¿ õºòºëáºðèéí çîðèëãî îðøèíî.
7
ªíäºð õóðäíû
ºðãºí çóðâàñûí
ñ¿ëæýý ¿íäýñíèé
õºòºëáºð
/2011-2015 îí/
òîãòîîë
2011.05.03
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ºíäºð õóðäíû ºðãºí çóðâàñûí ñ¿ëæýý áàéãóóëàõ,
ºðãºòãºõ, àøèãëàõ, ýçýìøèõ, õºãæ¿¿ëýõ õóóëü ýðõ ç¿é, çîõèöóóëàëòûí òààòàé îð÷èí
á¿ðä¿¿ëýõ, öààøèä õèéõ àðãà õýìæýýã íàðèéâ÷ëàí òîäîðõîéëñîí.
8
Öàõèì Çàñàã
/2012-2016 îí/
òîãòîîë
2012.04.04
Òºðèéí áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãààã èë òîä, íýýëòòýé áàéëãàõ, òºðèéí áîäëîãî
áîëîâñðóóëàõàä èðãýäèéí îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ, òºðèéí ¿éë÷èëãýýã õ¿ðòýýìæòýé,
÷èðýãäýëã¿é áîëãîæ, öàõèì ¿éë÷èëãýýã õºãæ¿¿ëæ íýâòð¿¿ëýõ çîðèëãî, çîðèëòóóäûã
òîäîðõîéëñîí áîëíî.
9
“Ìîíãîë Óëñûí
¯íäýñíèé õèéìýë
äàãóóë õºòºëáºð”
òîãòîîë
2012.11.24
¯íäýñíèé õèéìýë äàãóóë õºòºëáºðèéí çîðèëãî íü ñàíñàð ñóäëàë, ñàíñðûí
òåõíîëîãèéã Ìîíãîë Óëñàä õºãæ¿¿ëýí íóòàãøóóëàõ, ¿íäýñíèé õèéìýë äàãóóë õººðãºõ,
ýçýìøèõ, àøèãëàõ, ýíý ÷èãëýëýýð îëîí óëñûí õàìòûí àæèëëàãààã èäýâõæ¿¿ëýõòýé
õîëáîãäñîí ¿éë àæèëëàãààã íàðèéâ÷ëàí òîäîðõîéëæ, õýðýãæ¿¿ëýõýä îðøèíî.

www.crc.gov.mn | 9
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíèêèéí çîõèöóóëàëòûí îð×èíã
áîëîâñðîíãóé áîëãîíî.
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû äýä á¿òýö, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí õýðýãëýý áà ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí ñ¿ëæýýíèé
çîõèöóóëàëòûã õýðýãæ¿¿ëíý.
1. Ñàëáàðûí ýäèéí çàñãèéí çîõèöóóëàëòûã òºãºëäºðø¿¿ëíý.
2. Ðàäèî äàâòàìæèéí òºëºâëºëò, óäèðäëàãà çîõèöóóëàëò, õÿíàëò ìîíèòîðèíãèéí òîãòîëöîîã ñàéæðóóëíà.
3. Õýðýãëýã÷èéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ, ãîìäîë ìàðãààíûã øèéäâýðëýõ, áàéãóóëëàãûí õºãæëèéã äýìæèæ
àæèëëàíà.
ÑÒÐÀÒÅÃÈÉÃ ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝÕ ¯ÍÄÑÝÍ ÇÎÐÈËÒÓÓÄ
• ¯íäñýí çîðèëò 1. Ìýäýýëýë õîëáîîíû ñàëáàðûí çîõèöóóëàëòûí ä¿ðýì æóðàì, íºõöºë øààðäëàãà,
õîëáîãäîõ áàðèìò áè÷ãèéã îëîí óëñûí æèøèãò íèéö¿¿ëýí øèíý÷ëýõ, òóñãàé çºâøººðëèéí ¿éë÷èëãýýã öàõèì
õýëáýðò øèëæ¿¿ëýõ
• ¯íäñýí çîðèëò 2. Ñàëáàðûí áèçíåñèéí òîãòâîðòîé ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ, ºðñºëäººíèé òààòàé îð÷íûã
á¿ðä¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð õóóëü ýðõ ç¿é, çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýýã áîëîâñðóóëàõ, õýðýãæ¿¿ëýõýä äýìæëýã
¿ç¿¿ëýõ
• ¯íäñýí çîðèëò 3. Ñ¿ëæýý, ìýäýýëëèéí àþóëã¿é áàéäàë, äýä á¿òöèéã á¿ðä¿¿ëýõýä ¿íäýñíèé àþóëã¿éí ¿çýë
áàðèìòëàë, ñòðàòåãèéí ÷èãëýëèéã õàðãàëçñàí çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ
• ¯íäñýí çîðèëò 4. Ýäèéí çàñãèéí çîõèöóóëàëòûí îð÷èíã øèíý÷ëýí õýðýãæ¿¿ëýõ, òóñãàé çºâøººðëººð
äàìæóóëàí ºðñºëäººíèéã äýìæèõ
• ¯íäñýí çîðèëò 5. Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí ¿éë÷èëãýý, õýðýãëýýíèé ÷àíàð, ñòàíäàðòûã
èðãýäèéí ýðýëò õýðýãöýýã õàíãàõóéö õýìæýýíä õ¿ðãýõ çýðýã áîëíî.
Á¯ÒÝÖ, ÇÎÕÈÎÍ ÁÀÉÃÓÓËÀËÒ
ÕÕÇÕ-íû ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ ¿íäñýí õýëáýð íü Õàðèëöàà Õîëáîîíû òóõàé Ìîíãîë Óëñûí õóóëèéí õîëáîãäîõ
á¿ëýã, çààëòûí äàãóó Õîðîîíû õóðàëäààí áàéõ áà òóñ õîðîîíû 2002 îíû 01 òîãòîîë, 2007 îíû 14 ä¿ãýýð
òîãòîîëîîð íýìýëò ººð÷ëºëò îðóóëàí áàòàëñàí “Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû õóðàëäààíû äýã”-èéã
ìºðäºíº. Õîðîîíû õóðàëäààíààð òîãòîîë, òýìäýãëýë çýðýã øèéäâýðèéã ãàðãàõ áºãººä ò¿¿íèé ¿íäñýí ¿¿ðýã íü
ñàëáàðûã õºãæ¿¿ëýõ òºðèéí áîäëîãî, ñòðàòåãèéã ¿íäýñëýí çîõèöóóëàëòûí îíîâ÷òîé àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ,
ìºðä¿¿ëýõ çàìààð òóñ áàéãóóëëàãûí ¿íäñýí çîðèëãûã õýðýãæ¿¿ëäýã.
Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû àëáàä íü äàðààõü ¿íäñýí ýðõ, ÷èã ¿¿ðãèéí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. ¯¿íä
1. ÝÇÌÇÀ: Ãýðýý, ýðõ ç¿éí òàëààðõ çºâëºãºº, õýðýãëýã÷èéí ýðõèéã õàìãààëàõ, õÿíàëò øàëãàëò, ìºðäºëò, ãîìäîë
ìàðãààí øèéäâýðëýõ, îëîí íèéòòýé õàðèëöàõ, çàõèðãàà áîëîí ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãàà, ãàäààä õàìòûí
àæèëëàãàà, õ¿íèé íººöèéí õºãæèë áîëîí ñóðãàëò, áàéãóóëëàãûí âåá ñàéòûí ìåíåæìåíò;
2. ÇÀ: Òóñãàé çºâøººðºë, ñòàíäàðò áîëîí áàòàëãààæóóëàëò, õàðèëöàí õîëáîëòûí òåõíèêèéí àñóóäëóóä,
äóãààðëàëò, òåõíèêèéí íºõöºë øààðäëàãà, òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýë, íýãäýë áîëîí èíòåðíåò;
3. ÐÄÇÕÀ: Ðàäèî äàâòàìæ òºëºâëºëò, òåõíèêèéí ä¿í øèíæèëãýý, ðàäèî äàâòàìæ õóâààðèëàëò áîëîí ìåíåæìåíò,
ðàäèî äàâòàìæèéí õÿíàëò øàëãàëò, ðàäèî äîëãèîí àøèãëàõ òóñãàé çºâøººðºë áîëîí ºðãºí íýâòð¿¿ëýã;
4. ÇÇ¯ÒÀ: Çàõ çýýëèéí ñòðàòåãèéí ä¿í øèíæèëãýý, çàõ çýýëèéí ñóäàëãàà áîëîí ñòàòèñòèê ìýäýýëýë, ¿íý òàðèô,
õàðèëöàí õîëáîëòûí òºëáºð, ºðñºëäººí, á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéã òîäîðõîéëîõ;
5. ØÀ: Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé òóñãàé çºâøººðºë, çèï êîä, õàÿãæóóëàëò, õàðèëöàí õîëáîëò, ¿íý òàðèô çýðýã
áîëíî.
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ
ÕÎÐÎÎÍÛ ÑÒÐÀÒÅÃÈ, ÇÎÐÈËÒÓÓÄ
¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ
¯ÍÄÑÝÍ ÑÒÐÀÒÅÃÈ
Äàðãà Õîðîîíû
ãèø¿¿ä
Ðàäèî äàâòàìæ
çîõèöóóëàëò,
õÿíàëòûí àëáà
Ðàäèî äàâòàìæ
õÿíàëòûí òºâ
Ýðõ ç¿é,
ìýäýýëýë,
çàõèðãààíû àëáà
Øóóäàíãèéí
àëáà
Çàõ çýýë, ¿íý
òàðèôûí àëáà
Çîõèöóóëàëòûí
àëáà

ØÈÍÝ ÎÐ×ÈÍ,
ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÑÝÍ
ØÈÍÝ×ËÝËÒÈÉÍ
ÇÎÐÈËÒÓÓÄ
2013
Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ Õîðîî 2008-2012 îíû
ªªðèéí ñòðàòåãè, çîðèëòûí õýðýãæèëòèéã ä¯ãíýæ, äàðààãèéí 4 æèëèéí
ñòðàòåãè, çîðèëòîî áîëîâñðóóëàí òîäîðõîéëæ áàéíà.
Ýõ ñóðâàëæ: ITU World Telecommunication/ICT Regulatory Database. 2012
Äýëõèéí 158 óëñ îðîíä
àæèëëàäàã ìýäýýëýë, õàðèëöàà
õîëáîîíû ñàëáàðûí çîõèöóóëàõ
áàéãóóëëàãóóäûí íýã íü
áîëîõûíõîî õóâüä Ìîíãîë
Óëñûí Õàðèëöàà Õîëáîîíû
Çîõèöóóëàõ Õîðîî èðýõ 4 æèëä
¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýëýý
çîõèöóóëàëòûí îëîí óëñûí ÷èã
õàíäëàãàä íèéö¿¿ëýí òîäîðõîéëæ
áàéãàà þì. ÎÓÖÕÁ-ààñ ãàðãàñàí
çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãóóäûí
¿éë àæèëëàãààíû õàìðàõ
õ¿ðýýíèé çóðàãò èëýðõèéëýãäñýí
çîõèöóóëàëòûí ¿íäñýí
÷èãëýë¿¿äèéí èõýíõè íü ºíººäºð
Õàðèëöàà Õîëáîîíû Çîõèöóóëàõ
Õîðîîíû ÷èã ¿¿ðýãò õàìààð÷
áàéíà.
Çîõèöóóëàõ áàéãóóëëàãóóäûí ¿éë àæèëëàãààíû ÷èãëýë, õàìðàõ õ¿ðýý, 2012 îí
88.6%
88.6%
83.5%
82.9%
82.3%
79.1%
53.8%
39.2%
17.7%
15.8%
13.3%

www.crc.gov.mn | 11
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû
òåõíîëîãè àñàð õóðäòàé õºãæèæ,
ýíý íü çàõ çýýëèéí õóâüñàë
ººð÷ëºëò, áèçíåñèéí øèíý øèíý
áîëîìæèéã äàãóóëñààð áàéíà.
Ýíý ¿éë ÿâöûã íýãäýí íèéëýëò
õýìýýí òîäîðõîéëæ áàéãàà
áºãººä Ìîíãîë Óëñàä ÷ ýíý
ººð÷ëºëò áîäèò áîëæ áàéãàà íü
ñàëáàðûí óäèðäëàãûí ò¿âøèíä
òåõíîëîãèéí õºãæèëä íèéöýí
çîõèöîõ àëõàìóóä, àëñûã õàðñàí
øèíý÷ëýëèéã øààðäàæ áàéíà.
Òèéìýýñ Çîõèöóóëàõ õîðîî
ýíýõ¿¿ íýãäýí íèéëýëòèéí ¿åèéí
áîäëîãîî òîäîðõîéëîõäîî çàõ
çýýëèéí øààðäëàãàä íèéöñýí, èë
òîä, íýýëòòýé çîõèöóóëàëòûí ¿éë
àæèëëàãààã áèé áîëãîõûã çîðüæ,
ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû ä¿ðýì,
æóðàì, ïðîöåäóðûã îíëàéí
ñèñòåìä øèëæ¿¿ëýõ àæëûã
ýõë¿¿ëæ áàéíà.
ÒÓÑÃÀÉ ÇªÂØªªÐËÈÉÍ
ÒÎÃÒÎËÖÎÎÃ
ÁÎËÎÂÑÐÎÍÃÓÉ ÁÎËÃÎÕ,
ÍªÕÖªË ØÀÀÐÄËÀÃÛÃ
ÕÀÍÃÓÓËÀÕ ×ÈÃËÝËÝÝÐ:
Äýëõèéí áàíêíû ñàíõ¿¿æèëòýýð õýðýãæèæ áàéãàà “Òóñãàé çºâøººðëèéí
òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ íü” çºâëºõ ¿éë÷èëãýýíèé òºñëèéí
õ¿ðýýíäØâåéöàðèéí“MacmillanKeckAttorneys&Solicitors”êîìïàíèòàé
õàìòðàí àæèëëàæ, Ìîíãîëûí õàðèëöàà õîëáîîíû çàõ çýýëèéí
á¿òýö, áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí îð÷èí, îíöëîîä òóñãàé çºâøººðëèéí
òîãòîëöîîíä ¿íýëãýý õèéõ, îëîí óëñûí òóðøëàãûã ãàçàð äýýð íü ñóäëàõ,
òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ ¿éë àæèëëàãààíä øààðäëàãàòàé ººð÷ëºëòèéã
òóñãàñàí áàðèìò áè÷ãèéí òºñºë áîëîâñðóóëàõ, ñóðãàëò, ñåìèíàð
çîõèîí áàéãóóëàõ, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí äóíä äýýðõè àñóóäëààð
õýëýëö¿¿ëýã õèéõ àæëûã õèéëýý. Ýíýõ¿¿ çºâëºõ ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýýíä
ÿðèãäñàí àñóóäàë, ºãºãäñºí çºâëºìæ, ñóäàëñàí òóðøëàãûã ¿íäýñëýí
òóñãàé çºâøººðëèéí òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ àñóóäëûã
öîãöîîð íü àâ÷ ¿çýæ, òóñãàé çºâøººðºë îëãîõ, ñóíãàõ, õ¿÷èíã¿é
áîëãîõ æóðìûã øèíý÷ëýõ, òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãûí
áèåëýëòèéã ¿íýëýõ àðãà÷ëàëûã áîëîâñðóóëàõ àæëûã õèéæ áàéíà.
Òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãóóäûã äàõèí àâ÷ ¿çýæ, îíîâ÷òîé
áîëãîõ àæëûã òóñãàé çºâøººðëèéí àíãèëàë, òºðºë á¿ðýýð õèéæ ýõëýýä
áàéíà. Òóõàéëáàë “Òåëåâèç ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí åðºíõèé
øààðäëàãà”,“Òîîí êîíòåíòûí åðºíõèé íºõöºë øààðäëàãà”,”Àé Ïè
ÒÂ ¿éë÷èëãýýíèé íºõöºë øààðäëàãà”,”Äýä á¿òýö ñóóðüëóóëàëòûí
çàñâàð ¿éë÷èëãýýíèé íºõöºë øààðäëàãà” çýðýãò ººð÷ëºëò îðóóëæ,
“Ñ¿ëæýýíèé ¿éë÷èëãýýíèé íºõöºë øààðäëàãà”,“Èíòåðíåòèéí íºõöºë
øààðäëàãà”, “ßðèàíû ¿éë÷èëãýýíèé íºõöºë øààðäëàãà”-ä ººð÷ëºëò
õèéõýýð àæèëëàæ áàéíà.
Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò õýðýãæ¿¿ëñýí ñ¿ëæýý,
¿éë÷èëãýýíèé ñàëãàëòûí áîäëîãûí õýðýãæèëòýíä ä¿ãíýëò õèéæ,
öààøèä àâàõ àðãà õýìæýýã òºëºâëºí “Ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû
ñ¿ëæýýíèé çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷èã”-èéã õîðîîíû 2013 îíû
26-ð òîãòîîëîîð áàòëàí ãàðãàæ, Ìîíãîë Óëñûí ìýäýýëýë, õàðèëöàà
õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé òºëºâëºëò, ñóóðü, ò¿ãýýõ áîëîí õýðýãëýã÷èéí
ñ¿ëæýýíèé íºõöºë øààðäëàãûã
áîëîâñðóóëæ, îéðûí ¿åä
áàòëàõààð òºëºâëºæ áàéíà.
Ò¿¿í÷ëýí 2013-2016 îíû ñòðàòåãè
çîðèëòîî òîäîðõîéëîõûí
òóëä õàðèëöàà õîëáîîíû çàõ
çýýë, õºãæëèéí ÷èã õàíäëàãà,
ºðñºëäººíèé îð÷èí, ¿éë÷èëãýý
ýðõëýã÷äèéí ¿éë àæèëëàãààíû
ºíººãèéí áàéäàëä ¿íýëýëò
ä¿ãíýëò ºãºõººñ àæëàà ýõýëñýí.
Èíòåðíåòèéí 43, òåëåâèçèéí 18,
êàáåëèéí ñóâãèéí 43, ÊàÒÂ-
èéí 5 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä
áîëîí õºäºº îðîí íóòàãò
¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ 62 àæ àõóéí
íýãæèä ¿çëýã øàëãàëò õèéæ,
òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë
øààðäëàãûí õýðýãæèëòýíä
¿íýëýëò, ä¿ãíýëò ºã÷, õîëáîãäîõ
àðãà õýìæýýã àâààä áàéíà.
Òóõàéëáàë èíòåðíåòèéí 17,
êàáåëèéí ñóâãèéí 9 òóñãàé
çºâøººðëèéã õ¿÷èíã¿é
áîëãîæ, òåëåâèçèéí 1 òóñãàé
çºâøººðëèéã ò¿äãýëç¿¿ëæ,
èíòåðíåòèéí 13 ¿éë÷èëãýý
ýðõëýã÷äýä, 5 òåëåâèçýä
ò¿äãýëç¿¿ëýõèéã ñàíóóëñàí,
21 êàáåëèéí ñóâãèéí òóñãàé
çºâøººðëèéã ò¿äãýëç¿¿ëæ,
òýäãýýðýýñ 12 ñóâàãò òîäîðõîé
íºõöºëòýéãýýð 6 ñàðûí
õóãàöààãààð ò¿ð ñýðãýýõ, àðãà
õýìæýý àâààä áàéíà.

Òóí óäàõã¿é îëîí ñóâãèéí
¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí ¿éë
àæèëëàãààíä õÿíàëò øàëãàëò õèéõ
áîëíî. ¯éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä
ºãñºí ¿íýëãýýíýýñ õàðàõàä òóñãàé
çºâøººðëèéí íºõöºë øààðäëàãà,
òåõíèê òºõººðºìæèéí òåõíîëîãèéí
ñòàíäàðò øààðäëàãà õàíãàëòã¿é
áàéãààãèéí çýðýãöýý õýðýãëýã÷äýä
Òóñ õîðîîíû 2012 îíû 47
òîîò òîãòîîëûí äàãóó óòàñã¿é
ñóóðèí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíä
àøèãëàãäàæ áàéñàí ðàäèî
äàâòàìæèéí çóðâàñûã ÷ºëººëºõ
çîõèöóóëàëòûã ¿å øàòòàéãààð
õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Ýíý àæëûí
õ¿ðýýíä îäîîãîîð ÌÖÕ ÕÊ-
èéí 50õõõõõõ äóãààðëàëòòàé
óòàñã¿é ñóóðèí ÿðèàíû
¿éë÷èëãýýã Ñêàéòåë êîìïàíèéí
¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíä
øèëæ¿¿ëýõ àæëûã õèéæ
ã¿éöýòãýëýý. Äàðààãèéí øàòàíä
Ìîáèêîì êîìïàíèéí 55õõõõõõ
äóãààðëàëòòàé ¿éë÷èëãýýã 2013
îíû 8 äóãààð ñàðä áàãòààí
¿¿ðýí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýíä
øèëæ¿¿ëýõ àæëûí áýëòãýëèéã
õàíãàæ áàéíà.
Ðàäèî äàâòàìæèéí
çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýë, áàðèìò
áè÷ã¿¿äýä øààðäëàãàòàé
çàðèì íýìýëò, ººð÷ëºëò
õèéæ, ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä
íýýëòòýé áàéëãàõ çàð÷ìûã
áàðèìòëàí àæèëëàæ, óã áàðèìò
áè÷ã¿¿äèéã Çîõèöóóëàõ õîðîîíû
øèíý÷èëñýí öàõèì õóóäñàíä
õàíäàæ òàíèëöàõ áîëîëöîîòîé
áîëãîõ àæëûã àíõ óäàà çîõèîí
áàéãóóëæ áàéíà.
Õàðèëöàà õîëáîîíû
çîõèöóóëàõ õîðîî íü ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò
áàòàëãààæóóëàëòûí òîãòîëöîîã
ÐÀÄÈÎ
ÄÀÂÒÀÌÆ
ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ,
ÕßÍÀËÒÛÍ
×ÈÃËÝËÝÝÐ:
Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2010 îíû 275 òîîò òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí
“Ðàäèî òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ
¿íäýñíèé õºòºëáºð”-èéã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí õ¿ðýýíä “Òåõíèêèéí
øèéäýë, áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýëèéã áîëîâñðóóëàõ” àæëûí
õýñãèéã çîõèîí áàéãóóëæ, óã àæëûí õýñãèéí õ¿ðýýíä Óëààíáààòàð õîò,
Äàðõàí-Óóë, Îðõîí àéìãèéí òºâä áàéãóóëàõ öàìõàã, òîîí íÿãòðóóëãà,
õîëáîëòûí òºâ¿¿äèéí áàéðøëûã òîãòîîõ, òåõíèê ýäèéí çàñãèéí
¿íäýñëýëèéã áîëîâñðóóëàõ, õýðýãëýã÷èéí òºãñãºëèéí òºõººðºìæèä
òàâèãäàõ íºõöºë øààðäëàãà áîëîâñðóóëàõ, òåëåâèç ¿çýã÷äèéí ñóäàëãàà
õèéõ, ýäèéí çàñàã, õºðºíãº îðóóëàëòûí òîîöîîëîë õèéõ, òåëåâèç,
ðàäèîãèéí ¿éë÷èëãýýã àíàëîãîîñ òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ íýãäñýí
òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ ñóäàëãààíû àæëóóäûã õèéëýý (äýëãýðýíã¿é
ìýäýýëëèéã www.crc.gov.mn öàõèì õàÿãíààñ àâíà óó). Ìºí óã
õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä “Òîîí ðàäèîãèéí áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí
÷èãëýë, òåõíèêèéí øèéäýë áîëîâñðóóëàõ” àæëûí õýñãèéã çîõèîí
áàéãóóëæ, ñóäàëãààíû àæèë ýõë¿¿ëýýä áàéíà.
Ò¿¿í÷ëýí 470-686ÌÃö-èéí ðàäèî äàâòàìæèéí çîõèöóóëàëòûí
÷èãëýëèéã øèíýýð áîëîâñðóóëæ, áàòëàí ãàðãàëàà. Ìºí óã
çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýëä Ìîíãîë Óëñàä 2013 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 1-íèé
ºäðººñ õîéø àíàëîãè òåõíîëîãè àøèãëàñàí òåëåâèçèéí ¿éë÷èëãýýíä
ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàõ òóñãàé çºâøººðºë îëãîõûã á¿ð ìºñºí çîãñîîõ
ñòðàòåãèéã áàðèìòëàõ òóõàé çààæ ºãñºí. Ìºí 2014 îíû 7 äóãààð
ñàðûí 31-íýýñ ýõëýí òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéã àíàëîãèîñ òîîí
òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ çîõèöóóëàëòòàé õîëáîãäóóëàí òåëåâèçèéí
ºðãºí íýâòð¿¿ëèéí ¿éë÷èëãýýíä õóâààðèëàí îëãîñîí 686-790ÌÃö-èéí
ðàäèî äàâòàìæèéã ÷ºëººëºõ, òåëåâèçèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí àíàëîãè
òåõíîëîãèä àøèãëàãäàæ áàéãàà 470-686 ÌÃö-èéí ðàäèî äàâòàìæèéã
òîîí òåõíîëîãèä øèëæ¿¿ëýõ ðàäèî äàâòàìæèéí çîõèöóóëàëòûã
õèéõýýð òºëºâëºëòºº ãàðãààä áàéíà.
¿ç¿¿ëæ áàéãàà ¿éë÷èëãýýíèé
÷àíàð ìºí ë øààðäëàãà õàíãàõã¿é
ò¿âøèíä áàéíà. Ýíý íü ¿éë÷èëãýý
ýðõëýã÷äèéí ººðñäèéíõ íü
áèçíåñèéí õºãæèë, ò¿¿í÷ëýí
ºðñºëäººíèé îð÷èíä ñºðãººð
íºëººëæ áàéíà ãýæ ¿çýæ,
Çîõèöóóëàõ õîðîîíîîñ ¿éë÷èëãýý
ýðõëýã÷äèéí ñ¿ëæýý, ¿éë÷èëãýýíèé
÷àíàð, ñòàíäàðò ìºðäºëòºíä
òîãòìîë õÿíàëò, ìîíèòîðèíã õèéæ,
îëîí óëñûí õýìæýýíä õ¿ëýýí
çºâøººðºãäñºí òîäîðõîé ¿ç¿¿ëýëò,
àðãà÷ëàëààð ¿íýëæ, ä¿ãíýäýã, ¿ð
ä¿íã èë òîä ìýäýýëýõ, õàðèóöëàãà
òîîöîõ ìåõàíèçìûã áèé áîëãîõûã
çîðüæ, òºëºâëºæ áàéíà.

www.crc.gov.mn | 13
áàéãóóëëàãûí Àçè Íîìõîí
äàëàéí îðíû ñàëáàð
áàéãóóëëàãûí äýä åðºíõèéëºã÷
íî¸í Ìàðêî Øèðð, ìºí
òóñ áàéãóóëëàãûí óäèðäàõ
çºâëºëèéí ãèø¿¿í íî¸í Øòåôàí
Þðö, Ôàáèàí Øîáåðò íàðûí
õîîðîíä 2013 îíû 2 äóãààð
ñàðûí 4-8 ºäð¿¿äýä óóëçàëò
çîõèîí áàéãóóëàãäàæ ðàäèî
õîëáîîíû òîíîã òºõººðºìæèéí
áàòàëãààæóóëàëòûí ÷èãëýëýýð
ñàíàë ñîëèëöîí öààøèä õàìòðàí
àæèëëàõààð áîëñîí.
Ìîíãîë Óëñàä
áàòàëãààæóóëàëòûí
áàéãóóëëàãûã èòãýìæëýõ ýðõ
á¿õèé áàéãóóëëàãà áîëîõ
Ñòàíäàðò÷èëàë õýìæèë ç¿éí
ãàçðààñ èòãýìæëýëòýé õîëáîîòîé
á¿ðä¿¿ëýõ áàðèìò áè÷èã,
õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý,
Åâðîïûí ñòàíäàðòûã á¿ðòã¿¿ëýí
õýðýãëýõ òàëààð òóñ ãàçðûí
õîëáîãäîõ óäèðäëàãà, àëáàí
òóøààëòàíòàé õàìòðàí àæèëëàæ
áàéíà.
¯éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýýñ
áàòàëãààæóóëàõ øààðäëàãàòàé
òîíîã òºõººðºìæèéí ñàíàë, òîîí
òåëåâèç íèéë¿¿ëýã÷èäòýé óóëçàëò
õýëýëö¿¿ëýã õèéõ çýðýã àæëûã
çîõèîí áàéãóóëæ àæèëëàâ.
3. Õ¯íèé íªªö,
ìýðãýøñýí áîëîâñîí
õ¯×íèé ×àäàâõ:
Ñòàíäàðò÷èëàë õýìæèë ç¿éí
ãàçðààñ çîõèîí áàéãóóëñàí
“Òîõèðëûí ¿íýëãýý áà
áàòàëãààæóóëàëò”, “ISO/
IEC 17025:2007-ñîðèëòûí
áîëîí øàëãàëò òîõèðóóëãûí
ëàáîðàòîðèéí ÷àäàâõèä òàâèõ
åðºíõèé øààðäëàãà” çýðýã
ñýäýâò ñóðãàëòàä õîëáîãäîõ
ìýðãýæèëòí¿¿äèéã õàìðóóëàí
õàðèëöàà õîëáîîíû ÷èãëýëèéí
áàòàëãààæóóëàëòûí îðîí òîîíû
áóñ øèíæýý÷èéí ýðõ àâñàí.
ÎÓÖÕÁ-ààñ
çºâëºõ ¿éë÷èëãýý àâàõ õ¿ñýëòýý
èëýðõèéëæ, õàìòðàí àæèëëàæ
áàéíà.
Òóñ õîðîîíîîñ ðàäèî äàâòàìæ
àøèãëàõ òóñãàé çºâøººðºë,
ýðõèéí áè÷èã ýçýìøèã÷äèéí
õ¿ðýýíä ãýðýýãýýð õ¿ëýýñýí
¿¿ðýã, ðàäèî äàâòàìæ àøèãëàëò,
õàðèëöàí íºëººëëèéã àðèëãàõ
÷èãëýëýýð òºëºâëºãººò áîëîí
¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí
õ¿ñýëòèéí äàãóó õýìæèëò,
øàëãàëòûã Óëààíáààòàð
õîò, ªìíºãîâü àéìãèéí òºâ
Äàëàíçàäãàä, Õàíáîãä ñóì,
Äîðíîä àéìãèéí òºâ Õýðëýí
ñóì, Äàðõàí-Óóë àéìãèéí òºâ
Äàðõàí ñóì, Îðõîí àéìãèéí òºâ
Áàÿí-ªíäºð ñóìäàä õèéëýý.
Óòàñã¿é õîëáîëòûí òåõíîëîãè
àøèãëàí èíòåðíýòèéí ¿éë÷èëãýýã
õýðýãëýã÷äýä õ¿ðãýæ áóé
10 ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí
ðàäèî äàâòàìæèéí àøèãëàõ
òóñãàé çºâøººðëèéí ãýðýýíèé
áèåëýëòèéã ä¿ãíýõ çîðèëãîîð
íèéò 640 ¿¿ðò õýìæèëò,
øàëãàëòûí àæëûã çîõèîí
áàéãóóëæ, èëýðñýí çºð÷èë
äóòàãäëûã àðèëãàõ òàëààð àðãà
õýìæýý àâ÷ àæèëëàâ.
áîëîâñðîíãóé áîëãîõ çîðèëãîîð
“Ñòàíäàðò÷èëàë, òîõèðëûí
¿íýëãýýíèé òóõàé”, “Õàðèëöàà
õîëáîîíû òóõàé” õóóëèóäàä
çààñíû äàãóó íèéòèéí àøèã
ñîíèðõîë, õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíä,
õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èí,
óëñ îðíû àþóëã¿é áàéäàëä
õîõèðîë ó÷ðóóëæ áîëçîøã¿é
á¿òýýãäýõ¿¿íèé áàòàëãààæóóëàëò,
òåõíèêèéí õÿíàëò õèéõ
àëáàí ¸ñíû ýðõ á¿õèé
áàéãóóëëàãà ãýäãýý ¿íäýñëýí
äàðààõü àæëóóäûã õèéæ
ã¿éöýòãýæ áàéíà. ¯¿íä:
1. Áàòàëãààæóóëàëòûí
¯éë àæèëëàãààíä
áàðèìòëàõ áè×èã
áàðèìò:
Òóñ õîðîî íü ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí
òîíîã òºõººðºìæèéí
áàòàëãààæóóëàëòûí ºðãºäºë
õ¿ñýëò õ¿ëýýæ àâàõààñ òîõèðëûí
¿íýëãýýíèé ãýð÷èëãýý îëãîõ
øèéäâýð ãàðãàõ õ¿ðòýëõ ïðîöåññ,
ýäãýýð ¿éë àæèëëàãààòàé
õîëáîîòîé õóóëü òîãòîîìæ,
òåõíèêèéí çîõèöóóëàëò,
ñòàíäàðòûã àãóóëñàí áàãö
áàðèìò áè÷èã áîëîõ ×àíàðûí
ãàðûí àâëàãà, Ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû òîíîã
òºõººðºìæèéí çàãâàðûã
áàòàëãààæóóëàõ æóðàì,
Áàòàëãààæóóëàëòûí ãýð÷èëãýý
îëãîõ, õàäãàëàõ, õóãàöàà ñóíãàõ,
ãýð÷èëãýý öóöëàõàä òàâèõ æóðàì
çýðýã õîëáîãäîõ íèéò 10 ãàðóé
æóðàì, ä¿ðýì çààâðûã øèíýýð
áîëîâñðóóëñàí.
2. Õàìòûí àæèëëàãàà:
Õàðèëöàà õîëáîîíû
çîõèöóóëàõ õîðîîíû
óäèðäëàãóóä ÕÁÍÃÓ-ûí
Áàòàëãààæóóëàëòûí òºâ

Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû
ñàëáàðûí ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí
äàâàìãàé áîëîí ç¿é ¸ñíû
ìîíîïîëü áàéäàëòàé àæ àõóéí
íýãæèéã òîãòîîëãîõ àðãà÷ëàëûí
äàãóó ñóäàëãàà õèéæ, ä¿ãíýëò
ãàðãàí ØªÕÒÃ-òàé õàìòðàí
àæèëëàæ Ìýäýýëýë, õàðèëöàà
õîëáîîíû ñàëáàðûí çàõ
çýýëèéí ¿¿ðýí, ñóóðèí òåëåôîí
õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý, óòàñã¿é
ñóóðèí òåëåôîí õîëáîîíû
¿éë÷èëãýý, êàáåëèéí òåëåâèçèéí
¿éë÷èëãýý, óëñ õîîðîíäûí
øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýý,
äîòîîäûí øóóäàíãèéí
¿éë÷èëãýýíä äàâàìãàé
áàéäàëòàé àæ àõóéí íýãæèéã
òîäîðõîéëæ òýäãýýðèéí çàõ
çýýëèéí ºðñºëäººíèé íºõöºë
áàéäàëä ñóäàëãàà õèéæ çàðèì
çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýýã
òóñ òóñ àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.
Äóãààðëàëòûí òºëºâëºãººíèé
ººð÷ëºëòòýé õîëáîãäóóëàí
îëîí óëñûí æèøèãò íèéö¿¿ëýí
òºëáºðòýé áîëîí òºëáºðã¿é
ÿðèàíû (toll free 1-800/
premuim rate service 1-900)
¿éë÷èëãýýíä àøèãëàãäàõ òóñãàé
äóãààðëàëòûí çîõèöóóëàëòûí
áàðèìò áè÷ãèéã áîëîâñðóóëàí
öàõèëãààí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýý
ýðõëýã÷äèéí äóíä õýëýëö¿¿ëýã
õèéãýýä áàéíà. Îéðûí õóãàöààíä
òóñãàé äóãààðëàëòàíä øèëæ¿¿ëýõ
àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ, òóñãàé
äóãààð àøèãëàñàí ºíäºð òºëáºð
á¿õèé ÿðèàíû áîëîí ìåññåæíèé
¿éë÷èëãýýíèé ¿íý òàðèô, îðëîãî
õóâààõ çàð÷èìä çîõèöóóëàëò
õèéõýýð áýëòãýë àæëûã õàíãààä
áàéíà.
Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí
2012 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 17-íû
ºäðèéí õóðàëäààíû øèéäâýðèéã
õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí õ¿ðýýíä
“ÌÕÑ ÒªÊ-èéí èíòåðíýòèéí
¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äýä ºðõèéí
èíòåðíýòèéí çîðèóëàëòààð õîò
õîîðîíäûí ñóâãèéã èíòåðíýò
óðñãàëûí õàìò ò¿ðýýñëýõ òàðèô”-
ûã õÿíàí áàòàëæ õýðýãæ¿¿ëæ
ýõëýýä áàéíà. Èíãýñíýýð õºäºº
îðîí íóòàãò èíòåðíýò õýðýãëýýã
íýìýãä¿¿ëýõ, õýðýãëýã÷äýä õÿìä
¿íýýð èíòåðíýòèéí ¿éë÷èëãýý
àâàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëæ
áàéíà.
×èãëýñýí ìàðøðóòààð óëñ
õîîðîíäûí øóóäàíãèéí
¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èäòýé óóëçàëò,
ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàí
èëãýýìæèéí òàðèôèéí äîîä
õÿçãààðûã òîãòîîí ìºðä¿¿ëëýý.
Öààøèä èíòåðíåòèéí áººíèé
¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷èä áîëîí
èíòåðíåòèéí æèæèãëýíãèéí
¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí
õîîðîíäûí õîëáîëò, õàðèëöàí
õîëáîëòûí ¿éë÷èëãýýíèé
òºëáºð, ñ¿ëæýýíèé ¿éë÷èëãýýíèé
¿íý òàðèôûí çîõèöóóëàëò,
öàõèëãààí õîëáîîíû ñ¿ëæýýíä
õîëáîãäîõ, ñ¿ëæýýãýýð äàìæèí
õîëáîãäîõ õîëáîëòûí çàð÷èì
áîëîí òºëáºðèéí àñóóäëààð
çîõèöóóëàëòûí àðãà õýìæýýã
õýðýãæ¿¿ëýõýýð àæèëëàæ áàéíà.
ÕÝÐÝÃËÝÃ×ÈÉÍ ÝÐÕ ÀØÃÈÉÃ
ÕÀÌÃÀÀËÀÕ ×ÈÃËÝËÝÝÐ:

¯ÍÝ
ÒÀÐÈÔÛÍ
×ÈÃËÝËÝÝÐ:
“Øèíý÷ëýëèéí Çàñãèéí Ãàçðûí
1111 Òºâ”-ä ìýäýýëýë, õàðèëöàà
õîëáîîíû çîõèöóóëàëòûí
÷èãëýëýýð òóñ õîðîîíä çºâõºí
2013 îíû ýõíèé 5 ñàðä ë ãýõýä èðãýäýýñ íèéòäýý 380 ãàðóé ñàíàë,
ãîìäîë èð¿¿ëñýí áºãººä ñàëáàðûí 10 ãàðóé òîìîîõîí êîìïàíè,
áàéãóóëëàãà, òóñãàé çºâøººðºë ýçýìøèã÷èä áîëîí õîëáîãäîõ óäèðäëàãà,
àæèëòíóóäòàé õàìòðàí õàðèóã òóõàé á¿ð ºã÷ àæèëëàæ áàéíà. ÕÕÇÕ-íîîñ
øóóä õàìààðàëòàé 150 ãàðóé ñàíàë ãîìäëûã õîëáîãäîõ õóóëü òîãòîîìæ,
õîðîîíû õóðàëäààíû øèéäâýð, ä¿ðýì, æóðìûí õ¿ðýýíä øèéäâýðëýí
áàðàãäóóëñàí áîëíî.
Òóõàéëáàë òåëåâèç, êàáåëèéí ñóâãóóäèéí áýëòãýí íýâòð¿¿ëæ áàéãàà
íýâòð¿¿ëýã, çàð ñóðòàë÷èëãàà íü ¿íäýñíèé ò¿¿õ, õýë, ñî¸ë, õ¿¿õýä

www.crc.gov.mn | 15
áàéäëààð òóñãàéëàí ãàðãàñàí
õºòºëáºð, öàãèéí õóâààðèéí
äàãóó íýâòð¿¿ëýõýýð áîëãîëîî.
Ìºí êèíîíû ñîíãîëò õèéõäýý
õ¿¿õýä çàëóóñûí õ¿ì¿¿æèë, ¸ñ
ñóðòàõóóíä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ
õ¿÷èðõèéëýë, ñàäàð ñàìóóíûã
èëýðõèé ñóðòàë÷èëñàí, àëëàãà
õÿäëàãà, õ¿÷èðõèéëýë ãýìò
õýðýã ¿éëäýõèéã ººãø¿¿ëýí
ñóðòàë÷èëñàí, ãýìò õýðýã ¿éëäýõ
àðãûã íàðèéâ÷ëàí õàðóóëñàí,
õýò öóñ àñãàðóóëñàí, àéäàñ
òºð¿¿ëñýí äóó, ä¿ðñòýé êèíî,
âèäåî áè÷ëýã ãàðãàõã¿é áàéõ,
çºâõºí íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
çîðèóëñàí êèíî, íýâòð¿¿ëýã,
âèäåî áè÷ëýãèéã ºäðèéí öàãààð,
õàðèí õ¿¿õäýä çîðèóëñàí
íýâòð¿¿ëýã, õ¿¿õäèéí êèíîã îðîé
22.00 öàãààñ õîéø ãàðãàõã¿é
áàéõ çîõèöóóëàëò õèéëýý.
Ò¿¿í÷ëýí 11-11 äóóäëàãûí òºâä
èðãýäýýñ èð¿¿ëñýí ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò
õàìààðàõ íèéò ñàíàë ãîìäëûí
15% îð÷èì íü çºâõºí
îíëàéí õýâëýë ìýäýýëëèéí
õýðýãñëèéí êîíòåíòòîé
õîëáîîòîé áàéñàí áºãººä
ýäãýýð ãîìäîë ñàíàëóóäûí
àãóóëãà íü “... ñåíñààöè
õººñºí, õýò óëñ òºðæñºí, ñºðºã
ìýäýýëýë èõòýé, áóñäûã ã¿òãýí
äîðîìæèëñîí...” ãýñýí áàéñàíòàé
õîëáîîòîéãîîð õîðîîíû 2013
îíû 5-ð òîãòîîëîîð “Âåá ñàéòûí
ñýòãýãäëèéí æóðàì”-ûã áàòàëñàí
áºãººä ýíý æóðìààð ñýòãýãäýë
áè÷èõýä áóñäûã õ¿íäýòãýõ,
õóóëü çºð÷èõã¿é áàéõ òàëààð
ñàíóóëãà ãàðãàõ, íýð, èìýéë
õàÿãààð íýâòýð÷ îðäîã áàéõ, IP
õàÿãèéã èë õàðàãäóóëàõ, ¿ãèéí
ø¿¿ëò¿¿ð àøèãëàõ, õýðýãëýã÷
àëü íýã ººð õýðýãëýã÷èéí
¿¿ñãýñýí ñýòãýãäëèéã õóóëü
áóñ ãýæ ¿çâýë óã ñýòãýãäëèéã
àðèëãóóëàõ õ¿ñýëòýý òóõàéí
âåá ñàéòàä ìýäýãäýõ, âåá ñàéò
áîäèòîé ãýæ ¿çâýë ñýòãýãäëèéã
àðèëãàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëýõ
øààðäëàãóóä òàâèãäñàí áîëíî.
ÝÐÕ Ç¯ÉÍ
ÎÐ×ÈÍÃ
ÑÀÉÆÐÓÓËÀÕ
×ÈÃËÝËÝÝÐ:
“Ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò ìºðäºãäºæ áóé õóóëü
òîãòîîìæèéí ºíººãèéí îð÷èíä ä¿í øèíæèëãýý õèéæ, òýäãýýðò íýìýëò,
ººð÷ëºëò îðóóëàõàä ñàíàë áîëîâñðóóëàõ áîëîí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí
õóóëèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëàõ àæëûí õýñãèéã õîëáîãäîõ òºðèéí
áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëàãóóäûí òºëººëºëòýé õàìòðàí àæèëëóóëæ,
òîäîðõîé ñàíàëóóä, ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí õóóëèéí ¿çýë áàðèìòëàëûã
áîëîâñðóóëààä áàéíà. Ò¿¿í÷ëýí Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2013
îíû 06 äóãààð òîãòîîëûã õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí õ¿ðýýíä ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé íýãäñýí òºëºâëºëòèéã áîëîâñðóóëàõ,
áîäëîãî, çîõèöóóëàëòûí îð÷èíã ñàéæðóóëàõàä øààðäëàãàòàé ñóäàëãàà,
çàëóó÷óóäûí ¸ñ ñóðòàõóóí, çàí
òºëºâò ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ
áàéãàà òàëààð ¿çýã÷äýýñ
èð¿¿ëñýí óäàà äàðààãèéí
ãîìäîë ñàíàë áîëîí áàéíãûí
õÿíàëò ìîíèòîðèíãèéí ¿ð
ä¿íä ¿íäýñëýí õîðîîíû 2013
îíû 2-ð òîãòîîëîîð ”Òåëåâèç,
ðàäèîãèéí ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí
çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë
øààðäëàãà”-ûí 6.3, 6.6, 6.7,
6.8-ð ç¿éëä íýìýëò ººð÷ëºëò
îðóóëñàí. Ýíý çîõèöóóëàëòûí
äàãóó ÷àò, ìåññåæèéã äýëãýöýýð
ãàðãàõã¿é áàéõ, óðñäàã
çàð, áàííåð õýëáýðèéí çàð
ñóðòàë÷èëãààã äýëãýö äýýð
äàâõàðäóóëàí ãàðãàõã¿é áàéõ,
õàðèí “¿ãýí” õýëáýðèéí ìýäýý,
ìýäýýëëèéã ñòàíäàðòûí äàãóó
çºâõºí ìýäýý, ìýäýýëëèéí
íýâòð¿¿ëýã äóíäóóð, “óðñäàã”
çàðûã àëáàí ¸ñîîð õ¿ëýýí
àâ÷ áîëîâñðóóëñàí ¿ã ¿ñýã,
ä¿ðìèéí àëäààã¿é, êðèëë
¿ñãýýð áè÷èæ íàéðóóëñàí
ìýäýýëýë, ä¿ãíýëò ãàðãàõ
çîðèëãîîð “Óëñûí òºñâèéí
õºðºíãººð áîëîí ãàäààäûí çýýë
òóñëàìæèéí õºðºíãººð ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû óëñ, õîò
õîîðîíäûí äàìæóóëàõ ñ¿ëæýý,
õîòûí äîòîðõ ñ¿ëæýýã ºðãºòãºõ,
õ¿÷èí ÷àäàë, õàìðàõ õ¿ðýý
íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð 2005
îíîîñ õîéø õýðýãæ¿¿ëñýí áîëîí
õýðýãæ¿¿ëæ áóé òºñë¿¿äèéí ¿ð
ä¿í, òºñëèéí ÒÝÇ¯, õóóëü ýðõ
ç¿éí ÷àäàìæ, òåõíèê òåõíîëîãè,
ñòàíäàðò, íºõöºë øààðäëàãûí
õýðýãæèëò, ºì÷ëºë, àøèãëàëòûí
ò¿âøèíä ñóäàëãàà õèéæ, ä¿ãíýëò,
ñàíàë, çºâëºìæ ãàðãàõ” ÷èã ¿¿ðýã
á¿õèé àæëûí õýñãèéã áàéãóóëàí
àæèëëàæ áàéíà.

ØÓÓÄÀÍÃÈÉÍ ÑÀËÁÀÐÛÍ
ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ:
Óëàìæëàëò ºðãºí íýâòð¿¿ëãèéí òºäèéã¿é øèíý ýðèí
áîëîõ èíòåðíåòèéí îð÷èí äàõü êîíòåíòûã õºãæ¿¿ëýõ
Ìîíãîë Óëñûí áîäëîãî áàéõ ¸ñòîé ãýæ ¿çýæ,
õîëáîãäîõ ÿàì, òºðèéí áàéãóóëàãóóäòàé õàìòûí
àæèëëàãààíû ÷èãëýëýý òîäîðõîéëîõ, óã áîäëîãûã
áîëîâñðóóëàõ òàëààð ñàíàà÷ëàãà ãàðãàí àæèëëàæ
áàéíà.
Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé äàâóó ýðõèéí á¿ñ, á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé
òºðºë. ÕÕÇÕ, ÌÒØÕÕÃ-ààñ õàìòðàí áîëîâñðóóëæ, Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèé
ñàéäûí 2013 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 29-íèé ºäðèéí 24 ä¿ãýýð çàõèðàìæààð
øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé äàâóó ýðõèéí á¿ñèéã äàðààõ áàéäëààð øèíý÷ëýí
òîãòîîëîî. ¯¿íä:
1. Äàâóó ýðõèéí á¿ñ:
1.1 Íýãä¿ãýýð çýðýãëýëèéí á¿ñ:
Óëààíáààòàð õîò

1.2 Õî¸ðäóãààð çýðýãëýëèéí á¿ñ:
Îðõîí àéìàã
Äàðõàí-Óóë àéìàã
1.3 Ãóðàâäóãààð çýðýãëýëèéí á¿ñ:
Õýíòèé àéìãèéí ªíäºðõààí ñóì
Ñ¿õáààòàð àéìãèéí Áàðóóí-Óðò ñóì
2. Äàâóó ýðõèéí ¿éë÷èëãýý:
2.1 Óëñ õîîðîíäûí áóóõèà øóóäàíãèéí
¿éë÷èëãýý

www.crc.gov.mn | 17
Ìîíãîë Óëñûí Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëèéí 7.1.1 äýõ
çààëòûí äàãóó Çàì òýýâýð àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàéäûí
2006 îíû 12 äóãààð ñàðûí 14-íèé ºäðèéí 206 òîîò
òóøààëààð øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé äàâóó ýðõèéí
á¿ñèéã Óëààíáààòàð õîò 1-ð á¿ñ, Äàðõàí-óóë àéìãèéí
Äàðõàí ñóì /õóó÷íààð Äàðõàí õîò/, Îðõîí àéìãèéí
Áàÿí-ºíäºð ñóì /õóó÷íààð Ýðäýíýò õîò/-óóäûã 2-ð
á¿ñ, áóñàä àéìãèéí òºâ¿¿äèéã 3-ð á¿ñýýð òîãòîîæ
áàéñàí þì. Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé äàâóó ýðõèéí
á¿ñ ãýäýã íü òóõàéí óëñûí øóóäàíãèéí çàõ çýýëèéí
¿ð àøèãòàé õýñýã áºãººä ýíý õýñãèéã òîäîðõîéëñíîîð
á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãýýñ õ¿ëýýæ áàéãàà
àëäàãäëûã íºõºõ õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã á¿ðä¿¿ëýõ
áîëîìæèéã áèé áîëãîäîã.
Äýëõèéí øóóäàí õîëáîîíîîñ Øóóäàíãèéí
¿éë÷èëãýýíèé äàâóó ýðõèéí á¿ñèéã ¿éë÷èëãýý áà
ãàçàð íóòãààð ãýñýí õî¸ð ¿íäñýí ÷èãëýëýýð òîãòîîæ
áîëíî ãýñýí ÷èãëýëèéã áàðèìòàëæ áàéíà. Ìàíàé
îðíû íºõöºëä äàâóó ýðõèéí á¿ñèéã: ãàçàð ç¿éí
áàéðøèë áóþó ýäèéí çàñãèéí àøèãòàé á¿ñýýð
òîãòîîæ áàéñàí áºãººä ýíý óäàà øèíý÷èëñýí á¿ñýä
óëñ õîîðîíäûí áóóõèà øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýã äàâóó
ýðõèéí ¿éë÷èëãýýãýýð íýìñíýýðýý îíöëîãòîé áîëëîî.
Á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé òºðºë. Øóóäàíãèéí
á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðýã (ÁÍ¯¯)-èéí òóõàé
îéëãîëò íü àíõ 1999 îíä ÁÍÕÀÓ-ûí Áýýæèí õîòíîî
áîëñîí Äýëõèéí Øóóäàí Õîëáîîíû 22-ð èõ õóðëûí
øèéäâýðýýð ÄØÕ-íû êîíâåíöèä òóñãàãäñàíààð
äýëõèéí óëñ îðíóóäàä õýðýãæèæ ýõýëñýí þì.
Ìàíàé óëñàä 2003 îíä Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëèàð
òîäîðõîéëîãäîæ, Ìîíãîë óëñûí íóòàã äýâñãýðò
¿íäñýí ñ¿ëæýý ýçýìøèã÷ Ìîíãîë øóóäàí ÒªÕÊ íü
á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéã ºíººäðèéã õ¿ðòýë
õ¿ëýýæ áàéíà. Ìîíãîë óëñûí øóóäàíãèéí òóõàé
õóóëèàð á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíä äîð äóðüäñàí á¿õ
òºðëèéí èëãýýìæèéã õîòûí äîòîð 2 õîíîã, õîò õîîðîíä
5 õîíîã, ñóì õ¿ðòýë 12 õîíîãò õ¿ðãýõ ¿éë÷èëãýýã
õàìààðóóëíà ãýñýí òîäîðõîéëîëòûã ìºðäºæ áàéñàí.
¯¿íä:
Áè÷èã çàõèäàë 0-500 ãð
Áîîäîë 0-1000 ãð õ¿ðòýë æèíòýé 245*35*150
ìì õýìæýýòýé
Èëãýýëò 1000 ãð-ààñ äýýø æèíòýé áîîäëûí
õýìæýýíýýñ äàâñàí õýìæýýòýé.
ÄØÕ-íû 141 óëñ îðîí îðîëöñîí ñóäàëãààíààñ õàðàõàä
á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé ¿¿ðãèéã õóóëü, áîäëîãûí
áîëîí áóñàä áàðèìò áè÷ãýýð áàòàëãààæóóëñàí íü
69%, ÿìàð íýãýí òîäîðõîéëîëò õèéãýýã¿é 31% áàéíà.
ÁÍ¯¯-ã áàòàëãààæóóëñàí óëñ îðíóóäûí 60% íü
õóóëèàðàà, 14% íü òóñãàé çºâøººðëººð, áîäëîãûí
êîíöåïöèàð 7% íü, ãàðûí àâëàãààð 9% íü, áóñàä
áàðèìò áè÷ãýýð áàòàëãààæóóëñàí íü 10% áàéãàà þì.
Äýýð äóðüäñàí óëñ îðíóóäûí 84% íü áè÷èã çàõèäàë,
áîîäëûí ¿éë÷èëãýýã, 56% íü èëãýýëòèéí ¿éë÷èëãýýã
ÁÍ¯¯-ò îðóóëæ òîäîðõîéëñîí áàéäàã.
Ìàíàé óëñàä ÁÍ¯¯-èéí õàìðàõ õ¿ðýýã èë¿¿
ºðãºí õ¿ðýýòýéãýýð òîäîðõîéëñîí íü øóóäàíãèéí
¿éë÷èëãýýíèé ¿ð àøãèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ºðãºí
ñîíãîëòòîé ¿éë÷èëãýýíèé òºðëèéã íýâòð¿¿ëýõýä:
¿éë÷èëãýýíèé ¿íý òàðèôèéã àøèãòàé òîãòîîõ
áîëîìæã¿éãýýñ õºðºíãº îðóóëàëòûí ýõ ¿¿ñâýðã¿é
áîëîõ çýðýã õ¿íäðýëòýé áàéäëûã áèé áîëãîñîí þì.
Øóóäàíãèéí ¿éë÷èëãýýíýýñ õ¿ëýýæ áàéãàà àëäàãäëûã
áàãàñãàõ, øèíý òåõíîëîãè íýâòð¿¿ëýõýä øààðäëàãàòàé
õºðºíãº îðóóëàëò õèéõ ýõ ¿¿ñâýðèéã áàòàëãààæóóëàõ
çîðèëãîîð Ìîíãîë óëñûí Øóóäàíãèéí òóõàé õóóëèéí
7.1.1 äýõ çààëòûí äàãóó äýýð äóðüäñàí çàõèðàìæààð
øóóäàíãèéí á¿õ íèéòèéí ¿éë÷èëãýýíèé òºðëèéã:
Áîäèò õýìæýýãýýðýý ñòàíäàðòàä íèéöñýí äýýä
õÿçãààð íü 0-70 ãð õ¿ðòýëõ æèíòýé, åðäèéí áè÷èã
çàõèäëóóäûã õ¿ëýýí àâ÷, äàìæóóëàí õ¿ðãýõ
Øóóäàíãèéí ¿íäñýí ñ¿ëæýýãýýð äàìæèæ
áàéãàà ýëåêòðîí ìàðêààð áàòàëãààæñàí ýëåêòðîí
øóóäàí ãýæ òóñ òóñ òîãòîîëîî.
Èéíõ¿¿ øèíý÷ëýí òîãòîîñíîîð øóóäàíãèéí
ñàëáàðò ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèä ñóóðèëñàí øèíý
¿éë÷èëãýýí¿¿äèéã íýâòð¿¿ëýõýä äóòàãäàæ áàéãàà
õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðèéã øèéäýõýä ¿ç¿¿ëæ áàéãàà
á¿õ ¿éë÷èëãýýíýýñýý àëäàãäàë õ¿ëýýäýã áàéñíûã
¿éë÷èëãýýíèé òîäîðõîé õýñýãò øèéäâýðëýõ íºõöëèéã
á¿ðä¿¿ëæ ºãñíººðºº èõýýõýí à÷ õîëáîãäîëòîé þì.

Õîðîîíû
áàòàëñàí
òîãòîîëûí
äóãààð
Îãíîî Òîãòîîëûí
òîâ÷
àãóóëãà
Íýã. ÕÕÇÕ-íû áàòàëñàí òîãòîîë
1 ÒÎÃÒÎÎË 01 2013.01.11
Òóñãàé çºâøººðºë ò¿äãýëç¿¿ëýõ òóõàé (Êàáåëèéí ñóâãèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ
çºâøººðºë)
2 ÒÎÃÒÎÎË 02 2013.01.11
Íºõöºë, øààðäëàãàä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé (Ðàäèî, òåëåâèçèéí
ºðãºí íýâòð¿¿ëýã çîõèöóóëàëòûí åðºíõèé íºõöºë, øààðäëàãà)
3 ÒÎÃÒÎÎË 03 2013.01.11
Òåíäåðèéí àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ òóõàé (×èãëýë õàéõ ñèñòåì á¿õèé
çººâðèéí õÿíàëò ñòàíö, áóñàä òîíîã òºõººðºìæ)
4 ÒÎÃÒÎÎË 04 2013.02.27
Íºõöºë, øààðäëàãàä íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé (Òîîí êîíòåíòûí
¿éë÷èëãýýíèé åðºíõèé íºõöºë, øààðäëàãà)
5 ÒÎÃÒÎÎË 05 2013.02.27
Æóðàì áàòëàõ òóõàé (Ñàéòóóä äàõü ñýòãýãäëèéí õàðèëöààã çîõèöóóëàõ
æóðàì)
6 ÒÎÃÒÎÎË 06 2013.03.01
Òàðèô õÿíàí áàòëàõ òóõàé (Ìîáèêîìûí òàðèôûí äîîä õÿçãààð: 2013.03.15
ýõëýõ)
7 ÒÎÃÒÎÎË 07 2013.03.01
Òóñãàé çºâøººðºë ò¿äãýëç¿¿ëýõ, àíç òîãòîîõ òóõàé (ÒÂ ¿éë÷èëãýý
ýðõëýã÷:1+7)
8 ÒÎÃÒÎÎË 08 2013.03.01 Òóñãàé çºâøººðºë õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, ñýðãýýõ òóõàé (Êàáåëèéí ñóâàã:9+5+7)
9 ÒÎÃÒÎÎË 09 2013.03.01 Òóñãàé çºâøººðºë õ¿÷èíã¿é áîëãîõ òóõàé (ÒÂ ªÍ-2, ÐÄ-2+2, Äýä á¿òýö-4)
ÕÕÇÕ-íû õóðàëäààíû ìýäýýëýë
Ìîíãîë Óëñûí “Õàðèëöàà õîëáîîíû òóõàé õóóëü”,
Çàñãèéí ãàçðûí 2002 îíû 15 òîîò òîãòîîëîîð
áàòàëñàí “Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû
ä¿ðýì”, Õàðèëöàà õîëáîîíû çîõèöóóëàõ õîðîîíû
2010 îíû 27 äóãààð òîãòîîëûí íýãä¿ãýýð õàâñðàëòààð
áàòàëñàí “ÕÕÇÕ-íû õóðàëäààíû äýã” çýðýã áàðèìò
áè÷ãèéí õ¿ðýýíä Õîðîîíû ýýëæèò, ýýëæèò áóñ
õóðàëäààíûã òóñ òóñ çîõèîí áàéãóóëäàã.
ÕÕÇÕ-íû õóðàëäààíààð òóñ õîðîîíû ä¿ðìèéí 3 äóãààð
á¿ëãèéí 10 äàõü õýñýãò çààñàí àñóóäëóóäûã õýëýëöýí
òîãòîîë, òýìäýãëýë òóñ òóñ ãàðãàæ øèéäâýðëýäýã
áîëíî.
Òóñ õîðîîíû 2013 îíû ýõíèé 5 ñàðûí ýýëæèò, ýýëæèò
áóñ õóðàëäààíû òîãòîîë, øèéäâýðèéí æàãñààëòûã
õ¿ñíýãòýýð ¿ç¿¿ëýâ.
ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ ÇÎÕÈÖÓÓËÀÕ ÕÎÐÎÎÍÛ
ÕÓÐÀËÄÀÀÍÀÀÑ 2013 ÎÍÄ ÃÀÐÃÀÑÀÍ
ÒÎÃÒÎÎË, ØÈÉÄÂÝÐÈÉÍ ÌÝÄÝÝËÝË2013

www.crc.gov.mn | 19
10 ÒÎÃÒÎÎË 10 2013.03.01 Òóñãàé çºâøººðºë ò¿äãýëç¿¿ëýõ òóõàé (Øóóäàí: 2, õóãàöàà: 3 ñàð)
11 ÒÎÃÒÎÎË 11 2013.03.01 Òóñãàé çºâøººðºë õ¿÷èíã¿é áîëãîõ òóõàé (Øóóäàí: 4)
12 ÒÎÃÒÎÎË 12 2013.03.01
Äàâòàìæèéí çóðâàñûí çîõèöóóëàëòûí ÷èãëýë áàòëàõ òóõàé (Äàâòàìæèéí
470-690 ÌÃö çóðâàñ)
13 ÒÎÃÒÎÎË 13 2013.03.01
Çàðèì íºõöºë øààðäëàãà, æóðàì, çîõèöóóëàëòûí áàðèìò áè÷èã õ¿÷èíã¿é
áîëãîõ òóõàé (Íºõöºë øààðäëàãà:1, æóðàì:2, Çîõèöóóëàëòûí áàðèìò
áè÷èã:1)
14 ÒÎÃÒÎÎË 14 2013.03.01
Òóñãàé çºâøººðºë õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, òóñãàé çºâøººðºëä ººð÷ëºëò îðóóëàõ
òóõàé (Èíòåðíýò: 15 õ¿÷èíã¿é, ÐÄ:2 ººð÷ëºëò îðóóëàõ)
15 ÒÎÃÒÎÎË 15 2013.03.15 Òåíäåð øàëãàðóóëàëòûí ä¿íãèéí òóõàé
16 ÒÎÃÒÎÎË 16 2013.03.15
Äàâòàìæèéí çóðâàñûí õóâààðèëàëò, òåõíèêèéí íºõöºë øààðäëàãà áàòëàõ
òóõàé (UHF: 340-350 ÌÃö çóðâàñ)
17 ÒÎÃÒÎÎË 17 2013.03.15
18 ÒÎÃÒÎÎË 18 2013.03.15
19 ÒÎÃÒÎÎË 19 2013.04.05
Æóðàì áàòëàõ, ýðõ îëãîõ òóõàé (Ðàäèî, òåëåâèçýýð Ìîíãîë Óëñûí
Åðºíõèéëºã÷èéí ñîíãóóëèéí ñóðòàë÷èëãàà íýâòð¿¿ëýõ æóðàì)
20 ÒÎÃÒÎÎË 20 2013.05.01
Íºõöºë, øààðäëàãà øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé (Àé-Ïè òåëåâèçèéí-IPTV
¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí íºõöºë, øààðäëàãà)
21 ÒÎÃÒÎÎË 21 2013.05.01
Àðãà÷ëàë áàòëàõ òóõàé (Òåëåâèç, ðàäèîãèéí îëîí ñóâàã äàìæóóëàõ
¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷äèéí ñóâãèéí á¿òöèéã õÿíàõ àðãà÷ëàë)
22 ÒÎÃÒÎÎË 22 2013.05.01
Íºõöºë, øààðäëàãà øèíý÷ëýí áàòëàõ òóõàé (Õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýý,
äýä á¿òöèéí ñóóðèëóóëàëò, çàñâàð ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ òóñãàé çºâøººðëèéí
íºõöºë, øààðäëàãà)
23 ÒÎÃÒÎÎË 23 2013.05.01
Òóñãàé çºâøººðºë õ¿÷èíã¿é áîëãîõ, õàìðàõ õ¿ðýýíä ººð÷ëºëò îðóóëàõ
òóõàé
24 ÒÎÃÒÎÎË 24 2013.05.01
Íýìýëò, ººð÷ëºëò îðóóëàõ òóõàé (Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýðò ðàäèî
ñîíèðõîã÷èéí ýðõèéí áè÷èã îëãîõ æóðàì)
25 ÒÎÃÒÎÎË 25 2013.05.01
Íºõöºë, øààðäëàãà áàòëàõ òóõàé (Ìîíãîë Óëñûí íóòàã äýâñãýðò àøèãëàõ
õàðèëöààíû ðàäèî ñòàíöàä òàâèãäàõ òåõíèêèéí áîëîí àøèãëàëòûí íºõöºë,
øààðäëàãà)
26 ÒÎÃÒÎÎË 26 2013.05.01
Ìîíãîë Óëñûí ìýäýýëýë, õàðèëöàà õîëáîîíû ñ¿ëæýýíèé çîõèöóóëàëò”
áàòëàõ òóõàé

ªíººäðèéí áàéäëààð Ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû òåõíîëîãè,
øóóäàíãèéí ÷èãëýëýýð 200 øàõàì
ñòàíäàðò ìºðäºãäºæ áàéíà. ¯¿íýýñ
çàðèì ñòàíäàðòóóä íü 1973-1989 îíû
õîîðîíä õóó÷èí íýðýýð Õîëáîîíû
¿éëäâýðëýë, øèíæèëãýýíèé
èíñòèòóòýä áîëîâñðóóëàãäñàí þì.
Ãýâ÷ ýäãýýð ñòàíäàðòóóäûí èõýíõ íü
õóó÷èðñàí áºãººä øèíý÷ëýõ áîëîí
õóãàöààã íü ñóíãàõ øààðäëàãàòàé
áàéãàà þì. 1992 îíîîñ 1999 îí
õ¿ðòýë õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðò
øèíýýð íýã ÷ ñòàíäàðò áîëîâñðóóëæ
áàòëóóëààã¿é áàéñàí áàéíà.
Ìîíãîë óëñûí ìýäýýëýë, õàðèëöàà
õîëáîî, øóóäàíãèéí ñàëáàðò
ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä øèíýýð
ñòàíäàðòûã áîëîâñðóóëàõààñ ãàäíà
ÌÝÄÝÝËÝË, ØÓÓÄÀÍ, ÕÀÐÈËÖÀÀ ÕÎËÁÎÎÍÛ
×ÈÃËÝËÝÝÐ 2013 ÎÍÛ ÝÕÍÈÉ 5 ÑÀÐÄ ØÈÍÝÝÐ ÁÀÒËÀÃÄÑÀÍ
¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÑÒÀÍÄÀÐÒÓÓÄ
Õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí ñòàíäàðò×èëëûí ªíªªãèéí áàéäàë
îëîí óëñûí ñòàíäàðòûã ººðèéí
îðíû íºõöºëä òîõèðóóëàí ¿íäýñíèé
ñòàíäàðò áîëãîí íóòàãøóóëàõ àæèë
ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä íýëýýä ýð÷èìæèæ
áàéíà.
Øèíý÷ëýãäñýí Õàðèëöàà õîëáîîíû
òóõàé õóóëèàð ñàëáàðûí ñòàíäàðòûã
áîëîâñðóóëàõ, ò¿¿íèé õýðýãæèëòýíä
õÿíàëò òàâüæ àæèëëàõûã ÕÕÇÕ-íä
¿¿ðýã áîëãîñîí áèëýý. Òóñ õîðîî íü
ýíýõ¿¿ ñòàíäàðò áîëîâñðóóëàõ àæëûã
õàðèëöàà õîëáîîíû áàéãóóëëàãóóä,
ýðäýìòýä, èíæèíåð òåõíèêèéí
àæèëòíóóä (ÈÒÀ)-ûí õ¿ðýýíä çîõèîí
áàéãóóëæ, õàìòðàí àæèëëàæ áàéãàà
áºãººä 2003 îíîîñ ýõëýí ÕÕÇÕ-
íû òºñâººð 100 ãàðóé ñòàíäàðòûã
øèíýýð áîëîâñðóóëàí áàòëóóëààä
áàéíà.
Ñòàíäàðò áîëîâñðóóëàõ àæëûã
äàðààõü ¿å øàòòàéãààð çîõèîí
áàéãóóëæ áàéíà. ¯¿íä Ìýäýýëýë,
õàðèëöàà õîëáîîíû ñàëáàðûí
áàéãóóëëàãóóäààñ ñàíàë àâ÷, íýí
òýðã¿¿íä øààðäëàãàòàé áàéãàà
ñòàíäàðòóóäûã òîäîðõîéëæ,
ñòàíäàðò áîëîâñðóóëàã÷ààð òóõàéí
÷èãëýëýýð ìýðãýøñýí ýðäýìòýä,
ÈÒÀ-ûã ñîíãîí ìýðãýæëèéí áîëîí
ñòàíäàðò áè÷ëýãèéí ýêñïåðòýýð
ø¿¿ìæë¿¿ëæ, ä¿ãíýëò ãàðãóóëàõ,
õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäààñ ñàíàë
çºâëºìæ àâàõ çýðãýýð ãàðãàæ áóé
ñòàíäàðòûã àëü áîëîõ áîäèòîé,
Ìîíãîëûí íºõöºëä òîõèðñîí
áàéäëààð áîëîâñðóóëàõ òàëààð
àíõààðàí àæèëëàæ áàéíà.
ÕÕÇÕ-íû ñàíõ¿¿æèëòýýð 2013 îíû ýõíèé 5 ñàðä ñàëáàðûí ÑÕ¯Ã, ÕÕÇÕ-íû äýðãýäýõ Òåõíèêèéí
õîðîîíû õóðàëäààíààð õýëýëö¿¿ëýí ¿íäýñíèé ñòàíäàðòààð áàòëóóëñàí ñòàíäàðòûí òàëààð
ìýäýýëëèéã òîâ÷ëîí õ¿ðãýæ áàéíà. ¯¿íä:
1. Ìýäýýëëèéí
òåõíîëîãè
Àþóëã¿é áàéäëûí àðãà – Õàëäàëòûã èëð¿¿ëýõ ñèñòåì
(ÕÈÑ)-èéãñîíãîõ, ñóóðèëóóëàõ, àæèëëóóëàõ (Information
technology — Security techniques — Selection, deployment and
operations of intrusion detection systems)
MNS ISO/IEC
18043:2013
Áàéãóóëëàãà ººðèéí ñ¿ëæýý, ñèñòåì, ºãºãäºëä õýçýý
õýðõýí õàëäëàãà õèéñíèéã ìýääýã áàéãààä çîãñîõã¿é
ÿìàð ýìçýã áàéäëûã àøèãëàñàí áîëîõ, èðýýä¿éí
õàëäëàãààñ ñýðãèéëýõèéí òóëä ÿìàð àðãà õýìæýý,
ýðñäëèéã áóóðóóëàõ õóâèëáàð (æ.íü., ýðñäëèéã
øèëæ¿¿ëýõ, ýðñäëèéã õ¿ëýýí çºâøººðºõ, ýðñäëýýñ
çàéëñõèéõ) õýðýãæ¿¿ëýõ øààðäëàãàòàéã ìýäýæ
áàéõ ¸ñòîé. Ò¿¿í÷ëýí áàéãóóëëàãà êèáåð õàëäëàãûã
òàíüæ èëð¿¿ëæ, ò¿¿íèéã ýñýðã¿¿öýæ ÷àääàã áàéõ
¸ñòîé. Òèéìýýñ õîðòîé þìóó ñýæèãòýé ñàíàà áîäëûã
èëýðõèéëñýí õàëäëàãûí îíöëîã øèíæ, õîñòûí
áîëîí ñ¿ëæýýíèé óðñãàë, ýñõ¿ë àóäèò óë ìºð¿¿äèéã
øèíæëýõ øààðäëàãàòàé áîëäîã.
Ýíý øààðäëàãûã õàíãàõûí òóëä áàéãóóëëàãóóä 1990-
ýýä îíû äóíä ¿åýñ ýõëýí ÕÈÑ- èéã àøèãëàæ ýõýëñýí.
Õàëäàëò, õóóëü áóñ íýâòðýëòèéã èëð¿¿ëýõ, ñýðãèéëýõ
÷àäâàð áèé áîëãîõ ãýñýí áàéãóóëëàãóóäûí ºñºí
íýìýãäýæ áóé ýðýëò õýðýãöýýã õàíãàõ, õàëäàëòûã

www.crc.gov.mn | 21
èëð¿¿ëýõ òºðºë á¿ðèéí á¿òýýãäýõ¿¿í áèé áîëñîíòîé
õîëáîîòîéãîîð ÕÈÑ-èéí õýðýãëýýíèé õ¿ðýý ºðãºñºæ
áàéíà.
ÕÈÑ-èéí àøèã òóñûã äýýä õýìæýýíä õ¿ðãýõèéí òóëä
ñàéòàð ñóðãàñàí, òóðøëàãàòàé àæèëòíóóä àøèãëàí
ÕÈÑ-èéã ñîíãîõ, ñóóðèëóóëàõ, àæèëëóóëàõ ÿâöûã
íÿãò òºëºâëºæ, õýðýãæ¿¿ëýõ ¸ñòîé.
Èíãýæ ÷àäñàí òîõèîëäîëä ÕÈÑ íü õàëäàëòûí
òóõàé ìýäýýëëèéã ãàðãàí àâàõàä òóñàëæ ÷àäàõààñ
ãàäíà áàéãóóëëàãûí ìýäýýëýë õàðèëöàà õîëáîîíû
òåõíîëîãèéí äýä á¿òýö äàõü àþóëã¿é áàéäëûí ÷óõàë
õýðýãñëèéí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ ÷àäíà.
Îëîí óëñûí ýíý ñòàíäàðòààð ÕÈÑ–èéã çºâ ñîíãîõ,
ñóóðèëóóëàõ, ¿ð ä¿íòýé àæèëëóóëàõ óäèðäàìæ áîëîí
ÕÈÑ–èéí ¿íäñýí îéëãîëòóóäûã òîäîðõîéëñîí.
Ò¿¿í÷ëýí õàëäàëòûã èëð¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýã ãàäíû
áàéãóóëëàãààñ àóòñîðñèíãèéí ãýðýýãýýð àâàõ ãýæ áóé
áàéãóóëëàãàä ÷ ýíý ñòàíäàðò õàìààðàëòàé.
Àóòñîðñèíãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ãýðýýíèé òàëààðõ
ìýäýýëëèéã ISO/IEC 20000 ñòàíäàðòàä òóñãàñàí
ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ìåíåæìåíò
(ÌÒ¯Ì) èéí õýñãýýñ îëæ ¿çýæ áîëíî.
Ìºí Õàëäàëòààñ Ñýðãèéëýõ Îð÷èí ¯åèéí Ñèñòåìèéã
(Intrusion Prevention System - IPS) çºâ ñîíãîõ,
ñóóðèëóóëàõ, ¿ð ä¿íòýé àæèëëóóëàõ óäèðäàìæ
áîëãîí àøèãëàæ áîëíî.
Îëîí óëñûí ýíý ñòàíäàðò íü Õàëäàëòûã èëð¿¿ëýõ
(ñýðãèéëýõ) ñèñòåìèéã ñóóðèëóóëàõ ÿâöàä
áàéãóóëëàãàä òóñëàõ óäèðäàìæèéã àãóóëíà.
Òóõàéëáàë ÕÈÑ-èéã ñîíãîõ, ñóóðèëóóëàõ áîëîí
àæèëëóóëàõ àñóóäëûã òîäîðõîéëñîí. Ìºí ýíýõ¿¿
óäèðäàìæèéí ñóóðü ìýäýýëëèéã àãóóëñàí.
Îëîí óëñûí ýíý ñòàíäàðò íü äàðààõ áàéãóóëëàãàä
òóñëàõ çîðèóëàëòòàé.
à) MNS/ISO 27001 ñòàíäàðòûí äàðààõ øààðäëàãóóäûã
õàíãàõ çîðèëãîòîé áàéãóóëëàãà:
• Àþóëã¿é áàéäëûí áóäëèàíûã äàðóé èëð¿¿ëýõ,
õàðèó ¿éëäýë õèéõ ÷àäâàðûã õàíãàñàí æóðàì,
õÿíàëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ áóé;
• Àþóëã¿é áàéäëûí áóäëèàí, çºð÷èë, ò¿¿íèé
îðîëäëîãî, çàâäàëòûã àäèëòãàí òîäðóóëàõàä
÷èãëýñýí ìîíèòîðèíã, íÿãòëàí øàëãàõ
àæèëëàãààíû æóðàì áîëîí õÿíàëòóóäûã
õýðýãæ¿¿ëæ áóé.
á) MNS/ISO 27002 (17799) ñòàíäàðòûí äàðààõ
çîðèëãóóäòàé íèéöñýí õÿíàëòóóäûã õýðýãæ¿¿ëæ áóé
áàéãóóëëàãà:
Ìýäýýëëèéã õóóëü áóñààð áîëîâñðóóëæ áóé
àæèëëàãààã èëð¿¿ëýõ;
Ñèñòåì¿¿äýä ìîíèòîðèíã õèéõ, ìýäýýëëèéí àþóëã¿é
áàéäëûí ó÷ðàëûã á¿ðòãýõ;
Ìýäýýëëèéí ñèñòåìèéí ¿éë ÿâäàë, ó÷ðàëóóäûã
àäèëòãàí òîäðóóëæ áàéõûí òóë îïåðàòîðûí á¿ðòãýë,
àëäààíû á¿ðòãýëèéã àøèãëàõ;
Õýðýãæ¿¿ëñýí õÿíàëòûí ¿ð íºëººã øàëãàõûí òóëä
ñèñòåìèéí ìîíèòîðèíã àøèãëàõ çýðýã áîëíî.
2. Ìýäýýëëèéí
òåõíîëîãè
Íýýëòòýé ñèñòåì¿¿äèéí õàðèëöàí õîëáîëò (ÍÑÕÕ) –
Ôèçèê ¿éë÷èëãýýíèé òîäîðõîéëîëò (Information technology
– Open systems interconnection –Physical service definition)
Ýíý ñòàíäàðò íü êîìïüþòåðèéí ñèñòåì¿¿äèéí
õîîðîíäûí õàðèëöàí õîëáîëòûã õÿëáàðøóóëàõûí
òóëä áîëîâñðóóëñàí îëîí óëñûí ñòàíäàðò/çºâëºìæ
þì. Òóñ ñòàíäàðò íü íýýëòòýé ñèñòåì¿¿äèéí õàðèëöàí
õîëáîëò /öààøèä ÍÑÕÕ/-ûí íîðìàòèâ èøëýëä
òîäîðõîéëñîí îëîí óëñûí ñòàíäàðò/çºâëºìæèä
õàìààðíà. ÍÑÕÕ-ûí íîðìàòèâ èøëýë (ITU-T Rec.
X.200; ISO/IEC 7498-1-ûã ¿çíý ¿¿) íü ¿ç¿¿ëýëò á¿ðèéí
äàâõàðãà, òýäãýýðèéí òóñ á¿ðèéí óäèðäàæ áîëîõóéö
õýìæýýíèé äàðààëàëä õàðèëöàí õîëáîëò õèéõýä
çîðèóëàãäñàí ñòàíäàðòûí õýñã¿¿äýä õóâààãäàíà.
Óã ñòàíäàðò íü íîðìàòèâ èøëýëä òóñãàãäñàí Äàòà
ëèíê õîëáîëòûí áîëîí Ñ¿ëæýýíèé äàâõàðãóóäûí
õîîðîíäîõ çààãò õýñãèéí äàâõàðãàä äàìæóóëëûí
äàâõàðãààð õàíãàõ ¿éë÷èëãýýíèé ñòàíäàðòûã
òîäîðõîéëîõ þì. Ýíý íü çàãâàð÷ëàë õèéæ áóé
á¿òýýã÷äýä ¿íäñýí ¿éë÷èëãýýíýýñ èë¿¿ äàòà ëèíê
õîëáîëòûí ïðîòîêîëûí ¿éë àæèëëàãààãààð õàíãàãäàõ
äàòà ëèíê õîëáîëòûí ïðîòîêîëûí ¿éë÷èëãýýíèé
òîäîðõîéëîëò áîëîí ñ¿ëæýýíèé ïðîòîêîëûã
äýìæèõýä ÷èãëýãäñýí ìýäýýëëèéã ºãíº.
MNS ISO/IEC
10022 : 2013

Cr cnews 201305

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (16)

Plus de crc.gov.mn crc

Plus de crc.gov.mn crc (20)

Cr cnews 201305