1. ¨ñ ç¿é,
¨ñ ñóðòàõóóí.

2. ¨ñ ñóðòàõóóí
“¨ñ ñóðòàõóóí íü хувь õ¿ì¿¿ñýýñ
íиéãýì, òºð, îëîí íèéò, õ¿í õ¿íòýéãýý
áîëîí ãýð á¿ëòýéãýý õàðüöàæ
áàéãàà өөрөөр хэлбэл хүмүүсийн
хоорондын õàðèëöààны хэм
хэмжээг õýëíý”.

3. ¨ñ ç¿é
“¨ñ ç¿é áîë ¸ñ ñóðòàõóóí, ò¿¿íèé
ãàðàë ¿¿ñýë, ìºí ÷àíàð, ç¿é òîãòîë,
íèéãýìä ã¿éöýòãýõ ¿¿ðýã çýðãèéã
ñóäàëäàã øèíæëýõ óõààí þì”.
/¯íäýñëýã÷ íü ýðòíèé Ãðåêèéí ã¿í óõààíòàí
Àðèñòîòåëü/

4. ¨ñ ç¿éí гэдэг нь :
Äåîíòîëîãè- “¿¿ðýã ”ãýñýí óòãàòàé.
 Зºâ ç¿éëèéã õèéõ “ ãýñýí óòãàòàé.

5. Òåëåëîãè- “ ¿ð ä¿í”
Õàìãèéí ÷óõàë íü àæëûí ¿ð ä¿í þì.

6. ¨ñ ç¿éí ø/ó-íû çîðèëãî íü:
Õ¿íèé áèåý àâ÷ ÿâàõ ¸ñ, ÷èã
áàðèìæààíû òóõàé ìýäëýã îëãîõ, íèéãýì,
áóñàä õ¿ì¿¿ñ, ýä àãóóðñ, áàéãàëü
áîëîí ººðºº ººðòýé㺺 õàðüöàõ îëîí òàëò
õàðüöààã çîõèöóóëæ, àìüäðàõ óõààíä
ñóðàëöàõ, òºëºâøèõºä íü õ¿ì¿¿ñò
òóñëàõ ÿâäàë þì.

7. ¨ñ ç¿éí ø/
ó-íû ñóäëàõ ç¿éë:
Çàí ñóðòàõóóíû ý ã ý ë æ è ð è é í õ ý ì
õ ý ìæ ý ý í¿ ¿ ä è é ã :
 Ýåëäýã çàí, ýãýë äàðóó áàéõ
 Õàøèð õÿíàìãàé áàéõ
 Íèéëýìæòýé áàéõ, õè÷ýýíã¿é áàéõ
çýðýã

8. ¨ñ ñó ð ò à õ ó ó íû îé ë ã îë ò ó ó ä ûã
 Ñàéí, ìóó
 Íèíæèí ñýòãýë, íýð òºð, íýð õ¿íä
 ¯¿ðýã õàðèóöëàãà, àç æàðãàë,
àìüäðàëûí óòãà ó÷èð
¨ñ ñó ð ò à õ ó ó íû ¿ íä ñý í ç à ð ÷ ìó ó ä ûã
 Õ¿íëýã áàéõ
 Õºäºëìºð÷ áàéõ
 Ýõ îðîí÷ áàéõ ãýõ çýðýã òîäîðõîéëîí
ñóäàëäàã.

9. ¨ñ ñóðòàõóóíû õàðèëöàà:
Õ¿í õ¿íòýéãýý õàðèëöàõ ¸ñ ñóðòàõóóíû
õàðèëöàà /ìýíäëýõ, õ¿íäëýõ, òàíèëöàõ,
áýëýã ºãºõ àâàõ ¸ñ ã.ì/
Õ¿í ýä þìòàé õàðèëöàõ ¸ñ ñóðòàõóóíû
õàðèëöàà /õ¿íèé õºäºëìºð, á¿òýýëèéã
õ¿íäýòãýõ, àðâè÷ õÿìãà÷ áàéõ, áàéãàà
þìàà çºâ ýäýëæ õýðýãëýõ ã.ì/

10. Õ¿í áàéãàëüòàé õàðèëöàõ ¸ñ
ñóðòàõóóíû õàðèëöàà /õ¿ðýýëýí áàéãàà
îð÷èí, óðãàìàë, àìüòàí, ãîë ìºðºí, àãààð,
õºðñ çýðãèéã õàéðëàí õàìãààëàõ/
Õ¿í ººðòýé㺺 õàðèëöàõ ¸ñ ñóðòàõóóíû
õàðèëöàà /ººðèé㺺 çºâ áîäèòîé ¿íýëýõ,
ñàéí òàëàà áýõæ¿¿ëýõ, ººðèéí äóòàãäàë
ñààð ìóó òàëàà çàñ÷ çàëðóóëàõ, ýíãèéí
äàðóó áàéõ, õ¿í ÷àíàðòàé áàéõ, íýð òºðºº
ýðõýìëýõ ã.ì/

11. ¨ñ ñóðòàõóóíû ñóðãààëèéí ãàðàë
¿¿ñýë:
Ýðòíèé Ýíýòõýã, Õÿòàä
Áóääà/Ñèäõàðòà Ãàóòàìà/, Ê¿íç
“Õóäàãòûí äºðâºí ¿íýí”
Õ¿íèé àìüäðàëä çîâëîí áàéäàã íü ¿íýí
Çîâëîíãèéí øàëòãààí íü ¿íýí
Çîâëîíã óñòãàõ íü ¿íýí
Çîâëîíãîîñ àíãèæðàõ íü ¿íýí”

12. Õ¿íèé àìüäðàëä çîâëîí áàéäàã íü ¿íýí
Àìüäðàë, õºãøðºë, ºâ÷èí, ìóó õ¿íòýé
óóëçàõ, õàéðòàé õ¿íýýñýý ñàëàõ, õ¿ññýí
íü áèåëýõã¿é áàéõ íü çîâëîí þì.
Çîâëîíãèéí øàëòãààí íü ¿íýí
Øóíàë, óóð õèëýí, ìóíõàã õàðàíõóé áàéõ
íü çîâëîíãèéí øàëòãààí þì.

13. Çîâëîíã óñòãàõ íü ¿íýí
Õ¿í õ¿ñýë, øóíàëàà õÿçãààðëàæ, óóð
õèëýíãýý çàõèð÷, ãýãýýð÷ ÷àäâàë çîâëîíã
àðèëãàõ áîëîìæòîé.
Çîâëîíãîîñ àíãèæðàõ íü ¿íýí”
Çîâëîíãîîñ àíãèæðàõûí òóëä 8 ¿íýíèé çàìààð
ÿâàõ ¸ñòîé /çºâ ¿çýë, çºâ ñàíàà, çºâ ¿ã, çºâ
¿éë õýðýã, àìüäðàëûí çºâ õýëáýð, çºâ
òýì¿¿ëýë, çºâ óõààí, çºâ áÿñàëãàë/

14. Õ¿í á¿ðèéí áàðèìòаëâàë çîõèõ 8 çàì
1. Ǻ⠿çýë / 4 ¿íýíèéã òàíèõûã õýëíý /
2. Ǻâ ñàíàà,ýðìýëçýë / õ¿ñýëä àâòàõã¿é, óóðëàõã¿é,
øóíàõã¿é, áóñäàä õîð õºíººë óчðóóëàõã¿é /
3. Ǻ⠿ã / õóäëàà õýëýõã¿é, äýìèé чàëчèõã¿é, õàòóó,
øèð¿¿í á¿ä¿¿ëýã ¿ã õýëýõã¿é áàéõ/
4. Ǻ⠿éë / àìüòàí àëàõã¿é, õóëãàé õèéõã¿é /

15. Õ¿í á¿ðèéí áàðèìòаëâàë çîõèõ 8 çàì
5.Ǻâ àìüäðàë / èчã¿¿ðã¿¿ðòýé àìüäðàõã¿é
áàéõûã õýëýõ
6.Ǻâ õ¿ñýë, ç¿òãýë / çºâ çîðèëãîä õ¿ðýõèéí
òóëä õ¿чýý äàéчëàõ, çàëõóóðàõã¿é
¿ðãýëæ õºäºëìºðëºõèéã õýëýõ /
7.Ǻâ óõààí / àæèë ¿éë áîëãîíîî áîäîæ
áîëîâñðóóëàõ /
8.Ǻâ ñýòãýë , òºâëºðºëò / çºâ çîðèëòûã ºìíººñ
òîãòîîõ/

16. ¨ñ ç¿éí ñîíãîëò
Ñóâèëàã÷ õàíäàõäàà:
Óõààëàã
Áîäèòîé
Ñýòãýëèéí õºäºë㺺íөө хянах
Áóñäûí ñàíàà áîäëûã õ¿íäýòãýõ

17. ªºðèéíõºº ¿íý öýíèéã õàäãàëàõ
ªºðèéí ãýñýí ýðõýìëýõ ç¿éë áîëîí ººðèé㺺
õ¿íäýòãýõ
¯çýë áîäîëòîé çºð÷èëäñºí ÷ ºâ÷òºí/
¿éë÷ë¿¿ëýã÷ýý ºì㺺ëºõ

18. ¨ñ ç¿éí øèéäâýð ãàðãàõàä øààðäàãäàõ
ç¿éë
¯éë ÿâäëûí øàëòãààíä àíàëèç õèéõ áîäèòîé
áîäîõ
¯éë ÿâäëûã ¿íýëýõ
Ñîíãîí àâñàí çàìûí àëü íü ñàéí ìóóã òàíèõ
¯éë÷ë¿¿ëýã÷ áà ñóâèëàã÷èä õàìààðàõ
òýäíèé ýðõýìëýõ ç¿éë áà õàíäëàãûí
îéëãîëòóóäûã áàãòààíà.

19. Æèøýý
Òà òýð ºâ÷òºíä àíõ óäààãàà áóë÷èí òàðèà
õèéñýí. ªâ÷òºí òàíààñ: “ Òà àíõ óäàà èéì
ºâ÷òºíä òàðèà õèéæ áàéíà óó” ãýæ àñóóâ.
Òàíû õàðèóëò?

20. Òà ÄÎÕ-òîé ºâ÷òºíèéã ñóâèëàõààð
òîìèëîãäæýý. Ãýâ÷ òà õ¿ñýõã¿é áàéâ. Òà
òàòãàëçàõ óó ?
Òàíàé òàñãèéí ìýñ çàñëûí ýì÷ ÷àäâàð
ìóóòàé ãýäãèéã òà ìýääýã. Òàíû áîäëûã
ºâ÷òºí òàíààñ àñóóâ.
Òàíû õàðèóëò?

21. Øèéäâýð ãàðãàõàä áàðèìòëàõ ¸ñ ç¿éí
çàð÷ìóóä
Àìüäðàëûí çàð÷èì -Õ¿íèé îðøèí áàéõ ãýäýã
íü àìüäðàëûã õ¿íäýòãýõ, íàñ áàðàëòûã
õ¿ëýýí çºâøººðºõ
Íèíæ ñàéõàí ñýòãýëòýé áàéõ- Ǻâ
èí
øèéäâýð ãàðãàõûí òºëºº õè÷ýýõ
¯íýíèéã õýëýõ/¿íýí÷ áàéõ

22. È èë òýãø õàíäàõ çàð÷èì
æ
Õóâèéí ýðõ ÷ºëººòýé áàéõ- äýýðõ
çàð÷ìóóäààñ àëèéã ñîíãîõ òàëààð ýðõ
÷ºëººòýé áàéíà.
Áóñàä ÷óõàë àñóóäëóóä: íóóö õàäãàëàëò,
ìýäëýã, ÷àäâàð, ºì㺺ëºë,¿¿ðýã,
õàðèóöëàãà,

23. ¨ñ ç¿éí øèéäâýð ãàðãàõ óäèðäàìæ
Ìýðãýæëèéí ¸ñ ç¿éí óäèðäàìæ
Ñòàíäàðò
ªâ÷òºíèé ñàíàë
Ñóâèëàõóéí ìýäëýã
Ñóäàëãàà

24. Áîäëîãî /õóóëü ç¿éí çààâàð
¨ñ ç¿éí çàð÷ìóóä
ªºðèéí óõàìñàð
/Õóâü õ¿íèé áîëîí ìýðãýæ
ëèéí õóâüä ýðõýìëýõ
ç¿éë, èòãýë ¿íýìøèë /

25. ¨ñ ñóðòàõóóí/¸ñ ç¿éí õýâ ìàÿã
 M assage
 Organise
 R easoned
 A ct
 L ook back
ͺõöºë áàéäëûí ¿íäñèéã
òîäîðõîéëîõ
- ¨ñ ç¿éí çàð÷ìóóäûí ýñðýã
áîäèò áàéäàë áîëîí
õàìààðëûã çîõèöóóëàõ
- Àðãà çàìûã øèéäýõ áîëîí ¿ð
äàãàâðûã òîäîðõîéëîõ
- ¯ ä¿íä õ¿ðýõ íýã çàìûã
ð
ñîíãîõ
- Ýðãýí õàðàõ ä¿ãíýõ

26. Òà á¿õýíä àæ
ëûí
àìæ
èëò õ¿ñüå.