Dini Ve Tasavvufi Halk Edebiyatı

1. DİNİ VE TASAVVUFİ HALK EDEBİYATI
HAZIRLAYAN : DERYA EMLEK

2. TASAVVUF NEDİR?
• İslamiyetin temel ilkelerine dayanarak nefsi arıtıp ahlakı
güzelleştirerek dini yaşama ve bu yolla Allah’a ulaşma
düşüncesine tasavvuf adı verilir.
•Tasavvuf vahdet-i vücut inancına dayanır, vahdet-i vücut;
tek varlık anlamına gelir.

3. TASAVVUFUN TOPLUMA ETKİSİ
•Tasavvuf hareketi Türkler arasında ilk kez Türkistan’da
Ahmet Yesevi ile başlamış,daha sonra onun dervişleri
aracılığı ile Anadolu’ya yayılmıştır.
•Bu mutasavvıflar tıpkı birer psikolog gibi toplumun manevi
yönden kalkınmasını ,toplumsal moral değerlerinin yüksek
tutulmasını sağlayarak psikolojik ,sosyolojik,ahlaki
bozulma ve yıpranmalara engel olmuşlardır.

4. TASAVVUFTA AŞK
• İnsan ruhunun Allah’a kavuşup onda erime arzusudur.
İki çeşit aşk vardır.
1)GEÇİCİ(mecazi) AŞK
• Bu aşk dünyadaki güzellere, güzelliklere, dostlara duyulan
sevgidir.
• Geçici aşk, hakiki aşka bir hazırlıktır.
2)HAKİKİ(ebedî,ilahi) AŞK
Allah’ı ve onun güzelliğini sevmektir.Tasavvuftaki aşk ilahi aşktır.

7. Dini-Tasavvufi Halk Edebiyatı Nasıl Oluştu?
10. Yy.dan sonra tekkelerin çevresinde gelişen tasavvuf
düşüncesi dini-tasavvufi bir halk edebiyatının doğmasına
yol açmıştır.
*Oluştuğu yer dikkate alınarak tekke edebiyatı olarak da
adlandırılmıştır.
*Dini ve tasavvuf içerikli şiirler hem divan edebiyatı hem de
halk edebiyatı şairleri tarafından yazılmıştır.

8. Din-i Tasavvufi Halk Edebiyatının Genel
Özellikleri
.Tekke edebiyatında ilahi aşkın ele alındığı lirik ve didaktik ürünler
verilmiştir.
.Öğreticilik esas alındığından sade bir dil kullanılıştır.
.Genel olarak hece ölçüsü kullanılmış olsa da aruz ölçüsü de kullanılmıştır.
.Nazım birimi olarak hem dörtlük hem de beyit kullanılmıştır.
.Genellikle tam ve cinaslı uyak kullanılmıştır.
.Şiirler çoğunlukla tekkelerde zikir esnasında belli bir ezgiyle söylenmiştir.

9. NAZIM ŞEKİLLERİ
İLAHİ DEME ŞATHİYE
NEFES NUTUK DEVRİYE

10. İLAHİ
GENEL ÖZELLİKLERİ
• Allah’ı övmek için yazılan şiirlerdir.
• Özel bir ezgi ile söylenir.
• Koşma biçimindedir.(Dörtlüklerle
yazılır)
• Son dörtlükte şairin adı veya mahlası
geçer.
• Hece ölçüsü kullanılır.
• Aruz ölçüsü ile yazılanlar gazel
şeklindedir.
• En ünlü şairi Yunus Emre’dir.
İLAHİ ÖRNEĞİ
Aşkın aldı benden beni
Bana seni gerek seni
Ben yanarım dünü günü
Bana seni gerek seni
Ne varlığa sevinirim
Ne yokluğa yerinirim
Aşkın ile avunurum
Bana seni gerek seni
…….
YUNUS EMRE

11. NEFES
GENEL ÖZELLİKLERİ
• Bektaşi şairler tarafından kaleme
alınan şiirlerdir.
• Genellikle vahdet-i vücut anlatılır.Hz.
Muhammed ve Hz. Ali için de
övgüler söylenir.
• Alaycı bir üslup göze çarpar.
• En ünlü şairi Pir Sultan Abdal ‘dır.
NEFES ÖRNEĞİ
Güzel aşık cevrimizi
Çekemezsin demedim mi
Bu bir rıza lokmasıdır
Yiyemezsin demedim mi
Yimiyenler kalır na-çar
Gözlerinden kanlar saçar
Bu bir demdir gelir geçer
Duyamazsın demedim mi
Pir Sultan Abdal

12. DEME
ÖZELLİKLERİ:
Alevi şairlerin kendi düşüncelerini dile
getirdikleri bestelenen nazım şeklidir.
3 veya 5 dörtlükten oluşur
8‘li hece ölçüsü kullanılır.
Saz eşliğinde belli bir makamla söylenir.

13. NUTUK
• Pirlerin ve mürşitlerin, tarikata giren dervişlere tarikat derecelerini ve
tarikat adabını öğretmek için söyledikleri şiirlerdir.
• En önemli temsilcisi Kaygusuz Abdal’dır.

14. ŞATHİYE
GENEL ÖZELLİKLERİ
• Dini ve tasavvufi halk şiirinde mizahi
manzumelere şathiye denir.
• Tasavvufi konuları işleyenleri şathiyat-ı
sufiyane adını alırlar.Ve inançlardan
alaycı bir dille söz eder gibi yazılırlar.
• Genelde Bektaşi şairlerde rastlanır.
• En tanınmış şairleri Kaygusuz Abdal ve
Yunus Emre’dir.
ŞATHİYE ÖRNEĞİ
Çıktım erik dalına anda yedim
üzümü
Bostan ıssı kakıyıp der ne
yersin kozumu
………………
YUNUS EMRE

15. DEVRİYE
• İnsanın varoluşunu anlatan tasavvufi şiirlerdir.
• Vakti gelen ruh maddî âleme iner. Önce cansız varlıklara, sonra bitkilere,
hayvana, insana en sonra da insan-ı kâmile geçer. Oradan da Allah’a
döner ve onunla birleşir.

16. TEŞEKKÜRLER