In 2011/2012 werkt de Vlaamse Erfgoedbibliotheek in samenwerking met haar zes partnerbibliotheken aan de realisering van een online erfgoedbibliotheek, Flandrica.be. Flandrica.be wordt een portaalsite voor integraal en hoogwaardig gedigitaliseerde 'Flandrica', publicaties geproduceerd of handelend over Vlaanderen, en unica uit Vlaamse collecties, zoals handschriften. De partnerbibliotheken staan zelf in voor digitalisering op erfgoedkwaliteit en de online terbeschikkingstelling. Het portaal aggregeert de verrijkte metadata en biedt het op een gecontextualiseerde en rijk geïllustreerde manier aan aan de geïnteresseerde bezoeker. Die kan via het portaal gevonden werken vrij raadplegen via de websites van de bibliotheken. Vanuit Flandrica.be wordt ook een doorstroming naar Europeana.eu gerealiseerd. Behalve de realisering van het portaal is een even belangrijk doel van Flandrica.be het opdoen en uitwisselen van ervaring en expertise bij digitaliseringsprojecten. Op Informatie aan Zee een stand van zaken.

1. Flandrica.be
Naar een virtuele Vlaamse
erfgoedbibliotheek
David Coppoolse
Stafmedewerker ontsluiting en digitalisering
Informatie aan Zee 2011
Kursaal Oostende | 2011-09-16
v2.0 – 2011-09-07

2. Deze presentatie…
 De Vlaamse Erfgoedbibliotheek
 Het Flandrica.be-project
 Een stand van zaken
Scanatelier Openbare Bibliotheek Brugge
© Vlaamse Erfgoedbibliotheek. Foto: Stefan Tavernier
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 2

3. Vlaamse Erfgoedbibliotheek
 Samenwerkingsverband van zes representatieve erfgoedbibliotheken
 de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience in Antwerpen
 de Universiteitsbibliotheek Antwerpen
 de Openbare Bibliotheek Brugge
 de Universiteitsbibliotheek Gent
 de Provinciale Bibliotheek Limburg in Hasselt
 de Universiteitsbibliotheek Leuven
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 3

4. Vlaamse Erfgoedbibliotheek
 Opdracht: Ankerpunt voor de hele cultureel-
erfgoedgemeenschap rond de geschreven,
gedrukte en digitale
erfgoedcollecties van
bibliotheken
 Aanspreekpunt
 Samenwerking
 Kennis- &
expertisedeling
Maurits Sabbebibliotheek Leuven
© Vlaamse Erfgoedbibliotheek. Foto: Stefan Tavernier
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 4

5. Vlaamse Erfgoedbibliotheek
 Opbouwen en ter beschikking stellen van expertise over:
 Collectiebeleid
 Bibliografische ontsluiting
 Digitalisering
 Duurzame bewaring en terbeschikkingstelling
 Bewaring (preservering en conservering)
 Culturele ontsluiting (publiekswerking en communicatie)
 Overzicht van lopende projecten en initiatieven:
 http://www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be/activiteiten
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 5

6. Project | Flandrica.be
 Project voor een virtuele Vlaamse erfgoedbibliotheek
 Door partners Vlaamse Erfgoedbibliotheek
 Apr 2011 – okt 2011: Ontwerp
 Okt 2011 – mei 2012: Uitvoering
 Juni 2012: Piloot
 September 2012: Lancering Flandrica.be
apr - okt okt - jun jun sep
ONTWERP UITVOERING PILOOT LANCERING
mei jun jul aug sep okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec
apr 2011 jan 2013
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 6

7. Project | Globale projectdoelen
 Kennis uitwisselen en ervaring opdoen rond
digitalisering van erfgoedcollecties
 In brede zin: van de plank tot de repository
 Netwerk Vlaamse Erfgoedbibliotheek als
expertisegroep
 Portaalsite met integraal gedigitaliseerd
erfgoedmateriaal uit Vlaamse
erfgoedbibliotheken
 Ook opgenomen in Europeana
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 7

8. Project | Werkpakketten
1. Content & applicatie (1)
(Leiding: KULeuven)
Content en
2. Standaarden Depot
applicatie
& processen
(Leiding: UGent)
3. Digitalisering (3)
(Leiding: Vlaamse
Erfgoedbibliotheek) Digitalisering
Ontsluiting
4. Infrastructuur (2) (4)
& software Standaarden Infrastructuur
(Leiding: UA) en processen en software
Werking
5. Projectleiding
& communicatie (5)
(Leiding: Vlaamse
Erfgoedbibliotheek) Projectmanagement
en communicatie
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 8

9. Project | Werkproducten
1. Content & applicatie
 Missie, Corpusdefinitie, Selectiecriteria, Selectielijst,
Contextualisering, Gebruikersinterface
2. Standaarden & processen
 Metadata- en Digitaliseringsstandaarden, Generieke
processtroom digitalisering
3. Digitalisering
 Metadata, Voorbeeldafbeeldingen, Digitale objecten
4. Infrastructuur & software
 Aggregator, Gegevensopslag, Webtoepassing
5. Projectleiding & communicatie
 Coördinatie, Valorisatie resultaten en expertise
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 9

10. Project | Organogram
Raad van Bestuur
Vlaamse Erfgoedbibliotheek  Elke project-
partner
Stuurgroep
Projectleiding & communicatie
[WPV]
David Coppoolse VEB
Projectleiding,
Ondervoorzitter SG
Mel Collier
KUL
Voorzitter SG
Eva Wuyts VEB
Communicatie
Lid SG
neemt deel
aan elke
Véronique Verspeurt
KUL
Inge Van Nieuwerburgh
UGent
David Coppoolse
VEB
Jan Corthouts
UA
werkgroep
met oog op
Leider WPI, Lid SG Leider WPII, Lid SG Leider WPIII, Lid SG Leider WPIV, Lid SG
Steven van Impe
EHC
Mieke Lietaer
EHC
Ellen Vercauteren
EHC
Peter Rogiest
EHC
expertise-
uitwisseling
Leider WPIII.1
Ellen Storms Jef Tegenbos / Veronique Rega
UA Trudi Noordermeer UA
UA Leider WPIII.2
Ludo Vandamme Koen Calis Koen Calis Koen Calis
OBB OBB OBB OBB
Leider WPIII.3
Inge Van Geert Roels
Nieuwerburgh Frank Vandepitte
Ugent
UGent UGent
Leider WPIII.4
Karel Verhelst Marleen Vandenreyt
Marleen Vandenreyt Benny Thys
PBL PBL
PBL PBL
Leider WPIII.5
Diederik Lanoye Diewer van der
Sam Alloing Sam Alloing
VEB Meijden, KUL
KUL KUL
Leider WPIII.6
2011-09-16
Werkgroep 1 Werkgroep 2 Werkgroep 3 aan Zee 2011 Werkgroep 4
Informatie 10
Content & applicatie Standaarden & processen Digitalisering Infrastructuur & software
[WPI] [WPII] [WPIII] [WPIV]

11. Project | Teams
Team
Provinciale
Bibliotheek
Limburg
Team
Universiteits-
bibliotheek
Leuven
Centraal Projectteam Team
(werkgroepen en stuurgroep) Erfgoedbiblio-
theek Hendrik
Team Team Team Conscience
Openbare Universiteits- Universiteits-
Bibliotheek bibliotheek bibliotheek
Brugge Gent Informatie aan Zee 2011Antwerpen
2011-09-16 11

12. Resultaten Ontwerpfase
 Wat is (bijna) gereed?
 Visie: Missie, Doelgebruikers en
Corpusdefinitie (WP1)
 Selectiecriteria (WP1)
 Selectielijst (WP1)
 Gebruikersvereisten portaal en tentoonstellingen (WP1)
 Metadata- en digitaliseringsstandaarden (WP2)
 Materiaalanalyse (WP3)
 Plannen van aanpak lokale digitaliseringstrajecten (WP3)
 Analyse infrastructuuropties (WP4)
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 12

13. Ontwerp | Missie portaal
 Versterken zichtbaarheid en waardering voor het Vlaams
cultureel erfgoed, zowel in Vlaanderen als daarbuiten
 Breed scala aan collectiestukken van erfgoedbibliotheken
online aanbieden
 op een duurzame manier
 voor culturele, educatieve en onderzoeksdoeleinden
 via laagdrempelige toegang
 in verrijkende context
 kwaliteitsvol gedigitaliseerd
 met aandacht voor diversiteit
 Binnen een constructieve, complementaire, structurele
samenwerking
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 13

14. Ontwerp | Doelgebruiker
?
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 14

15. Ontwerp | Doelgebruiker
 Heeft een brede interesse in cultuur of in (zijn eigen)
geschiedenis
 Komt voor ontwikkeling of ontspanning
 Wil op een inspirerende, intuïtieve manier onbekend cultureel
erfgoed ontdekken
 Wil gericht kunnen zoeken naar materiaal dat op de eigen
leefwereld betrekking heeft
 Wil beknopte, begrijpelijke informatie én mogelijkheden tot
verdieping
 Wil zich zonder beperkingen door de digitale bibliotheek
kunnen bewegen en wil niet worden afgeleid door ingewikkelde
mogelijkheden
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 15

16. Ontwerp | Corpus
?
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 Uit de collecties van de
16
Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience
en de Universiteitsbibliotheek Gent

17. Ontwerp | Corpusdefinitie
 ‘Flandrica’
 Geproduceerd in Vlaanderen, of
 Handelend over Vlaanderen, of
 Werken uit het Vlaams patrimonium die voor Vlaanderen van
cultureel of wetenschappelijk belang zijn, of
 Door Vlaanderen erkende topstukken
 Materiaaltypes
 Typische bibliotheekmaterialen (handschriften, oude en moderne
drukken, periodieken) > 80%
 Grafisch en documentair materiaal (zoals prenten, kaarten,
affiches, foto’s, brieven) < 20%
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 17

18. Ontwerp | Corpusdefinitie
 Hoogtepunten
uit de collecties
en
 Documenten die
representatief of
exemplarisch zijn voor
de sociale en culturele
geschiedenis
Anthonius Magirus, Koock-boeck ofte Familieren kevken-boeck
Antwerpen, Godtgaf i Verhulst, 1663
Exemplaar: Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, h 83740 [c2-555 i]
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 18

19. Ontwerp | Selectiecriteria
1. Vlaamse bewaarinstelling?
2. Auteursrechten geklaard?
3. Integraal online ontsloten?
4. Een ‘Vlaams’ werk?
5. Bibliotheekmateriaal?
6. Een hoogtepunt,
exemplarisch, representatief?
 Moet helpen corpus boeiend
en beheersbaar te houden
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 19

20. Ontwerp | Selectie per eeuw
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 20

21. Ontwerp | Selectie per materiaaltype
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 21

22. Ontwerp | Selectie per onderwerp
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 22

23. Ontwerp | Selectievoorbeelden
 Godt-vruchtigh broederschap vanden H. Ioseph, inde kercke vande
religieusen canonickerssen des H. graff tot Hasselt. In het iaer 1689.
Hasselt 1692-1701 [PBL OD-G-0045]
 Liber Trotula, handschrift ca. 1450 [OBB Ms. 593]
 Nicolaus van Winghe, Den gheheelen Bybel, Leuven 1548
[KUL G//P22.055.1/F BIJB 1548]
 Frontblaadjes WO I, 1914-1918 [EHC]
 Plan panoramique de la ville de Gand, Gent 1911-1912
[UG BRKZ.KRT.1207/01]
 Abraham Ortelius, Theatrum orbis terrarum, Antwerpen 1601
[UA MAG-P 15.101]
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 23

24. Ontwerp | Materiaalanalyse
 Controle geselecteerd materiaal
 Staat
 Omvang
 Formaat
Lokale plannen
 Stand van zaken van aanpak
 Metadatering  Metadatering
 Digitalisering  Scanning
 Terbeschikkingstelling
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 24

25. Ontwerp | Materiaalanalyse: Reeds digitaal?
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 25

26. Ontwerp | Materiaalanalyse: Metadata?
2011-06-15 Informatie aan Zee 2011 26

27. Ontwerp | Materiaalanalyse: Haalbaarheid?
 Prioritering op basis
van digitaliserings-
capaciteit
*** = zeker
** = waarschijnlijk
* = indien mogelijk
 Binnen elke ‘graad’
toch een evenwichtig
corpus
2011-06-15 Informatie aan Zee 2011 27

28. Ontwerp | Functionaliteiten
?
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 28

29. Ontwerp | Functionaliteiten
 Focus op eenvoud en aantrekkelijkheid
 Rijk geïllustreerd
 Niet één thumbnail maar meerdere, grotere
afbeeldingen per werk beschikbaar
 Rijk gecontextualiseerd
 Korte commentaren, referenties
 Bladeren (en zoeken) via facetten
 Virtuele tentoonstellingen
 Uitgebreidere achtergrondinformatie
 Etalage, geen catalogus
 Kwaliteit voor kwantiteit
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 29

30. Ontwerp | Functionaliteiten
 Definitie vereisten nog in ontwikkeling
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 30

31. Ontwerp | Standaarden
 Metadata – Bibliografische gegevens
 Aggregatieformaat
 MARC21 (Lokale MARC  ‘Flandrica’-MARC)
 Dublin Core
 Afgeleiden
 Dublin Core
 Europeana Semantic Element
(ESE) / Europeana Data
Model (EDM)
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 31

32. Ontwerp | Standaarden
 Scans
 Bronformaat
 Te bepalen door partners, maar
 Minimaal 300 dpi, bij voorkeur kleur
 Scans die als illustratie op het portaal komen
altijd in kleur
 Afgeleiden (online terbeschikkingstelling)
 Te bepalen door partners, maar
 Minimaal 150 dpi, bij voorkeur kleur
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 32

33. Ontwerp | Infrastructuur
 Gedistribueerde
collectie
 Portaal bevat
metadata,
toelichtingen en
afbeeldingen
 Integrale werken
raadpleegbaar
via de websites
van de partner-
bibliotheken
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 33

34. Ontwerp | Infrastructuur
 Digitool
 Metadata-
opslag
 Digitale
objecten
 Omeka
 Portaal
 Tentoon-
stellingen
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 34

35. Volgt: De uitvoeringfase
 Digitaliseren en online ontsluiten geselecteerde werken
 Door de afzonderlijke projectpartners
 Ontwikkelen virtuele tentoonstelling
 Ontwikkelen contextualisering (teksten, trefwoorden)
 Realiseren centrale infrastructuur
 Incl. aggregatie metadata en Europeana-ingest
 Ontwikkelen portaal-toepassing
 Lanceren van het portaal
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 35

36. En ook…
 Communicatie naar sector over projectverloop
 Projectpagina website
www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be/flandrica.be
 Projectnieuwsbrief (6x)
 Consolideren en verspreiden
projectervaringen
 Projectrapport
 ‘Handleiding digitaal ontsluiten
bibliotheekerfgoedcollecties’
 Ontwikkelen strategie voor verdere
ontwikkeling Flandrica.be
 Bijkomend materiaal
 Nieuwe partners
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 36

37. Uw stukken in Flandrica.be?
 Deelname van andere erfgoedbibliotheken in Vlaanderen
en Brussel gevraagd!
 Na de lancering van het portaal in september 2012
 Voorbereiding kan al eerder starten
 Meer informatie beschikbaar begin 2012
 Voorwaarden?
 Werken die binnen het corpus van Flandrica.be passen
 Integraal gedigitaliseerd op voldoende (erfgoed-) kwaliteit
 Beschikbaar via de eigen website van de bibliotheek
 Aanleveren van afbeeldingen en metadata
 Aanleveren van teksten, trefwoorden etc. voor contextualisering
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 37

38. Vragen?
www.vlaamse-erfgoedbibliotheek.be/flandrica.be
 inschrijven nieuwsbrief
david@vlaamse-erfgoedbibliotheek.be
+32 (0)3 338 8793

39. Flandrica.be
Detailinformatie

40. Flandrica.be | Selectiecriteria
1. Vlaamse bewaarinstelling?
 In Vlaanderen? of
 Vlaamse instelling in Brussel?
2. Auteursrechten geklaard?
 Publiek domein? of
 Verweesd? of
 Rechten verworven?
3. Digitaal ontsloten?
 Integraal op internet? en
 Op voldoende kwaliteit?
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 40

41. Flandrica.be | Selectiecriteria
4. Is het een ‘Vlaams’ werk?
 Erkend topstuk? of
 In Vlaanderen geproduceerd? of
 Handelend over Vlaanderen? of
 Vlaams patrimonium?
5. Is het ‘bibliotheekmateriaal’?
(handschriften, oude en moderne drukken, tijdschriften, kranten)
 of: Grafisch/ander documentair materiaal?
(prenten, kaarten, affiches, foto’s, brieven)
 niet: Audiovisueel materiaal?
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 41

42. Flandrica.be | Selectiecriteria
6. Is het een ‘hoogtepunt’, ‘exemplarisch’,
‘representatief’?
 Bijzondere waarde voor het collectief geheugen? of
 Schakelfunctie in een belangrijke ontwikkeling? of
 IJkwaarde ten opzichte van andere werken? of
 Bijzondere artistieke waarde? of
 Andere (beargumenteerbare) bijzondere waarde?
(gebaseerd op criteria voor Vlaamse topstukken)
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 42

43. Flandrica.be | Werkproducten (Deliverables)
 Werkpakket 1 – Content en applicatie
 D1.1 – Corpusdefinitie en selectiecriteria (intern document)
 D1.2 – Selectielijst (intern document)
 D1.3 – Gebruikerstoelichting objecten (interne documenten)
 D1.4 – Gebruikersvereisten portaalsite (intern document)
 D1.5 – Virtuele tentoonstelling (website)
 D1.6 – Resultaten gebruikerstesten (intern(e) document(en))
 Werkpakket 2 – Standaarden en processen
 D2.1 – Metadatastandaarden en richtlijnen voor gebruik (intern document)
 D2.2 – Digitaliseringsstandaarden en richtlijnen voor gebruik (intern document)
 D2.3 – Generieke werkstroom digitalisering (intern document)
 Werkpakket 3 – Digitalisering
 D3.1 – Metadata (databestand)
 D3.2 – Voorbeelden (beeldbestanden)
 D3.3 – Gedigitaliseerde objecten (online repository met beeldbestanden)
 D3.4 – Feedback standaarden en -processen (document(en))
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 43

44. Flandrica.be | Werkproducten (Deliverables)
 Werkpakket 4 – Infrastructuur en software
 D4.1 – Analyse infrastructuuropties (intern document)
 D4.2 – Ontwerp infrastructuuroplossing (intern document)
 D4.3 – Productieve infrastuctuuroplossing (infrastructuur, dienstverlening)
 D4.4 – Ontwerp portaaltoepassing (intern document)
 D4.5 – Portaaltoepassing (software)
 D4.6 – Proces ingest Europeana (intern document, dataverwerking)
 Werkpakket 5 – Projectmanagement en communicatie
 D5.1 – Projectrapport (extern document)
 D5.2 – Handleiding digitaal ontsluiten bibliotheekerfgoedcollecties (extern
document)
 D5.3 – Presentaties op professionele evenementen (externe documenten)
 D5.4 – Publicaties in vakmedia (externe documenten)
 D5.5 – Publiekscommunicatie lancering (externe documenten)
 D5.6 – Publieksevenement lancering
2011-09-16 Informatie aan Zee 2011 44