6 consumer choice

Copyright©2004 South-Western
77Хэрэглэгчийн
сонголтын онол

• Хэрэглэгчийн сонголтын онол нь дараах
асуултуудад ханддаг:
• Бүх эрэлтийн муруйнууд доош налсан хэлбэртэй
байдаг уу?
• Цалин хөдөлмөрийн нийлүүлэлтэд хэрхэн
нөлөөлдөг вэ?
• Хүүгийн норм өрхийн хадгаламжинд хэрхэн

ТӨСВИЙН ХЯЗГААРЛАЛТ: ХЭРЭГЛЭГЧ
ЯМАРБОЛОМЖТОЙ ВЭ?
• Төвийн хязгаарлалт нь хэрэглэгчийн
худалдаж авч чадах хэрэглээний хязгаарыг
илэрхийлнэ.
• Хүмүүс хүссэнээсээ бага хэрэглэдэг, учир нь
тэдгээрийн хэрэглээ нь орлогоороо
хязгаарлагддаг.

• Төсвийн хязгаарлалт нь орлого болон
үнийн өгөгдсөн түвшинд хэрэглэгчдийн
худалдан авч болох бараануудын янз
бүрийн хувилбаруудыг харуулдаг.

Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт

• Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
• Төсвийн хязгаарлалтын шугамын цэг бүр дээр
хэрэглэгчийн 2 барааны хослолыг харуулна.
• Жишээ нь, хэрэв хэрэглэгч пизза худалдаж
авахгүй бол 500 пинт Pepsi худалдаж авч чадна
(point B). Хэрэв тэр Pepsi худалдаж авахгүй
гэвэл 100 пиззахудалдаж авч чадна(point A).

Зураг 1 Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Consumer’s
budget constraint
500
B
100
A

• Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
• Сонголт, хэрэглэгч 50 пизза, 250 пинт Pepsi
худалдаж авч болно.

Зураг 1 Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Consumer’s
budget constraint
500
B
250
50
C
100
A

• Төсвийн хязгаарлалтын шугамын налалт нь
тухайн хоёр барааны үнийн харьцаатай
тэнцүү, нэг бүт ээгдэхүүний үнийг нөгөө
бүт ээгдэхүүний үнэд харьцуулсан харьцаа
.юм
• Энэ нь хэрэглэгч нэг барааг нөгөө
бараагаар солилцох түвшинг хэмжинэ.

• Хэрэглэгчийн илүүд үзэж байгаа
хэрэглээний багцыг ялгаагүйн муруйгаар
дүрсэлж болно.

Сонголтыг ялгаагүйн муруйд дүрслэх нь
• Ялгаагүйн муруй нь хэрэглэгчид ижил
ханамж өгөх хэрэглээний багцуудыг
илэрхийлэх муруй юм.

Зураг 2 Хэрэглэгчийн сонголтууд
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Indifference
curve,I1
I2
C
B
A
D

Сонголтыг ялгаагүйн муруйд дүрслэх нь
• Хэрэглэгчийн сонголт
• Хэрэглэгчид A, B, C цэгүүд дээр ижил ханамж
авна. Учир нь эдгээр сонголтууд нь нэг муруй
дээр оршиж байна.
• Орлуулалтын ахиуц норм
• Ялгаагүйн муруйн цэг бүр дээрх утга нь
орлуулалт ын ахиуц нормыг илэрхийлнэ.
• Энэ нь хэрэглэгч нэг барааг нөгөөгөөр солиход
бэлэн байгаатүвшин юм.
• Энэ нь хэрэглэгч бусад бараанаас нэг нэгжийг өгөөд
өөрт шаардлагатай бараанаас авч болох дүн юм.

Зураг 2 Хэрэглэгчийн сонголт
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Indifference
curve,I1
I2
1
MRS
C
B
A
D

Ялгаагүйн муруйн дөрвөн шинж чанар
• Ялгаагүйн муруйнуудын дээд зэрэглэл нь
доод зэрэглэлээсээ ямагт илүү байна.
• Ялгаагүйн муруйнууд доош налсан
хэлбэртэй байна.
• Ялгаагүйн муруйнууд огтлолцохгүй.
• Ялгаагүйн муруйнууд дотогш тахир
хэлбэртэй байна.

• Шинж чанар 1: Ялгаагүйн муруйн дээд
зэрэглэл нь доод зэрэглэлээсээ ямагт илүү
байна.
• Хэрэглэгчид ямагт илүү ихийг хүсдэг.
• Ялгаагүйн муруйн дээд зэрэглэл нь доод
зэрэглэлээсээ илүү олон тооны барааг
илэрхийлдэг.

Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Indifference
curve,I1
I2
C
B
A
D

• Шинж чанар 2: Ялгаагүйн муруйнууд
доош налсан хэлбэртэй байна.
• Хэрэглэгч нэг барааг өгөөд нөгөө барааг
авахад сэтгэл ханамж нь хэвээрээ байх
сонголтыг хийхэд бэлэн байдаг.
• Хэрэв нэг барааны тоо хэмжээ буурвал нөгөө
барааны тоо хэмжээ өсөх ёстой
• Энэ шалтгааны улмаас ихэнх ялгаагүйн
муруйнууд доош налсан хэлбэртэй байдаг.

Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Indifference
curve,I1

• Шинж чанар 3: Ялгаагүйн муруйнууд
огтлолцохгүй
• A болон B цэгүүд хэрэглэгчийн сэтгэл
ханамжийг ижил түвшинд байлгана.
• B болон C цэгүүд хэрэглэгчийн сэтгэл
ханамжийг ижил түвшинд байлгана.
• Энэ нь A болон C цэгүүд ижил сэтгэл
ханамжтай байнагэсэн үг юм.
• Гэвч C нь A цэгтэй харьцуулахад илүү
хэмжээтэй байна.

Зураг 3 Ялгаагүйн муруйнууд огтлолцох нь боломжгүй юм
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
C
A
B

Ялгаагүйн муруйн дөрвөн шинж
• Шинж чанар 4: Ялгаагүйн муруй нь дотогш
тахир хэлбэртэй байна.
• Хүмүүс өөрт их байгаа зүйлээ илүү их
солилцохыг, бага байгаа зүйлээ бага солилцдог.
.
• Хэрэглэгчийн орлуулалтын ахиу харьцаан дахь
эдгээр ялгаа нь ялгаагүйн муруйн дотогш тахир
хэлбэртэй байх шалтгаан болдог.

Зураг 4 Гүдгэр ялгаагүйн муруй
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Indifference
curve
8
3
A
3
7
B
1
MRS = 6
1
MRS = 1
4
6
14
2

Ялгаагүйн муруйн хоёр онцгой жишээ
• Төгс орлуулах
• Төгс хослох

• Төгс орлуулах
• Хоёр барааны шулуун шугаман ялгаагүйн муруй
нь төгс орлуулдаг.
• Орлуулалтын ахиуц норм нь тогтмол тоо байна.

Зураг 5 Төгс орлодог батөгс хосолдог
Dimes0
Nickels
(a) Төгс орлодог
I1 I2 I3
3
6
2
4
1
2

• Төгс хосолдог
• Хоёр барааны шулуун өнцөгт ялгаагүйн муруй
нь төгс хосолдог.

Зураг 5 Төгс орлодог батөгс хосолдог
Right Shoes0
Left
Shoes
(b) Төгс хосолдог
I1
I2
7
7
5
5

Оновчлол: Хэрэглэгчийн сонголт юу
вэ?
• Хэрэглэгчид ялгаагүйн муруйн дээд
зэрэглэл дээрх барааны хослолийг хүснэ.
• Хэдий тийм боловч хэрэглэгч төсвийн
хязгаарлалтаасаа доогуур сонголт хийх
ёстой.

Хэрэглэгчийн оновчтой сонголт
• Ялгаагүйн муруй болон төсвийн
хязгаарлалтын хослол нь хэрэглэгчийн
оновчтой сонголтыг тодорхойлдог.
• Ялгаагүйн муруйн дээд зэрэглэл болон
төсвийн хязгаарлалтын шүргэлцлийн цэг
дээр хэрэглэгчийн оновчлол
тодорхойлогдоно.

• Хэрэглэгч хоёр барааны хослолыг сонгоход
орлуулалт ын ахиу норм нь хоёр барааны
.үнийн харьцаат ай т энцүү байна

• Хэрэглэгчийн оновчлол дээр хоёр барааны
талаарх хэрэглэгчийн үнэлгээ зах зээлийн
үнэлгээтэй тэнцүү байна.

Зураг 6 Хэрэглэгчийн оновчлол
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Budget constraint
I1
I2
I3
Optimum
A
B

Хэрэглэгчийн сонголтод орлого хэрхэн
• Орлогын өсөлт нь төсвийн хязгаарлалтыг
баруун тийш шилжүүлдэг.
• Хэрэглэгч ялгаагүйн муруйн дээд зэрэглэл
дээрх барааны хослолыг сонгох нь хамгийн
сайн сонголт юм.

Зураг 7 Орлогын өсөлт
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
New budget constraint
I1
I2
2. . . . raising pizza consumption . . .
3. . . . and
Pepsi
consumption.
Initial
budget
constraint
1. An increase in income shifts the
budget constraint outward . . .
Initial
optimum
New optimum

Орлого хэрэглэгчийн сонголтод хэрхэн
нөлөөлөх вэ?
• Ердийн болон дорд бүтээгдэхүүн
• Хэрэв хэрэглэгчийн орлого өсвөл хэрэглэгч
илүү их бараа худалдаж авч байвал түүнийг
ердийн бараа бараагэдэг
• Хэрэв хэрэглэгчийн орлого өсөхөд хэрэглэгч
өмнөхөөсөө бага бараа авч байвал түүнийг
доод зэрэглэлийн бараа гэдэг

Зураг 8 Доод зэрэглэлийн бараа
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
Initial
budget
constraint
I1
I2
1. When an increase in income shifts the
budget constraint outward . . .3. . . . but
Pepsi
consumption
falls, making
Pepsi an
inferior good.
2. . . . pizza consumption rises, making pizza a normal good . . .
Initial
optimum
New optimum

Үнэ хэрэглэгчийн сонголтод хэрхэн
• Барааны үнийн бууралт нь төсвийн
хязгаарлалтыг цацраг хэлбэрээр гадагш
шилжүүлэх ба төсвийн хязгаарлалтын
налалт өөрчлөгддөг.

Зураг 9 Үнийн өөрчлөлт
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
1,000 D
500 B
100
A
I1
I2
Initial optimum
Initial
budget
constraint
1. A fall in the price of Pepsi rotates
the budget constraint outward . . .
3. . . . and
raising Pepsi
consumption.
2. . . . reducing pizza consumption . . .
New optimum

Орлого баорлуулалтын нөлөө
• Үнийн өөрчлөлт нь хэрэглээнд хоёр янзаар
нөлөөлдөг.
• Орлогын нөлөө
• Орлуулалтын нөлөө

• Орлогын нөлөө
• Орлогын нөлөө нь үнийн өөрчлөлт ялгаагүйн
муруйн дээд эсвэл доод зэрэглэл рүү
хөдөлгөсний үр дүн юм.
• Орлуулалтын нөлөө
• Орлуулалт ын нөлөө нь үнийн өөрчлөлт
ялгаагүйн муруйн цэгийн дагуу орлуулалтын
ахиуц норм нь ялгаатай байхаар шилжсэнээр
хэрэглээнд гарч буй өөрчлөлт юм.

• Үнийн өөрчлөлт: Орлуулалтын нөлөө
• Үнийн өөрчлөлт нь ялгаагүйн муруйн нэг
цэгээс нөгөө цэг рүү шилжих шалтгаан болдог.
• A цэгээс B цэг рүү шилжсэнээр дүрслэгдэнэ.
• Үнийн өөрчлөлт: Орлогын нөлөө
• Нэг цэгээс нөгөө цэг рүү шилжсэний дараа,
хэрэглэгч өөр ялгаагүйн муруй руу шилжинэ.
• B цэгээс C цэг рүү шилжсэнээр дүрслэгдэнэ.

Зураг 10 Орлого баорлуулалтын нөлөө
Quantity
of Pizza
Quantity
of Pepsi
0
I1
I2
A
Initial optimum
Initial
budget
constraint
Substitution
effect
Substitution effect
Income
effect
Income effect
B
C New optimum

Хүснэгт Pepsi-ний үнэ унахад орлого баорлуулалтын
нөлөө

Үүсмэл эрэлтийн муруй
• Хэрэглэгчийн эрэлтийн муруй нь
хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт болон
ялгаагүйн муруйг өсгөх оновчтой
шийдвэрүүдийн үр дүн байдаг.

Зураг 11 Үүсмэл эрэлтийн муруй
Quantity
of Pizza
0
Demand
(a) Хэрэглэгчийн оновчлол
Quantity
of Pepsi
0
Price of
Pepsi
(b) Pepsi-ийн эрэлтийн муруй
Quantity
of Pepsi
250
$2
A
750
1
B
I1
I2
Initial budget
constraint
750 B
250
A

Гурван хэрэглээ
• Бүх эрэлтийн муруй доош налсан байдаг уу?
• Ялгаагүйн муруй заримдаадээш налсан байдаг.
• Энэ тохиолдолд хэрэглэгч барааны үнэ өсөхөд илүү
ихийг худалдаж авдаг.
• Giffen бараа
• Эдийн засагчид эрэлтийн хуулийг зөрчдөг барааг
дүрслэхдээ Giffen бараа гэсэн ухагдахууныг
ашигладаг.
• Giffen бараа нь үнэ өсөхөд тоо хэмжээ өсдөг бараа
юм.
• Орлогын нөлөө нь орлуулалтын нөлөөнөөс илүү
байна.
• Тэд дээш налсан эрэлтийн муруйтай байна

Зураг 12 Giffen бараа
Quantity
of Meat
Quantity of
Potatoes
0
I2
I1
Initial budget constraint
New budget
constraint
D
A
B
2. . . . which
increases
potato
consumption
if potatoes
are a Giffen
good.
Optimum with low
price of potatoes
Optimum with high
price of potatoes
E
C
1. An increase in the price of
potatoes rotates the budget
constraint inward . . .

• Хэрэв ажилчдын хувьд орлуулалтын нөлөө нь
орлогын нөлөөнөөс илүү байвал ажилчид илүү
их ажиллана.
• Хэрэв орлогын нөлөө нь орлуулалтын
нөлөөнөөс их байвал ажилчид багаажиллана.

Зураг 13 Ажиллах болон амрах тухай шийдвэр
Hours of Leisure0
Consumption
$5,000
100
I3
I2
I1
Optimum
2,000
60

Зураг 14 Цалингийн өсөлт
Hours of
Leisure
0
Consumption
(a) For a person with these preferences. . .
Hours of Labor
Supplied
0
Wage
. . . the labor supply curve slopes upward.
I1
I2BC2
BC1
2. . . . hours of leisure decrease . . . 3. . . . and hours of labor increase.
1. When the wage rises . . .
Labor
supply

Зураг 14 Цалингийн өсөлт
Hours of
Leisure
0
Consumption
(b) For a person with these preferences. . .
Hours of Labor
Supplied
0
Wage
. . . the labor supply curve slopes backward.
I1
I2
BC2
BC1
1. When the wage rises . . .
2. . . . hours of leisure increase . . . 3. . . . and hours of labor decrease.
Labor
supply

• Хүүгийн түвшин өрх гэрийн хадгаламжинд
хэрхэн нөлөөлдөг вэ?
• Хэрэв хүүгийн өндөр түвшинд орлуулалтын
нөлөө нь орлогын нөлөөнөөс их бол өрх
гэрүүд илүү их хадгална.
• Хэрэв хүүгийн өндөр түвшинд орлогын нөлөө
нь орлуулалтын нөлөөнөөс их бол өрх гэрүүд
багахадгална.

Зураг 15 Хэрэглэх болон хадгалах тухай шийдвэр
Consumption
when Young
0
Consumption
when Old
$110,000
100,000
I3
I2
I1
Budget
constraint
55,000
$50,000
Optimum

Зураг 16 Хүүгийн норм өсөхөд
0
(a) Higher Interest Rate Raises Saving (b) Higher Interest Rate Lowers Saving
Consumption
when Old
I1
I2
BC1
BC2
0
I1
I2
BC1
BC2
Consumption
when Old
Consumption
when Young
1. A higher interest rate rotates
1. A higher interest rate rotates
2. . . . resulting in lower
consumption when young
and, thus, higher saving.
2. . . . resulting in higher
consumption when young
and, thus, lower saving.
Consumption
when Young

• Иймд, хүүгийн нормын өсөлт нь
хадгаламжийг урамшуулна эсвэл
хязгаарлана.

Дүгнэлт
• Хэрэглэгчийн төсвийн хязгаарлалт нь
өгөгдсөн орлого болон үнийн түвшинд
худалдан авах янз бүрийн барааны
боломжит хослол юм.
• Төсвийн хязгаарлалтын налалт нь
бараануудын харьцангуй үнэтэй тэнцүү
байна.
• Хэрэглэгчийн ялгаагүйн муруй нь түүний
эрхэмлэж байгаазүйлийг илэрхийлнэ.

Дүгнэлт
• Ялгаагүйн муруй координатын эхээс
алслах тусам их утгатай байна.
• Ялгаагүйн муруйн налалтын аливаа нэг цэг
нь хэрэглэгчийн орлуулалтын ахиуц
нормыг илэрхийлнэ.
• Хэрэглэгчийн оновчтой сонголт нь
төсвийн хязгаарлалт болон ялгаагүйн
муруйн шүргэлцлийн цэг дээр
тодорхойлогдоно.

Дүгнэлт
• Барааны үнэ унахад хэрэглэгчийн
сонголтод орлогын болон орлуулалтын
нөлөө бий болдог.
• Орлогын нөлөө нь үнийн бага түвшинд
хэрэглээ өсөхийг илэрхийлнэ.
• Орлогын нөлөө нь ялгаагүйн муруйн бага
түвшнээс өндөр түвшинд хөдлөхтэй
холбоотой.

Дүгнэлт
• Орлуулалтын нөлөө нь харьцангуй хямд
болсон барааг илүү ихээр хэрэглэх
хандлагаюм.
• Орлуулалтын нөлөө нь ялгаагүйн муруйн
дагуу өөр налалттай цэг рүү шилжихтэй
холбоотой юм.

Дүгнэлт
• Хэрэглэгчийн сонголтын онол нь дараах
зүйлсийг тайлбарладаг:
• Эрэлтийн муруй яагаад эерэг налалттай байх
боломжтойг.
нөлөөлөхийг.
• Хүүгийн норм өрх гэрийн хадгаламжид хэрхэн
нөлөөлөхийг.

6 consumer choice

Recommandé

Recommandé

Contenu connexe

Tendances

Tendances (8)

En vedette

En vedette (13)

6 consumer choice