Beledi̇yelerde iİş Süreci̇ Tasarımında Açık Kaynak Kodlu Coğrafi Bilgi Sistemleri İle Mobi̇l Uygulamalar TBD 31. Ulusal Bilişim Kurultayı Bildirisi

1. 1
BELEDİYELERDE İŞ SÜRECİ TASARIMINDA
AÇIK KAYNAK KODLU
COĞRAFİ BİLGİ SİSTEMLERİ İLE
MOBİL UYGULAMALAR
1Can AYDAY, 2Aysun GÖÇMEZ, 2Levent SABAH, 2Nefise YAMAN, 3Ömür Aşıkoğlu, 3İ. Halil Umur
1Anadolu Üniversitesi TÜRKİYE
Tel: 532 373 94 33 E-Posta cayday@cvm.com.tr
2 CVM Coğrafi Veri Modelleme San. ve Tic. Ltd. Şti. Eskişehir/TÜRKİYE 3 Odunpazarı Belediyesi Eskişehir/TÜRKİYE
ÖZET
Bu çalışmada belediyecilikte klasik yöntemler ile işleyen süreçlerin Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Açık Kaynak Kodlu Mobil Uygulamalar kullanılarak işlevselliğinin arttırılması amaçlanmıştır.
Açık Kaynak Kodlu Yazılım (AKKY); yazılımın kaynak kodunun incelenmesine ve değiştirilmesine olanak sağlayan, hızlı, güvenilir ve ücretsiz bir yazılım modelidir. Esneklik, performans, lisans maliyetlerinden tasarruf, belirli bir firmaya bağımlı olmama ve açık standartlara uygunluk gibi pek çok avantajı bulunmaktadır. Eğer teknik açıdan yeterli olanaklara sahip olunursa, hem zaman hem de parasal açıdan büyük kazançlar ve başarılar elde edilebilir. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de yazılım konusunda bu yöne doğru bir gidiş gözlenmektedir. İspanya, İtalya, Fransa ve İngiltere’de yaklaşık 10 yıl önce başlayan ve gelişen bu yazılım modeli son yıllarda Türkiye’de de önem kazanmaya başlamıştır. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), bir taraftan çok sayıda konumsal veriye gereksinim duyan bir yöntem, diğer taraftan ise bu sistem için kullanılan yazılımların çok pahalı olması, bu konuda çalışanları açık kaynak kodlu yazılımlara yönelmelerine neden olmaktadır.
Anahtar Kelimeler
CBS, Açık kaynak kodlu yazılımlar, mobil veri toplama uygulamaları
SUMMARY
Purpose of this paper is to improve the functionalities of processes that working with classical methods in the municipalities by using open source code geographical information systems and open source code mobile applications.
Open Source Code Software: A fast, reliable and free software model that allow review and replace source code of applications. It has many advantages like flexiable, performance, saving on licence cost, not being connected to a particular firm, compliance with open standarts. If technically adequate facilities owned, large gains in terms of both time and money and success can be achieved. All over the world as well as software development in Turkey is observed a tendency in this direction. Spain, Italy, France and England began about 10 years ago and the software model developed in recent years has gained importance in Turkey.
Geographical Information Systems (GIS); in one hand it is a system that need huge amount of spatial data, on the other hand the software used for this system to be very expensive deviates the GIS applicants to the open source code GIS softwares.
Keywords
GIS, Open Source Code Software, Mobile Data Collection Applications

2. 2
GİRİŞ
Akıllı telefon ve tablet gibi mobil cihazların kullanımın giderek yaygınlaşması ile birlikte bu cihazlara uygun çok sayıda yazılım geliştirilmektedir. Belediyecilikte mobil yazılımların kullanımı, sahaya yönlendirilecek ekiplerin koordinasyonu, sahadan ekiplerin geri bildirim yapacağı verilerin hızlı bir şekilde belediye merkezi sunucularına aktarılmasıyla birlikte devamlı olarak güncel verilerle beslenen veritabanları ile klasik iş süreçlerinin daha hızlı işletilmesi sağlanmaktadır. Bunun yanında kullanımı giderek yaygınlaşan bir diğer konuda coğrafi bilgi sistemleridir. Mobil cihazlar yaygınlaşmadan önce bilgisayar üzerinden yada koordinat verisi elde etmek için kullanılan GPS cihazlarıyla sınırlı olan koordinat verisi elde edilmesi mobil cihazların yaygınlaşması ile birlikte artmaktadır. Verinin elde edilmesinin yanısıra, elde edilen verinin doğruluğu ve güncelliği de önemlidir. Güncel ve doğru veri ile karar vericiler için hayati önem taşıyan raporlamalar ve karar vericinin hayal gücüne bağlı olarak çok sayıda konumsal analiz yapılabilmektedir. KLASİK İŞ SÜREÇLERİ İLE ÖNERİLEN İŞ SÜREÇLERİNİN KARŞILAŞTIRILMALARI
Şekil 1 de gösterilen iş akış şemasına göre parklardan veya belediye birimlerinden gelen arıza bildirimlerine göre süreç başlatılmaktadır. Su arızası örneğinde belirtildiği gibi gelen arıza bildirimi ilgili birime iletilmektedir. Ekip arızanın meydana geldiği bölgeye gidip ek olarak depodan malzeme istenmesinin gerekliliğini değerlendirdikten sonra arızayı gidermekte ve park bahçeler müdürlüğü teknik büroya haber vererek süreci sonlandırmaktadır.
Şekil 1 Afyon Belediyesi Park Bahçeler Müdürlüğü Elektrik Arızaları İş Akış Şeması [1]
PARKLARDAN YADA BELEDİYE BİRİMLERİNDEN SU İLE İLGİLİ ARIZA BİLDİRİMİ GELMESİ
SU ARIZA BİRİMİNE BİLGİ VERİLSİN
ARIZA YERİNE GİDİLMESİ
DEPODAN MALZEME İSTENMESİ GEREKİYOR MU?
ARIZANIN GİDERİLMESİ
PARK BAHÇELER MÜDÜRLÜĞÜ TEKNİK BÜROYA HABER VERİLMESİ
DEPODAN MALZEME ALINMASI
E
H

3. 3
Şekil 2 Önerilen Süreç
Önerilen süreç tasarımında ise coğrafi bilgi sistemlerinin gücü ve mobil uygulamaların hızı ile süreç optimizasyonu sağlanabilir. Arıza bildirimi için hazırlanacak bir web arayüzü ile hem kullanıcılar arıza bildirimlerini anlık olarak ve konuma dayalı olarak verebilirler, hem de yöneticiler anında bildirimleri görerek daha hızlı müdahale de bulunabilirler.
Arıza bildirimi için web arayüzünü kullanacak kişiler arızanın detaylarını belirtip ayrıca aynı form üzerinde bulunan harita aracılığıyla tam olarak arızanın bulunduğu koordinatı seçer. Arıza kaydı oluşturur.
Arıza kaydı sisteme eklendiği anda ilgili birim yöneticisine arıza bildirimi gelir. Yönetici arızanın detayına göre ilgili ekibe iş emri oluşturur. İş emri oluştururken arızanın olduğu bölgeye yakın bulunan mobil veri ekibi varsa öncelikli olarak bu ekibi atar. Sahada bir çok ekip varsa ve de iş yüklerine veya bulundukları konuma göre yönetici en uygun ekibi tespit eder ve arızayla ilgilenmesi için o ekibi atar.
İş emrini mobil cihazları üzerinden alan ekip arızanın bulunduğu alana gider. Gerekli tespitleri yapar. Depodan malzeme gerekiyorsa gereken malzeme detaylarını tablet üzerinden işler ve belediyedeki ilgili birime gönderir. Aynı şekilde malzeme istediğini alan diğer ekipde direkt olarak sahadan konumunu aldığı arıza ekibine gereken malzemeleri ulaştırır.
Depodan malzeme gerekmiyorsa ekip arızaya müdahale eder. Tablet üzerinden yapılan işlem detaylarını ekler. Fotoğraf çekimi yapar. Ve kayıt işlemini sonlandırır. 3G bağlantısı ile anında belediyeye veriyi gönderir.
Sahadan gelen verinin detayına bakan yöneticinin onayı ile iş emri sonlandırılır. Yada düzenleme yapılarak ekip tekrar bilgilendirilir.
Sahadan bu şekilde toplanan sözel ve konumsal veriler ışığında coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak konumsal analizler yapılabilir. Yöneticiler çeşitli analiz, yorumlama ve raporlama yapabilir.
 Yıllık, aylık, haftalık, günlük olarak hangi bölgelerde ne tür arızalar meydana geldi?
 Arızaların meydana geldiği bölgeler ile altlık olarak kullanılacak katmanlar arasında bağlantı kurulabilir. Örnek olarak bölgelerin jeoloji haritaları, su seviye haritaları, fay hatları, litolojik alanları, deprem noktaları katmanları arıza bildirimlerinin olduğu noktalar ile eşleştirilerek aralarında bir ilişki olup olmadığı üzerinde yorumlamalar yapılabilir.
 Harita üzerinde seçilen bir noktanın, kullanıcının belirleyeceği bir yarıçap değeri ile oluşturulan alan içinde kaç arıza meydana gelmiş, arızaların türleri neler gibi sorulara yanıt bulabilir.
Bununla birlikte mobil cihazlar ile elde edilen veriler ile ekipler ve / veya kişiler üzerinde performans analizi yapılabilir.
Ekiplerin arızaların zorluk derecesine göre müdahale süresi, ortalama müdahale süreleri gibi analizler ile performansları değerlendirilebilir.
Önerilen diğer bir süreçde ise sosyal yardım işleri müdürlüğünün evde yaşlı bakım hizmetleri iş sürecinde vatandaşın talebi yada belediyenin tespiti ile bakıma muhtaç kişilerin tespiti ile süreç başlatılmaktadır.
Sonraki aşamalarda yetkili kişiler talepde bulunulacak kişiye gerekli belgelerin listesini vermekte, kişi belgeleri hazırlayıp belediyeye başvurmaktadır. Başvuru sahibinin durumu değerlendirip uygun ise yardım işlemleri yapılmaktadır.

4. 4
Şekil 3 Trabzon Belediyesi Örnek İş Akış Şeması [2]
Önerilen süreçde ise öncelikli olarak belediyedeki mevcut verilerin derlenerek bakıma muhtaç kişilerin yoğun yaşadığı yerleşim yerlerinin tespitini yapılır. Bu tespiti coğrafi bilgi sistemleri yardımıyla il genelinde yaşayan vatandaşların belli bir yaş aralığında sınıflandırılarak ve de ikamet adresleri ile eşleştirilerek il genelinde kümeleşme tespiti yapılır.
Ayrıca bölgelerin demografik durumları da göz önüne alınarak bakıma yada yardıma muhtaç olabilecek kişiler tespit edilir.
Sahada görevlendirilecek ekipler öncelikli bölgelere gönderilir.
Ekipler mobil cihazlarda bulunan açık kaynak kodlu yazılımlar aracılığıyla anlık olarak verisini topladıkları ev halkının konumunu arkaplanda alır. Bunun yanında mobil uygulama arayüzünde ihtiyaç sahip adaylarının bilgileri kaydedilir.
Toplanan veriler değerlendirilmek üzere belediyede de konumlu sunucuya gönderilir. Sunucu üzerinde hazır bulunan web arayüzü, mevcut veritabanındaki kişi bilgileri ile sahadan gönderilen kişi bilgilerini karşılaştırır. Karar vericilerin belirlediği çeşitli eşik aralıklarında tespit edilen kayıtlar detaylı olarak incelenir ve uygunsa onaylanır.
Bu şekilde ihtiyaç sahiplerinin istekde bulunmasına gerek kalmadan direkt olarak belediye tarafından tespitleri yapılır.
Yerinde güncel verileri toplanır.
Konumsal verileri ile birlikte karar vericiler çok sayıda analiz yaparak mevcut verilere göre yardımların ihtiyaç sahiplerine ne kadar ulaştırıldığı, bakıma muhtaç kişilerin yoğun olduğu bölgelere yakın olarak çeşitli tesisler yapılmasının gündeme gelmesi gibi ek faydalar sağlar.
SONUÇ
Yaygınlaşan mobil cihaz kullanımı ile birlikte güncel verilerin elde edilmesinde hız kazanmak için bu cihazlarla bütünleşik uygulamalar tasarlanmalıdır.
Tasarlanan uygulamalar açık kaynak kod şeklinde oluşturulmalıdır. Bu şekilde belli bir ekibin geliştirmesinden öte çok sayıda geliştiricinin katkısıyla kısa sürede çok detaylı uygulamalar oluşturulabilir. Yeni uygulamalara ilham verebilir.
Sözel bilgilerin yanısıra konumsal verilerin kullanımı sayesinde açık kaynak kodlu coğrafi bilgi sistemlerini kullanan kişiler tamamen hayal güçlerine bağlı olarak çok çeşitli analizler yaparak toplanan güncel verilerin anlam kazanmasını sağlarlar.
KAYNAKÇA
[1] http://www.afyon.bel.tr/tr/icerikdetay/81/95/park- bahceler-mudurlugu-is-akis-semasi.aspx
[2] http://www.trabzon.bel.tr/isAkis/SosyalYardim.html
ÖZGEÇMİŞ
Can Ayday, 1952 yılında Eskişehir’de doğdu. İlkokulu Eskişehir Yeniyurt Koleji, orta ve liseyi Eskişehir Maarif Kolejinde okudu. 1970 de ODTU Jeoloji Mühendisliği Bölümüne girdi. Bu bölümden 1976 yılında Jeoloji Mühendisi unvanı alarak mezun oldu. 1976-1982 yılları arasında MTA Enstitüsünde çalıştı. 1982 yılında Anadolu Üniversitesi Maden Mühendisliği Bölümünde asistan olarak göreve başladı. ODTÜ’de 1980 yüksek lisans, 1989’da doktora unvanı aldı. 1993 Doçent, 1999 Profesör unvanı almaya hak kazandı. Anadolu Üniversitesi

5. 5
Uydu ve Uzay Bilimleri Enstitüsünü kurdu. Şu anda yine aynı enstitünün öğretim üyesi olarak görevine devam etmektedir. Mühendislik jeolojisi, Uzaktan
Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri konularında çok sayıda yurt içi ve yurt dışı yayınları, araştırmaları bulunmaktadır. Evli ve bir çocuk babasıdır.