SlideShare une entreprise Scribd logo
1  sur  33
Télécharger pour lire hors ligne
SOCIOLOGJI
KATALOGU I PROVIMIT PËR PROVIM TË MATURËS NË
         GJIMNAZ TË PËRGJITHSHËM
         VITI SHKOLLOR 2009/2010
Katalogun e provimit e përgatitën:
Mira Shpadijer, Gjimnazi “Sllobodan Shkeroviq” Podgoricë
Momir Dragiqeviq, SHMP “ Ivan Goran Kovaçiq” Herceg Novi
Dragoje Gjokiq,këshilltar për grupin shoqëror të lëndëve, Qendra e provimeve

Recensente: Dr. Natasha Krivokapiq, Fakulteti Filozofik, Nikshiq

Përktheu Luigj Berisha
PËRMBAJTJA


1. Hyrje........................................................................................................................4
2. Rregullat e provimit ...............................................................................................5
3. Qëllimet e përgjithshme të provimit.....................................................................6
4. Struktura e provimit.................................................................................................7
5. Programi i provimit...................................................................................................8
6. Format e pyetjeve në test......................................................................................15
7. Shembulli i testit me skemë për vlerësim..............................................................16
8. Shembulli i fletës për përgjigje të pyetjeve me zgjedhje të shumëfishta..........31
9. Literatura....................................................................................................................32
1. HYRJE

Matura Shtetërore në sistemin arsimor të Malit të Zi futet në vitin shkollor
2009/2010 dhe paraqet kontrollimin ekstern të standardizuar të arriturave
shkollore të nxënësve në fund të arsimit katërvjeçar në gjimnaz. Në bazë të Ligjit
për gjimnazin,provimi i maturës jepet në mënyrë eksterne(neni 38),kurse për
përgatitjen e materialit të provimit dhe zbatimit të procedurës së Maturës
Shtetërore është e ngarkuar Qendra e Provimeve.

Në Maturën Shtetërore sociologjia është lëndë zgjedhëse. Në këtë provim
verifikohen dijet, aftësitë dhe shkathtësitë të cilat bazohen në pjesët kryesore të
programit të lëndës të cilat duhet ti kenë nxënësit në fund të vitit të arsimimit
katërvjeçar në gjimnaz të përgjithshëm.

Katalogu i provimit hollësisht e përshkruan provimin nga sociologjia dhe i
kushtohet nxënësve dhe mësimdhënësve. Në katalogun e provimit janë cekur
qëllimet e përgjithshme të provimit, është përshkruar struktura e provimit,kurse me
formën e qëllimeve të provimit saktësisht është thënë përmbajtja e lëndës e cila
do të pyetet. Është ofruar shembulli i testit me skemën e detajuar për vlerësim.
2. RREGULLAT

Të gjithë nxënësit të cilët kanë zgjedhur sociologjinë si lëndë zgjedhëse në
Maturë,do ta japin provimin të njëjtën ditë dhe në të njëjtën kohë.

Është paraparë që nxënësi të ulet vetëm në bankë dhe që rendi i bankave në
dhoma të mësimit të jetë i tillë që më së shumti në një klasë të vendosen 15
nxënës.

Materiali i provimit do të paketohet në qese të veçanta dhe të sigurta,të cilat do
të hapen para nxënësve menjëherë para fillimit të provimit.
Në provim nuk lejohet:
     ...prezantimi i rrejshëm
     ...hapja e detyrave të provimit para kohës së lejuar
     ...pengimi i nxënësve tjerë
     ...shfrytëzimi i mjeteve të palejuara
     …futja e ushqimit në provim(lejohet vetëm uji)
     ...dëmtimi i shifrës në librezën e testimit
     ...mosrespektimi i shenjës për përfundimin e provimit

Mjetet e lejuara: lapsi i thjeshtë, goma dhe lapsi kimik/stilolapsi.
Punimi i nxënësit duhet të jetë i shkruar me laps kimik/stilolaps.


Pas provimit,testet do të kthehen në QP ku do të bëhet vlerësimi i tyre.
3. QËLLIMET E PËRGJITHSHME TË PROVIMIT
Qëllimi i provimit të Maturës nga Sociologjia është që:

   -   të kontrollojë se sa e ekupton nxënësi kompleksitetin e realitetit shoqëror
       dhe specificitetin e determinizmit shoqëror;
   -   të kontrollojë njohurinë për kuptimet themelore sociologjike dhe të
       kuptuarit e tyre;
   -   të kontrollojë njohurinë dhe kuptimin e teorive themelore sociologjike dhe
       kuptimin e rëndësive të tyre për kuptimin e shoqërisë në tërësi;
   -   të kontrollojë njohurinë dhe kuptimin e metodave të ndryshme të
       hulumtimeve sociologjike të dukurive të shoqërisë si mënyrë për njohje
       dhe kuptimin e funksionimit të realitetit shoqëror;
   -   të kontrollojë njohurinë për sistemin shoqëror të bazuar në ndarjen e fuqisë
       shoqërore dhe në pabarazi shoqërore;
   -   të kontrollojë njohuritë dhe kuptimin e punës dhe aktiviteteve të grupeve
       shoqërore, institucioneve dhe organizatave në të cilat zhvillohet jeta
       shoqërore;
   -   të kontrollojë dijen, kuptimin dhe zhvillimin e ndryshimeve bashkëkohore
       të shoqërisë dhe pasojat e tyre në mikro dhe makro nivel;
   -   të kontrollojë aftësitë e dallimeve të shpjegimeve të mendjes së
       shëndoshë nga sqarimet sociologjike të dukurive dhe proceseve në
       shoqëri ;
   -   të kontrollojë kuptimin e mundësive të përdorimit praktik të njohurive
       sociologjike në zgjidhjen e problemeve shoqërore;
   -   të kontrollojë aftësitë e bashkimit të dijes nga sociologjia me lëmitë e
       shkencave të përafërta;
   -   të kontrollojë aftësitë e lidhjes së njohurive nga sociologjia me jetën e
       përditshme;
   -   të vërtetojë nëse nxënësi e kupton kompleksitetin e realitetit
       shoqëror,vendin dhe rolin e kulturës në të;
   -   të vërtetojë nëse nxënësi ka njohuri për formimin e kulturës, për kuptimet
       themelore të kulturës dhe elementeve strukturore të saj;
   -   të vërtetojë nëse nxënësi i njeh elementet themelore të kulturës dhe
       dinamikën e tyre;
   -   të vërtetojë nëse nxënësi i njeh dhe i kupton ndryshimet bashkëkohore të
       shoqërisë dhe ndikimin e tyre në ndryshime në kulturë;
   -   të vërtetojë nëse nxënësi njeh,kupton dhe ka qëndrim kritik ndaj
       ndryshimeve bashkëkohore në kulturë dhe ndikimin e tyre në sferën e jetës
       së përditshme;
   -   të vërtetojë nëse nxënësi e kupton rolin dhe rëndësinë e kulturës në
       arsimim të personalitetit të njeriut;
   -   të vërtetojë nëse nxënësi e kupton rëndësinë e gjeneratës së re në
       ruajtjen, kultivimin dhe zhvillimin e kulturës.
4. STRUKTURA E PROVIMIT

Provimi zgjatë 90 minuta.
Provimi përmban dy lloj detyrash:
    a) detyrat me zgjedhje të shumëfishtë
Nxënësi nga disa përgjigje të ofruara zgjedh një të saktë.
    b)detyrat e tipit të hapur
Te këto detyra zgjidhja mund të jetë:
  1. përgjigjja e shkurtër-zgjidhja është fjala,fjalia e thjeshtë apo numri deri te i
      cili mund të arrihet pas disa hapave të bashkuar;
  2. përgjigjja më e gjatë-zgjidhja është më e gjerë dhe përbëhet nga më
      shumë hapa.
Numri maksimal i pikëve është 100. Detyrat i vlerësojmë ashtu që çdo njëra merr
prej 1 deri në 5 pikë varësisht nëse ka apo nuk ka vlerësim të pjesshëm. Detyra
që nuk është zgjidhur saktë apo ajo që nuk është kryer nuk sjell pikë negative.
Në detyrat me zgjedhje të shumëfishta,kapitulli i zgjidhur saktë në detyrë sjell më
së shpeshti 1 pikë. Nëse është kërkesa më e thjeshtë ,dy kapituj do të vlerësohen
me 1 pikë.
Në detyrat e tipit të hapur vlerësohet çdo hap i definuar. Detyrat e këtij tipi i
vlerësojmë ashtu që secili merr prej 1 deri në 4 pikë.


Tipat e detyrave              Numri I detyrave            Numri I pikëve
Detyrat e tipit të hapur      15 - 20                     1- 4
Detyrat e tipit të mbyllur    20 - 25                     1- 6

Lënda mësimore nga Sociologjia për gjimnaz është e ndarë në 5 lëmi(fusha) dhe
mësohet në vitin e katërt. Për plotësimin e standardit të Maturës nga Sociologjia
nxënësit duhet të zgjedhin lëndën e përgjithshme zgjedhëse Sociologjia e
kulturës,të cilën mund t’ a mësojnë në vitin e tretë ose të katërt. Me tabelë është
dhënë përfaqësimi i përmbajtjes në strukturë të provimit.

Numri        Fusha                                        Përfaqësimi i përmbajtjes %
rendor
   I         Sociologjia                                               70%
   1.        Hyrje në sociologji                                 10%
   2.        Njeriu, shoqëria, kultura                           30%
   3.        Stratifikimi i pabarazisë shoqërore                 10%
   4.        Puna, grupet shoqërore dhe institucionet            15%
   5.        Ndryshimi dhe zhvillimi në shoqëri                   5%
   II        Sociologjia e kulturës                                    30%
5. PROGRAMI I PROVIMIT
1. Sociologjia


1.1.   Hyrje në sociologji

Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:
1.1.1. të përkufizojë sociologjinë si shkencë dhe të caktojë elementet
       themelore të saj;
1.1.2. të kuptojë specificitetet e sociologjisë dhe të caktojë qëllimin dhe detyrën
       e saj;
1.1.3. të përmend paraardhëset e sociologjisë;
1.1.4. të bëjë dallimin në mes të parahistorisë dhe historisë së sociologjisë;
1.1.5. të numërojë elementet e metodave sociologjike;
1.1.6. të shpjegojë bazën teknike të dy procedurave metodike;
1.1.7. të përkufizojë nocionin e teorisë sociologjike;
1.1.8. të shpjegojë dallimin në mes të teorive të vjetra dhe teorive bashkëkohore
       sociologjike.

1.2.   Njeriu, shoqëria, kultura

Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:
1.2.1. të cekë një përcaktim thelbësor të njeriut dhe t’a sqarojë atë;
1.2.2. të përkufizojë nocionin e shoqërisë;
1.2.3. të analizojë përcaktimin dhe elementet e dukurive shoqërore;
1.2.4. të kuptojë thelbin e nocionit dhe thelbin e nocionit të determinizmit dhe
        format e determinizmit;
1.2.5. të caktojë nocionin e pronës dhe t’i numërojë format e saj;
1.2.6. të shpjegojë nocionin e strukturës shoqërore;
1.2.7. të shpjegojë dallimin në mes të rolit shoqëror dhe pozitës shoqërore;
1.2.8. të caktojë nocionin, elementet dhe llojet e grupit shoqëror;
1.2.9. të shpjegojë dallimin në mes të institucionit shoqëror dhe organizatës;
1.2.10. të shpjegojë nocionin e simbolit;
1.2.11. të shpjegojë dallimin në mes të traditës dhe civilizimit;
1.2.12. të shpjegojë dallimin në mes të nocioneve të kulturës dhe civilizimeve;
1.2.13. të kuptojë kushtet shoqërore për krijimin e kulturës masive dhe t’i numërojë
        karakteristikat e saja;
1.2.14. të përkufizojë fenomenin e kiçit dhe shundit dhe të shpjegojë nocionin e
        subkulturës;
1.2.15. të përkufizojë nocionin e fesë;
1.2.16. të analizojë tipat e besimeve të bashkësive primitive;
1.2.17. të identifikojë tipat e fesë monoteiste;
1.2.18. të shpjegojë dallimin në mes të magjisë dhe fesë;
1.2.19. të shpjegojë dallimin në mes të besimit dhe fesë;
1.2.20. të shpjegojë nocionin e socializimit dhe të numërojë subjektet e saj;
1.2.21. të shpjegojë nocionin e devijimit dhe të numërojë format e tij;
1.2.22. të kuptojë ndikimin e sanksioneve në eliminim( kapërcimin shoqëror) të
        sjelljes së devijueshme.

1.3. Stratifikimi dhe pabarazitë shoqërore

Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

1.3.1. të shpjegojë nocionin dhe shkaqet e pabarazisë shoqërore dhe ti
numërojë llojet;
1.3.2. të shpjegojë paralelen pabarazia shoqërore – barazia shoqërore;
1.3.3. të kuptojë relacionin ndarja shoqërore e punës – pabarazia;
1.3.4. të shpjegojë nocionin e strukturës vertikale të shoqërisë;
1.3.5. të analizojë shkaqet e dallimeve sociale;
1.3.6. të shpjegojë nocionin e lëvizjes shoqërore;
1.3.7. të dallojë format e shtresave shoqërore( kasta, shtresa, klasa....,);
1.3.8. të shpjegojë nocionin e shoqërisë së hapur dhe të mbyllur;
1.3.9. të përkufizojë nocionin e forcës shoqërore dhe të numërojë burimet e
forcës shoqërore;
1.3.10. të vlerësojë në mënyrë kritike lidhjen në mes të forcës shoqërore, grupit
politik dhe vendosjes.

1.4.   Puna, grupet shoqërore dhe institucionet

Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:
1.4.1. të përkufizojë punën dhe të numërojë kategoritë e punës;
1.4.2. të shpjegojë disa nga teoritë të caktimit të punës;
1.4.3. të shpjegojë dallimin në mes të punës, veprimit shoqëror, mjeshtrisë dhe
        profesionit;
1.4.4. të numërojë vetitë themelore të ndarjes shoqërore të punës dhe t’i
        sqarojë ato;
1.4.5. të kuptojë shkaqet e pabarazisë në lëminë e punës;
1.4.6. të numërojë grupet shoqërore që lidhen me sferën e punës,profesionit,
        detyrës që ushtron,të drejtat ekonomike dhe sociale;
1.4.7. të shpjegojë nocionin teknikë dhe teknologji;
1.4.8. të përmend dallimin në mes të niveleve teknologjike;
1.4.9. të shpjegojë ndikimin e determinizmit teknik;
1.4.10. të sugjerojë në disa pasoja të përdorimit të teknologjive të ndrashme;
1.4.11. të numërojë llojet e grupeve në hapsirë;
1.4.12. të përkufizojë nocionin e vendbanimit;
1.4.13. të përkufizojë nocionin e urbanizimit dhe deagrarizimit;
1.4.14. të përkufizojë nocionin e familjes dhe të numërojë funksionet e saj dhe
        tipat;
1.4.15. të dallojë familjen harmonike dhe disharmonike;
1.4.16. të dallojë nocionin e bashkëshortisë dhe nocionin e familjes dhe të cekë
        format e bashkëshortisë dhe farefisit;
1.4.17. të shpjegojë nocionin e grupit etnik dhe të përmend karakteristikat e tij;
1.4.18. të numërojë karakteristikat e kombit dhe të shpjegojë një përcaktim të
        nocionit të kombit;
1.4.19. të përkufizojë nocionin e asimilimit dhe identifikimit nacional;
1.4.20. të shpjegojë dallimin në mes të popullit dhe kombit;
1.4.21. të numërojë disa nga vetitë e kombit malazez;
1.4.22. të përkufizojë dhe të numërojë elementet e shtetit;
1.4.23. të përmend format e pushtetit shtetëror;
1.4.24. të shpjegojë disa nga teoritë e shtetit;
1.4.25. të përkufizojë nocionin qytetari, partia politike, lëvizja dhe të shpjegojë
        nocionin e sovranitetit.

1.5. Ndryshimi shoqëror dhe zhvillimi

Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

1.5.1. të gjej paralelen në mes të shoqërisë tradicionele dhe shoqërisë moderne;
1.5.2. të identifikojë karakteristikat e shoqërisë postmoderne;
1.5.3. të përkufizojë nocionet ndryshimet shoqërore,tranzicionet,demokratizimet
       dhe liberalizimet;
1.5.4. të shpjegojë disa nga teoritë e ndryshimeve shoqërore;
1.5.5. të përkufizojë nocionin e ekologjisë dhe të shpjegojë shkaqet edh format
       e problemeve ekologjike dhe mënyrën e kapërcimit të tyre;
1.5.6. të shpjegojë esencën e nocionit shteti ekologjik.




       2. SOCIOLOGJIA E KULTURËS

1.1.Hyrje në sociologjinë e kulturës

Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

1.1.1. të përkufizojë lëndën e sociologjisë së kulturës dhe të theksojë kategoritë
themelore, përmbajtjet, interesimet dhe elementet themelore të sociologjisë së
kulturës;

1.1.2. të kuptojë teoritë themelore të afrimit në kuadër të sociologjisë së kulturës.




2.1. Nocioni definicioni i kulturës
Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

2.1.1. të përkufizojë nocionin e kulturës dhe të kuptojë problemet dhe
njëanshmëritë e përcaktimit të kulturës;

2.1.2. të definojë nocionin e civilizimit dhe të analizojë kuptimet e ndryshme të
këtij nocioni;

2.1.3. të shpjegojë dhe t’i dallojë nocionet normat themelore dhe vlerat
shoqërore;

2.1.4. të analizojë qëllimet themelore të kulturës

2. 2.5. të nxjerr përfundime për lidhjen e traditës dhe progresit;

2.1.6. të theksojë tipat kryesor të kulturës dhe të analizojë karakteristikat e tyre
themelore;

2.1.7. të analizojë format e nevojave kulturore dhe të nxjerr përfundime për
vërtetësinë dhe pseudo nevojat.




3.1. Antropologjia kulturore




Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

3.1.1. të përkufizojë lëndën e antropologjisë kulturore;

3.1.2. të shpjegojë nocionin e dashamirësisë dhe të di strukturën themelore të
qenies shoqërore të njeriut;

3.1.3. të analizojë periodën dhe funksionin e mitit;

3.1.4. të shpjegojë nocionet,elementet dhe format e simboleve;

3.1.5. të kuptojë karakteristikat themelore dhe funksionet e fesë,ritit dhe kultit;

3.1.6. të kuptojë rëndësinë e punës dhe kulturës së punës.




4.1.Funksionet e kulturës
Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

4.1.1. të kuptojë funksionet themelore të kulturës

4.1.2. të shpjegojë nocionet e komunikimit dhe funksionit të kulturës si mjete
komunikuese;

4.1.3. të shpjegojë funksionin nornmativ dhe funksionin mbrojtës të kulturës;

4.1.4. të përshkrauj format e përgjithshme dhe karakteristikat e formave
themelore të kulturës;

4.1.5. të kuptojë rëndësinë e institucioneve kulturore dhe organizatave.




5.1. Loja




Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

5.1.1. të kuptojë nocionin dhe funksionet e lojës në kulturën njerëzore;

5.1.2. të dallojë format themelore të lojës dhe të shpjegojë karakteristikat e tyre;

5.1.3. të kuptojë partikularizmin dhe përgjithësinë e lojërave garuese, lojërave të
fatit, maskimit dhe entuziazmit .

5.1.4. të analizojë karakteristikat themelore të sportit dhe sportit modern;

5.1.5. të vërejë dhe analizojë devijimet themelore, normativizmin,instituciona-
lizmin dhe komercializmin në lojëra të shoqërisë bashkëkohore.
6.1. Kultura masive



Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

6.1.1. të analizojë shkaqet themelore të formimit të kulturës masive dhe
karakteristikat e saj;

6.1.2. të analizojë format e kohës së lirë dhe „industrisë së argëtimit“

6.1.3. të kuptojë rëndësinë e mediave elektronike dhe globalizimin në fushën e
komunikimeve;

6.1.4. të përshkruaj karakteristikat e kiçit dhe shundit;

6.1.5. të përshkruaj karakteristikat themelore kulturës popullore




7.1.Kultura e personalitetit




Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

7.1.1. të shpjegojë nocionin e personalitetit dhe fazat e zhvillimit të tij;

7.1.2. të analizojë dukuritë e konformizmit,angazhimit dhe vërtetësisë në kulturë

7.1.3. të shpjegojë socializimin dhe përfaqësuesit e tij




8.1. Kultura e të rinjëve

Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

8.1.1. të shpjegojë karakteristikat e moshës së pleqërisë dhe zhvillimin e jetës
psikike të njeriut;

8.1.2. të analizojë stilet e ndryshme të jetës;
8.1.3. të analizojë lëvizjet e ndryshme të të rinjëve dhe subkulturën e lëvizjes;

8.1.4. të shpjegojë format e çrregulluara të sjelljes së të rinjëve dhe format
kundërkulturore të tyre.




9.1.Sociologjia e artit

Qëllimet e provimit
Nxënësi tregon se di:

9.1.1. të përkufizojë nocionin dhe fushat më të rëndësishme të të artit;

9.1.2. të shpjegojë funksionet e artit;

9.1.3. të dallojë dhe të shpjegojë stilet e krijimtarisë artistike;

9.1.4. të numërojë karakteristikat themelore të artit klasik dhe bashkohor;

9.1.5. të shpjegojë karakteristikat kryesore të artit avangard;

9.1.6. të analizojë nocionin e modës dhe ndarjen e saj;

9.1.7. të shpjegojë nocionet e: të folurit, gjuhës, kushtëzimin kulturor të gjuhës dhe
letërsisë;

9.1.8. të kuptojë kushtëzimin shoqëror të filmit
6. FORMAT E PYETJEVE NË TEST

  Testi përmban llojet e detyrave si vijojnë:

  a) detyrat me zgjedhje të shumëfishtë

  Nxënësi nga disa pyetje të ofruara zgjedh një të saktë dhe e rrethon shkronjën
  apo numrin para asaj përgjigje. Këtu janë edhe pyetjet që bashkohen, në të
  cilat është për detyrë që të lidhen kuptimet nga dy kolonat paralele. Në disa
  detyra shkruhen numrat në linja para kuptimit përkatës, kurse në disa kuptimet
  bashkohen me shigjeta. Pran çdo pyetje është dhënë udhëzimi për mënyrën
  e zgjidhjes. Pyetjet në testin nga Sociologjia janë të renditura sipas llojeve,
  gjegjësisht sipas formave të pyetjeve. Në test së pari janë pyetjet e tipit të
  mbyllur, nga të gjitha fushat, pastaj pyetjet e tipit të hapur dhe në fund
  pyetjet që janë të lidhura me ndonjë tekst të caktuar, të cilat mund të jenë të
  tipit të hapur dhe të tipit të mbyllur. Përgjigjet në pyetjet me zgjedhje të
  shumëfishtë në të cilat kërkohet të qarkosh (të rrethosh), kalohen në listën për
  përgjigje, e cila ndodhet në faqen 31.

  b) detyrat e tipit të hapur
  Te këto detyra zgjidhja mund të jetë:
         1.     përgjigjja e shkurtër-zgjidhja është një fjalë, fjali e thjeshtë apo
                viti;
         2.     përgjigjja më e gjatë-zgjidhja është më e gjatë dhe përbëhet
                nga më shumë fjali.
7. SHEMBULLI I TESTIT ME SKEMË PËR PIKËZIM

Me kujdes lexoni pohimet dhe caktoni nëse janë të sakta S apo të pasakta P.
Në fletë për përgjigje duhet shënuar me shenjën x një përgjigje të saktë nga dy
përgjigje të ofruara.

1. Shprehja „ status“ ka të bëjë , me teorinë e Veberit, me dallimet në mes të
grupeve shoqërore në aspekt të moralit apo prestigjit të cilat ua caktojnë të
tjerët.
    1. S
    2. P

2. Grupet shoqërore të cilat dallohen në mes veti posaçërisht në karakteristikat
kulturore(gjuhë, fe, histori…) quhen grupe etnike.
   1. S
   2. P

3. Emil Dirkem pohon se me ndarjen e punës rritet solidariteti dhe ndërmvartësia
në shoqëri.
    1. S
    2. P

4. Në shtetin juridik,të gjithë organet e pushtetit dhe individët sjellen të lirë, sipas
bindjes së tyre.
   1. S
   2. P

5. Simboli të udhëzon në shumë domethënie që nuk vërehen.
    1. S
    2. P

6. Simboli paraqet diçka që dëgjohet dhe preket.
    1. S
    2. P

Në detyrat në vijim një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje shëno me
shenjën X një prgjigje të saktë nga tri përgjigje që të janë ofruar.

7. Konti në fillim ka shfrytëzuar shprehjen:
          1. Fiziologjia shoqërore
          2. Gjeometria shoqërore
          3. Fizika shoqërore

8. Sipas pohimit të Lasllo Vajtit, fjalët për njeriun janë:
         1. shenja
         2. simbole
3. shenja dhe simbole

9. Partitë politike në parim janë:
          1. organizata të bashkëmendimtarëve me ide të njëjta
          2. grupacione politike rreptësisht të mbyllura
          3. institucione vullnetare politike


Në detyrat në vijim një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje shëno me
shenjën X një prgjigje të saktë nga katër përgjigje që të janë ofruar.


10. Kush e ka komentuar i pari në mënyrë sitematike përparimin e organizatave
moderne:
          1. Emil Dirkem
          2. Talkot Parsons
          3. Maks Veber
          4. Mishel Fuko


11. Metoda me të cilën studiohet përmbajtja e një materiali simbolik(letrave,
emisioneve televizive e kështu më radhë) me qëllim të zbulimit të strukturës së
rëndësishme, përkatësisht ideologjisë së autorit të përmbajtjeve të tilla quhet:
       1. analiza e përmbajtjes
       2. metoda e anketës
       3. metodologjia
       4. metoda e eksperimentit


12. Çka nga ajo që është dhënë më poshtë nuk paraqet institucion shtetëror
politik?
        1. Kuvendi
        2. Votimi në zgjedhje
        3. Ligjet për zgjedhjet
        4. Partia politike


13. Rregullimi politik në të cilin shteti mbikqyr të gjitha sferat e jetës shoqërore me
ndihmë të kultit të personalitetit dhe ideologjisë së bashkuar të pushtetit quhet:
       1. përfaqësia demokratike
       2. demokraci e drejtëpërdrejtë
       3. totalitarizëm
       4. autoritarizëm


14. Konformizmi është:
    1. formë e sjelljes së çrregulluar
    2. karakteristikë e tipit të caktuar të shoqërisë
3. përshtatja me normat dhe qëndrimet shoqërore
    4. lmënyra komode e jetës

15. Pjesë përbërëse me rëndësi e kulturës, karakteristikat e të cilës janë pranimi
dhe përcjellja e fryteve të krijuara dhe të arriturave të saj, është:
    1. Akulturimi
    2. Progresi
    3. Evolucionia
    4. Tradita

16. Përcaktimi antropologjik i punës është:
    1. puna është përshtatje e vetëdijshme natyrore nevojave të njeriut
    2. me punë njeriu prodhon veten si qenje kulturore dhe historike
    3. puna është ” mbretëri e nevojës”
   4. puna është prodhim i të mirave materiale


17. Autori i veprës ” Loja dhe njerëzit” është:
    1. Ratko Bozhoviq
    2. Zhan Munie
    3. Lesli Vajt
    4. Rozhe Kajoa


18. Shprehja civilizim është futur në literaturë në shekullin e:
     1. 16
     2. 18
     3. 19
     4. 20


19. Forca shoqërore e individit pasqyrohet në:
     1. pozitën që ka në shoqëri
     2. mundësinë e imponimit të vullnetit të tij të tjerëve
     3. respektitn vullnetar dhe me qejfë që i jepet
     4. shkallën e arsimit që ka


20. Bashkëshortësia e një burri me më shumë femra quhet:
    1. poliandri
    2. endogami
    3. poligami
    4. egzogami
Në detyrat në vijim në mes të katër përgjigjeve të ofruara zgjedhi tri të cilat
mendon se janë të sakta. Në fletë për përgjigje shëno me shenjën X vetëm një
të saktë nga katër përgjigje që të janë ofruar.

21. Familja është bashkësi:
      A. në mes të burrit, gruas dhe fëmijëve të tyre
      B. e cila bazohet në marrëdhënie të gjakut dhe fisit
      C. funksioni i të cilës është lindja dhe edukimi i fëmijëve
      D. e cila mund të ketë numër më të vogël të anëtarëve sesa ka në
          bashkëshortësi
Kombinimet e ofruara:
      1. ABC
      2. ABD
      3. ACD
      4. BCD

22. Shteti juridik krijon sistemin politik që në qendër të vëmëndjes vendos:
       A. njeriun qytetar
       B. të drejtat dhe liritë e njeriut
       C. monopolet dhe kierarkitë e hasura
       D. detyrat dhe obligimet njerëzore
Kombinimet e ofruara:
       1. ABC
       2. ABD
       3. ACD
       4. BCD


23. Lëvizja vertikale e shoqërisë realizohet:
      A. me ndryshimin e e rolit shoqëror
      B. me ndryshimin e pozitës shoqërore
      C. me rritjen e pasurisë
      D. me rritjen e shkallës së arsimimit
 Kombinimet e ofruara:

     1.   ABC
     2.   ABD
     3.   ACD
     4.   BCD

24. Shteti është:
    A. formë specifike e organizimit të shoqërisë klasore
    B. forcë e cila qendron mbi shoqëri
     C. kategori natyrore dhe artificiale
     D. kategori historike dhe shoqërore
Kombinimet e ofruara:
      1. ABC
      2. ABD
3. ACD
     4. BCD


Në detyrat në vijim në mes të pesë përgjigjeve të ofruara zgjedhi tri të cilat
mendon se janë të sakta. Në fletë për përgjigje shëno me shenjën X vetëm një
të saktë nga tetë përgjigje që të janë ofruar.

25. Lëvizjet e të rinjëve janë:
  A. Lëvizja pacifiste
  B. Lëvizja hipi
  C. Lëvizja ekologjike
  D. Lëvizja pank
  E. Lëvizja gotike
Kombinimet e ofruara:
  1. ABC
  2. ABD
  3. ABE
  4. ACD
  5. ADE
  6. BCD
  7. BDE
  8. CDE


26. Format themelore të kulturës janë:
   A. kultura elite
   B. kultura popullore
   C. kultura masive
   D. kultura televizive
   E. kultura e të rinjëve
Kombinimet e ofruara:
    1. ABC
    2. ABD
   3. ABE
   4. ACD
   5. ADE
   6. BCD
   7. BDE
   8. CDE


27. Kultura postmoderne veçohet:
     A. me origjinalitet dhe vërtetësi
     B. me homogjenizimin e kulturës
     C. me tjetërsimin e konsumatorëve nga kultura
     D. me përzierjen e llojeve dhe zhanreve
     E. me figurat që kanë përparësi para fjalëve
Kombinimet e ofruara:
  1. ABC
  2. ABD
  3. ABE
  4. ACD
  5. ADE
  6. BCD
  7. BDE
  8. CDE


 28. Globalizimi i kulturës nënkupton:
      A. Perceptimin e dritës
      B. Imitimin dhe kopjimin e kulturave të vjetra
      C. Idealet dhe aspirimet
      D. Krijimin e rregullit të normës në kulturë
      E. Pretendimin për të drejtën sociale
Kombinimet e ofruara:
   1. ABC
   2. ABD
   3. ABE
   4. ACD
   5. ADE
   6. BCD
   7. BDE
   8. CDE



Në detyrat në vijim secilit kuptim në shtyllën e majtë mund t’ia bashkoni vetëm
një nocion nga shtylla e djathtë. Në fletën për përgjigje duhet që pranë numrit
që tregon kuptimin në shtyllën e majtë ta shënoni me shenjën X shkronjën e
përgjigjes së saktë nga shtylla e djathtë. Kujdes në detyrën e parë në kolonën e
majtë një kuptim është i tepërt kurse në detyrat tjera të këtij tipi dy kuptime janë
të tepërta.

29. Teoricienët e shoqërisë bashkoni me drejtimet gjegjëse:

       1. Talkot Parsons                  A) Interaksionizmi simbolik
       2. Xhorxh Mid                      B) Strukturalizmi
       3. Klod Levi-Stros                 C) Funksinalizmi
                                          D) Marksizmi


30. Themeluesëve të sociologjisë bashkangjituni tiparet e mësimit të tyre.
1. Spenser                          A. Materjalizmi historik
2. Marks                            B. Tipi ideal
3. Weber                            C. Evolucioni
4. Dirkem                             D. Grupet primare
                                      E. Solidariteti mekanik dhe organik
                                      F. Fizika sociale


31. Gabimeve në përkufizimin e kulturës i bashkangjitni emrat e përfaqësuesëve
të tyre.

1. pozitiviste                    A. Moric Schlick
2. kulturaliste                   B. Max Scheler
3. natyraliste                    C. Ralf Linton
4. metafizike                       D. Talkot Parsons
5. normative                       E. Rut Benedikt
                                     F. Lesli White
                                     G. Osvald Spengler


32. Bashkoni autorët dhe veprat e tyre.
1. Edgar Moreno                    A. Sociologjia forever
2. Ernest Kasirer                 B. Modelet e kulturës
3. Roberto Pagjoli                 C. Teoria e artit avangard
4. Rut Benedikt                    D. Shpirti i kohës
                                   E. Prova e kohës së lirë
                                   F. Gjuha dhe miti


Në detyrën në vijim në mënyrë kronologjike radhiti tri forma të shoqërisë të cilat
sipas strukturës dallojnë në mes veti.

33. Cakto radhitjen e saktë të formave gjegjësisht të tipave të strukturës
shoqërore.
    A. Bashkësia e personalitetit
    B. Bashkësia vitale
    C. Shoqëria në kuptim të ngushtë të fjalës

   Radhitja është si në vijim:
           1. __________________________
           2. __________________________
           3. __________________________

Detyrat e plotësimit dhe përgjigjeve të shkurtra


34. Ideologjia e cila para së gjithash angazhohet për të drejtat dhe liritë e
individit quhet___________________________.
35. Organizata shoqërore veprimtaria e të cilës është e orjentuar në marrje të
ligjshme të pushtetit shtetëror në zgjedhje quhet _____________________.


36. Ndryshimet demografike në ndonjë shoqëri varen nga lëvizja natyrore e
popullatës dhe ____________________.


37. Kërcënimet globale ndaj mjedisit jetësor paraqiten në dy forma themelore:
       1.
       _______________________________________________________________________.
       2.
       _______________________________________________________________________.


38. Sipas teorive psikologjike përmendi tri karakteristika të çrregullimit:
        1. ____________________
        2. ____________________
        3. ____________________


39. Autori i njërës nga veprat më të rëndësishme nga lëmi i Sociologjisë së
kulturës që mban titullin « Shkatërrimi i Perëndimit» quhej ___________________.


40. Sipas Osvald Spenglerit tre tipat themelor të kulturës janë:
      1. _________________________
      2. _________________________
      3. _________________________


41. Krahas nocionit të përgjithshëm të kulturës pra kulturës universale të njeriut,
ekzistojnë edhe forma dhe manifestime tjera të cilat janë karakteristike për disa
grupe shoqërore dhe quhen ____________ ose _____________.


42. Procesi i shtrirjes së formave qytetare të mendimit,veprimit dhe sjelljes,pra
mënyrës së jetës qytetare në fshat quhet________________________.


43. Grupet shoqërore të përbëra dhe ato shumëfunksionale të cilat krijohen me
lidhjen relativisht të përhershme të individit apo grupit me ndonjë territor të
caktuar dhe ndërlidhjen e tyre shoqërore me bashkësinë vendore të shoqërisë i
quajm__________________.
Detyrat me përgjigje më të gjatë


44. Numëro karakteristikat e tipit ideal të burokracisë sipas Veberit:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
___________.



45. Numëro burimet e forcës shoqërore:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________.


46. Cili është dallimi në mes të punës dhe veprimit shoqëror?
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_____________________.


47. Duke marrë parasysh numrin e gjeneratave të cilat janë të pranishme në një
familje,ajo mund të jetë:
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
_________________________.
Puna në tekst
„Në fazën e ulët të egërsisë nuk ka pas armë më të mirë për sulme dhe mbrojtje
sesa të rrahurit dhe shkopit. Mirëpo edhe të rrahurit dhe guri, më vonë kanë
përjetua përsosje,njerzit u kanë rritur peshën dhe u kanë dhënë formën në
mënyrë që t’ua ngrisin vdekjeprurësinë dhe efikasitetin. Pastaj,ajo armë është
zhvilluar në topuz, sepse i është rritur shtrirja me rastin e helljes, pastaj në shtizë, të
cilës forma i ka mundësuar një hellje më të largët, kurse maja e mprehtë dhe
përdorimi i materialeve helmuese, ia kanë ngritur efikasitetin. Mirëpo, të gjitha
ato armë i ka prodhuar njeriu dhe veprimi i tyre ka qenë mjaft i kufizuar. Kjo
gjendje do të ndryshojë me zbatimin e mjeteve mekanike për prodhim të
armëve. Fillimisht këtu kemi harkun dhe shigjetën, e pastaj edhe katapultin. Në
fazën më të avancuar paraqiten armët me zjarr: revolja, pushka dhe
mitrolozi“.(teksti është marrë nga faqja 21 e libri Sociologjia e kulturës e autorit
Millosh Iliq)
Me vëmëndje lexo tekstin dhe përgjigju shkurt dhe qartë, duke u orjentuar në atë
që është me rënësi për vetë detyrën. Në fletën për përgjigje pranë numrit rendor
të detyrës shkruaj përgjigjen në vendin e paraparë për të.
Wilson Wallis konsideron se fazat e kulturës në disa situata përshkruajn evolucionin
, kurse në disa të tjera konstituojnë progresin.

Në detyrat në vijim një përgjigje është e pasaktë. Në fletë për përgjigje shënoje
me shenjën X një përgjigje të saktë nga dy sa janë ofruar.


48. Fragmenti i mësipërm përshkruan progres apo evolucion?
1.Progres
2. Evolucion

49. A mundet evolucioni të paraqes progres?
           1. po
           2. jo




50. Çfarë janë dallimet në mes të evolucionit dhe progresit?

________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
_________________.
Puna në tekst

Qytetet e mëdha gjithmonë kanë qenë seli e ekonomisë së parave për arsye se
llojllojshmëria dhe grumbullimi i ekonomisë së shkëmbimit i siguron mjetit
shkëmbyes rëndësinë te e cila në mungesë të qarkullimit jashtë qendre nuk do të
mund të vinte.
Kurse ekonomia e të hollave dhe sundimi i arsyes janë të lidhura ngusht. Të
përbashkët kanë racionalitetin e pastër të lëndës drejt njerëzve dhe sendeve ku
e drejta formale shpesh bashkohet me ashpërsinë e pamëshirshme. Njeriu i
vetëdijes së pastër është indiferent ndaj çdo gjëje individuale sepse nga ai
pasojnë marrëdhëniet dhe reaksionet të cilat mund të thithen me arsye logjike
mu ashtu si në parimin e të hollave nuk hyn dukuria e individualitetit. Sepse
paraja pyet vetëm për atë që është e përbashkët për të gjithë, për vlerën
shkëmbyese e cila të gjithë cilësinë dhe veçoritë i nivelizon në pyetjen sa.( teksti
është marrë nga libri ”Qytetet e mëdha dhe jeta shpirtërore”- G. Simel të botuar
nga Janeski dhe Turi, Zagreb,2001)

Në detyrën në vijim plotëso fjalinë:

51. Ekonomia e parave, mënyra e jetës në qytete të mëdha dhe nacionaliteti
janë forma të dhëna të jetës shoqërore në të cilat individi nuk mund të ndikoj.
Durkheim i quan ______________________ shoqërore.

Në detyrën në vijim një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje shëno me
shenjën X një përgjigje të saktë nga katër sa janë ofruar.


52. Simmel me „ekonomi të parave”nënkupton:
1. formën e planifikuar të shkëmbimit
2. formën e shkëmbimit të tregut
3. formën tradicionale të shkëmbimit
4. formën e dhunshme të shkëmbimit
PËRGJIGJET ME SKEMË PËR PIKËZIM


1. Përgjigjja është nën 1. S................................................................................ 1 pikë

2.Përgjigjja është nën 1. S................................................................................1 pikë

3. Përgjigjja është nën 1. S............................................................................... 1 pikë

4. Përgjigjja është nën 2 . P............................................................................. 1 pikë

5. Përgjigjja është nën 1. S............................................................................... 1 pikë

6. Përgjigjja është nën 2. P.............................................................................. 1 pikë

7. Përgjigjja është nën 3. Fizika shoqërore .................................................... 1 pikë

8. Përgjigjja është nën 3. shenjat dhe simbolet........................................... 1 pikë

9. Përgjigjja është nën 1. organizata e bashkëmendimtarëve ................ 1 pikë

10. Përgjigjja është nën 3. Maks Veber....................................................... 1 pikë

11. Përgjigjja është nën 1. analiza e përmbajtjes....................................... 1 pikë

12. Përgjigjja është nën 4. Partia politike..................................................... 1 pikë

13. Përgjigjja është nën 3. totalitarizami....................................................... 1 pikë

14. Përgjigjja është nën 3. përshtatja e normave dhe qendrimeve shoqërore
........................................................................................................................... 1 pikë

15. Përgjigjja është nën 4. Tradita................................................................. 1pikë

16. Përgjigjja është nën 2. me punë njeriu prodhon veten si qenie kulturore dhe
historike.............................................................................................................. 1 pikë

17. Përgjigjja është nën 4. Rozhee Kajoa...................................................... 1 pikë

18. Përgjigjja është nën 2. shekulli i 18.......................................................... 1 pikë

19. Përgjigjja është nën 2. mundësia e imponimit të vullnetit të tij të tjerëve ......
............................................................................................................................1 pikë

20. Përgjigjja është nën 3. poligamia............................................................. 1 pikë
21. Përgjigjja është nën 1. ABC pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e
cila sjell .............................................................................................................. 2 pikë

22. Përgjigjja është nën 2. ABD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e
cila sjell .............................................................................................................. 2 pikë


23. Përgjigjja është nën 4. BCD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e
cila sjell .............................................................................................................. 2 pikë

24. Përgjigjja është nën 2. ABD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e
cila sjell .............................................................................................................. 2 pikë

25. Përgjigjja është nën 7. BDE pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e
cila sjell .............................................................................................................. 3 pikë

26. Përgjigjja është nën 1. ABC pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e
cila sjell .............................................................................................................. 3 pikë

27. Përgjigjja është nën 6. BCD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e
cila sjell .............................................................................................................. 3 pikë
28. Përgjigjja është nën 4. ACD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e
cila sjell .............................................................................................................. 3 pikë
29. Përgjigjet: 1. C ;               1 pikë
                      2. A ;          1 pikë
                      3. B            1 pikë
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej ............................................ 3 pikë

30. Përgjigjet: 1C    1 pikë
                2A     1 pikë
                3B     1 pikë
                4E     1 pikë
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej …………………………… 4 pikë

31. Përgjigjet janë:1. C ; 1 pikë
                   2. F;  1 pikë
                   3. E ;  1 pikë
                  4. B ;   1 pikë
                  5. A     1 pikë
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej………………………… 5 pikë


32. Përgjigjet:1. D ;   1 pikë
                2. F ;   1 pikë
                3. C ;   1 pikë
                4. B     1 pikë
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej……………………… 4 pikë
33. Përgjigjet : 1. B ( Bashkësia vitale) ;
                          2. C ( Shoqëria në kuptim të ngushtë të fjalës)
                          3. A ( Bashkësia dhe personaliteti).
 Për një përgjigje të saktë 1 pikë ;
Për dy përgjigje të sakta që nënkupton se edhe e treta do të jetë e saktë
.....................................................................................…………………………2 pikë

34. Përgjigjja është: liberalizmi.......……………………………………………1 pikë

35. Përgjigjja është: subjekti politik, partia, partia politike ........................ 1 pikë

36. Përgjigjja është: migracionet ................................................................... 1 pikë

37. Përgjigjet: 1. Ndotja apo krijimi i mbetjeve të cilat në një kohë të shkurtër
mund të strehohen në një vend ose të përdoren përsëri (të reciklohen)..1 pikë
              2. Thithjet e resurseve natyrore është e pamundur t'i
kompensojmë................................................................................................1 pikë
Gjithsej............................................................................................................ 2 pikë

38. Përgjigjet: 1. frustrimi ; 1 pikë
                2. gjendja e nderë(e tensionuar); 1 pikë
                3. agresiviteti 1 pikë
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej........................................... 3 pikë

39. Përgjigjja është: Osvald Spengler.......................................................... 1 pikë

40. Përgjigjet: 1. tipi antik apo tipi i apolonisë 1 pikë
                2. tipi arabik apo magjik          1 pikë
                3. tipi europerendimor apo i faustit 1 pikë
Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej ...............................................3 pikë


41. Përgjigjet: subkultura ( 1 pikë) ose nënkultura ( pikë)............................... 2 pikë


42. Përgjigjja është: urbanizimi........................................................................... 1 pikë

43. Përgjigjja: vendbanim ...................................................................................1 pikë


44. Përgjigje e dëshirueshme:- Ekzistimi i kierarkisë së qartë të autorizuar ;( 1 pikë) –
Me rregulla të shkruara caktohet sjellja e zyrtarëve në të gjitha nivelet
organizative; ( 1 pikë)- Zyrtarët punojnë kohën e plotë të punës dhe kanë
rrogën;( 1 pikë)- Ekziston ndarja në mes të detyrës së zyrtarit në punë dhe jetës së
tij jashtë punës ( 1 pikë) – Pjestarët e organizatës nuk janë pronar të mjeteve
materjale me të cilat punojnë.( 1 pikë)
Gjithsej........................................................................................................... 5 pikë


45. Përgjigje e dëshirueshme: - Fuqia ekonomike- buron prej pronës( 1 pikë) –
fuqia funksionale – bazohet në rëndësinë e rolit shoqëror që ushtron ndonjë
individ apo grup( 1 pikë) fuqia e statusit- bazohet në vlerësimin e rëndësisë së
vendit që trashëgon apo fiton gjatë jetës individi ose grupi( 1 pikë) – fuqia
manipuluese- të ushtruarit e pushtetit me ndihmë të mjeteve të komunikimit
masiv ( 1 pikë) – forca fizike- fuqia më e vjetër e forcës që dominon në shoqëritë
primitive( 1 pikë) dija dhe informacionet- në shoqëritë moderne ndodhen në
planin e parë të burimit të pabarazisë ( 1 pikë)
Gjithsej........................................................................................................... 6 pikë


46. Përgjigje e dëshirueshme: Veprimtaria shoqërore është një nocion më i gjerë
sesa puna ( 1 pikë ). Çdo punë është veprimtari shoqërore por jo edhe e
kundërta, p.sh.. Disa lojëra shoqërore, simpatizimet në ndeshje të futbollit janë
veprimtari shoqërore por nuk mund të konsiderohen ndonjë punë( 1 pikë). Puna
është veprimtari e domosdoshme e njeriut me të cilën ai prodhon të mira
materiale dhe i përmbush nevojat e tija dhe të shoqërisë( 1 pikë).
Gjithsej............................................................................................................... 3 pikë


47. Duke marrë parasysh atë ajoo mund të jetë: bërthamore( bashkëshorti,
bashkëshortja dhe fëmijët e tyre) ( 1 pikë) ; e zgjeruar( praprind, prind dhe fëmijët
e tyre) ( 1 pikë) ; bashkësia familjare( në te jetojnë më shumë gjenerata:
bashkësia e farefisit, vëllazëritë) ( 1 pikë)
Gjithsej................................................................................................................ 3 pikë


48.Përgjigjja është nën 2. evolucioni.......................................................... 1 pikë


49. Përgjigjja është nën 1 Po.............................................................................1 pikë


50. Përgjigje e dëshirueshme: Progresi ka për qëllim që të rrisë efikasitettin dhe
cilësinë e asaj që është e dëshirueshme ( 1 pikë) dhe siguron ekzistimin e vlerave
më të larta në krahasim me ato që kanë ekzistuar më parë ( 1 pikë) . Për progres
nuk është me rëndësi perspektiva e kohës( 1 pikë), çka don të thotë se ajo që
është më e re përnga koha, nuk është njëheri edhe më progresive( 1 pikë) .
Evolucioni paraqet përparimin në pajtim me perspektivën e kohës, gjegjësisht
ndryshimeve në raport me gjendjen e mëparshme( 1 pikë)
Gjithsej............................................................................................................. 5 pikë

51. Përgjigjja është: me fakte…………………………………………...... 1 pikë
52. Përgjigjja është nën 4. në formë të dhunshme të shkëmbimit......... 1 pikë
Fleta për përgjigje
7. LITERATURA


Teksti ekzistues i sociologjisë nuk i përgjigjet kërkesave të programit të propozuar,
apo të paktën nuk i përgjigjet në tërësi, dhe komisioni i lëndës ka propozuar që
deri sa të hartohet teksti i ri si zgjidhje të mundshme të shfrytëzohet teksti i
Sociologjisë nga Entoni Gidens,botuar nga CID, Podgoricë; 1998.

Gjithashtu për sociologji të kulturës komisioni i lëndës deri në hartimin e tekstit të
ri, si zgjidhje të mundshme, propozon që në proces të mësimit të shfrytëzohet
literatura e mëposhtme:
„Modelet e kulturës“ nga Benedikt R., Prosveta , Beograd, 1976;
„Religjioni i ri“ nga Benc E., Çigoja, Beograd, 2005;
„Leksikoni i kulturologjisë“nga Bozhoviq R., Beograd 2006;
„Kultura nevojë“ nga Bozhoviq R.R., Narodna kniga, Beograd,1989;
„Kultura individuale dhe kultura masive“ nga Dolo L., CLIO, Beograd, 2000;
„Sociologjia forever“ nga Gjorgjeviq D., Nish, 1996;
„Njeriu i Malit të Zi“ nga Gezeman G., CID, Podgoricë, 2003;
„Sociologjia e kulturës dhe artit“ nga Iliq M., Narodna kniga, Beograd,1991;
„Lojërat dhe njerëzit“ nga Kajoa R., Nolit, Beograd,1965;
„Multikulturalizmi“ nga Kimlika V., CID, Podgoricë, 2004;
„Sociologjia e kulturës“ nga Kloskovska A., Shtypi Çigoja , Beograd,2001;
„Sociologjia e religjionit“ nga Paviqeviq V., BIGZ, Beograd,1979;
„Aspektet sociologjike të progresit dhe kulturës“ nga Vukiqeviq, S. Bozhoviq R.R.:,
Jasen, Nikshiq, 2001.

Contenu connexe

Tendances

Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Megi Braka
 
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
Kristjana Duni
 
Gramatika e gjuhes shqipe
Gramatika e gjuhes shqipeGramatika e gjuhes shqipe
Gramatika e gjuhes shqipe
Mergim Lipa
 

Tendances (20)

Kujdesi per gojen
Kujdesi per gojenKujdesi per gojen
Kujdesi per gojen
 
Autizmi
AutizmiAutizmi
Autizmi
 
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
Konventa mbi te Drejtat e Femijeve
 
Dialektet e shqipes
Dialektet e shqipesDialektet e shqipes
Dialektet e shqipes
 
Pushteti vendor
Pushteti vendorPushteti vendor
Pushteti vendor
 
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne Shqiperi
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne ShqiperiProjekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne Shqiperi
Projekt Kimi - Burime te hidrokarbureve ne Shqiperi
 
Letersia boterore e shekullit xx
Letersia boterore e shekullit xxLetersia boterore e shekullit xx
Letersia boterore e shekullit xx
 
Une dhe profesioni im
Une dhe profesioni imUne dhe profesioni im
Une dhe profesioni im
 
Duhani, rreziqet
Duhani, rreziqetDuhani, rreziqet
Duhani, rreziqet
 
Futja e shqiperise ne BE
Futja e shqiperise ne BEFutja e shqiperise ne BE
Futja e shqiperise ne BE
 
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)Rilindja  kombetare shqiptare (1831  1912)
Rilindja kombetare shqiptare (1831 1912)
 
Roli i perzgjedhies natyrore ne eolucionin e llojeve
Roli i perzgjedhies natyrore ne eolucionin e llojeveRoli i perzgjedhies natyrore ne eolucionin e llojeve
Roli i perzgjedhies natyrore ne eolucionin e llojeve
 
Projekt biologji sistemi i qarkullimit te gjakut
Projekt biologji sistemi i qarkullimit te gjakutProjekt biologji sistemi i qarkullimit te gjakut
Projekt biologji sistemi i qarkullimit te gjakut
 
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve gjate luftes se 2 boterore
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve  gjate luftes se 2 boteroreKontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve  gjate luftes se 2 boterore
Kontibuti i Shqipetareve ne mbrojtjen e hebrenjeve gjate luftes se 2 boterore
 
Shqiperia dhe Bashkimi Europian
Shqiperia dhe Bashkimi EuropianShqiperia dhe Bashkimi Europian
Shqiperia dhe Bashkimi Europian
 
PROJEKT: NDOTJA E MJEDISIT NGA ZHURMAT
PROJEKT: NDOTJA E MJEDISIT NGA ZHURMATPROJEKT: NDOTJA E MJEDISIT NGA ZHURMAT
PROJEKT: NDOTJA E MJEDISIT NGA ZHURMAT
 
Ismail kadare
Ismail kadareIsmail kadare
Ismail kadare
 
Familja rendesia e saj ne jeten tone
Familja rendesia e saj ne jeten toneFamilja rendesia e saj ne jeten tone
Familja rendesia e saj ne jeten tone
 
Gramatika e gjuhes shqipe
Gramatika e gjuhes shqipeGramatika e gjuhes shqipe
Gramatika e gjuhes shqipe
 
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperi
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperiLojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperi
Lojerat olimpike ne bote dhe ne shqiperi
 

En vedette

Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
kulla 2010
 
Konformizmi - Psikologji Sociale
Konformizmi - Psikologji SocialeKonformizmi - Psikologji Sociale
Konformizmi - Psikologji Sociale
Nela Bellovoda
 
ZHVILLIMI I URBANIZMIT NE EUROPE DHE NE AMERIKE
ZHVILLIMI I URBANIZMIT NE EUROPE DHE NE AMERIKEZHVILLIMI I URBANIZMIT NE EUROPE DHE NE AMERIKE
ZHVILLIMI I URBANIZMIT NE EUROPE DHE NE AMERIKE
Artjola Dervishaj
 
“Korca ne funksion te urbanizimit ” Gj. rregullimit te teritorit
“Korca ne funksion te urbanizimit ”  Gj. rregullimit te teritorit“Korca ne funksion te urbanizimit ”  Gj. rregullimit te teritorit
“Korca ne funksion te urbanizimit ” Gj. rregullimit te teritorit
Kristjana Duni
 
Psikologji shkollore liber
Psikologji shkollore liberPsikologji shkollore liber
Psikologji shkollore liber
Leonard Carcani
 
Sistemet e informimit publik
Sistemet e informimit publikSistemet e informimit publik
Sistemet e informimit publik
kulla 2010
 
Detyre kursi metodologji
Detyre kursi metodologjiDetyre kursi metodologji
Detyre kursi metodologji
Anida Rroshi
 

En vedette (20)

Sociologjia
SociologjiaSociologjia
Sociologjia
 
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
Sociologjija eshte shkenc e cilla mirret me studimin e shoqris net e gjitha f...
 
Sociologjia (8 in 1)
Sociologjia (8 in 1)Sociologjia (8 in 1)
Sociologjia (8 in 1)
 
Detyrë kursi sociologji
Detyrë kursi sociologjiDetyrë kursi sociologji
Detyrë kursi sociologji
 
Projekt sociologji
Projekt sociologjiProjekt sociologji
Projekt sociologji
 
Konformizmi - Psikologji Sociale
Konformizmi - Psikologji SocialeKonformizmi - Psikologji Sociale
Konformizmi - Psikologji Sociale
 
Jeta urbane
Jeta urbaneJeta urbane
Jeta urbane
 
ZHVILLIMI I URBANIZMIT NE EUROPE DHE NE AMERIKE
ZHVILLIMI I URBANIZMIT NE EUROPE DHE NE AMERIKEZHVILLIMI I URBANIZMIT NE EUROPE DHE NE AMERIKE
ZHVILLIMI I URBANIZMIT NE EUROPE DHE NE AMERIKE
 
“Korca ne funksion te urbanizimit ” Gj. rregullimit te teritorit
“Korca ne funksion te urbanizimit ”  Gj. rregullimit te teritorit“Korca ne funksion te urbanizimit ”  Gj. rregullimit te teritorit
“Korca ne funksion te urbanizimit ” Gj. rregullimit te teritorit
 
Perhapja urbane ne tirane 2012 Polis
Perhapja urbane ne tirane 2012 PolisPerhapja urbane ne tirane 2012 Polis
Perhapja urbane ne tirane 2012 Polis
 
Ekonomika e zhvillimit
Ekonomika e zhvillimitEkonomika e zhvillimit
Ekonomika e zhvillimit
 
Struktura e personalitetit
Struktura e personalitetitStruktura e personalitetit
Struktura e personalitetit
 
Tirana Projekt A.B.
Tirana Projekt A.B.Tirana Projekt A.B.
Tirana Projekt A.B.
 
Psikologji shkollore liber
Psikologji shkollore liberPsikologji shkollore liber
Psikologji shkollore liber
 
REVOLUCIONI INDUSTRIAL
REVOLUCIONI INDUSTRIALREVOLUCIONI INDUSTRIAL
REVOLUCIONI INDUSTRIAL
 
Sistemet e informimit publik
Sistemet e informimit publikSistemet e informimit publik
Sistemet e informimit publik
 
Komunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne ShqiperiKomunizmi ne Shqiperi
Komunizmi ne Shqiperi
 
Pyetësor për matjen e BULIZMIT ne shkolle
Pyetësor për matjen e BULIZMIT  ne shkolle Pyetësor për matjen e BULIZMIT  ne shkolle
Pyetësor për matjen e BULIZMIT ne shkolle
 
Pyetesor per vjeljen e nevojave psikologjike te nxenesve ne shkolle
Pyetesor per vjeljen e nevojave psikologjike te nxenesve ne shkollePyetesor per vjeljen e nevojave psikologjike te nxenesve ne shkolle
Pyetesor per vjeljen e nevojave psikologjike te nxenesve ne shkolle
 
Detyre kursi metodologji
Detyre kursi metodologjiDetyre kursi metodologji
Detyre kursi metodologji
 

Similaire à Sociologji al

Programet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Programet orientuese për provimin e maturës ShtetëroreProgramet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Programet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Menaxherat
 
Programet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Programet orientuese për provimin e maturës ShtetëroreProgramet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Programet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Menaxherat
 
Edukim për shoqërinë 1 - Plani mësimor i ri 2022 - 2023 rreg.doc
Edukim për shoqërinë 1 - Plani mësimor i ri  2022 - 2023 rreg.docEdukim për shoqërinë 1 - Plani mësimor i ri  2022 - 2023 rreg.doc
Edukim për shoqërinë 1 - Plani mësimor i ri 2022 - 2023 rreg.doc
ilirianlaci
 
Psikologjia
PsikologjiaPsikologjia
Psikologjia
Arbenng
 
Mujohaskoviq psikologji-111219032414-phpapp01
Mujohaskoviq psikologji-111219032414-phpapp01Mujohaskoviq psikologji-111219032414-phpapp01
Mujohaskoviq psikologji-111219032414-phpapp01
Ministry of Health
 
Italijanski 22c 2011alb
Italijanski 22c 2011albItalijanski 22c 2011alb
Italijanski 22c 2011alb
Nia Naska
 
Programi i vleresimit te historise 4
Programi i vleresimit te historise 4  Programi i vleresimit te historise 4
Programi i vleresimit te historise 4
Valbona Imeraj
 
Adoleshentet ne shkolle - Qytetari X
Adoleshentet ne shkolle - Qytetari XAdoleshentet ne shkolle - Qytetari X
Adoleshentet ne shkolle - Qytetari X
Gersa_a
 
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1)
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1)Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1)
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1)
Arbenng
 
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1) (1)
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1) (1)Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1) (1)
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1) (1)
Arbenng
 

Similaire à Sociologji al (20)

Liber_Mesuesi_Qytetaria_7.docxcv ffff vv
Liber_Mesuesi_Qytetaria_7.docxcv ffff    vvLiber_Mesuesi_Qytetaria_7.docxcv ffff    vv
Liber_Mesuesi_Qytetaria_7.docxcv ffff vv
 
PUNIM SEMINARIK - Metodat Sociologjike
PUNIM SEMINARIK - Metodat SociologjikePUNIM SEMINARIK - Metodat Sociologjike
PUNIM SEMINARIK - Metodat Sociologjike
 
Programet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Programet orientuese për provimin e maturës ShtetëroreProgramet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Programet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
 
Programet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Programet orientuese për provimin e maturës ShtetëroreProgramet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
Programet orientuese për provimin e maturës Shtetërore
 
Metodat Sociologjike / Sociologjia e se drejtes
Metodat Sociologjike / Sociologjia e se drejtesMetodat Sociologjike / Sociologjia e se drejtes
Metodat Sociologjike / Sociologjia e se drejtes
 
Edukim për shoqërinë 1 - Plani mësimor i ri 2022 - 2023 rreg.doc
Edukim për shoqërinë 1 - Plani mësimor i ri  2022 - 2023 rreg.docEdukim për shoqërinë 1 - Plani mësimor i ri  2022 - 2023 rreg.doc
Edukim për shoqërinë 1 - Plani mësimor i ri 2022 - 2023 rreg.doc
 
Ambicia e rinisë
Ambicia e rinisëAmbicia e rinisë
Ambicia e rinisë
 
Psikologji Sociale
Psikologji SocialePsikologji Sociale
Psikologji Sociale
 
Plani Qytetari 8-Erik - OK-2022.doc
Plani Qytetari 8-Erik - OK-2022.docPlani Qytetari 8-Erik - OK-2022.doc
Plani Qytetari 8-Erik - OK-2022.doc
 
Psikologjia
PsikologjiaPsikologjia
Psikologjia
 
Mujohaskoviq psikologji-111219032414-phpapp01
Mujohaskoviq psikologji-111219032414-phpapp01Mujohaskoviq psikologji-111219032414-phpapp01
Mujohaskoviq psikologji-111219032414-phpapp01
 
M.H. Psikologji
M.H. PsikologjiM.H. Psikologji
M.H. Psikologji
 
Italijanski 22c 2011alb
Italijanski 22c 2011albItalijanski 22c 2011alb
Italijanski 22c 2011alb
 
Tabela pilot vizioni i kurrikules
Tabela pilot vizioni i kurrikulesTabela pilot vizioni i kurrikules
Tabela pilot vizioni i kurrikules
 
Mesimi Bashkekohor
Mesimi  BashkekohorMesimi  Bashkekohor
Mesimi Bashkekohor
 
Programi i vleresimit te historise 4
Programi i vleresimit te historise 4  Programi i vleresimit te historise 4
Programi i vleresimit te historise 4
 
Adoleshentet ne shkolle - Qytetari X
Adoleshentet ne shkolle - Qytetari XAdoleshentet ne shkolle - Qytetari X
Adoleshentet ne shkolle - Qytetari X
 
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1)
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1)Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1)
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1)
 
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1) (1)
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1) (1)Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1) (1)
Analiza dhe përpunimi i të dhënave (1) (1) (1)
 
1. kimia 8 plane mësimore 21 22
1. kimia 8 plane mësimore 21 221. kimia 8 plane mësimore 21 22
1. kimia 8 plane mësimore 21 22
 

Sociologji al

  • 1. SOCIOLOGJI KATALOGU I PROVIMIT PËR PROVIM TË MATURËS NË GJIMNAZ TË PËRGJITHSHËM VITI SHKOLLOR 2009/2010
  • 2. Katalogun e provimit e përgatitën: Mira Shpadijer, Gjimnazi “Sllobodan Shkeroviq” Podgoricë Momir Dragiqeviq, SHMP “ Ivan Goran Kovaçiq” Herceg Novi Dragoje Gjokiq,këshilltar për grupin shoqëror të lëndëve, Qendra e provimeve Recensente: Dr. Natasha Krivokapiq, Fakulteti Filozofik, Nikshiq Përktheu Luigj Berisha
  • 3. PËRMBAJTJA 1. Hyrje........................................................................................................................4 2. Rregullat e provimit ...............................................................................................5 3. Qëllimet e përgjithshme të provimit.....................................................................6 4. Struktura e provimit.................................................................................................7 5. Programi i provimit...................................................................................................8 6. Format e pyetjeve në test......................................................................................15 7. Shembulli i testit me skemë për vlerësim..............................................................16 8. Shembulli i fletës për përgjigje të pyetjeve me zgjedhje të shumëfishta..........31 9. Literatura....................................................................................................................32
  • 4. 1. HYRJE Matura Shtetërore në sistemin arsimor të Malit të Zi futet në vitin shkollor 2009/2010 dhe paraqet kontrollimin ekstern të standardizuar të arriturave shkollore të nxënësve në fund të arsimit katërvjeçar në gjimnaz. Në bazë të Ligjit për gjimnazin,provimi i maturës jepet në mënyrë eksterne(neni 38),kurse për përgatitjen e materialit të provimit dhe zbatimit të procedurës së Maturës Shtetërore është e ngarkuar Qendra e Provimeve. Në Maturën Shtetërore sociologjia është lëndë zgjedhëse. Në këtë provim verifikohen dijet, aftësitë dhe shkathtësitë të cilat bazohen në pjesët kryesore të programit të lëndës të cilat duhet ti kenë nxënësit në fund të vitit të arsimimit katërvjeçar në gjimnaz të përgjithshëm. Katalogu i provimit hollësisht e përshkruan provimin nga sociologjia dhe i kushtohet nxënësve dhe mësimdhënësve. Në katalogun e provimit janë cekur qëllimet e përgjithshme të provimit, është përshkruar struktura e provimit,kurse me formën e qëllimeve të provimit saktësisht është thënë përmbajtja e lëndës e cila do të pyetet. Është ofruar shembulli i testit me skemën e detajuar për vlerësim.
  • 5. 2. RREGULLAT Të gjithë nxënësit të cilët kanë zgjedhur sociologjinë si lëndë zgjedhëse në Maturë,do ta japin provimin të njëjtën ditë dhe në të njëjtën kohë. Është paraparë që nxënësi të ulet vetëm në bankë dhe që rendi i bankave në dhoma të mësimit të jetë i tillë që më së shumti në një klasë të vendosen 15 nxënës. Materiali i provimit do të paketohet në qese të veçanta dhe të sigurta,të cilat do të hapen para nxënësve menjëherë para fillimit të provimit. Në provim nuk lejohet: ...prezantimi i rrejshëm ...hapja e detyrave të provimit para kohës së lejuar ...pengimi i nxënësve tjerë ...shfrytëzimi i mjeteve të palejuara …futja e ushqimit në provim(lejohet vetëm uji) ...dëmtimi i shifrës në librezën e testimit ...mosrespektimi i shenjës për përfundimin e provimit Mjetet e lejuara: lapsi i thjeshtë, goma dhe lapsi kimik/stilolapsi. Punimi i nxënësit duhet të jetë i shkruar me laps kimik/stilolaps. Pas provimit,testet do të kthehen në QP ku do të bëhet vlerësimi i tyre.
  • 6. 3. QËLLIMET E PËRGJITHSHME TË PROVIMIT Qëllimi i provimit të Maturës nga Sociologjia është që: - të kontrollojë se sa e ekupton nxënësi kompleksitetin e realitetit shoqëror dhe specificitetin e determinizmit shoqëror; - të kontrollojë njohurinë për kuptimet themelore sociologjike dhe të kuptuarit e tyre; - të kontrollojë njohurinë dhe kuptimin e teorive themelore sociologjike dhe kuptimin e rëndësive të tyre për kuptimin e shoqërisë në tërësi; - të kontrollojë njohurinë dhe kuptimin e metodave të ndryshme të hulumtimeve sociologjike të dukurive të shoqërisë si mënyrë për njohje dhe kuptimin e funksionimit të realitetit shoqëror; - të kontrollojë njohurinë për sistemin shoqëror të bazuar në ndarjen e fuqisë shoqërore dhe në pabarazi shoqërore; - të kontrollojë njohuritë dhe kuptimin e punës dhe aktiviteteve të grupeve shoqërore, institucioneve dhe organizatave në të cilat zhvillohet jeta shoqërore; - të kontrollojë dijen, kuptimin dhe zhvillimin e ndryshimeve bashkëkohore të shoqërisë dhe pasojat e tyre në mikro dhe makro nivel; - të kontrollojë aftësitë e dallimeve të shpjegimeve të mendjes së shëndoshë nga sqarimet sociologjike të dukurive dhe proceseve në shoqëri ; - të kontrollojë kuptimin e mundësive të përdorimit praktik të njohurive sociologjike në zgjidhjen e problemeve shoqërore; - të kontrollojë aftësitë e bashkimit të dijes nga sociologjia me lëmitë e shkencave të përafërta; - të kontrollojë aftësitë e lidhjes së njohurive nga sociologjia me jetën e përditshme; - të vërtetojë nëse nxënësi e kupton kompleksitetin e realitetit shoqëror,vendin dhe rolin e kulturës në të; - të vërtetojë nëse nxënësi ka njohuri për formimin e kulturës, për kuptimet themelore të kulturës dhe elementeve strukturore të saj; - të vërtetojë nëse nxënësi i njeh elementet themelore të kulturës dhe dinamikën e tyre; - të vërtetojë nëse nxënësi i njeh dhe i kupton ndryshimet bashkëkohore të shoqërisë dhe ndikimin e tyre në ndryshime në kulturë; - të vërtetojë nëse nxënësi njeh,kupton dhe ka qëndrim kritik ndaj ndryshimeve bashkëkohore në kulturë dhe ndikimin e tyre në sferën e jetës së përditshme; - të vërtetojë nëse nxënësi e kupton rolin dhe rëndësinë e kulturës në arsimim të personalitetit të njeriut; - të vërtetojë nëse nxënësi e kupton rëndësinë e gjeneratës së re në ruajtjen, kultivimin dhe zhvillimin e kulturës.
  • 7. 4. STRUKTURA E PROVIMIT Provimi zgjatë 90 minuta. Provimi përmban dy lloj detyrash: a) detyrat me zgjedhje të shumëfishtë Nxënësi nga disa përgjigje të ofruara zgjedh një të saktë. b)detyrat e tipit të hapur Te këto detyra zgjidhja mund të jetë: 1. përgjigjja e shkurtër-zgjidhja është fjala,fjalia e thjeshtë apo numri deri te i cili mund të arrihet pas disa hapave të bashkuar; 2. përgjigjja më e gjatë-zgjidhja është më e gjerë dhe përbëhet nga më shumë hapa. Numri maksimal i pikëve është 100. Detyrat i vlerësojmë ashtu që çdo njëra merr prej 1 deri në 5 pikë varësisht nëse ka apo nuk ka vlerësim të pjesshëm. Detyra që nuk është zgjidhur saktë apo ajo që nuk është kryer nuk sjell pikë negative. Në detyrat me zgjedhje të shumëfishta,kapitulli i zgjidhur saktë në detyrë sjell më së shpeshti 1 pikë. Nëse është kërkesa më e thjeshtë ,dy kapituj do të vlerësohen me 1 pikë. Në detyrat e tipit të hapur vlerësohet çdo hap i definuar. Detyrat e këtij tipi i vlerësojmë ashtu që secili merr prej 1 deri në 4 pikë. Tipat e detyrave Numri I detyrave Numri I pikëve Detyrat e tipit të hapur 15 - 20 1- 4 Detyrat e tipit të mbyllur 20 - 25 1- 6 Lënda mësimore nga Sociologjia për gjimnaz është e ndarë në 5 lëmi(fusha) dhe mësohet në vitin e katërt. Për plotësimin e standardit të Maturës nga Sociologjia nxënësit duhet të zgjedhin lëndën e përgjithshme zgjedhëse Sociologjia e kulturës,të cilën mund t’ a mësojnë në vitin e tretë ose të katërt. Me tabelë është dhënë përfaqësimi i përmbajtjes në strukturë të provimit. Numri Fusha Përfaqësimi i përmbajtjes % rendor I Sociologjia 70% 1. Hyrje në sociologji 10% 2. Njeriu, shoqëria, kultura 30% 3. Stratifikimi i pabarazisë shoqërore 10% 4. Puna, grupet shoqërore dhe institucionet 15% 5. Ndryshimi dhe zhvillimi në shoqëri 5% II Sociologjia e kulturës 30%
  • 8. 5. PROGRAMI I PROVIMIT 1. Sociologjia 1.1. Hyrje në sociologji Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 1.1.1. të përkufizojë sociologjinë si shkencë dhe të caktojë elementet themelore të saj; 1.1.2. të kuptojë specificitetet e sociologjisë dhe të caktojë qëllimin dhe detyrën e saj; 1.1.3. të përmend paraardhëset e sociologjisë; 1.1.4. të bëjë dallimin në mes të parahistorisë dhe historisë së sociologjisë; 1.1.5. të numërojë elementet e metodave sociologjike; 1.1.6. të shpjegojë bazën teknike të dy procedurave metodike; 1.1.7. të përkufizojë nocionin e teorisë sociologjike; 1.1.8. të shpjegojë dallimin në mes të teorive të vjetra dhe teorive bashkëkohore sociologjike. 1.2. Njeriu, shoqëria, kultura Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 1.2.1. të cekë një përcaktim thelbësor të njeriut dhe t’a sqarojë atë; 1.2.2. të përkufizojë nocionin e shoqërisë; 1.2.3. të analizojë përcaktimin dhe elementet e dukurive shoqërore; 1.2.4. të kuptojë thelbin e nocionit dhe thelbin e nocionit të determinizmit dhe format e determinizmit; 1.2.5. të caktojë nocionin e pronës dhe t’i numërojë format e saj; 1.2.6. të shpjegojë nocionin e strukturës shoqërore; 1.2.7. të shpjegojë dallimin në mes të rolit shoqëror dhe pozitës shoqërore; 1.2.8. të caktojë nocionin, elementet dhe llojet e grupit shoqëror; 1.2.9. të shpjegojë dallimin në mes të institucionit shoqëror dhe organizatës; 1.2.10. të shpjegojë nocionin e simbolit; 1.2.11. të shpjegojë dallimin në mes të traditës dhe civilizimit; 1.2.12. të shpjegojë dallimin në mes të nocioneve të kulturës dhe civilizimeve; 1.2.13. të kuptojë kushtet shoqërore për krijimin e kulturës masive dhe t’i numërojë karakteristikat e saja; 1.2.14. të përkufizojë fenomenin e kiçit dhe shundit dhe të shpjegojë nocionin e subkulturës; 1.2.15. të përkufizojë nocionin e fesë; 1.2.16. të analizojë tipat e besimeve të bashkësive primitive; 1.2.17. të identifikojë tipat e fesë monoteiste; 1.2.18. të shpjegojë dallimin në mes të magjisë dhe fesë; 1.2.19. të shpjegojë dallimin në mes të besimit dhe fesë; 1.2.20. të shpjegojë nocionin e socializimit dhe të numërojë subjektet e saj;
  • 9. 1.2.21. të shpjegojë nocionin e devijimit dhe të numërojë format e tij; 1.2.22. të kuptojë ndikimin e sanksioneve në eliminim( kapërcimin shoqëror) të sjelljes së devijueshme. 1.3. Stratifikimi dhe pabarazitë shoqërore Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 1.3.1. të shpjegojë nocionin dhe shkaqet e pabarazisë shoqërore dhe ti numërojë llojet; 1.3.2. të shpjegojë paralelen pabarazia shoqërore – barazia shoqërore; 1.3.3. të kuptojë relacionin ndarja shoqërore e punës – pabarazia; 1.3.4. të shpjegojë nocionin e strukturës vertikale të shoqërisë; 1.3.5. të analizojë shkaqet e dallimeve sociale; 1.3.6. të shpjegojë nocionin e lëvizjes shoqërore; 1.3.7. të dallojë format e shtresave shoqërore( kasta, shtresa, klasa....,); 1.3.8. të shpjegojë nocionin e shoqërisë së hapur dhe të mbyllur; 1.3.9. të përkufizojë nocionin e forcës shoqërore dhe të numërojë burimet e forcës shoqërore; 1.3.10. të vlerësojë në mënyrë kritike lidhjen në mes të forcës shoqërore, grupit politik dhe vendosjes. 1.4. Puna, grupet shoqërore dhe institucionet Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 1.4.1. të përkufizojë punën dhe të numërojë kategoritë e punës; 1.4.2. të shpjegojë disa nga teoritë të caktimit të punës; 1.4.3. të shpjegojë dallimin në mes të punës, veprimit shoqëror, mjeshtrisë dhe profesionit; 1.4.4. të numërojë vetitë themelore të ndarjes shoqërore të punës dhe t’i sqarojë ato; 1.4.5. të kuptojë shkaqet e pabarazisë në lëminë e punës; 1.4.6. të numërojë grupet shoqërore që lidhen me sferën e punës,profesionit, detyrës që ushtron,të drejtat ekonomike dhe sociale; 1.4.7. të shpjegojë nocionin teknikë dhe teknologji; 1.4.8. të përmend dallimin në mes të niveleve teknologjike; 1.4.9. të shpjegojë ndikimin e determinizmit teknik; 1.4.10. të sugjerojë në disa pasoja të përdorimit të teknologjive të ndrashme; 1.4.11. të numërojë llojet e grupeve në hapsirë; 1.4.12. të përkufizojë nocionin e vendbanimit; 1.4.13. të përkufizojë nocionin e urbanizimit dhe deagrarizimit; 1.4.14. të përkufizojë nocionin e familjes dhe të numërojë funksionet e saj dhe tipat; 1.4.15. të dallojë familjen harmonike dhe disharmonike;
  • 10. 1.4.16. të dallojë nocionin e bashkëshortisë dhe nocionin e familjes dhe të cekë format e bashkëshortisë dhe farefisit; 1.4.17. të shpjegojë nocionin e grupit etnik dhe të përmend karakteristikat e tij; 1.4.18. të numërojë karakteristikat e kombit dhe të shpjegojë një përcaktim të nocionit të kombit; 1.4.19. të përkufizojë nocionin e asimilimit dhe identifikimit nacional; 1.4.20. të shpjegojë dallimin në mes të popullit dhe kombit; 1.4.21. të numërojë disa nga vetitë e kombit malazez; 1.4.22. të përkufizojë dhe të numërojë elementet e shtetit; 1.4.23. të përmend format e pushtetit shtetëror; 1.4.24. të shpjegojë disa nga teoritë e shtetit; 1.4.25. të përkufizojë nocionin qytetari, partia politike, lëvizja dhe të shpjegojë nocionin e sovranitetit. 1.5. Ndryshimi shoqëror dhe zhvillimi Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 1.5.1. të gjej paralelen në mes të shoqërisë tradicionele dhe shoqërisë moderne; 1.5.2. të identifikojë karakteristikat e shoqërisë postmoderne; 1.5.3. të përkufizojë nocionet ndryshimet shoqërore,tranzicionet,demokratizimet dhe liberalizimet; 1.5.4. të shpjegojë disa nga teoritë e ndryshimeve shoqërore; 1.5.5. të përkufizojë nocionin e ekologjisë dhe të shpjegojë shkaqet edh format e problemeve ekologjike dhe mënyrën e kapërcimit të tyre; 1.5.6. të shpjegojë esencën e nocionit shteti ekologjik. 2. SOCIOLOGJIA E KULTURËS 1.1.Hyrje në sociologjinë e kulturës Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 1.1.1. të përkufizojë lëndën e sociologjisë së kulturës dhe të theksojë kategoritë themelore, përmbajtjet, interesimet dhe elementet themelore të sociologjisë së kulturës; 1.1.2. të kuptojë teoritë themelore të afrimit në kuadër të sociologjisë së kulturës. 2.1. Nocioni definicioni i kulturës
  • 11. Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 2.1.1. të përkufizojë nocionin e kulturës dhe të kuptojë problemet dhe njëanshmëritë e përcaktimit të kulturës; 2.1.2. të definojë nocionin e civilizimit dhe të analizojë kuptimet e ndryshme të këtij nocioni; 2.1.3. të shpjegojë dhe t’i dallojë nocionet normat themelore dhe vlerat shoqërore; 2.1.4. të analizojë qëllimet themelore të kulturës 2. 2.5. të nxjerr përfundime për lidhjen e traditës dhe progresit; 2.1.6. të theksojë tipat kryesor të kulturës dhe të analizojë karakteristikat e tyre themelore; 2.1.7. të analizojë format e nevojave kulturore dhe të nxjerr përfundime për vërtetësinë dhe pseudo nevojat. 3.1. Antropologjia kulturore Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 3.1.1. të përkufizojë lëndën e antropologjisë kulturore; 3.1.2. të shpjegojë nocionin e dashamirësisë dhe të di strukturën themelore të qenies shoqërore të njeriut; 3.1.3. të analizojë periodën dhe funksionin e mitit; 3.1.4. të shpjegojë nocionet,elementet dhe format e simboleve; 3.1.5. të kuptojë karakteristikat themelore dhe funksionet e fesë,ritit dhe kultit; 3.1.6. të kuptojë rëndësinë e punës dhe kulturës së punës. 4.1.Funksionet e kulturës
  • 12. Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 4.1.1. të kuptojë funksionet themelore të kulturës 4.1.2. të shpjegojë nocionet e komunikimit dhe funksionit të kulturës si mjete komunikuese; 4.1.3. të shpjegojë funksionin nornmativ dhe funksionin mbrojtës të kulturës; 4.1.4. të përshkrauj format e përgjithshme dhe karakteristikat e formave themelore të kulturës; 4.1.5. të kuptojë rëndësinë e institucioneve kulturore dhe organizatave. 5.1. Loja Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 5.1.1. të kuptojë nocionin dhe funksionet e lojës në kulturën njerëzore; 5.1.2. të dallojë format themelore të lojës dhe të shpjegojë karakteristikat e tyre; 5.1.3. të kuptojë partikularizmin dhe përgjithësinë e lojërave garuese, lojërave të fatit, maskimit dhe entuziazmit . 5.1.4. të analizojë karakteristikat themelore të sportit dhe sportit modern; 5.1.5. të vërejë dhe analizojë devijimet themelore, normativizmin,instituciona- lizmin dhe komercializmin në lojëra të shoqërisë bashkëkohore.
  • 13. 6.1. Kultura masive Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 6.1.1. të analizojë shkaqet themelore të formimit të kulturës masive dhe karakteristikat e saj; 6.1.2. të analizojë format e kohës së lirë dhe „industrisë së argëtimit“ 6.1.3. të kuptojë rëndësinë e mediave elektronike dhe globalizimin në fushën e komunikimeve; 6.1.4. të përshkruaj karakteristikat e kiçit dhe shundit; 6.1.5. të përshkruaj karakteristikat themelore kulturës popullore 7.1.Kultura e personalitetit Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 7.1.1. të shpjegojë nocionin e personalitetit dhe fazat e zhvillimit të tij; 7.1.2. të analizojë dukuritë e konformizmit,angazhimit dhe vërtetësisë në kulturë 7.1.3. të shpjegojë socializimin dhe përfaqësuesit e tij 8.1. Kultura e të rinjëve Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 8.1.1. të shpjegojë karakteristikat e moshës së pleqërisë dhe zhvillimin e jetës psikike të njeriut; 8.1.2. të analizojë stilet e ndryshme të jetës;
  • 14. 8.1.3. të analizojë lëvizjet e ndryshme të të rinjëve dhe subkulturën e lëvizjes; 8.1.4. të shpjegojë format e çrregulluara të sjelljes së të rinjëve dhe format kundërkulturore të tyre. 9.1.Sociologjia e artit Qëllimet e provimit Nxënësi tregon se di: 9.1.1. të përkufizojë nocionin dhe fushat më të rëndësishme të të artit; 9.1.2. të shpjegojë funksionet e artit; 9.1.3. të dallojë dhe të shpjegojë stilet e krijimtarisë artistike; 9.1.4. të numërojë karakteristikat themelore të artit klasik dhe bashkohor; 9.1.5. të shpjegojë karakteristikat kryesore të artit avangard; 9.1.6. të analizojë nocionin e modës dhe ndarjen e saj; 9.1.7. të shpjegojë nocionet e: të folurit, gjuhës, kushtëzimin kulturor të gjuhës dhe letërsisë; 9.1.8. të kuptojë kushtëzimin shoqëror të filmit
  • 15. 6. FORMAT E PYETJEVE NË TEST Testi përmban llojet e detyrave si vijojnë: a) detyrat me zgjedhje të shumëfishtë Nxënësi nga disa pyetje të ofruara zgjedh një të saktë dhe e rrethon shkronjën apo numrin para asaj përgjigje. Këtu janë edhe pyetjet që bashkohen, në të cilat është për detyrë që të lidhen kuptimet nga dy kolonat paralele. Në disa detyra shkruhen numrat në linja para kuptimit përkatës, kurse në disa kuptimet bashkohen me shigjeta. Pran çdo pyetje është dhënë udhëzimi për mënyrën e zgjidhjes. Pyetjet në testin nga Sociologjia janë të renditura sipas llojeve, gjegjësisht sipas formave të pyetjeve. Në test së pari janë pyetjet e tipit të mbyllur, nga të gjitha fushat, pastaj pyetjet e tipit të hapur dhe në fund pyetjet që janë të lidhura me ndonjë tekst të caktuar, të cilat mund të jenë të tipit të hapur dhe të tipit të mbyllur. Përgjigjet në pyetjet me zgjedhje të shumëfishtë në të cilat kërkohet të qarkosh (të rrethosh), kalohen në listën për përgjigje, e cila ndodhet në faqen 31. b) detyrat e tipit të hapur Te këto detyra zgjidhja mund të jetë: 1. përgjigjja e shkurtër-zgjidhja është një fjalë, fjali e thjeshtë apo viti; 2. përgjigjja më e gjatë-zgjidhja është më e gjatë dhe përbëhet nga më shumë fjali.
  • 16. 7. SHEMBULLI I TESTIT ME SKEMË PËR PIKËZIM Me kujdes lexoni pohimet dhe caktoni nëse janë të sakta S apo të pasakta P. Në fletë për përgjigje duhet shënuar me shenjën x një përgjigje të saktë nga dy përgjigje të ofruara. 1. Shprehja „ status“ ka të bëjë , me teorinë e Veberit, me dallimet në mes të grupeve shoqërore në aspekt të moralit apo prestigjit të cilat ua caktojnë të tjerët. 1. S 2. P 2. Grupet shoqërore të cilat dallohen në mes veti posaçërisht në karakteristikat kulturore(gjuhë, fe, histori…) quhen grupe etnike. 1. S 2. P 3. Emil Dirkem pohon se me ndarjen e punës rritet solidariteti dhe ndërmvartësia në shoqëri. 1. S 2. P 4. Në shtetin juridik,të gjithë organet e pushtetit dhe individët sjellen të lirë, sipas bindjes së tyre. 1. S 2. P 5. Simboli të udhëzon në shumë domethënie që nuk vërehen. 1. S 2. P 6. Simboli paraqet diçka që dëgjohet dhe preket. 1. S 2. P Në detyrat në vijim një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje shëno me shenjën X një prgjigje të saktë nga tri përgjigje që të janë ofruar. 7. Konti në fillim ka shfrytëzuar shprehjen: 1. Fiziologjia shoqërore 2. Gjeometria shoqërore 3. Fizika shoqërore 8. Sipas pohimit të Lasllo Vajtit, fjalët për njeriun janë: 1. shenja 2. simbole
  • 17. 3. shenja dhe simbole 9. Partitë politike në parim janë: 1. organizata të bashkëmendimtarëve me ide të njëjta 2. grupacione politike rreptësisht të mbyllura 3. institucione vullnetare politike Në detyrat në vijim një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje shëno me shenjën X një prgjigje të saktë nga katër përgjigje që të janë ofruar. 10. Kush e ka komentuar i pari në mënyrë sitematike përparimin e organizatave moderne: 1. Emil Dirkem 2. Talkot Parsons 3. Maks Veber 4. Mishel Fuko 11. Metoda me të cilën studiohet përmbajtja e një materiali simbolik(letrave, emisioneve televizive e kështu më radhë) me qëllim të zbulimit të strukturës së rëndësishme, përkatësisht ideologjisë së autorit të përmbajtjeve të tilla quhet: 1. analiza e përmbajtjes 2. metoda e anketës 3. metodologjia 4. metoda e eksperimentit 12. Çka nga ajo që është dhënë më poshtë nuk paraqet institucion shtetëror politik? 1. Kuvendi 2. Votimi në zgjedhje 3. Ligjet për zgjedhjet 4. Partia politike 13. Rregullimi politik në të cilin shteti mbikqyr të gjitha sferat e jetës shoqërore me ndihmë të kultit të personalitetit dhe ideologjisë së bashkuar të pushtetit quhet: 1. përfaqësia demokratike 2. demokraci e drejtëpërdrejtë 3. totalitarizëm 4. autoritarizëm 14. Konformizmi është: 1. formë e sjelljes së çrregulluar 2. karakteristikë e tipit të caktuar të shoqërisë
  • 18. 3. përshtatja me normat dhe qëndrimet shoqërore 4. lmënyra komode e jetës 15. Pjesë përbërëse me rëndësi e kulturës, karakteristikat e të cilës janë pranimi dhe përcjellja e fryteve të krijuara dhe të arriturave të saj, është: 1. Akulturimi 2. Progresi 3. Evolucionia 4. Tradita 16. Përcaktimi antropologjik i punës është: 1. puna është përshtatje e vetëdijshme natyrore nevojave të njeriut 2. me punë njeriu prodhon veten si qenje kulturore dhe historike 3. puna është ” mbretëri e nevojës” 4. puna është prodhim i të mirave materiale 17. Autori i veprës ” Loja dhe njerëzit” është: 1. Ratko Bozhoviq 2. Zhan Munie 3. Lesli Vajt 4. Rozhe Kajoa 18. Shprehja civilizim është futur në literaturë në shekullin e: 1. 16 2. 18 3. 19 4. 20 19. Forca shoqërore e individit pasqyrohet në: 1. pozitën që ka në shoqëri 2. mundësinë e imponimit të vullnetit të tij të tjerëve 3. respektitn vullnetar dhe me qejfë që i jepet 4. shkallën e arsimit që ka 20. Bashkëshortësia e një burri me më shumë femra quhet: 1. poliandri 2. endogami 3. poligami 4. egzogami
  • 19. Në detyrat në vijim në mes të katër përgjigjeve të ofruara zgjedhi tri të cilat mendon se janë të sakta. Në fletë për përgjigje shëno me shenjën X vetëm një të saktë nga katër përgjigje që të janë ofruar. 21. Familja është bashkësi: A. në mes të burrit, gruas dhe fëmijëve të tyre B. e cila bazohet në marrëdhënie të gjakut dhe fisit C. funksioni i të cilës është lindja dhe edukimi i fëmijëve D. e cila mund të ketë numër më të vogël të anëtarëve sesa ka në bashkëshortësi Kombinimet e ofruara: 1. ABC 2. ABD 3. ACD 4. BCD 22. Shteti juridik krijon sistemin politik që në qendër të vëmëndjes vendos: A. njeriun qytetar B. të drejtat dhe liritë e njeriut C. monopolet dhe kierarkitë e hasura D. detyrat dhe obligimet njerëzore Kombinimet e ofruara: 1. ABC 2. ABD 3. ACD 4. BCD 23. Lëvizja vertikale e shoqërisë realizohet: A. me ndryshimin e e rolit shoqëror B. me ndryshimin e pozitës shoqërore C. me rritjen e pasurisë D. me rritjen e shkallës së arsimimit Kombinimet e ofruara: 1. ABC 2. ABD 3. ACD 4. BCD 24. Shteti është: A. formë specifike e organizimit të shoqërisë klasore B. forcë e cila qendron mbi shoqëri C. kategori natyrore dhe artificiale D. kategori historike dhe shoqërore Kombinimet e ofruara: 1. ABC 2. ABD
  • 20. 3. ACD 4. BCD Në detyrat në vijim në mes të pesë përgjigjeve të ofruara zgjedhi tri të cilat mendon se janë të sakta. Në fletë për përgjigje shëno me shenjën X vetëm një të saktë nga tetë përgjigje që të janë ofruar. 25. Lëvizjet e të rinjëve janë: A. Lëvizja pacifiste B. Lëvizja hipi C. Lëvizja ekologjike D. Lëvizja pank E. Lëvizja gotike Kombinimet e ofruara: 1. ABC 2. ABD 3. ABE 4. ACD 5. ADE 6. BCD 7. BDE 8. CDE 26. Format themelore të kulturës janë: A. kultura elite B. kultura popullore C. kultura masive D. kultura televizive E. kultura e të rinjëve Kombinimet e ofruara: 1. ABC 2. ABD 3. ABE 4. ACD 5. ADE 6. BCD 7. BDE 8. CDE 27. Kultura postmoderne veçohet: A. me origjinalitet dhe vërtetësi B. me homogjenizimin e kulturës C. me tjetërsimin e konsumatorëve nga kultura D. me përzierjen e llojeve dhe zhanreve E. me figurat që kanë përparësi para fjalëve
  • 21. Kombinimet e ofruara: 1. ABC 2. ABD 3. ABE 4. ACD 5. ADE 6. BCD 7. BDE 8. CDE 28. Globalizimi i kulturës nënkupton: A. Perceptimin e dritës B. Imitimin dhe kopjimin e kulturave të vjetra C. Idealet dhe aspirimet D. Krijimin e rregullit të normës në kulturë E. Pretendimin për të drejtën sociale Kombinimet e ofruara: 1. ABC 2. ABD 3. ABE 4. ACD 5. ADE 6. BCD 7. BDE 8. CDE Në detyrat në vijim secilit kuptim në shtyllën e majtë mund t’ia bashkoni vetëm një nocion nga shtylla e djathtë. Në fletën për përgjigje duhet që pranë numrit që tregon kuptimin në shtyllën e majtë ta shënoni me shenjën X shkronjën e përgjigjes së saktë nga shtylla e djathtë. Kujdes në detyrën e parë në kolonën e majtë një kuptim është i tepërt kurse në detyrat tjera të këtij tipi dy kuptime janë të tepërta. 29. Teoricienët e shoqërisë bashkoni me drejtimet gjegjëse: 1. Talkot Parsons A) Interaksionizmi simbolik 2. Xhorxh Mid B) Strukturalizmi 3. Klod Levi-Stros C) Funksinalizmi D) Marksizmi 30. Themeluesëve të sociologjisë bashkangjituni tiparet e mësimit të tyre. 1. Spenser A. Materjalizmi historik 2. Marks B. Tipi ideal 3. Weber C. Evolucioni
  • 22. 4. Dirkem D. Grupet primare E. Solidariteti mekanik dhe organik F. Fizika sociale 31. Gabimeve në përkufizimin e kulturës i bashkangjitni emrat e përfaqësuesëve të tyre. 1. pozitiviste A. Moric Schlick 2. kulturaliste B. Max Scheler 3. natyraliste C. Ralf Linton 4. metafizike D. Talkot Parsons 5. normative E. Rut Benedikt F. Lesli White G. Osvald Spengler 32. Bashkoni autorët dhe veprat e tyre. 1. Edgar Moreno A. Sociologjia forever 2. Ernest Kasirer B. Modelet e kulturës 3. Roberto Pagjoli C. Teoria e artit avangard 4. Rut Benedikt D. Shpirti i kohës E. Prova e kohës së lirë F. Gjuha dhe miti Në detyrën në vijim në mënyrë kronologjike radhiti tri forma të shoqërisë të cilat sipas strukturës dallojnë në mes veti. 33. Cakto radhitjen e saktë të formave gjegjësisht të tipave të strukturës shoqërore. A. Bashkësia e personalitetit B. Bashkësia vitale C. Shoqëria në kuptim të ngushtë të fjalës Radhitja është si në vijim: 1. __________________________ 2. __________________________ 3. __________________________ Detyrat e plotësimit dhe përgjigjeve të shkurtra 34. Ideologjia e cila para së gjithash angazhohet për të drejtat dhe liritë e individit quhet___________________________.
  • 23. 35. Organizata shoqërore veprimtaria e të cilës është e orjentuar në marrje të ligjshme të pushtetit shtetëror në zgjedhje quhet _____________________. 36. Ndryshimet demografike në ndonjë shoqëri varen nga lëvizja natyrore e popullatës dhe ____________________. 37. Kërcënimet globale ndaj mjedisit jetësor paraqiten në dy forma themelore: 1. _______________________________________________________________________. 2. _______________________________________________________________________. 38. Sipas teorive psikologjike përmendi tri karakteristika të çrregullimit: 1. ____________________ 2. ____________________ 3. ____________________ 39. Autori i njërës nga veprat më të rëndësishme nga lëmi i Sociologjisë së kulturës që mban titullin « Shkatërrimi i Perëndimit» quhej ___________________. 40. Sipas Osvald Spenglerit tre tipat themelor të kulturës janë: 1. _________________________ 2. _________________________ 3. _________________________ 41. Krahas nocionit të përgjithshëm të kulturës pra kulturës universale të njeriut, ekzistojnë edhe forma dhe manifestime tjera të cilat janë karakteristike për disa grupe shoqërore dhe quhen ____________ ose _____________. 42. Procesi i shtrirjes së formave qytetare të mendimit,veprimit dhe sjelljes,pra mënyrës së jetës qytetare në fshat quhet________________________. 43. Grupet shoqërore të përbëra dhe ato shumëfunksionale të cilat krijohen me lidhjen relativisht të përhershme të individit apo grupit me ndonjë territor të caktuar dhe ndërlidhjen e tyre shoqërore me bashkësinë vendore të shoqërisë i quajm__________________.
  • 24. Detyrat me përgjigje më të gjatë 44. Numëro karakteristikat e tipit ideal të burokracisë sipas Veberit: ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ___________. 45. Numëro burimet e forcës shoqërore: ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________. 46. Cili është dallimi në mes të punës dhe veprimit shoqëror? ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ _____________________. 47. Duke marrë parasysh numrin e gjeneratave të cilat janë të pranishme në një familje,ajo mund të jetë: ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ _________________________.
  • 25. Puna në tekst „Në fazën e ulët të egërsisë nuk ka pas armë më të mirë për sulme dhe mbrojtje sesa të rrahurit dhe shkopit. Mirëpo edhe të rrahurit dhe guri, më vonë kanë përjetua përsosje,njerzit u kanë rritur peshën dhe u kanë dhënë formën në mënyrë që t’ua ngrisin vdekjeprurësinë dhe efikasitetin. Pastaj,ajo armë është zhvilluar në topuz, sepse i është rritur shtrirja me rastin e helljes, pastaj në shtizë, të cilës forma i ka mundësuar një hellje më të largët, kurse maja e mprehtë dhe përdorimi i materialeve helmuese, ia kanë ngritur efikasitetin. Mirëpo, të gjitha ato armë i ka prodhuar njeriu dhe veprimi i tyre ka qenë mjaft i kufizuar. Kjo gjendje do të ndryshojë me zbatimin e mjeteve mekanike për prodhim të armëve. Fillimisht këtu kemi harkun dhe shigjetën, e pastaj edhe katapultin. Në fazën më të avancuar paraqiten armët me zjarr: revolja, pushka dhe mitrolozi“.(teksti është marrë nga faqja 21 e libri Sociologjia e kulturës e autorit Millosh Iliq) Me vëmëndje lexo tekstin dhe përgjigju shkurt dhe qartë, duke u orjentuar në atë që është me rënësi për vetë detyrën. Në fletën për përgjigje pranë numrit rendor të detyrës shkruaj përgjigjen në vendin e paraparë për të. Wilson Wallis konsideron se fazat e kulturës në disa situata përshkruajn evolucionin , kurse në disa të tjera konstituojnë progresin. Në detyrat në vijim një përgjigje është e pasaktë. Në fletë për përgjigje shënoje me shenjën X një përgjigje të saktë nga dy sa janë ofruar. 48. Fragmenti i mësipërm përshkruan progres apo evolucion? 1.Progres 2. Evolucion 49. A mundet evolucioni të paraqes progres? 1. po 2. jo 50. Çfarë janë dallimet në mes të evolucionit dhe progresit? ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________ _________________.
  • 26. Puna në tekst Qytetet e mëdha gjithmonë kanë qenë seli e ekonomisë së parave për arsye se llojllojshmëria dhe grumbullimi i ekonomisë së shkëmbimit i siguron mjetit shkëmbyes rëndësinë te e cila në mungesë të qarkullimit jashtë qendre nuk do të mund të vinte. Kurse ekonomia e të hollave dhe sundimi i arsyes janë të lidhura ngusht. Të përbashkët kanë racionalitetin e pastër të lëndës drejt njerëzve dhe sendeve ku e drejta formale shpesh bashkohet me ashpërsinë e pamëshirshme. Njeriu i vetëdijes së pastër është indiferent ndaj çdo gjëje individuale sepse nga ai pasojnë marrëdhëniet dhe reaksionet të cilat mund të thithen me arsye logjike mu ashtu si në parimin e të hollave nuk hyn dukuria e individualitetit. Sepse paraja pyet vetëm për atë që është e përbashkët për të gjithë, për vlerën shkëmbyese e cila të gjithë cilësinë dhe veçoritë i nivelizon në pyetjen sa.( teksti është marrë nga libri ”Qytetet e mëdha dhe jeta shpirtërore”- G. Simel të botuar nga Janeski dhe Turi, Zagreb,2001) Në detyrën në vijim plotëso fjalinë: 51. Ekonomia e parave, mënyra e jetës në qytete të mëdha dhe nacionaliteti janë forma të dhëna të jetës shoqërore në të cilat individi nuk mund të ndikoj. Durkheim i quan ______________________ shoqërore. Në detyrën në vijim një përgjigje është e saktë. Në fletë për përgjigje shëno me shenjën X një përgjigje të saktë nga katër sa janë ofruar. 52. Simmel me „ekonomi të parave”nënkupton: 1. formën e planifikuar të shkëmbimit 2. formën e shkëmbimit të tregut 3. formën tradicionale të shkëmbimit 4. formën e dhunshme të shkëmbimit
  • 27. PËRGJIGJET ME SKEMË PËR PIKËZIM 1. Përgjigjja është nën 1. S................................................................................ 1 pikë 2.Përgjigjja është nën 1. S................................................................................1 pikë 3. Përgjigjja është nën 1. S............................................................................... 1 pikë 4. Përgjigjja është nën 2 . P............................................................................. 1 pikë 5. Përgjigjja është nën 1. S............................................................................... 1 pikë 6. Përgjigjja është nën 2. P.............................................................................. 1 pikë 7. Përgjigjja është nën 3. Fizika shoqërore .................................................... 1 pikë 8. Përgjigjja është nën 3. shenjat dhe simbolet........................................... 1 pikë 9. Përgjigjja është nën 1. organizata e bashkëmendimtarëve ................ 1 pikë 10. Përgjigjja është nën 3. Maks Veber....................................................... 1 pikë 11. Përgjigjja është nën 1. analiza e përmbajtjes....................................... 1 pikë 12. Përgjigjja është nën 4. Partia politike..................................................... 1 pikë 13. Përgjigjja është nën 3. totalitarizami....................................................... 1 pikë 14. Përgjigjja është nën 3. përshtatja e normave dhe qendrimeve shoqërore ........................................................................................................................... 1 pikë 15. Përgjigjja është nën 4. Tradita................................................................. 1pikë 16. Përgjigjja është nën 2. me punë njeriu prodhon veten si qenie kulturore dhe historike.............................................................................................................. 1 pikë 17. Përgjigjja është nën 4. Rozhee Kajoa...................................................... 1 pikë 18. Përgjigjja është nën 2. shekulli i 18.......................................................... 1 pikë 19. Përgjigjja është nën 2. mundësia e imponimit të vullnetit të tij të tjerëve ...... ............................................................................................................................1 pikë 20. Përgjigjja është nën 3. poligamia............................................................. 1 pikë
  • 28. 21. Përgjigjja është nën 1. ABC pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e cila sjell .............................................................................................................. 2 pikë 22. Përgjigjja është nën 2. ABD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e cila sjell .............................................................................................................. 2 pikë 23. Përgjigjja është nën 4. BCD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e cila sjell .............................................................................................................. 2 pikë 24. Përgjigjja është nën 2. ABD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e cila sjell .............................................................................................................. 2 pikë 25. Përgjigjja është nën 7. BDE pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e cila sjell .............................................................................................................. 3 pikë 26. Përgjigjja është nën 1. ABC pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e cila sjell .............................................................................................................. 3 pikë 27. Përgjigjja është nën 6. BCD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e cila sjell .............................................................................................................. 3 pikë 28. Përgjigjja është nën 4. ACD pranohet vetëm përgjigjja e plotë dhe e saktë e cila sjell .............................................................................................................. 3 pikë 29. Përgjigjet: 1. C ; 1 pikë 2. A ; 1 pikë 3. B 1 pikë Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej ............................................ 3 pikë 30. Përgjigjet: 1C 1 pikë 2A 1 pikë 3B 1 pikë 4E 1 pikë Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej …………………………… 4 pikë 31. Përgjigjet janë:1. C ; 1 pikë 2. F; 1 pikë 3. E ; 1 pikë 4. B ; 1 pikë 5. A 1 pikë Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej………………………… 5 pikë 32. Përgjigjet:1. D ; 1 pikë 2. F ; 1 pikë 3. C ; 1 pikë 4. B 1 pikë Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej……………………… 4 pikë
  • 29. 33. Përgjigjet : 1. B ( Bashkësia vitale) ; 2. C ( Shoqëria në kuptim të ngushtë të fjalës) 3. A ( Bashkësia dhe personaliteti). Për një përgjigje të saktë 1 pikë ; Për dy përgjigje të sakta që nënkupton se edhe e treta do të jetë e saktë .....................................................................................…………………………2 pikë 34. Përgjigjja është: liberalizmi.......……………………………………………1 pikë 35. Përgjigjja është: subjekti politik, partia, partia politike ........................ 1 pikë 36. Përgjigjja është: migracionet ................................................................... 1 pikë 37. Përgjigjet: 1. Ndotja apo krijimi i mbetjeve të cilat në një kohë të shkurtër mund të strehohen në një vend ose të përdoren përsëri (të reciklohen)..1 pikë 2. Thithjet e resurseve natyrore është e pamundur t'i kompensojmë................................................................................................1 pikë Gjithsej............................................................................................................ 2 pikë 38. Përgjigjet: 1. frustrimi ; 1 pikë 2. gjendja e nderë(e tensionuar); 1 pikë 3. agresiviteti 1 pikë Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej........................................... 3 pikë 39. Përgjigjja është: Osvald Spengler.......................................................... 1 pikë 40. Përgjigjet: 1. tipi antik apo tipi i apolonisë 1 pikë 2. tipi arabik apo magjik 1 pikë 3. tipi europerendimor apo i faustit 1 pikë Për çdo përgjigje të saktë nga 1 pikë, gjithsej ...............................................3 pikë 41. Përgjigjet: subkultura ( 1 pikë) ose nënkultura ( pikë)............................... 2 pikë 42. Përgjigjja është: urbanizimi........................................................................... 1 pikë 43. Përgjigjja: vendbanim ...................................................................................1 pikë 44. Përgjigje e dëshirueshme:- Ekzistimi i kierarkisë së qartë të autorizuar ;( 1 pikë) – Me rregulla të shkruara caktohet sjellja e zyrtarëve në të gjitha nivelet organizative; ( 1 pikë)- Zyrtarët punojnë kohën e plotë të punës dhe kanë rrogën;( 1 pikë)- Ekziston ndarja në mes të detyrës së zyrtarit në punë dhe jetës së tij jashtë punës ( 1 pikë) – Pjestarët e organizatës nuk janë pronar të mjeteve materjale me të cilat punojnë.( 1 pikë)
  • 30. Gjithsej........................................................................................................... 5 pikë 45. Përgjigje e dëshirueshme: - Fuqia ekonomike- buron prej pronës( 1 pikë) – fuqia funksionale – bazohet në rëndësinë e rolit shoqëror që ushtron ndonjë individ apo grup( 1 pikë) fuqia e statusit- bazohet në vlerësimin e rëndësisë së vendit që trashëgon apo fiton gjatë jetës individi ose grupi( 1 pikë) – fuqia manipuluese- të ushtruarit e pushtetit me ndihmë të mjeteve të komunikimit masiv ( 1 pikë) – forca fizike- fuqia më e vjetër e forcës që dominon në shoqëritë primitive( 1 pikë) dija dhe informacionet- në shoqëritë moderne ndodhen në planin e parë të burimit të pabarazisë ( 1 pikë) Gjithsej........................................................................................................... 6 pikë 46. Përgjigje e dëshirueshme: Veprimtaria shoqërore është një nocion më i gjerë sesa puna ( 1 pikë ). Çdo punë është veprimtari shoqërore por jo edhe e kundërta, p.sh.. Disa lojëra shoqërore, simpatizimet në ndeshje të futbollit janë veprimtari shoqërore por nuk mund të konsiderohen ndonjë punë( 1 pikë). Puna është veprimtari e domosdoshme e njeriut me të cilën ai prodhon të mira materiale dhe i përmbush nevojat e tija dhe të shoqërisë( 1 pikë). Gjithsej............................................................................................................... 3 pikë 47. Duke marrë parasysh atë ajoo mund të jetë: bërthamore( bashkëshorti, bashkëshortja dhe fëmijët e tyre) ( 1 pikë) ; e zgjeruar( praprind, prind dhe fëmijët e tyre) ( 1 pikë) ; bashkësia familjare( në te jetojnë më shumë gjenerata: bashkësia e farefisit, vëllazëritë) ( 1 pikë) Gjithsej................................................................................................................ 3 pikë 48.Përgjigjja është nën 2. evolucioni.......................................................... 1 pikë 49. Përgjigjja është nën 1 Po.............................................................................1 pikë 50. Përgjigje e dëshirueshme: Progresi ka për qëllim që të rrisë efikasitettin dhe cilësinë e asaj që është e dëshirueshme ( 1 pikë) dhe siguron ekzistimin e vlerave më të larta në krahasim me ato që kanë ekzistuar më parë ( 1 pikë) . Për progres nuk është me rëndësi perspektiva e kohës( 1 pikë), çka don të thotë se ajo që është më e re përnga koha, nuk është njëheri edhe më progresive( 1 pikë) . Evolucioni paraqet përparimin në pajtim me perspektivën e kohës, gjegjësisht ndryshimeve në raport me gjendjen e mëparshme( 1 pikë) Gjithsej............................................................................................................. 5 pikë 51. Përgjigjja është: me fakte…………………………………………...... 1 pikë
  • 31. 52. Përgjigjja është nën 4. në formë të dhunshme të shkëmbimit......... 1 pikë
  • 33. 7. LITERATURA Teksti ekzistues i sociologjisë nuk i përgjigjet kërkesave të programit të propozuar, apo të paktën nuk i përgjigjet në tërësi, dhe komisioni i lëndës ka propozuar që deri sa të hartohet teksti i ri si zgjidhje të mundshme të shfrytëzohet teksti i Sociologjisë nga Entoni Gidens,botuar nga CID, Podgoricë; 1998. Gjithashtu për sociologji të kulturës komisioni i lëndës deri në hartimin e tekstit të ri, si zgjidhje të mundshme, propozon që në proces të mësimit të shfrytëzohet literatura e mëposhtme: „Modelet e kulturës“ nga Benedikt R., Prosveta , Beograd, 1976; „Religjioni i ri“ nga Benc E., Çigoja, Beograd, 2005; „Leksikoni i kulturologjisë“nga Bozhoviq R., Beograd 2006; „Kultura nevojë“ nga Bozhoviq R.R., Narodna kniga, Beograd,1989; „Kultura individuale dhe kultura masive“ nga Dolo L., CLIO, Beograd, 2000; „Sociologjia forever“ nga Gjorgjeviq D., Nish, 1996; „Njeriu i Malit të Zi“ nga Gezeman G., CID, Podgoricë, 2003; „Sociologjia e kulturës dhe artit“ nga Iliq M., Narodna kniga, Beograd,1991; „Lojërat dhe njerëzit“ nga Kajoa R., Nolit, Beograd,1965; „Multikulturalizmi“ nga Kimlika V., CID, Podgoricë, 2004; „Sociologjia e kulturës“ nga Kloskovska A., Shtypi Çigoja , Beograd,2001; „Sociologjia e religjionit“ nga Paviqeviq V., BIGZ, Beograd,1979; „Aspektet sociologjike të progresit dhe kulturës“ nga Vukiqeviq, S. Bozhoviq R.R.:, Jasen, Nikshiq, 2001.